Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 5, 3 February 1894 — He Pane ia S. Kamakaia. [ARTICLE]

He Pane ia S. Kamakaia.

Ma ka "Makaaiuana" o lanuni'i J, 1894, a rae ka "Holomuu" o ka la 18 oia malama i ike iho ai au i na manao o Sam Kamakaia e haiiiili ana ia L D Keliiplo o ke ano keleawe kanikani a me ke kimebala walaau, no ka mea, he paa mele a he kohukohu maoli no, me ka uliull ua keiki nei o Waolani. Ua hoike ae ua kaula nei o ka hoihoi Moiwahine, he kanaka kipi o D L Keliipio, ua oki ia mai ka ekalesia aku. ]>Ia ko ka Holomua hoi, he hilahiia ole, he hookohukohu ka ua iuka o Nuuanu. No ia mea, ua hooiana ia mal kuu manao e hoike aku i ka mea oiaio, aole hoi e iike me kana e alakai makapo mai nei, aka, na oukou ia e ka poe e heiuhelu mai ana e kaupaona me ka lana o kuu manao na ka oiaio oukou e aiakai. I—Aole au he kanaka kipi i ka Moiwahine, no ka mea, ua haalele oia i ka noho moi a me ke aupuni o Hawaii e iike me ka mea i hoolala ia, o ke elala uku makahiki, oia Kona noho moi a me kona aupuni. Ma na ano a pau, aole au I hana i kekahi mea e nelo ai oia i ke elala. Aole ioa no hoi i kona manawa e noho moi ana no ke aupuni Hawaii. Aole au i ohumu e kipi iaia, aole no hol i paipai i na kanaka e hapai i na mea kaua e kue aku i kona noho moi o ke aupuni Hawaii. O na mea a pau a'u i olelo ai i kona hoi hou ole ma ka noho moi o Hawaii, oia kana i makemake ai ma ia palapala i hoolaha ia ai no ka loaa o ke dala iaia, aoie a'u mea i oleio ai ia mea. Nolaila, e hai aku au ia oe e

Samuel Kamakaia, ioa au he kana- j ka waiwai i kela mannwa me ka ■ maoao maikai, na'u 110 e hooko mua : aku ia manao oua, no ka nieii, aolo uu i poina i kona mau kokua alo!ut ia'u ame kuu io a hiki i kuu iho ana i ka luakupapau me ka ate nui. 2—Aole hoi au i kipi i ka luhui- j kanaka, aoie hoi ika aina. Malia ua manao oe o ko'u kakau inoa ana 1 ka hoohniaina a me ke kakoo ana i ke Ai puni Kuikawa, aiaiia, ina ! no hoi ma kekahi ano e &e, e hoole i mau aku ana au i ka oiaio oia mea. 1 Auhea oe, mahope iho o ka haalele ; ana o Liliuokalani a haawi i ke aupuni iloko o ka iima o Peresidena Dole, aoie he lahui kanaka aku i koe, aoie no hoi he aina, koe wale aku no ka lahuikanaka a me ka aina mawaho aku o na palena o Hawaii, koe no nae paha ko oukou lahuikanaka o Waolani a me ko oukou aina o Kaiaepohaku au e lioohaiahala nei he kipi. Ina aole oe malaila, alaiia o oe no ke kipi i ka aina a me ka iahuikanaka a Liliuokaiaqfl i haawi ai no ka Peresidena S B Dole, ka aina a me ka lahuikanaka o Hawaii. O ko'u kakoo aint i ke Aupuni Kuikawa ma na ano a pau, aole ia he kipi, no ka mea, nona ia mau mea a pau, aole hiki ia oe ke hoole mai i ka oiaio, no ka mea, ua hoo{laha ia ma ke akea, o ke Aupuni I Kuikawa ka mea nana e hoomaiu J nona iho, i ka aina a me na lahuikanaka iloko ou e Hawaii. Me ka manao maikai, ua kakau aku au i ko'u inna no ka hoohuiaina, no ka mea, aoie o'u makemake e ike i na hua ino o ka loleri, no ka mea, ua wanana mai kuu kumu aloha Kev J Bicknell i kona po hope i haiolelo ai ma ka luakini o Kaumakapili. (( Ina e hooholoia ka loteri, pau ke kuokoa o Hawaii a me ka noho mol o Hawaii."

Me ka huuoli nui au e hoike aku nei, ua hooko ia ia wanana i hai ia ma ka po o ka la 18 o Sepatemaba, 1892, ma ka la 17 o lanuan', 1893, mamuli o ka haalele ana i ka olelo ao e mau ai ka ea oka aina i ka pono. Nolaila, hooholo la ka bila loteri, iiaalele hoi o Liiiuokalaui i ke aupuni a haawi ia S B Dule, like iho la me ka mea e hai mua ia mai ai no ka hopena o Hawaii i mea e make loa ai ia hana ino, nolaila au i makemake ai e hoohui me Amei ika liuipuia, no ka mea, aole ona makemake ika hana loteri, aole no ke kipi ika lahuikanaka a me ka alna o S B Dole e hoomalu nei no ka mea, aole he moi, 3—-Ile oiaio, ua hooliolo ka Ahaiuna o Koumakapili e kapae ia'u mawaho o ka ekaleaia, aole no ko'u hewa, aka, mamuli o ko iakou manao iiio la'u, pela I hooholo al na luna iko kapae ia'u mawaho oka ekalesia. Ina ma ko lakou ano haipuie i kulike me ko ka luna mau pono i ao ia mai ai ma ka palapala, aole lakou e hoohoio pela. No ia mea, ua waiho aku au I ka'u hoohalahala imua o ka nolio ana oia ahaluna, no ke kue ana ia olelo hooholo i hoopuka ia no'u, i rla rula no ka hooponopono ana i na okalcsla karistiano, me ka hoike pu nku ia lakou ua makaukau au ma na auo a pan e heie aku e pane imua o lakou ke haawi mai lakou la'u i ke kope o ka palapala hoopii e like me ka hoike a ka buke lawe lima (mok. 17, mahele 4.) O ka olelo ana a ua kaula nei i ka hiki ole ia'u ke pane i ko'u hihia, he hoopunipuni, no ka mea, owaa ka i noi aku e nooooo hou ia.ko'u hihia, aole nae lakou i makemake iki e harfa pela, oia ka mea oiaio. Oia ka'u i hoiko ai he olelo'hooholo kupono ole la i ke ano haipule, no ka mea, ua maopopo ko lakou hewa i hoike ia aku ai, he mea ole ia. 4—Ma ka Holomua, ua hoike ae ua kauia nei i kuu hilahila ole i ko'u noho ana ī hope kahu kula Sabati no ke kula Sabuti o Kaumakapili me ka ōhohia ole ia. Ua loaa ia'u keia pono i na makahiki I hula mamuli o ke koho ana o na lala o ka aha kumu me ka manao lokah!. Pela no hoi i keia makahiki, ua koho hou mai lakou ia'u e noho hou malailn. O na mea a S Kamakaia i olelo ai ī kou hilahila ole i hoike ia ma ka Holomua, oia ka'u e hoike aku nel. Aole au e hilahila, no ka mea, ua kohukohu ko'u noho ana malaiia e like me kela i hoike ia ae la. Oke kanaka e like me S Kamakaia ke hilahila, no ka mea, aole ona kuleana e kanikani keleawe mai nei.

ō—Aole au i kauo i kela aha kumu e like me kau e ohi hapuku mai nei, aka, ua hele mai lakou mamuii o ke kauoha a ke kumukanawai o ke kula Sabati o Kaumakapili a me ka olelo hoolaha i hai ia ma ke Sabati hope o Dekemaba, 1893. Ma ke kumukanawai o ka Poaono mua o īanuari o kela a me keia makahiki e koho hou ia ai na luna nui o ke kuia Sabati, o ka olelo hoolaha oia na kumu i hele mai ai ia po, aole hoi e like mo kau na'u i kauo la lakou, aka ina ko lakou ano

kumukula Sabati i hele mai ai e hana ia hana ma ko lakou manao kuokoa o ke ano kanaka makua, aole ma ke ano kamalii e like me k«u mau hana haakei o ke ano pegana ka pipii mai oka hu'a, no ka mea, no ke Akua mai hoi kou mau manao, walii au e keha noi. I ka hoomaopopo ana i ka oiaio oia mea me ka lesu mau hana a me kona mau manao i hoike ia ma ka Palapala Hemolele, aknkaaelakou hookohukohu Akua ma ka waha, maioko aku ke pmi m?»i ka hailiiii a me kuamuamu o ka mnnuoino ka kou Akua e oleio nei ma ua nupepa a rae ua wahi e ae. Ina no e hoohalike ia kau mau hana me na haipule eae o ke Akua i hoike ia ma ka aia nu oo iloko oka heluna o na dalmcnh>, ka poe ia lakou ia inau hua ino oka po, ka hailiili o kamanaoino: 6—No kau olelo aua ia'u i ka piliwaiwai a me ka hehi Sabati, aole au e pane aku ana ia oe ma ka nupepa, aka, ke manaolana nei au e pane mua au imua o ko oukou ahaluna, inahope aku, alaila e hoike no au ma ke akea, no ka mea, ua hoohalahala au i ka oukou olelo hooholo no k/u hlhia, uo ia mea, i waiho ai au ia mea aole e hoike aku.

Auhea oe e S Kamakaia ke kaula nui o Waolani e hoopiha nei 1 ka opala i ka Makaainana a me ka Holomua, i mea e piha hou ole ai ka nupepa e like me kau 1 hoike mai ai ma ka Makaainana i ko'u hoopiha i k'B opala ma ke Kuokoa Puka La. Ma koia la aku ke hooholo nei au, ua pau ia hana o ka paio aku ma ka nupepa. No ka men, aole i muopopo loa ia'u ka waiwai o ka poe i heluhelu i kou mau manao, a i oie i kou mau manao i hoopuka ia ma na nupepa. Aka, no'u iho, i ko'u heluhelu ana i kou mau manao, me ka manao maikai no o hoike :iku nel, he liiiii loa kahi mea maikai, oka.nul, o ke a'o mai la'u e kuamuamu, ka haiiiili aku me ka manaoino aku ia hai. Aole paha pela ko hai i ka heluhelu ana i kou mau manao, aole no hoi au e hoi»se aku ia oe o ko'u mau manao ka maikai, no ka poe paha i heluhelu e ike no lakou iho. I makemako hou oo e kamailio ia'u ma na ano a pau e like mo kau e ohi hapuku mai nei, alaila, e hele mai oe ika Makeke o halawai pu me a'u he alo a he alo, kamailio kaua me ka hoopiha opala ole i na nupepa. Ke panee aku nei au i keia mau manao, ke pule nei au nou i lilo oe i mea hoohua mai i na hua maikai oko ano haipule io, e like me ke ao ana o ka Palapala Hemolele, I ko ka luna mau pono ame na hoahanau iloko o ka Ilaku. Aole o ka nana i ka pula iki i ka maka o kou hoahanau, he kaola nui no nao ko kauhale, ma kou holke ana he makee pono, he hauoli au ia mea, nolalla au e olelo aku nei ia oe, he hookamani oe o ka hoohe waie, aole ia o ke ano o ka poe pono he wiwoole lakou e iike me ka liona. Me ka Lunahooponopono a me na keiki iima hei o Ka hua kepau ko'u aloha. Owau no me ka oiaio, L. David Keliipio, Makeke, lanuari, 1894.