Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 1, 6 January 1894 — Page 1
| This text was transcribed by: | Francene H Aarona |
| This work is dedicated to: | To my neighbors from Palolo Valley who watched over me and gave me guidance |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
ME KO HAWAII PAEAINA I HUIIA.
BUKE XXXIII. HELU 1. HONOLULU, POAONO, IANUARI 6, 1894. NA HELU A PAU, 2475
Hoolaha Loio.
NELLIE M. LOWREY,
NOTARI no ka LEHULEHU
--- A HE ---
LENA HOOIAIO PALAPALA A ME NA
PALAPALA HOOHIKI.
Keena Hana me W. R. Kakela, LOIO, ma ka oko makai o ka Hale Leta, Honolulu. 2370
J. S. SMITHIES ( KAMILA, )
NOTALI no ka LEHULEHU
--- A HE ---
Agena Haawi Palapala Mare
Mahukona, Kohala, Hawaii. 2378-1y
W. R. KAKELA,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.
2370
ANTONE ROSA, ( AKONI. )
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
LUNA HOOIAIO PALAPALA.
Keena Hana ma Alanui Kaahumanu.
2370
ALLEN & ROBINSON,
NA MEA KUAI PAPA O NA ANO A PAU E loaa no ma ka UWAPO O PAKAKA, Honolulu, make kumukuai makepono loa, no ka pomaikai o ka lehulehu e makemake ana e kukulu hale. E kipa mai a e ike kumaka 2396-q
E. G. HITCHCOCK ( AIKUE HIKIKOKI. )
Loio a Kokua ma na mea a pau e pili ana ma ke Kanawai.
E OHIIA NO NA BILA AIE ME KA AWIWI Hilo, Hawaii. 2370
WILDER & CO., ( WAILA MA.
Mea Kuai Papa a me na Lako kukulu hale o na ano a pau, a me na mea e ae a pau e pono ai o ka hale.
Kihi o Alanui Moiwahine ma Papu. 2396-q
JAMES M. MONSARRAT, ( MAUNAKEA,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai
HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.
E hana ia no na Palapala kuai, Palapala Hoolimalima, a me na Palapala Pili Kanawai e ae ma ka olelo Hawaii. Dala no ka hoaie ma ka moraki ma na Waiwai Paa.
Keena Hana : Hale Pohaku hou ma ka aoao ma Waikiki o ka Halewai, alanui Kalepa. 2370
J. HOPP & CO.,
Ka Poe Hana ma na Lako
Hale o na ano a pau !
Hana Moe, Na Uluna Pulu, Etc.
Noho no ka Hoolimalima ana, ua
Lako Hale me ke kumukuai emi.
Honolulu. 2396 y
SING WO CO.
HELU 43 : : ALANUI NUUANU
Aia ma keia Halekuai, e loaa ai na lole maikai o na lede a me na keonimana, a pela no ko na kamalii a me ko na wahine mau mea hoohiehie.
Ke kono aku nei makou ia oukou e kipa kilohi i ka nani o Aipo. SING WO CO. 2456-3ms.
J. T. WATERHOUSE, ( WALAKAHAUKI. )
Halekuai o na Lole Nani Panio !
LAKOHAO.
Na Lako Hana Mahiko,
A PELA AKU HE NUI WALE.
Alanui Moiwahine, - - Honolulu.
2396-q
KO BIHOPA MA,
BANAKO MALAMA DALA
E LAWE NO MAKOU I NA DALA HOOMOE ma ka hoaie ana ma ko makou BANAKO MALAMA DALA malalo o keia mau kumu :
Ina e hoomoe mai ke kanaka hookahi i na @oaia Elima Haneri, e uku no makou i ka ukupanee ma ka Elima Hapahaneri o ka makahiki, mea ka wa aku o ka lawe ia ana mai o ke dala, @ka waiho ia ke dala hoomoe i ekolu mahina, a ua waihoia paha ke dala a hala na malama @ i ka wa e hooponopono ia ai na helu. Aole uku panee e hleu ia maluna o na dala @hakina no na la elua paha o ka mahina.
Aole uku panee e uku ia i na dala e lawe ia ana maloko o ekolu mahina mai ka wa aku o ka hoomoe ia ana mai.
He 30 la mamua ae o ka unuhi ana aku o kekahi kanaka i kana mau dala, e hoike e mai i ea BANKO, ae lawe pu ia mai ka buke dala i ka wa e kikoo ai.
Aole dala e uku ia, aia wale no ma ke kikoo @ mea nana i hoomoe mai i ke dala me ka lawe pu mai i ka buke hoahu dala.
I ke la mua o Sepatemaba o kela a me keia makahiki e hooponopono ia ai na lehu o na mea a pau, a o na uku panee i uku ole ia mamua o na puu dala a pau e waiho ana me ke @kikoo ole ia, e helu ia ma ka aoao o ka mea @hoomoe dala mai i hala na malama ekolu, a ma @na wa aku e hui ia me ke kumu paa mua
@O na puu dala haomoe mai maluna, elima haneri dala, e lawe ia no mamuli o o aelike @ ana.
E hamama ana ka Banako ma na ia a pau o ea hebedoma koe na la Sabati a me na la @Kalaia. BIHOPA MA.
Honolulu, Ian. 2896-q
Na Keiki Hawaii ma ka Ahaaina ma Nu Ioka.
---
Ua lilo ka Hotele Sana Denis o Nu Ioka, i wahi no na Hawaii i akoakoa ai ma ke ahiahi o ka la Hoalohaloha i ke Akua, Novemaba 30. Ua noho iho ma kekahi papaaina luluu i na mea ai he iwakalua-kuma-makolu mau keiki Hawaii mai Honolulu mai, a ua haawi ia he mau haiolelo kaukau lehulehu i kahea ia e Mr. Joseph Cooke, ka haku kahea, a eia oia ma kona makahiki hope i ke Kulanui o Iale. O ka haiolelo kaukau ano nui no Hawaii, na Hon. L. A. Kakina, ko Hawaii elele a Kuhina Mana Piha ma Wasinetona. Mamuli o ka pii mahuahua ana mai o ka anoi ia i keia wa o ke kulana pili aupuni o Hawaii, he hookahi wale no aoao i ka ninau a hookahi wale no mea i ike pono i ke kulana o kela aina. O ka poe i akoakoa ae ia wa, oia no " na mole haole " a Mr. Blount i kapa ai maloko o kana hoike, aka ua hanau ia lakou ma Honolulu, eia nae he mau makua haole ko lakou. O ka manao o lakou a pau aole loa e hoihoi hou ia ke aupuni alii, a ma keia mua koke iho e kuahaua ia aku ana he ripubalika kuokoa. O ka poe i akoakoa ma kela papaaina, o Hon. L. A. Kakina o Wasinetona. Joseph Cooke, Williams Cooke, Montague Cooke, James Judd, Albert Judd, William Baldwin, Arthur Baldwin, Frank Baldwin, mai ke Kulanui mai o Iale ; Alexander Atherton, mai ke Kula Wesleyan mai ; Earnest Waterhouse, John Waterhouse Jr., Henry Waterhouse Jr., George Waterhouse, mai ke Kulanui o Princeton mai ; na kaikamahine Cooke a me Stoddard, o Oakland, Kaleponi mai ; Miss Dickson, mai Nu Ioka mai ; Miss Andrews, Miss Hildibrand, Miss Waterhouse, Mr. Ernest Lyman a me Mr. a me Mrs. Arthur B. Wood, mai Barukalani mai.
---
Ka Hoike a Mr. Blount.
---
Ua loaa mai ia makou ka oluolu ia o ka nana pokole ana i ka hoike a ke Komisina Mr. James H. Blount no na mea i loaa iaia ma ka huli malu ana ma Hawaii nei. He elua wale no kope i hiki mai nei maluna o ka " Alameda, " oia hoi na ka Peresidena Dole hookahi, a na Hon. L. A. Kakina ka lua. Ke lawe nei na nupepa " Hoku " a me " Awalakaisa " i kekahi mau mea o ia buke a pai ma na nupepa. He buke nui keia, 800 aoao, ua like me ka Buke Hemolele kona nui o na huaolelo. O ka hapanui loa o na olelo hoike maloko, na ka poe ma ka aoao alii i haawi mai, he hapa uuku ko ka aoao o ke Aupuni Kuikawa. Na Kale Kulika kekahi palapala loihi loa, malaila ia i hoino loa ai i na makua misionari, he poe makee waiwai, hoomakaulii aina, hao a pakaha wale i na pono o na kanaka Hawaii.
He palapala loihi no hoi ka ke kauka Farani. O Samuela Paka kekahi, a ua hoole aku oia imua o Blount, aole e hiki i ke aupuni Moi ke ku iluna ke ole e kakoo mai o Amerika e hoohiki mai e kakoo mai i ke aupuni alii.
Ua piha loa keia buke i na olelo pilikino, hoahewa mai a hoahewa aku. Malia paha e ulu mai ana na hoopii laibila he lehulehu wale. Ua hoohalahala nui ia o Blount no ke ano huikau o kana hapuku wale ana i na olelo maloko o kana hoike, no ke kapulu, a aole i hoonohonoho pono ia e like me ka hana a ka poe naauao. Eia nae, he iwakalua mau makahiki iloko o ka Ahaolelo Lahui, aka o ke kapulu iho la nae ka hooia o kona naauao la.
PRINCE GEORGE OF WALES * * * PRINCESS VICTORIA MARY OF TECK.
ENGLAND ʻ S ROYAL MARRIAGE.
Ka Enelani Mare Alii.
Eia makou ke hoowehiwehi aku nei i na kolamu o ka helu ekahi o ka nupepa makua ke KUOKOA, o keia makahiki 1894, ka nupepa i kamaaina i waena o keia lahui a i ola loihi mai no kanakolu kumamalua mau makahiki, me na kii i hoonani a i kau kehakeha ia maluna ae, o nalani alii opio ke Keikialii George a me ke Kama ʻ lii wahine May o Enelani, i awaiaulu ia mai nei ma ka Halepule o Halealii o Sana Iakoba i ka auina la Iulai 6 o ka makahiki i hala. No ka mea, ma ka hora 1:10 o ia auina la , ua kukuli iho he keikikane ui a he kaikamahine ui nohea imua o ka heiau o ke kahuna kiekie o ka ekalesia o Enelani, a i ko laua wa i ku ae ai iluna, ua lilo ae la laua he kane a he wahine, no laua ka inoa ke Duke a me ke Duke wahine o Ioka, ka Moi a me ka Moiwahine hoi o Beritania Nui ma keia mua aku.
He mau tausani o na tausani o na kanaka kai kakali maluhiluhi ole iho ma na alanui mahanahana e ake o ka lohe aku i na mea hou o keia mare, a ua hewa no hoi i ka wai ka nui launa ole o na kanaka ma o a maanei o na alanui e kokoke aku ai i ka halepule.
O ka poe maoli i loaa ia lakou na pomaikai o ka makaikai kino ana, oia no ka poe i maa i ke kono ia ma na anaina o keia ano.
O ka mea ano nui no o ka la mare, oia ko ka Moiwahine hoohanohano ana mamuli o kona hele kino ana ae. I ka wa i hookele ia ae ai ke kaa lio alii ma ka puka komo ponoi o ka Moiwahine Victoria o ka halepule, ua uwai ia ae la kona mau ukali a me kona mau puali hoohanohano.
Ua hoomaka ka lawelawe ia ana o ka oihana mare i ka wa a ke kahunapule i komo mai ai iloko o ka halepule me ka ne-i anoano ana o ka ogana e hone ana i kekahi o na leo maki mai a Handel.
O na pane a ke Duke o Ioka i na ninau a ke kahunapule, he nui moakaka e lohe pono ia ai e ko loko o ka halepule a pau. A o na pane ana hoi a ka Kama ʻ lii wahine Mei, me he la he leo i oi ole ae i ko ka hawanawana.
Mahope o ka hooko ia ana o ka oihana mare, ua kanaenae mai la ka akibihopa he mau olelo ao. Eia kana olelo, o ka pule hookahi a na mea a pau, aole e houhalu ia na elele o ka naauao, hana aloha a me ka pono iloko o ko laua ola ana.
O ka Moiwahine, oia ka mua o ka papahi ana aku i na hoomaikai i ka paa mare alii. Alaila, ua honi ae la na makua o na paa mare i ka wahine mare a kaukau aku la i ke kane mare.
A i ka huakai mare i puka aku ai iwaho, e alakai ia ana e ke Duke a me ka wahine mare, ua hoanoano hou mai la ka leo ka ogana me ka leo, " Maki Mare " a Mendelssohn.
Ke Kaua me Berazila.
---
Ua hiki ae i ke kulanakauhale o Buenosa Aresa i ka la 16 o Dekemaba nei, na mea hou mai ke kulanakauhale poo aupuni mai o Rio de Janeiro, e olelo ana penei : Ma ka la 10 o Dekemaba, ua hoopioo nui loa ia ke kulanakauhale mamuli o ka haule makawalu ana mai o na poka a me na poka pahu e hoomau ana ka haluku ana no kanalima mau minute. Ua lele mai keia mau poka mai na pu raifela a me na pukuniahi kani alapine o ka papu o ka mokupuni Moo ( Ilha das Cobras ), a haule maluna o ke kulanakauhale, ma kahi nae o na alanui Canoca, Tavilla a me Trafiesa, a me na wahi e ae o kahi a na hale keaka i ku ai. O ka pau ana ae no ia o ka piha o na hale keaka i na kanaka helemau, aka, ua nui launa ole mai ka pioo. Ua holo pukaka aku na wahine ma na alanui, a e holo mai ana hoi na kaa lio maluna o na poe helewawae, a maluna ae o na paapaaina o na kani pu, ka hihio o na poka o ka lele ana mai a me ke kakani o na pu raifela, na lilo lakou a pau i mea hoopioo nui mai i ka lehulehu.
O keia iho la ka hopena o ka lele kipu ia ana aku maluna o ka papu o Mokupuni Moo e ko Peresidena Peixoto mau puali koa mauka aku nei o ka aina, a aole no hoi i ulohilohi iho ka pane ana mai a na batari pukaa o Mokupuni Da Gama. O na hale i pili i kahakai, o lakou kai poino loa mai na kuaua poka hao mai, aka o ka nui o na poino, aole i ike ia. O ko ke aupuni mau koa ka oi aku o ka poino, a pela pu me na koa kiai o ka mokupuni, aka o na huahelu pololei aole i loaa mai.
Mai ke kulanakauhale ae o Montevidio ma ka la 16 o Dekemaba i loheia ae ai, ua hoike aku ke Kuhina Beritania e noho la ma Rio de Janeiro i na kanaka o kona lahui i kona manao he mea pilikia no lakou ke noho iloko o ke kulanakauhale, a ua kauoha ia na moku kalepa a pau o Beritania iloko o ke awa e kolo ia ma kahi kiekie o ke awa. Nui ka pihoihoi ma Rio no ka hoomakaukau ia e kipoka. Ma ka hoao ana a na koa o ke aupuni e kaua i lilo hou mai ka papu o Villegagnon mamua aku nei, he 200 ka nui o na koa i make.
Mahalo i ka Lokomaikai Piha o ka Agena o ka Papa Ola.
--
I ka mea i mahaloia, J . U. Kawainui, Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa a me Ko Hawaii Paeaina i Huiia ; Aloha oe.---
O makou o na mai i loaa i na haawina o ke kaumaha a ka mai lepera, nona ka heluna he 16 e noho nei ma ka pa mai o Kalihi a ma o ko makou Komite la, ke hoike aku nei ma ke akea i ike mai ko makou mau hoa kanaka i loaa i na haawina o keia ano, e noho mai la mai Hawaii a Niihau i na hana lokomaikai a ku i ke aloha a me ka oluolu a ka Agena o ka Papa Ola.
Ma ke awakea Poakahi, la Karisimaka, ua pahola mai o C. B. Reynolds ka Agena o ka Papa Ola a me W. L. Beku ka luna malama pa-mai imua o makou, he papaaina i hoolawa @piqaia me na ano mea ai Hawaii, a ua paholo pu mai no hoi na wahine viligina he mau mea ai mama. Mamua ae o ko makou hoomaka ana e haupa i na mea ai i hoomakaukau ia, ua wehe mai o Mr. E. L. Paholei keiki o na pali Koolau, he haiolelo e pili ana i ka la hanau o ka Mesia ; he ku i ka mahalo a me ka maemae kana haiolelo, mahope iho ua hookuu mai la na kaikamahine i ko lakou mau kileo kani, malalo o ke alakai ana a Mr. E. Lawaia. He ku i ka nani ke hoolohe aku i ko lakou mau leo nanahe.
I ka pau ana o na hana himeni, ua haawi hou mai la o Paholei he pule hoomaikai no ka mea nona ka la, a mahope o ka amama ana ua haule iho la makou a pau iluna o ka papahele a hoonuu iho la i na mea ai, a oiai makou e nuu ana i na mea ai, hookahi a makou olelo nui, o ka mahalo i ka lokomaikai piha o ka agena. Ua ai makou a ua lawa a oi aku no hoi mamua o ka mea kupono, a ua paina hou iho no ma ke ahiahi a hoopau aku ke koena o na mea ai ma ke kakahiakanui o ka Poalua ae, a he nui ko makou mahalo.
Ka noho ana a me ka malama ia ana o na mai ma ka pa mai.---He maikai ko makou noho ana e noho nei, he nui ka poi, pipi, ko, palena, laiki, ua ai a lawa pono, malalo o ka lawelawe maikai ana a ko makou luna W. L. Beku, he kanaka oluolu oia ma na mea a pau a eia makou iluna o na pela a me na moe uwea hao kahi i hiolai ai me he poe keonimana la ka hanohano maoli no.
Nolaila, ke kauleo aku nei makou i ka poe a pau i loaa i na haawina kaumaha o keia ano, e ku mai oukou a pau a hele mai eia ka home kahi e loaa ai na kokua oluolu ana, a mai holo pee.
Ke haawi aku nei makou a pau na mai e noho nei ma Kalihi, i ko makou hoomaikai piha i ka agena a me ka luna malama o ka pa mai.
HENRY KAAUWAI, Pa Mai o Kalihi, Dek 28, ʻ 93.
HE KAAO HOONAUE PUUWAI
---NO---
PUAKAOHELO
---KE---
Kaikamahine Alii.
---KA---
Ui Oi Kelakela o ka Nani a me ka Maikai.
---NANA---
I HEHI-KU NA KAPU O KUAIHELANI A ME NUUMEALANI.
---KA---
Ui i Hiolo ai ke Kapu a me ka Mana o ke Kiowai kupua-kahi e hiolo ai ka nani a me ka maikai o na mea kino kanaka o ka Honua nei.
---
KE KIOWAI KAPU A ME KA MANA KUPUA E KIAI IA ANA E NA HONU ALII HE UMIKUMAMALUA ; UA LILO IA MANA I MEA OLE I KA NANI A ME KA UI O HAWAII.
E na makamaka, o ka mea nana ka olelo paa i kau maluna o lakou o Puakoolau, no kona manao aole ia e hele me kana hanai, oiai, he mea maa mau aole na ka wahine e kii i ke kane, ua manao no ia na ka hanai a Puakaunaoa e kii a moe ma kahi o kana hanai, ua kuhihewa loa ia o Puakoolau, oiai, ua hana akamai o Puakanakamaikai, ua kii no kela a lawe ma ka iaia wahi e moe ai.
I ka pau ana o ka laua hoomaha ana, ku ae la laua a hopu i na ukana a laua, me na puolo maile no o na hanai a laua, a me na lei lehua o Mokaulole, ua hele wale a paoa i ke ala.
Oia hoi o laua nei a hiki i kauhale, haohao laua nei i ka holoholo ole mai o na hanai a laua nei mawaho o ka hale, a me ka naau kaumaha o Puakaunaoa i hoi aku ai a ka hale o Puakaunaoa, a oia hele no ia o Puakoolau a ma ko kanai wahi e moeai, a i wehe aku ka hana aole ka hanai, akahi ninau ana, alua, @akula, ua ike ia no ua hewa ia laua, a i wehe aku ka hana o Puakaunaoa i ka hana i ka paku o kana hanai e wawaiho ana laua la ua kaia loa ia e ka hiamoe nui, a no ia mea ua hoomanao ae ia au i kau wahi lalani mele a ka poe loea.
Kuhikuhi ma Puuloa ke ala
Loaa koke aku no i ke kula o
Kanehili
E wawaiho ana i ke kula o Ka-
upea
O ka moe no a ke kula
la ike ana o Puakoolau i ka hewa o kana hanai, lele iho la ia a honi i kana hanai a uwe iho la me ka ehaeha nui o ka naau.
I mai la o Puakoolau me ka huhu e, ua hewa kau hanai ua kii i ka ʻ u hanai, ua hele a ma kahi o ka ʻ u hanai e moe ai.
Ae aku o Puakoolau, ae, ua hewa maua.
Ae, e uhaele olua, mai kali a mai lohi, i mea e hooko ia ai ka olelo paa a kakou.
O Puakanakamaiki ia mau la, aole oia e ai i ka ai no ke aloha i ke kaikuahine a me ia kaikuana ona. Ua pono ole ke kaikunane i ka ai ole i ka ai, pela no hoi o Puakaohelo aohe ai i ka ai.
I mau la, lohe aku la na makua oia o Leleiwi a me Kapoho i keia hele o na keiki, a pela pu hoi me na makaainana no keia mea, ua piha ke kaona o Hilo i ka uwe i na lii e hele nei, a i au ʻ a mai ka hana o na makua e noho, hoole aku la o Puakoolau aole hiki ke noho, he kanawai paa mawaena o makou, nolaila, ua haki ka olelo paa, a e hele maua e pono ai.
Huli hele aku la laua nei i waa, a aole nae he loaa iki o ka waa, a i ka nele ana o ka waa e hiki ai, ua hele laua nei e ike i ke kupunawahine o laua nei ia Punahoa.
Ia laua i hiki aku ai, me ka uwe no laua e hele aku nei, a oia ka ke kupunawahine i ninau mai ai i na moopuna : He waimaka aha keia e na moopuna ?
He waimaka hele !
Ihea olua e hele ai ?
E hele ana maua i ka aina ike ole ia, oia o Kuaihelani.
No ke aha hoi ke kumu o ko olua hele ana ilaila ?
No ko maua loaa pono ana mai nei e moe pu ana, a ola iho la ke kumu o ko maua kipaku ia ana mai nei, aole maua e noho koke iho ma na mokupuni a pau o keia paeaina, a ala ko maua wahi e noho ai o ka aina ike ole ia o Kuaihelani, oia ka maua olelo paa me Puakaunaoa , ina na kana hanai ke kii i ka ʻ u hanai, alaila, o laua ke hele, a ina hoi na ka ʻ u hana, alaila o maua ke hele, a oia keia au e ike mai la, o keia wale no ka nui, aole maua e kali hou aku ke loaa ko maua waa e holo ai, a o ke kumu hakalia wale no o ko maua hele ana, oia hoi, ua pau ka waa i ka wawahiia mai ka lae o Leleiwi a hiki i ka lae o Makahanaloa, aia ke kumu e hakalia loa ai ko maua hele.
I ka pau ana o ka laua nei mau olelo, pane mai la ke kupunawahine, o lakou nei, heaha la hoi, ae he aina no hoi ia, aole maanei ae, aia ma ka mole o Lehua, a oia ka manao e na moopuna, a ua ae aku no hoi na moopuna.
Eia ko maua manao, ua huli mai nei maua i waa a aole nae he loaa iki, a ina i loaa mai nei ka waa, ina la aole ae e ike ia maua.
Pane mai la ke kupunawahine, ae, ei ae ka waa o na kupuna o oukou, ke waiho mai nei iloko o ka halau, hookahi no kikoo o ka aoao, a he elua no kikoo ka loa, elua no hoe, elua nohoana, ina olua e na moopuna e makemake ana, alaila, e hel mai olua i kakahiaka nui loa, mai kali a mai lohi olua o hala ka manawa pono.
Ina e ao ana olua, alaila, e hele mai olua, alaila e hele mai olua me ka ia ula, ia eleele, niu, puaa, me ka aahu, me ka moa, a ina e makaukau na mea a pau a ʻ u e hai aku nei ia olua, alaila, e loaa ana ka waa o olua.
I ka pau ana o na olelo a ke kupunawahine, hoi aku la laua nei a hiki i ka hale, i mai la o Puakaunaoa, me ka helehelena huhu :
Kai no hoi ua hele aku nei olua, eia ka e hoi hou mai ana no olua.
I mai la o Puakoolau, ka, e hele aku ana ho hoi maua, o ka loaa ole hoi ka hewa o ka waa e hele ai, oia ke kumu o ko maua hele ole, ina e loaa ko maua waa, alaila, no ka hele aku ka nui.
O ke kii aku la no la o Puakoolau i na wahi puolo o laua nei, a i makaukau ana, o ko laua puka aku la no ia haele ana. O ko laua hele aku la no ia a hiki i kahi noho o na makua, aia ko laua wahi noho i Uluauoeli, a hoomanao ae la ka mea kakou i keia wahi kanaenae a ka poe kahiko :
Manai lehua ka nahele malu no i ka puulena
Mau no uu i ka pua hala a ke kai
Kuu kai awili lehua haawe lehua haawe lehua.
I komo pulo ʻ u i ke aka o ka ilima
Lei ke kupa kahiko i ke ala a u iho
He mea ole ke kaua mai a na makua, hookahi no olelo, e hele no maua.
Ninau mai la na makua a me na alii, ua loaa nae paha ka waa o olua ?
No wai ko olua waa ?
No kupuna no, no Punahoa.
Ninau hou mai la na makua, he waa nui no ia o kupuna ?
Hoole aku na keiki ; aole ia he waa nui, he wahi waa uuku no.
Pehea ka loa o ka waa o olua.
Hookahi no kikoo ke akea, elua no kikoo ka loa, elua no hoe, a oia la i lohe olua e na makua me na lii a me makaainana.
I mai ia na makua, aole na he hana he pepehikanaka maoli no, i pane mai ai na makua i na keiki, aole paha olua e kau ana iluna o ia wahi waa uuku loa. Aole i pau.