Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 51, 23 December 1893 — KA MANAO KANAWAI O Loio Jeff Chandler No ka Ninau o Hawaii. [ARTICLE]

KA MANAO KANAWAI O Loio Jeff Chandler No ka Ninau o Hawaii.

0 Jeff Chandler, ola kekahi o na loio kaulana o ka uoiio Deoaor>arali. Ke olelo nei oiu, "aohe i loaa ia Poreaidena Kuiivalana ka mana e ninaoiaau i na ano i kukulu ia ai ke Aupuni Kuikawa o Ilawaii; a hookahuli paha i ua aupuni la; e like me ka 2oaa oie iaia o ka mana e ninunioau i na kumu i kukuiu ia ai ka Ripuballk« o Faran f ; • aohe no lioi i ioaa iaia ka mauu e kauoha e hoohaua ia na puuii koa o Amerikn iimpuia i uiea e hoopau ia ai ua Kipuimiika ia. Ūiai o Kaliv;tlanu o holo una noa ke nl'inul Piladelepia e lawe i kana hoohiki oihana ma ka la 4 o Murukl i hahi, ua lke ia aku ko Aupuni Kuikawa e ke Aupuni o Aruerika liuipuia, a o kona mau Kuhina e noho Hini nia ke kulanakauhale o Wu-iinelona ia wa. Aohe uiana 1 loaa ia Kalivalaua uih ke kumukanawal e hoohaua a kuuoha paha i na puaii koa o Ame* rikti iluipuia e hookahuli i ke Aupuni Kuikawa o lluwaii, * ike me ku mana ole iiia e kauokii na puuli koa o Amerika Huipu.a e hookahuli i kekahi aupuni e aku, oiai konu m»u Kuhina ua hoouna ia mai i Amerika Huipuia nei, a ua ike aupuni ia aku hoi, i ka wa ona i Inwe ai i kana hoohiki oihana. 1 ka wa o Kaiivaiana i hoomaka ai e lawelawo i kana mau hana ma ke ano Peresidena ma ka la 4 o Maruki, wahi a Cbandler, ua akaka iaiii keia mau mea* Akahi f o ka Mniwuhine Liiiuokaiani, ua kipaku ia oia, a he Aupunl Kaikawa hoi, ua kukuiu īa ma kahi o ke aupuni Alii i h()o[)tiu ia. Aia hoi i ke Aupuni Kuikawa ka niana o na aina o llawaii, na hale aupuni a ine na oihana loaa mai a p:U». U»i ike ia aku hoi e ko aupunl o Aiutrika Huipuia a me ka hapanui h i oiu e na aupuni uo paha a pau o ke ao nei. O na kuhina hoi o ko Aupuni Kuikawa o noho ana ma Wasinetonu me ka ike piha ia aku e ke aupuni o Amerika Huipuia, maialo hoi o ke au hooponopono aupuni o Hdrtauiui. Aole waie no ua ike ia aku ke Aupuui Kulkawa o Hawaii ma ke ano he aupuni i hookumu la, aka, ua aeiike pu o AmeHka Huipuia me na poe o ua aupunl la ma kekahi kuikahi e hoohul ana ia Hawaii uio Atuerika 4 Huipuia, a o ua kuikahi la, ua kakauiuoaia, a ua apono ia hoi o ka Peresidena t a ua waiho ia aku hoi eia i ka Aha Benate no kona apono ana a kue ana paha. Malalo o kela mau hoiiee i hoopaapaa ole la, uaala mai keia ninau. Heaha la ka mana i ioaa ia Kutivalana malalo o ke kumukanawai ma keia uiea? Elua no paha mahele nui iioko o keia inea. j Akahi, ka hookumu ia ana a me ka ikeia aua o ke Aupuni Kuikawa. | Alua, ke kuiana o Hawaii a me Amerika Huipuia i ka wa e hlki mai aua. O kft mahele uiua o keia ninau, ua pau i ka hana ia; o na mea e pili ana i ka hookumu ia ana a me ka ike ia ana o ke Aupuui Kuikawa o Hawaii wa ke ano he aupuni Ripubaiika Kuokoa, ua pau na hana e pili ana la aiea i ka huna ia e Amerika Huipuia, oiai ke au hoopono pono aupuni o Peresidena Harlsona. Aohe mea i koe uo ia mea, a aohe hoi he mea i koe e hana ai i mea e akaka al ua Ike !a aku ma ke ano he aupuni Rlpubaliha Kuokoa o Hawaii. O ka mahele elua, oia no na mea e pili ana i ka manao hoohui ia Hawaii me Ainerika Huipuia e pili ana hoi I ke Kuikahi i hana ia, aole nae ia i pau 1 ka hana it\. Ma ka muheie i pau o kela ninau, aohe kuieana iki o Kalivahina. Ma ka mahele elua hoi, ua loaa iaia ka mana piha e hana ai imiUlo o ke kumukanawai. Ua loaa hoi i »la ka mana e unuhi hen mai i ko KuikaUi Hwhui aupunl e waiho aua iuimi «» ka Aha Senate ia wa. U* unuhi hou ia aku hoi ti:i Kuikahi ia; a o ka mauao hoi e hoohui, ua hoohoio ia eia e kue ana i ka mea i heolala ia t uolaila, o ka nlnau wale no i keia wa, oia keia: O ka hana a Perosldena Kallvaiana, m*muii o kena hoouna ana e nioaninaa i na kumu i hookumula ai a kukala ia ka Ripubalika Kuokoa 0 Hawaii, a i ike ia aku hoi e ke aupuoi o Ameriki Huipuiā, ua ku anel ia i ke kumukanawai* a ala aoel iioko o ka mana o ka Pere«ideM !Lilivalaua, a i ole o kana maa hoiA ma keia mea, e maoao ana e hookahaii i na Blpubtdika ii| aa

kue anei i ke kumnkanawai a he kipi anei? 0 ke kulana hanB o ka Peresidena o Amerlka Huipuia, he kulana hana hoomau ia. A mamuli oke Kumukanawai he eha makahiki ka ioihi 0 kela ame keia mahele oka hoopooopono aupuni ana. Aohe wahi maloko oke Kumukanawai e hoomana ana i kekahi Pereaidena e nanaae huli aku paha Ina mea i hana ia e kona mua aku m& ka oihana. Ai ka wa e lilo ai kekahl i Peresidena a hoomaka uku oia i kana mau hana, ua kauoha ia 0 kana mau hanaenana akui na mea e hikl mai ana, aaole i na mea 1 hala aku, no ka mea, inaaoiepein, alaiia, o kona mana ua loaa ia no na makahikl eha e hiki mai ana, a me na manawa a pau loa i ha-a aku. Aole no i manao la ma ke Kumukanawai, o na poe e lilo ana i Peresidena, ua oi aku ke aloha aina o kekahi mamua o kekahi, a aole hoi i eini iho ka naauao o kekahi mamua o kekahi. O ka manaoihanaoia kulana, aole ia i pii ae a haule iho paha mamuii | 0 ke kulana akauiai i loaa i ua poe e hoopiha ana ia kulana, ina e huna a hooko lu paha kekahi hana e kekahi au hooponopouo aupuni, alaila, na Amerika iiuipuia no ia i hanu, a hole o manao ia ia hana na kit mea e hana ana iuu ka inoa o Amerika Huipuia. Ina e luanao ia he uiana ko kekahi Peresidena e huii a nana i na mea I haua ia e kona mua, alaila, ua akaka loa h'e oi aku ka mana o kekahi Peresidena ī ko kekuhi, i ko'u nana ana i ke Kumukanuwai, aole loa he mana i hoike ia malaila e pili uua ia mea. O na mana a pau o kela a me Keia Peresi iena, ua like loa kekahi me kekahi. Mulalo o ka olelo hooholo a Caleb CuBhiug, aole e hiki i kekahi au hooponopono aupuni ke nana a liaawe paha I na haua i hana ia e keKa'ii «u hooponopono aupuni, aohe hoi he mana ia Mr. Kulwalana ma ke Kumukanawai e hookohu ia Mr. Blount inu ke ano 1 lunakanawai e hoolohe a hooholo paha i na mea i iko ia i ke au o Peresidena Harisona, no ka mea, ma ia niau mea i ae a apono al o Peresidena Huriaona, o ke Aupuni Kuikawa o Hawaii oia ke aupuni ma kahi oke aupuni alii ma Hawaii, ua like no kona mana ole īua ia mea me ka mana ole iala e uinaninau i na kumu 1 kukulu ia ai a i ike ia aku &i ka Ripubalika o Farani, oiai hoi, ua kukulu ia a ua ike ia aku ia Ripubalika no na makahiki le'nulehu i hala, ano ka mea hoi, o ke kukulu ia aua ao ka lke ia ana aku o ke Aupuni Kuikawa o Hawaii, ua pau mua i ka hana ia mainua o ka lilo ana o Kalivaiana i Peresldena. Aole hoi e hiki iaia ke hoolilo i keia au hooponopono aupuni ma ke ano i Aha Hoohalahala e noonoo a hooholo i na hewa a me na kuhihewa paha i hana ia i ke au hooponopouo aupuui o Harisona.

I ka wa i pau nl ka noho hooponopono aupuni ana o llari3ona, ona mea n pau i hanu ia ia manawa mamuli o kona kulana Peresidena, ua paa loa ia, a aohe hoi mana o kona hope ma ka oihana e ninaninau hou al ia mau mea, a hoololi a hoopouopono hou paha. Ina ua loaa ka mana i kekahi &u | hoopono|>ono aupuni ke ninuninau i na mea i hana ia e kona mua ma ka oihana, a hooholo e like me kana i uianao al he pono, alaila, oke kumu aiakai i hoike ia maluna, oia, ua Ilke ka mana ona Peresldena a pau, ho mea waiwai ole a pololel ole hol ia. Ala wale no a maiama ia me ka pololei keia kumu alakai, alaila mau ka hanohano, ke kupaa mau, a me ka oi kelakeia o ke kulana o ke aupunl. He mea ano e no kekahi Peresidena ka hookahuli ana 1 kekahi aupunl ona alna e I kukulu ia noamuli o kekahl inau afidarita i iawe ia ma kahi malu. Ina e hana ana oia pela, alaila, Ina i ke kau koho ba!ota hou aku, e puka hou ana o Harisona 1 Peresidena, atalla, e hull hou mai ana o?a e nlnaninau I na olelo hoike kahi i hookahua ia ai ko Kalivalana manao e hookahuli I ke Aupunl Ripuhalika o Hawali, a ina e manao ana oia, oia mau oleio ike, aole i iawa mamull o kona noonoo aoa, alaila e hoihol hou ana oia iua aupuni la me na puall koa hookahi no nana i hookahull ia lakou mamuli o na kauoha aua a Kalivaiana. I mau mea e kakoo al 1 keia mau hoakaka maiuna ae, ua hoike a hoakaka mai o Mr. Chandter i na kuhikuhl kanawai lehulehu ioa me ka maopopo maoU. Ke hoao ia nei ma Kapalakiko e hoomalieii* a e hoopau wale o C. A. Sprecklea l kana hoopii i kona makuakane a me hanaa mua, no ka hopohopo ia o alaa ku ia mal na papa halii ona hana pohihihi a poeleele, aka ua paakiki loa no nae e heie ka hana imoa o ka ah&» a i ole īa, e uku ia i kana kol a paa.