Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 7, 17 February 1894 — OLELO PANE A PERESIDENA DOLE. He Hoole Keonimana ana i ka Peresidena Cleveland Noi. [ARTICLE]

OLELO PANE A PERESIDENA DOLE.

He Hoole Keonimana ana i ka Peresidena Cleveland Noi.

\Hoomauia' \

Ina no he oiaio e iike ine kau i olelo mai nei, ua hana ke Aupuni Amerika i ka mea e ili aku ai ke koikoi o ka ka Moiwahine koi maluna ona, a i hoakakala hoi, ua lilo kona nohoaiii mamuli o ia hana, alaila, aole ia he mea na'u e hoopaapaa aku ai, koe wale no o ka olelo aku, ina pela ka olaio, he hana ia mawaena o ke aupuni Amerika a me ia e hooponopono ai mawaena o iaua iho. A o keia aupuni hoi i ae a ike la mai kona mana alil a i like hoi o kona mau mana me ke aupuni 0 Amorika Huipuia a e noho ana hoi inalalo o na kuleana mana noho aupuni rno ua aupuni la, aoie loa e hiki ke hoopau wale ia mamuli o kona hookaa ana i kona mau aie i ka Moiwahine i pau. Nolaila, aoaiuna o keia mau kahua e Mr. Kuhina, ma ka aoao o ko'u aupuni, ne k<eakea kue aku nei au me ka ma* halo i ka pakaha wale ia mai o kona mau mana e like la me na olelo o kau palapala. He mea paakiki no i ka malihini e like la me oe, a o ka 01 ioa hoi no ka Peresidena o Amerlka Huipuia me na hana nul e paa ai ka manawa i ili maiuna ona, me na hana koikoi e hooke mau ana iaia a me kona kamaaina oie i ke ano nohona a me ka moolelo o keia aina a me ka noho ana kuloko o keia lahuikanaka, ke ike muopopo i ke kulana maoli o na hana a ke hoomaopopo hoi i na au o ka nohona ohana, i na manao pili iahui na hana i maa mau a me na manaoio I kahiko, e kokua aua a pau i na heleheiena kalaiaina kuwaho. O makou hoi o ka poe i ulu ae a | nunui maanei a i hookama hoi i j keia aina i mau home no raakou,ua ! ike maopopo ioa makou i ka paakiki o ka malama ana i aupuni kahua paa maanei. O kekahi anaina kanaka i mahele ia mailoko mai o eiima lahui, a o ka hapanui hoi o in poe he ike powehiwehi wale no I ka io a me ka waiwai o na oihana hana kupeno i ka hoikeike ia, ke haawi mai nei I na ninau kalaiaina e puhlli ai ka naauao o ka poe kalaiaina maa mau loa ma ia mea. No kekahi mau makahiki loihi i hala ae ua hoomaopopoia me na manao kaumaha kuhohonu e kekahi hapanui a koikoi o keia lahuikanaka, oia hoi he poe haole a me na kanuka Hawaii pu no, ke ano hoihope o na liana a ke aupuni aiii o Hawaii, a ua lioao lakou ma ke ano hanohano e keakea ia mau mea, a ua hoao hoi maloko aku o na ahaolelo, na nupepa a me ke nol kino maoli ana a me na hooikaika ana iwaena o ka poe hilioal ia e kokua a e puana me ka leo ikaika i na helehelena kupono e hoikeikeia ai ke aupuni alii, a e hoala i na mea e makemake mai ai ka lehulehu, a e pale ai hoi i ke au hulihia i ike maopopoia e hiki mai ana ina e kaohi ole ia ua mau hana la. Ua lilo nae keia mau hooikaika ana i mea paio hoonaukiuki ia mal e na lii elua i hala ae nei. Ma ia mau manawa oaai, ua iilo ae ia keia mau hana paio i kumuhana maopopo mawaena o ka mana alii a me ka mana aupuni makaainana, a me hawawa kiekie loa nae me ka akahele ole i alakalia na hana malalo o ka mana aiii. O ka kuieana i ae ia i ka moikane e hoopae mai ai i kana waiwai e kauoha ai no kona pono ponoi me ka uku o!e i na dute, ua kue ia raa o ka ae ia ana mai e komo na huina rama nunui i mea e hoohaumia ai i ka poe koho balota. Ua kokua ola i ke kohoia ana o na luna aupuni, o ka mana ho*ko a me ka mana hookolokolo pu no i ka ahaolelo, a ua hookohu iaula ia ma na olhana na poe

hoa i kohom no ia hale. Ma ka ahaolelo oka 1880, owau kekahi hoa ma ia kau, a o ka noao o kokua ana Ike aupuni, aia ia lakou ka hapanul, ahe aneane ona hoa a pau ma la hapauui he poe wale no e paa ana I na oihana mai ke aupuui, a o kekahi poe o Uikou, me he la elua a ekolu oihana, a ma la mea e hookomo maopopo ana i ka mana ahaolelo oke aupuni malalo oka maua ponoi a kaokoa ho» o ka Moi kane. Na na hana kue kumukanawai, na uhaai kanawai ole, a me na hana hoohilahila akea o ke kuai ana i na pono oihana me ua pomaikai i ka mea 01 o ke koho ana mai ia Kalakaua aku na kumu i hiki mal ai o ka hookahui! aupuni o ka ISS7, a i loaa pu mai hoi o na apono piha a manao kokua mai na iuua aupuni nui mai a pau ma Honoluiu, i hui pu ia me Kuhina Merill, a ola no hoi ke Kuhina a Pereshlena Knlivalana maanei ia wa. O kehi iiookahuli aupuni ana nae, aole ia he iiana i manaoia no ka hoohuiaina, aka, no ka manao i Kepuhulika Kuokoa, aka lioi i ka wa i paa ai ke aupuni alii iloko oko lakou lima, ua lanakiia ae na wahaolelo kokua e kaohi iloko o ka Aha Kukakuka, a ua ae hou ia aku he hoolimalima no ka wa ole iua oihana la malalo nae o na kumu e hooko pololel ke alii i ke kumukanawai hou i hoolahaia ae no ma ia manawa nana hoi i hoemi nul na mana oka moi. Aole no nae 0 Kalakaua i hooko pono i keia aelike a ua hoao ma na ano a pau e hiki ana e alo ae i na mea i hoakakaia. Oka hoala kipi oka 1889, ua imo ia no e kena mau maka, aua papa ia na kiai o ka haloalii e noho ana maiaio o kona mana aole i kinai lua hana la. O ke kaikuahino alii Liiiuokaiani kekahi i koino like ka manao me ua huna Fa, (»:; nokekahi hoa iioko o ia liana, a nana ī haawi kekahi liale noho ona mawaho o ke kulanakauhale 1 wahi hui no ua poe klpi nei. Malaila na hana i hoolaia ia ai a mai laila mai ke kai hunkai ana oka poe kipi e kaua mai I ke aupuni. . Ua hoopio koke ia no ua hana ia iloko o kekahi mau hora uuku o ka | hakaka ana, me ka iilo ne nae o kekahi mau ola ma ka aoao oka poe kipi, e ka poe no nana ' iawelawe a holopono ka hookahuli aupuni o 1889. A o ka noho aupuni ana lbo nei o ka moiwahine i pau lie oi aku no ke akahele ole ame ke ano hoiliope mamua ae oko ke kaikunane. O ka emi ana mai o kona maamaalea mamua ao o ko ke kaikunane, a me emi ana mai o kona iko ma ka lawe lawe ana Ina hano, ua oi aku nae kona hoopaakiki, aua like no ka hiki ole ke hilinai ia a me ka neie i na kahua hoopono. Ma kona nanaina ua hoohiki hookaulua ole wa!e no oia ika lioohiki pili oiliana e noho hooponopono mai e like me ke kumukanawai, ame lie la me ka manao wale no he wahi hana ano rula, me kona hoomaka koke no e like me kana olelo hoike ia Mr. Blount, e noonoo i na hana e hoopau ai i ua kumukanawai nei, a e pani mai ai ma kona wahi i kumukauawai i hana ia e ia ponoi.