Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 3, 20 January 1894 — Page 2

Page PDF (1.85 MB)

This text was transcribed by:  Francene H Aarona
This work is dedicated to:  On this Motherʻs Day, to my moopuna Hooleina & her honors attained on her graduation from UH Hilo.

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MA  KE  KAUOHA.

 

            Malalo ona hooko ana o ke kanawai i kapaia " He Kanawai e hoomana ana i ke Kuhina Kalaiaina e lawe i ka aina a me ka waiwai no ka pomaikai o ke aupu  ni, ma ka Mokupuni o Molokai, ke makemake ka Papa Ola, "  na hookohu aku au i keia la, ia  Joseph S. Emerson, Robert W. Andrews a me Albert Trask, i Komisina e nana a hooholo i ke kumukuai kupono e haawi ai i na ona o kekahi mau aina ma ke Kahua Mai Lepera, nona ke noi i waiho ia mai o ka Papa Ola malalo o na kanawai la.

            J.  A.  KING,                        Kuhina Kalaiaina.                   Keena Kalaiaina, Ianuari 18, 1894.                 2477-3

---

            O ka POAKOLU, Ianuari 17, 1894, e malama ia ana ma ke ano he @La Kulaia Aupuni a e pani ia na keena oihana aupuni a pau o na mokupuni ma ia la.             J.  A.  KING,            Kuhina Kalaiaina        Keena Kalaiaina, Jan. 11, 1894               2476-1

---

HOOLAHA.

 

            Mai a mahope aku o keia la, aole e hoolilo ia i La Kula,a;  aia wale no a hoolaha mua ia e ke Kuhina Kalaiaina.       

            Keena Kalaiaina, Jan. 2, 1893.                        2475-3

---

Kuai  o  na  Koena  o  na  Aina  Au-

puni  o  Pulena  a  me  Poupou

Puna,  Hawaii.

            I ka Poalima, Feberuari 2, 1884, hora 12 awakea, ma ke alo iho o ka Hale Mana Hooko, e kuai ia aku ai ma ke kudala akea na koena o na Aina Aupuni o Pulena a me Poupou i Puna, Hawaii, nona ka ili he 675 mau eka oi aku a emi mai paha.

            Kumukuai Kiekie e koho aku ai, he $675.

            Eia ke ano, na ka mea e lilo ai e unu i na lilo o ke ana a me ke kaha ana o ke kii.  E loaa no na ike pina a pau no na mea e pili ana ke nonoi ia mai i ke Keena Aina, Oihana na Kalaiaina. J.  A.  KING,            Kuhina Kalaiaina.           

            Keena Kalaiaina, Ian. 3,1894.             2475-3

----

Kuai  o  ka  Aina  Aupuni  ma

Koolan,  Maui.

            I ka Poalua, Iahuari 30, 1894, hora 12 awakea, ma ke alo iho o ka Hale Mana Hooko, e kuai ia aku ai ma ke kudala akea, kela aina Aupuni ma Koolau, Maui, i ikeia ma ka inoa o Makaiwa Hikina, a e moe la mawaena o ka aina o W. Makaiwa a me Kahawai o Kaaiea, a e holo ana mai ke kai a hiki i ke alanui Aupuni.

            Ka ili, he 243 mau eka oi aku a emi mai paha.

            Kumukuai kiekie e koho aku ai, he $300.       J.  A.  KING,                        Kuhina Kalaiaina.                                                                   Keena Kalaiaina, Dec. 29, 1893.        2475-3

---

Kuai  o  ka  Hoolimalima  o  ke-

kahi  hapa  o  ka  Aina  Aupuni

o  Keohe,  Hamakua,  Ha-

waii.

            I ka Poalima, Feberuari 2, 1894, hora 12 awakea mamua iho o ke alo o ka Hale Mana Hooko, e kuai ia aku ai ma ke kudala akea ka hoolimalima o kekahi hapa o ka Aina Aupuni o Keohe, Hamakua, Hawaii, nona ka ili he 185 mau eka, oi aku a emi mai paha.

            Manawa :  He $185 o ka makahiki, e hookaaia ma na hapalua makahiki i kinohi.    J.  A  KING,   Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Jan. 4, 1894.                        2475-3

 

            AHA Hookolokolo Apana Elima o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka waiwai o EDWARD KAALOA,  i make kauoha ole.  Imua o ka Lunakanawai Kaapuni ma ke keena.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Louisa Kaaloa, e hoike mai ana o Edward Kaaloa no Koloa, Kauai, ua make kauoha ole ma Lihue, ma ka la 3 o Dekemaba, M. H. 1893, a e noi ana e haawiia ka palapala hookohu lunahooponopono waiwai ia J. K. Farley.

            Ua kauohaia o ka POALUA, ka la 30 o Ianuari, M. H. 1894, i ka hora 10 a.m., oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la imua o ua lunakanawai la ma ke Keena Hookolokoloko o keia Aha ma Koloa, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai na noi la.  A o keia olelo kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii ekolu pule ma ke KUOKOA  nupepa ma Honolulu.

            Kakau ia ma Lihue, ko Hawaii Pae Aina, Dec. 29, M. H. 1893.        JACOB  HARDY,

            Lunakanawai Kaapuni Apana elima.              2475-3

 

            AHA Kaapuni o ka Apana Hookolokolo Elua o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka hana o ka waiwai o Haaheo Swift,  Edward Swift a me George Swift, he mau keiki oo ole.

            Ma ka waiho ia ana mai o ka palapla noi a John Crowder kahu malama waiwai o na mea i hoike ia ae la maluna, e nonoi ana e kauoha ia oia e kuai hoolilo aku i kekahi mau apana aina o ua mau keiki la, penei :

            O kela apana aina i hoakaka ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 6699 iloko o ka Ili o Kapaloa ma WAiluku, Maui, a me kela apanaaina iloko o ka Ili o Kapaloa i olelo ia, oia hoi ka apana 4 i hoakaka ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 6374 Kuleana Helu 5321 a e hoike ana i kekahi mau kumu i ku i ke kanawai e ae ia ai ua kuai hoolilo la, penei, aole i lawa naloaa mai ua mau aina la i mea e hookaa ai i na aie.

            Nolaila ua kauoha ia e hele mai na pilikoko o ua mau keiki la a me ka poe a pau i kuleana imua o keia Aha i ka POAONO, la 3 o Feberuari, 1894, i ka hora 10 kakahiaka oia la, ma ka rumi hookolokolo o ua Aha la ma Wailuku, Maui, a malaila e hoike mai ai lakou i nakumu e ae ole ia ai ua noi la i hoike ia ae la maluna.                       Na ka Aha:            GOODALE  ARMSTRONG,

Kakauolelo Aha Kaapuni o ka Apana Hokolokolo Elua.                   Kakauia ma Wailuku, Maui, Ianuari 2, 194.               2475-3

 

            Iloko o ka Aha Kaapuni, Apana Hookolokolo Ekahi o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka hana o ka waiwai o ALVINA a me ANNA, he mau keiki oo ole na Hang Same a me kana wahine i make o Kaulaokeahi.

            Ma ka waiho ia ana mai a me ka lehulehu ia ma o ka palapala noi a Hang Same, ke kahu malama waiwai o na keiki oo ole i hoike ia ae la e nonoi ana e kauoha ia oia e kuai hoolilo aku i ka waiwai paa o kana mau keiki e waiho la ma Kohala Akau, mokupuni o Hawaii, oia hoi he 5-12 kuleana huikau iloko o kela mau apana aina i hoakaka ia penei :

            Palapala Sila Nui Helu 4908 i hoopuka ia ia Lehuanui ( eono eka ).

            PalapalaSila Nui Helu 514 i hoopuka ia ia Kuluehu ( 28 eka ) ; a me

            Palapala Sila Nui Helu 1548 i hoopuka ia ia Mahina ( 15.85 eka ).

            A ua hoike ia mai ke kumu ku i ke kanawai e ae ia ai ke kuai hoolilo ana aku i ua mau ai na la, oia hoi ka lawa kupono ole o na loaa mailoko mai o ua mau aina la no ka malama aina i ke ola o na keiki oo ole, a me ka manao e kuai i wahi noho no ua mau keiki la ma Honolulu, Oahu.

            Nolaila ua kauoha ia na pilikoko a pau o na keiki oo ole a me ka poe a pau i kuleana e hele mai imua o keia Aha Hookolokolo ma ka rumi hookolokolo ma Honolulu, i ka POALIMA, la 26 o IANUARI, 1894, hora 10 kakahiaka, e hoike mai  ke kumu no keaha la e ae ole ia ua noi la a ke kahu i hoike ia ae la maluna.           Na ka Aha :           HENRY  SMITH,  Kakauolelo,

            Honolulu, Ianuari 11, 1894.                2476-2

 

Hoolaha  a  ka  Lunahooponopono  Waiwai.

            O  KA  MEA  NONA  KA  INOA  MALALO   IHO ka Lunahooponopono ma ka palapala kauoha o ka waiwai o Robert Brown o Kaneohe, Oahu, i make, ke hoolaha aku nei i ka poe a pau he mau koina ka lakou i ka waiwai o ua Robert Brown la, e waiho koke @mai i ka mea nona ka inoa malalo iho iloko o @ina malama eono mai ka la aku o keia hoolaha @ana a i ole ia e hoole mau loa ia aku no.   WILLIAM  O.  SMITH,      Lunahooponopono ma ka Palapala,           Kauoha  o  Robert  Brown

i make.             Honolulu, Dec. 18, 1898.                                2474-4

 

KA 

NUPEPA  KUOKOA

 

--- ME ---

 

Ko  Hawaii  Paeaina  i  Huiia

---

 

No ka Makahiki,   -   -   -   -   -   -   -   -   -   -   $ 2 00

No Eono Mahina.  -   -   -   -   -   -   -   -   -   -     1 00

Kuiko  ka  Rula

---

 

            PUKA   {

            ANA.    {          1                    2                    3                   4                    5                    6               

                                             Pule                Pule                Pule                Pule                Pule                Pule 

 

            Iniha              $  1.50                        $  2.00                        $  2.50                        $  3.00                        $  3.50                 $  4.00

         2 Iniha                           2.00                           2.75                           3.50                           4.00                           4.50                           5.00

         3 Iniha                           2.50                           3.50                           4.50                           5.00                           5.50                           6.00

         4 Iniha                           3.00                           4.00                           5.00                           6.00                           6.75                           7.50

         5 Iniha                           3.50                           4.75                           6.00                           7.00                           8.00                           9.00

         6 Iniha                           4.00                           5.50                           7.00                           8.00                           9.00                          10.00

 

            O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomo ia.

 

---

 

HOOPUKAIA  E  KA

 

HAWAIIAN  GAZETTE  CO.

 

H.  M.  WHITNEY,  Luna  Nui.

J.  U.  KAWAINUI,  Luna Hooponopono.

No  Honolulu, Oahu,  Lakou  a  pau.

 

POAONO,-   -   -   IANUARI  20,  1894.

 

            O  NA  HANA  hoohiwahiwa a Honolulu i ka la 17 o Ianuari nei, ka la hoi i puni ai ka makahiki mua o ke Aupuni e noho mana hoomalu nei ia Hawaii, o ka makamua ia o ka oi loa o na la i hookelakela ia ma na ano a pau ma ka hoomanao ana o na elemakule Hawaii e ola nei.  Ua hoopiha aenei makou i ka pepa o keia la me ka moolelo piha o na hana i hooko ia ma ia la, a i hala aku me ka holopono.  A ke ku nei ke Aupuni me ka aoao hoohuiaina ma ke kulana ikaika loa a me ka lokahi o na manao.  Ua puka ae lakou e nana i hope i na moolelo a kahakaha iho i ka nee ana o keia makahiki uluaoa.

            A ma ka ike maka aku i ka nee ana o ka manawa a me ke koko ia ana o ke au, ua hiki loa ia makou ke kukala wiwoole aku, ua wikani, puipui a lawa loa ke aupuni e keehi iho a pepe liilii i na hoalaala haunaele a me na poipo kuloko a pau e ulu mai ana.  A o ka poe e hoaano mai ana me ka ike mai i keia mau makaukau a pau i lawalawa ia, alaila ua oi ae ia i ka ino a ua helu e i ko lakou hopena mamua o ko lakou hoao ana.  Nolaila ke kau leo ia nei ka poe manao ino a pau, e malama i ka maluhia a me ke kanawai.

---

 

Ke  Kahu  a  me  ka  Ekalesia  o  Kaukeano.

---

            I ka po Sabati aku nei i hala, i haawi ai o Rev. E. G. Beckwith D. D. i kana haiolelo aloha, maloko o ka luakini o Kaukeano, imua o na hoahanau o ka Ekalesia ana i noho hookauwa ai no ka Haku no kekahi mau makahiki lihi, a iloko o ka noho aloha ana o na hipa me ke kahu me ka oluolu a me ke kokua o kela a me keia ia lakou iho.  A ke waiho mai nei keia kahu i aloha ia i ka hana ma keia kihapai nui o Honolulu, a e nee aku ana i ka ekalesia pananaiki mai o ka hana, i lawa ai me ka ikaika o kona mau la hapauea, oia hoi ma ka ekalesia haole o Makawao.  Nolaila, ke hele aku nei oia i ke kihapai hou me na hoomaikai a kona ekalesia i noho kamaaina lihi ai.

            Ma ka po Poakahi mai, maloko o ke keena hookipa o ka luakini maluna ae, ua haawi ae na lede o keia ekalesia, i anaina ike aloha hope i ke kahu ma ka malama ana i kekahi mau hana hoohauoli, oia hoi, ma ka haawi makana ia ana o ke kahu e kaawale aku ana me ka puu dala he $800, na kukai olelo hoomanao o ka wa i hala, he mau hookahi piano, na mele me na leo kani a i paniia ma ka panai ia ana mai me na mea ai mama a me na olelo kukai aloha ana.

 

---

 

Keiki  Hawaii  Kuhoe  Uwila.

---

            Ma ka po Poakolu aku nei, i ka wa i hookuuia mai ai ka Uwila e Mr. Sylvester Kalama, he keiki Hawaii maoli, no ka hoomalamalama ana i ka Hale Mana Hooko a me ka Uniona Kuea, no lakou na kukui i like me hookahi tausani a me elua haneri a oi, i hooke ia mai e ka ikaika o ka wai o 135 paona iloko o 950 niniu ana o ka huila i ka minute.  Ua hilinai nui o Mr. Cassiday ka luna hoohana o ka uwila ia Mr. Kalama a ua hookuu hookahi aku iaia e lawelawe i na mikini me ka holopono a hiki i ka hoopioia ana me ka loaa ole o kekahi mau uiia ma ia po, a ua haawi aku ke aupuni i ka mahalo kiekie iaia.

 

He  La  Kulaia  Kamahao.

---

KA  LA  17  O  IANUARI,  1894.

---

La  Hanau  Mua  o  ke  Aupuni  Kuikawa.

---

Na  Hookahakaha  Ulumahiehie  a  na  Pualikoa.

---

            O ka la 17 o Ianuari, 1894, ka la i puni ai ka makahiki mua o ka hanau ia ana mai o ke aupuni hou o Hawaii nei, oia ka la nui hiwahiwa kamahao lua ole i ike ole ia kona lua ma Honolulu nei a a ma ka hoomanao ana o na kino uhane ola a pau ma Oahu nei.

            Ua wehe mai ka pawa me na hiohiona hiehie a kalae a kela a me keia kino kanaka e kamawae ole ai i ko na lani lokomaikai ma keia la a ko Honolulu nei e poina ole ai i ka hoomanao ana, a ke kahakahaia nei kona moolelo ma ka naau o na mea ola a pau he lunaikehala ike ko lakou.

            Mamua o ka wehewehe ana mai o kaiao, ua hoowehiwehiia ka Uniona Kuea ( oia hoi ke Kuea o Halealii mamua ), me na lepa makena wale o na lahui like ole, i kau kehakehaia maluna o na kaula i kau kepa ia maluna o kela kuea nui holookoa, he lana kamahao a he nanaina hiehie launa ole mai i ike ole ia e na elemakule hapauea e ola nei.

 

KA  HUAKAI  HOOMAKEAKA.

 

            O ka huakai o na mea hoomakeaka e like me ko na la 4 of  Iulai a na puuwai Amerika e hana mau ai, ua lawe ia mai a hoopiliia aku e ko Honolulu nei mau poe kamalii puni lealea, ma ko lakou hoakoakoa ana ae a lawa ka huakai, alaila kai mai la ma alanui Papu a hele hookahakaha aku la ma na alanui, e hoomaka ana ma ka hora 6:30 kakahiaka nui.  Mawaena o na mea hoomakeaka, he pipi kekahi e kau ia ana e kekahi o na kamalii, a o kekahi mea akaaka, he upiki iole na Blount e lawe hele ana ma ke ano hoohalike, a me kekahi mau mea hoakaaka e ae.  Hakinu ʻ a no hoi na alanui i ka poo makaikai e uhai aholo ana o @ako o ka ike.

           

HUKI  ANA  O  KA  HAE  AMERIKA.

 

            I ka hora 8, ua hoohanohano ae ho anaina kanaka nui o na ano waihooluu like ole ma ka huina o na alanui Alii a me Nuuanu, no ka makaikai i ka huiki ia ana o ka hae Amerika nui hou loa he 60 kapuai loa 30 kapuai laula, iluna o ka pahu hae, he 118 kapuai ke kiekie i makanaia mai e Mr. Gunn i ka Hui Amerika ( American League ) a i kukulu ia no ko ia hui pomaikai ma ka aoao ma Ewa o ka hale pohaku o Robinson e ku nei ma ka aoao komohana o na huina o na alanui Alii a me Nuuanu.  Ua ulele ia o ka Puali Puhi Ohe Hawaii ka leo mele lahui o Amerika i ka wa i hukiia ai ka hae, haawiia he mau huro a ua hookaniia he 21 mau boma i like ka uina me ko ka pukuniahi.

 

KA  PAIKAU  HOOKAHAKAHA  NUI  O  KA  BATALIONA  KOA.

 

            I ha hora 9:30, ua malama ia ka paikau nui o ka bataliona o na koa o ke Aupuni Kuikawa ma Uniona Kuea, imua o na makaikai o na hoohuiaina a me na anee alii i makahehi e ike i ka hakinu ʻ a o ka paikau ana o na koa.  Eia na Komopani i komo iloko o keia paikau nui:  Komapani A, Kapena Ziegler; Komopani B, Kapena John Good; Komopani C, Kapena Jos. Camara; Komopani D, Kapena Hugh Gunn; Komopani E, Kapena Wilder; Komopani F, Kapena Julius Asch.  Ua kohoia, aia mawaena o ka 400 a me 500 ka nui o na koa i komo iloko o keia paikau hookahakaha nui.  Mahope o ke kuene pono ia ana o na Komopani, alaila, ua haawiia ka paikau ana ia Kolonela J. H. Soper, ke aliikoa nui maluna o na pualikoa o ke Aupuni Kuikawa, a nana i kahea mai i kekahi mau haawina paikau i ka  bataliona, a mai a ia aku i kona hope ia Lutanela Kolonela J. H. Fisher, ka mea hoi nana i kahea hou mai i kekahi mau haawina e ae o ka lawelawe ana i ka paikau pu.  A pau keia mau paikau ana ma ke kuea, alaila, ua kai hookahakaha aku lakou ma na alanui o ke kulanakauhale nei me ka Puali Puhi Ohe pu.  A e hoomaao kakou i ka loihi o ka huakai o na koa, ua hiki ka makamua i ka huina o na alanui Beritania a me Papu, aia no kekahi Komopani ma alanui Rikeke.  Pela i hele hookahakaha ai na koa a kaa mawaho iho o ka hale halawai o ka Hui Amerika ua haawi aloha aku ka bataliona i ka hae hou i hukiia ai mamua iho, a ua puhi ia mai e ka puali puhi ohe Hawaii ke @hele lahui o Amerika Huipuia.  Ua hoomau ia ka paikau hookahakaha a hiki i ka hookuuia ana ma ka Halau Paikau mauka iho o ka pa Hale Mana Hooko.

 

KE  ANAINA IKE  A  KA  PERESIDENA  A  ME  KA  WAHINE.

 

            Ma ka hora 11, ua kuu akea ia ke Keena Ahaolelo ( oia ke Keena Kalaunu mamua ) o ka Hale Ma@  Hooko, no ko na makaainana hoohanohano ana aku i ke poo o ia lahui, a i wa hoi no lakou pakahi e papahi aku ai i ko lakou mau hoomaikai iaia.  Ua ku o Peresidena Dole a me Mrs. Dole mawaena o ka keena e huli ana ke alo i kai a m@  ka aoao akau o ka Peresidena, ka Hope Peresidena, na Kuhina a me na Lunakanawai o ka Aha Kiekie a me ka lakou mau wahine, a me na lunakanawai Kaapuni. Mahope mai o ka Peresidena, ka Aliikoa Kiekie o na koa  J. H. Soper a me na ukali Lieut, Col. J. H. Fisher a me Major Geo. McLeod.

 

            Ma ka aoao hoi o ka wahine a ka Peresidena, keia poe wahine:  Mrs. C. L. Carter, Mrs. Iaukea, Miss Hopper, Miss Lowrey, Miss Parke, Miss Perry, Miss Von Holt, Miss Mossman, Miss Gilman, Miss Sudd, Miss Wing, Miss Forbes Miss Jones, Miss Hartwell,  Miss Mott-Smith, Miss Helen Wilder, Miss Lita Wilder, na Misses Young, Miss Glade, Miss Atkinson, Miss Paty, Miss McGrew, Miss Hassinger Miss Sorrenson, Miss Hatch, Miss Tanner, Miss Afong a me Miss Howland.

            Ua komo aku na poe hele ike ma ka palua a kulou aloha imua o ke poo o ka lahui.  Mawaena o ke kai akea o na lahui like ole, he au alii moku kekahi me na aahu makaainana a me na elemaule o Kahakohe ma a me kekahi poe e ae, na haole a me na Pukiki.  Eia malalo iho nei ka papainoa i kakau ma ka bke o na malihini kipa, aka, ua nui no ka poe i kakauinoa ole mamuli o ke kali a me ka hokeke a hoi okoa :

 

            J. W. Pratt, Thos. E. Wall, Joseph A. Altsheler, John S. McGrew, James. L. Torbert, Wray Taylor, Joseph Marsden, Wm. orace Wright, R. P. Waipa, E. M. Langley, D. O. Kaimae, J Kanae, Jos. U. Kawainui, H. Stangenwald, M. D., and wife, E. R. Neuman and wife, T. M. Starkey, W. Jas. Smith, D. B. Smith, G. West, Miss L. West, A. A. Montana,  Lieut. J. Burgot, Lieut. Julius Asch. W. C. Wilder, Jr. H. M. Leonards,W. C. Parke, L. W. Hough, Geo. L.  Desha, F. M. Lyon, L. M. Johnson, W. L. Stanley, Hebry Danfad, C. Bolte and wife, Mr. T. W. Hobron and wife, Miss K. Gray, Laura Duncan, Mr. and Mrs. F. J. Lowrey, Jonathan Shaw, Geo. C. Ross Charles F. Peterson, DeB. P. Penhallow, Mrs. Penhallow, Chas. M. Cooke, Anna C. Cooke, C. H. Kluegel, H. H. Williams and wife, W. R Castle and wife, H. T. Taylor, W. C. Waldman, U. S. N.  J. J. Egan, Mrs. J. Egan, E. L. Marshall, Mr. and Mrs. G. P. Castle, Mrs. M. E. Tenney, Dr. F. J. Cordiao, U. S. N. Ambrois Perry, W. D. Alexander Jr. Miss Nanon Guilixon, Portland Oregon Miss Myrtle Compson, Portland Oregon Mr. and Mrs Thos. F. Lansing, Chas. J Fishee, Frank Godfrey, Ed. Paradise of the Pacific " C. S. Bradford, Seattle Wash. S. Sacks, Sr. Denver House ; R. T. Coulter, Los Angeles Cal., W. H. McInerney, Mr. and Mrs. E. Louison, H. M. Whitney, Mrs. Clara Banning, E. E. Mossman, Miss M. H. Mossman, Mr and Mrs. J. S. Andrade, Miss Fanny Vieria, Mr. and Mrs C. H. Luther, Mr. and Mrs. H. F. Wichman, Mrs. Sorenson, Miss H. Sorenson, M. A. Gonsalves, Mrs. W. D. Alexander, Curtis B. Lyons, W. A. Kinney, Henry Smith, Mapuana Smith, Mr. and Mrs. Henry Davis, Mr. and Mrs. J. A. Kennedy, Mr. and Mrs. J. A. Hopper, Miss E. E. Hopper, Mr. and Mrs. E. W. Peterson, Miss Burroughs, Brooklyn, N. Y.; Mrs. R. Lewers, Miss H. Lewers, Miss E. Carter, Mrs. S. Gilman, @ F. Atherton, J. M. Oat and wife, Mr. E. Hammer, Mrs. R Corea, Mrs. S. W. Wilson, Mrs. M. J. Forbes, Miss H. Forbes, M. P. Robinson, Wm. J. J. Keasler, Mrs. A. McWayne, Miss Francis Johnson, Miss Bertha Bindt, Mr. F. Bindt, John L. Bush, Mrs. John L. Bush, F. A. Davies, Mr. and Mrs. M. D. Monsarrat, Miss Fanning, Lieut. L. T. Kanake, Mrs. S. Genns, Mark Green, H. Kanake, Mrs. S. Genns, Mark Green, H. H. Palmer, Mrs. G. J. Ross, Mrs. M. A. Wood, Miss F. Lynch, Miss T. Henry, Wm A. Bowen, F. B McStocker, Mrs. N. L McStocker, Miss Bessie Afong, Miss L. Brickwood, Mrs. C K. Brown, MIss Mabel Ladd, John H. Paty, Miss Annie Paty, Otto G. Benschultz, Ella V. Benschultz, Wm. P. Elliott, Lieut. U. S. N.; C. Theo. Vogelgesang, Ensign U. S. N.; T. B. Murray, W. N. F. Behrens, Flora Glade, Clara Glade, Mr. and Mrs. E. D. Tenney, Mary Anne Hatch, Mary H. S. Carter, Zoe Atkinson, J. B. Atherton, F. A. Hosmer and wife, MIss E. B. McLeod, Miss Beckwith, Mr. and Miss P. H. Dodge, Miss Snow, Hiram Bingham, E. K. Bingham, L. Bingham Coan, Mr. Wm. W. Hall, Miss Charlotte Hall, A. B. Lyons, P. J. Frein, S. E. Bishop, Mrs. S. E. Bishop, Mildred S. Kinney, Mr. and Mrs. J. S. Martin, Mrs. E. Damon, Frank W. Damon, R. Jay Greene, Mrs. R. Jay Greene, Ida C. Mott-Smith, Mary F. Paty, John Effinger, J. Lucas, Nell M. Lowrey, Margaret L. Hopper, Dr. and Mrs. R. P. Myers, Mrs. Geo. C. Lees, Mrs. E. W. Jordan, Miss Emma Jordan, Mrs. P. C. Jones, Ada Jones, Rev. C. M. Hyde, Mrs. Hyde, Miss Knight, Mrs. Tenney, Miss Gilman, Anna M. Sorenson, Marie R. Von Holt, Mr. and Mrs. L. A. Andrews, Miss Mabel Hartwell, Miss Forbes, Miss Parke, Anna Perry, Cate Howland, Myra Angus, Grace L Wing, Ida C. Dower, Mary G. Dower, Susanna R. Patch, Arthur F. Wall, W. E. Brown, G. H. Paris, Ellen R. Hopper, Harriet Burrows, W. M. Templeton, Rev. A. Mackintosh, Mrs. A. Mackintosh, Miss A. Mossman, Miss J. Tanner, Miss B. Ruth Young, Miss Young, Miss M. Smith, Mrs. Mary Clement Leavitt, Justice and Mrs. Bickerton, Helen Kinau Wilder, Lita Wilder, Miss Hassenger, Mrs. J. M. Angus, Agnes E. Judd, G. G. Tucker, Geo. W. Smith, Mr. and Mrs. Melancthon M. Hurd, Miss Alice G. Hurd, Mrs. Arthur Whipple, A. F. Judd, Dr. J.  A. Cloud, R. C. A. Peterson, Henry W. Howard, M. D., R. B. Dunlop, Maj. Geo. McLeon, U. J. Ordway, H. F. Glade, German Consul, Mrs. Glade. 

           

KIPU  ALOHA  LAHUI.

 

            I ke kupono ana o ka la i ka lolo po, ua haawiia ke kipu aloha no ka la hanau o ke Aupuni e pulama ia ana, ma o ka paapaaina ana mai o na pukuniahi o ka batari pukaa ma ke kahua o Kuloloia.

HUIKALA  ANA  I  NA  PAAHAO.

            I ka hora 1:30 auina la Poakolu nei maloko o ka Hale Paahao o Kawa a imua o ka Loio Kuhina W. O. Smith, ka Papa Komisina o na Paahao C. P. Iaukea, J. A. Kennedy a me J. A. Magoon, Ilamuku Hikikoki, Hope Ilamuku Brown, Hope Makai nui o Ewa Kauhi, Luna Paahao Low, na Maheleolelo Aupuni J. M. Vivas, C. A. Doyle a me Li Cheung a me na paahao i hoonohoia ma na noho papa loloa, ua huikalaia aku he elua mau paahao, a ua hoemi ia mai ka hoopai o ke kolu o na paahao.  O na paahao i huikalaia, o Kaapuni, he pepehikanaka i hoopai o ke kolu o na paahao.  O na paahao i huikalaia, o Kaapuni, he pepehikanaka i hoopai ia e make, aka hoemiia i 25 makahiki ma ka hana oolea.  Ua hana oia he 20 makahiki, a ma keia huikala ana, palekana.  O ka lua, he haole Geremania o C. Friest ka inoa, he hoeha me ka manao e pepehi make oa i kekahi kanaka, hoopaiia i 8 makahiki hoopaahao a me $117.  Ua hana 6 makahiki a oi, a ua huikalaia.

HA  PUHI  OHE  HAUOLI  MA  TAMAKI  KUEA.

           

            I ka hora 3 auina la, ua haawi ae ka Puali Puhi Ohe Hawaii i aha puhi ohe hauoli no keia la njui e hoomanaoia nei, ma Tamaki Kuea, a ua haiamu ae ka poe a pau i punihei i ka hoolohe i na leo honehone o na ohe a na keiki maamaalea ma ia haawina o na mea ike a na pepeiao o ka poe puni mele e makahehi ai.

 

KA  HOOMALAMALAMA  KUKUI  ULU  MAHIEHIE.

 

            O ka oi loa o na mea hoohiwahiwa o ka la iloko o ko ke kanaka Hawaii mau hoomanao ana, oia no ka hoomalamalama ia ana o na alo a hiki i @ kaupoku o ka Hale Mana Hooko, ke alo o ka Hale Hookolokolo a me na hai o ka Uniona Kuea me na kukui uwila i emi ole iho malalo o ka 1200 ka nui ke hui pu ia me na kukui ho ʻ a mau o ke kulanakauhale nei, a me na kukui Iapana no hoi kekahi i kau ia ma na wahi a ka uwila i hiki ole aku ai.  He hoomalamalama oi loa o ka hiwahiwa a na kanaka a pau e akena nei, a e olelo nei me ka hunahuna ole iho, aole loa he lua i ike ia ma ke kulanakauhale o Honolulu mamua aku e like me @kela.  No keia mea hana hou kamahao, ua hoopihaia ka Uniona Kuea me na kanaka i hele a "hewa i ka wai, "  e kohoia nei aia maluna aku o 7000 ka nui, a e hiki ae ke olelo ae, ua wehe akea ae na anee alii i ko lakou mau pale maka ua komo pu mai i ka hauoli ana me na hoohuiaina nona ka la, a hoole aku la me ka maka ewaewa i na olelo a na nupepa anee alii e papa ana aole e makaikai mai i na hana kulaia a ke Aupuni Kuikawa.

 

NA  AHIKAOLELE  A  ME  NA  BOMA.

            Ua hoolele ia ae i ka lani na @ahikiaolele mai loko mai o ka pa Hale @Mana Hooko ma ke kihi komohana, a ua hookaniia na mea hoopahupahu hauoli i a me na boma hoopaiakuli no ke kulaia piha ana.

            KA  HOOKAHAKAHA  HUAKAI  KUKUI

            Mamua iho o ka hora 7:30, ua alakai mai la ka Puali Puhi Ohe Pukiki, i kekahi huakai kukui ma alanui alii, me na ihoiho kukui a me na pahu kukui lole i pena ia a kahakahaia me na huaolelo motto hoomakeaka ma na olelo Beritania a me Pukiki,  "Aohe Alii iloko o Makou "  " Lanakila a i ole Make, "  "Lanakila a me ka Hoohui, "  " Amerika ko kakou Pahu Hopu. "  "O makou he 400."  Ua kai mai keia huakai kukui ma na lima a me ka mahina e konane ana, alaila hoolohe i na hana o ka

HALAWAI  MAKAAINANA  NUI.

            Ua hoopomaikai ia na hana o keia po, mamuli o ka malie a me ka maluhia o kela anaina kanaka nui hewahewa lua ole o ka nui i ike ole ia ma Honolulu nei.  Ua akoakoa e ae na haiolelo o ka po maluna o ka aleo nui kupono e lawa ai lakou a ma na poe kakau nupepa, makai ponoi o ke kuea.

            Ua weheia na hana o ka halawai makaainana nui o oi mamua o ehiku tausani ka huina, ma ke ku ana mai o Mr. Jos. B. Atherton,  a kamailio mai la hoi no ka hoole kupaa wiwo ole ia ana aku o ko Kalivalana manao e ka halawai makaainana o Novemaba 25 i hala no na hooikaika ana o na kanaka e kukulu i aupuni maikai, hoopono a ikaika no Hawaii nei.  Eia kakou ke kulaia nei no ka la i piha ai ka makahiki o ke ku ana o ke Aupuni Kuikawa o Hawaii nei.  O ko kakou mua aku nei, eia iloko o na lima o ka poe a kakou e hiki ai ke paulele aku.  O ke aupuni, ua kuene pono a ua ikaika me ka mana dala, a ke kakoo ia nei e na lima wikani a me na puuwai manao paa, a e ola ana e  holomua a hiki i ka wa ma ka manao o ke Akua e ale ia ai iloko o ka Ripubalika nui o Amerika.

            Alaila, ua kahea pakahi aku ka Lunahoomalu i na poe i wae ia e haiolelo, J. B. Castle, Gen. A. S. Hartwell, Peresidena F. A. Hosmer o ke kula nui o Oahu, Henry Waterhouse, Hon. W. O. Smith, Lunakanawai Apana Alexander G. M. Robertson a me Walter G. Smith, a ua pane mai lakou ma ka haiolelo pakahi ana.

            [ No ka pepa ole e hiki ai ke ale ia na haiolelo, nolaila ua hoopanee ia a loaa ka wa pono. ] 

 

OLELO  PANE  A  PERESIDENA  DOLE.

---

He  Hoole Keonimana  ana  i  ka  Peresidena Cleveland  Noi.

 

---

 

            HALE  O  KA  MANA   HOOKO,

Honolulu, Dek. 23, 1893.

            ALOHA  OE:---O ka palapala a kou hanohano o ka la 19 o Dekemaba, e hoike mai ana i ka manao i hooholoia e ka Peresidena o Amerika Huipuia mahope o kana noonoo ana i ke noi a keia Aupuni i kuikahi hoohui ma ke ano kalai Aupuni me kona Aupuni, a e hoakaka pu mai ana hoi i na mea pili i na hana kuloko ponoi o keia mau paeaina, ua lawe ae ke Aupuni e noonoo.

            Olai, me na manao hookuia kuhohonu makou e hoomaopopo nei ua hooleia ka kela kumuhuna waiwai nui a makou i waiho aku ai imua o ke Aupuni o Amerika Huipuia, a i noonoo aponoia hoi e lakou i kinohi, eia no nae, ua loaa mai ia makou ka maha ma o ko makou hoopomaikai ia ana mai e na lono pili oihana mua no keia kumuhana, akahi no a loaa mai iloko iho nei o keia mau malama eiwa o ke kali ana.

            Oiai makou e lawe mai ana i ka olelo hooholo a ka Peresidena o Amerika Huipuia e hoole ana aole e noonoo hou aku i ke kumuhana hoohui aina ma ke ano o ka manao hooholo hope loa keia a ka poe Hooponopono Aupuni e noho nei i keia wa, aole no nae makou e hiki ana ke manao o ka huaolelo hope loa keia a ke Aupuni o Amerika e pili ana i keia kumuhana ; no ka mea, o ka moolelo kuleana pili like mawaena o na Aupuni elua, o na hana hooikaika a Amerika a me kona hapai ana i na mea e ulu ai na hoonaauao Karistiano, a lilo ai i mea nana e kokua maopopo loa ka loaa ana i keia aina o ke kulana hanohano i waena o na aupuni kuokoa, o ke ano nui loa i na Aupuni a i elua ; oia hoi na kuleana kalepa pomaikai like i ku loihi iho nei, huipu ae hoi me ko makou nawaliwali ma ke ano he Aupuni elua a ma ke ano pu hoi oia wale no ka hopena oiaio maoli ke nana aku i na kuina i hoikeia ae la.

            Ua kokua nui ia keia manao io e ka leo koikoi o na kalai aina o Amerika no kekahi manawa loihi loa, nana hoi i nana me ke apono i ka hoohui aina, a o ke kiekie iwaena o keia poe na inoa o W. L. Marcy, W. H. Seward, Hamilton Fish a me James G. Blaine, a he poe Kuhina mua o na Aina E wale no keia poe, a oi loa aku hoi ma keia kumuhana na poe o ke au hooponopono aupuni hope iho nei o oukou, ma o ka kukakuka ana me keia aupuni i kuikahi hoohui aina, me ka hoouna ana ia mea iloko o ka Aha Senate na lakou e apono mai.

            Nolaila, e hoomau aku ana no makou i keia kumuhana hoohui aina me Amerika Huipuia ma ke ano o ka makou kumuhana hooponopono aupuni koikoi aku ana keia me na aina e, me ka manaolana hilinai oiaio e papahiia ana me ka lanakila ka makou noi, ina no aole i keia wa koke mahope aku no i hoomau loa ia aku ai na pomaikai like mawaena o na aupuni a i elua.

            O na manao i akui hou ia mai iloko o kau palapala e pili ana i ko makou noho kuloko ponoi me ka manao e lawelawe kuleana ole mai, he alahele hou keia iwaena o na kuleana hana o na aupuni a i elua.  O kau mea i hoike mai nei ua manao ka Peresidena o Amerika Huipuia i keia Aupuni " e hookuee aku me ka hakalia ole nona ( oia paha ka Moiwahine i hoopauia ) i kona mau kuleana mana i haawiia e ke Kumukanawai, " me ka ninau pu hoi, " e ae ana anei oukou e hooko malalo o ka olelo hooholo a ka Peresidena ?"  Ua hiki no ke pane ia aku keia me ka huaolelo hookahi, aka hoi, o ka puka ana mai o kekahi mau kumu iloko o kau palapala, a ʻ u e ike nei he oiaio ole, a he mau hooholo kuhihewa ka i hookahua ia ma ia mau olelo, i lilo i mea kue mai i keia aupuni, nolaila, ua hiki ole ia ʻ u @  hookuu aku i keia mau olelo e hele lanakila ; aole no hoi o keia @  aka, o ke ano koikoi pu kekahi @ ano hooweliweli mai e na helehelena o ka manao i waihoia mai @ nolaila, i kupono ai ia ʻ u ke paio a me na wehewehe piha i na ninau hoalaia mai e ia mau mea.

            Aole o makou ae iki he mana kekahi o ka Peresidena o Amerika Huipuia e komo wale mai ae e @  lawe kue iloko o ka makou @ hana kuloko pili ponoi.  Aia @  no ka loaa o ia mana iaia a na @  Aupuni ma kana hana e haawi iho a ma ia mea hookahi wale no: aole ma ka hoopio ana mai paha keia Aupuni.

            Ua hoomaopopo iho au o keia ke kahua manao a Amerika i hoopuka pinepine ia i kela a me keia manawa e na waha mana o kou Aupuni.

            Ua olelo o Peresidena Jackson makana olelo wehe i ka Ahaolelo o 1836:  "O ke kulana hooponopono Aupuni rula paa a hana maa mau o Amerika Huipuia oia ka hookaawale ana iaia iho mai ke komo wale ana e lawelawe kue iloko o na  @paapaa e pili ana i na hooponopono kuloko o na aupuni e, a mahope aku ke apono a ike aku paha i ka @aohe lanakila ana me kahoomaopopo @ole i na kumu i aia mai ai ka hoopaepae i kinohi.

            Ua hoomaopopo pono ia iho nei no na kumu alakai o na Kanawai pili Auuni iloko o na launa ana iho nei o na Auuni elua iloko o na @ a pau i hala, a ua hoike hou ia mai no ma na olelo ao i haawiia mai@ no ma na olelo ao i haawiia @  ke Kuhina Gresham ia Komisina Blount ma ka la 11 o Maraki, 1893 a na Blount hoi i hoolaha ae mau@ nupepa ma Honolulu, ma kana palapala ponoi i ka lehulehu o Honolulu.  O na olelo o keia mau olelo ao au@ hoike nei penei no ia:

            "Aole o Amerika Huipuia e olelo ana he mana kona e komo wale lawelawe kue iloko o na hana kalal@  Aupuni a i ole hooponopono ku@   paha, a i ole iloko o na hana @  oni kuloko o ko Hawaii Paeaina mawaho ae o na mea i hoakakaia maloko nei ( oia hoi e hoakaka ana ma ia wahi no ka malama ana i ka maluhia o ko Amerika poe kanaka aole hoi no ka malama ana i kekahi kuikahi a pono e ae paha a lakou e paa nei ."

            Aole no i haawiia ma na kuikahi mawaena o na Aupuni a i el@  kahi mana e hiki ai ke komo @ lawelawe kue wale.

            Nolaila, e ke Kuhina, malama ke kumu hea i hiki ai i ka Peresidena o Amerika Huipuia ke hookahua iho i kona mana e komo mai ai e lawelawe kue mai ?  Aole mau hoakaka ma kau palapala no keia kumu koe wale iho no ma na wahi mea i hoakaka pokole ia ma keia mau huaolelo pohihihi :  " Ua @  aku oia  ( ka Moiwahine i @hoopauia a hooiaio pu ia aku e kona mau Kuhina a me na poo alakai pu hoi a ka poe lawelawe hookahuli i kona aupuni ina oia e haawi ana malalo na kumu keakea kue, alaila, e hooloheia aku ana mahope aku kona @hihia ma ke ano hoopono e ka Peresidena o Amerika Huipuia.    Aole i pau.

---

 

Na  Kaikamahine  Kau  Lei:

---

            Ua malama ae na kaikamahine kau lei o Honolulu i ka la 16 o Ianuari nei i la kulaia no lakou, ma ka hoaahu ana ia lakou iho me na keokeo makalike, na lei ma na a-i a nana papale, alaila, holo kaa lealea @ la maluna o na kaa nunui a ma @la kaa huli aoao ma na alanui o ke @kaona nei ma na hora auwina la.

            Ma ka waha o kekahi poe @mau pipa alanui i loheia aku ai, " e kulaia ana no ka la hope o ke alii @maluna oka nohoalii," aka i ka ninaninau a imi pono ia ana aku o ka @me  oiaio, hoikeia mai ana, he la hoomanao no ia no na kaikamahine @kau lei a lakou i hookaawale ai, a @ ekolu iho la paha ia o na makahiki a lakou i hoomanao ai.

---

Na  Paahana  Iapana  Hoohaunaele.

---

            Aia he 100 a oi aku mau kumakahiki Iapana o ka mahiko o Koloa Kauai, ua haalele i ka hana, a @ hoolako ia lakou iho me na @hewa a me na hanaoi a paikau hele me ke kue i ka poe a pau e hele aku ana e hopu ia lakou.  O ke kumu o keia ua pepehiia e kekahi luna hana haole he Iapana paahana i ka Poalima o kela pule i hala.  Ua huhu na Iapana me ka lokahi, a ua alualu e ake e loaa ka luna, eia nae ua pakele aku oia.  Nolaila, ua hoole keia poe pau hana Iapana aole e hele i ka hana i hooponoponoia e ke Kanikela Iapana.  Ma ka holo ana aku o ka Mikahala i ke ahiahi Poaha nei, ua holo aku ka Luna Nana nui o na Iapana e ninaninau a hooponopono.