Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 8, 24 February 1894 — Page 4
| This text was transcribed by: | Vicki Duffett |
| This work is dedicated to: | My hula siblings |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ko Hawaii Paeaina i Huiia
No ka Makahiki, $2 00
No Eono Mahina. 1 00
Kuike ka Rula
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
H. M. WHITNEY, Luna Nui.
J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono
Na Honolulu, Oahu, Lahou a pau.
POAONO, FEBERUARI 24,1894.
KULA SABATI.
I. 10. March 11. O Iakoba Ma Betela, Kinohi 28:10-22.
HELE aku la o Iakoba mai Beereseba aku, i ko@a hele ana i Harana.
11 A hiki aku la ia i kau wahi, a noho iho ia ilaila i ka po, no ka mea, ua napoo ka la:
lawe ae la ia i kekahi o na pohaku o ia wahi uluna nona, a moe iho la ilaila.
12 Moe iho la ia i ka uhane: aia hoi, ku @ai la kekahi ala haka maluna o ka honua, a hiki aku la kona welau i ka lani, aia hoi, ua ikea na anela o ke Akua i ka pii ana ae, a i ka iho ana mai maluna o ka haka.
13 Aia hoi, ku mai la o Iehova maluna ae o ka @aka, i mai la, Owau no o Iehova ke Akua o Aberahama o kou kupunakane, a ke Akua o Isaaka: e haawi aku no au i ka aina a@ e moe iho ai nou, a no kau poe mamo;
14 A e like auanei ka nui o kau poe mamo me ka lepo o ka honua, a e palahalaha ana ae oe i ke komohana, i ke hikina, i ke kukulu akau, a i ke kukulu hema: ia oe no ia kau poe mamo e hoopomaikaiiai na ohana a pau o ka honua.
15 Aia hoi, me oe no wau, a e malama ananei ia oe i na wahi a pau au e hele ai, a e hoihoi mai no wau ia oe i keia aina; no ka mea, aole au e haalele ia oe, a pau i ka hana ia e au ka mea au i olelo aku ai ia oe.
16 Ala ae la o Iakoba mai kona hiamoe ana, i iho la ia, He oiaio, maanei no o Iehova aole nae au i ike.
17 Eehia iho la ia, i iho la. He wahi eehia keia! o ka hale wale no keia no ke Akua, o ka ipaka hoi keia o ka lani.
18 Aia ae la o Iakoba i kakahiaka nui, @lau aku la ia i ka pohaku ana i uluna ai, hooku ae la i eho, a ninini iho la i ka aila maluna o kona welau.
19 Kapa iho la ia i ka inoa o ia wahi, o Betela: o Luza ka inoa mamua o ua kulanakauhale la.
20 Hoohiki aku la o Iakoba i ka hoohikiana, i aku la, Ina e noho pu ke Akua me au, a e malama mai iau ma keia ala au e hele nei, a e haawi mai i ai nau e ai ai, a i kapa @oi e aa@ ai,
21 A hoi hou mai au i ka hale o kou makuakane me ka maluhia, alaila o Iehova no kou Akua:
22 A o keia pohaku au i hooku ae nei i kukulu, e lilo auanei ia i hale no ke Akua: a e haawi io aku no wau nou i ka hapaumi o na mea a pau au e haawi mai ai aiu.
Pauku Gula. Kinohi 28:15. Me oe no au a e malama auanei ia oe.
Manao Nui. E pono ke hoomaikai aku i ke Akua Hoola me na hookupu manawalea.
Olelo Hoakaka.
Ua lilo o Isaaka he mea kuonoono loa. Ua mare o Esau i kekahi kaikamahine Hita. Ua nui ko Esau huhu ia Iakoba; nolaila ua mahuka aku o Iakoba me ka manao e pee aku i ke kaikaina o kona makuawahine, e noho ana ma Padana-Arama. Ua moe o Iakoba ma Luza, a malila ua loaa iaia ka moeuhane i olelo ia ma keia haawina Baibala mai i ka M. H. 1780, he mau makahiki 25 mahope o ke kuai ana a Esau i kona kuleana hanau mua. 10. Beereseba—ma ka palena hema o Kanaana. Harana—ma kekahi manamana he mau mile 480 mai Beereseba o ka muliwai Euperate. 12. Alahaka—he mau anuu me he ala la mai ka honua aku i ka lani. 13. Haawi—ia Iakoba e like me Isaaka, Kin. 26:3 4, a me Aberahama, Kin. 12:1-3. 15 Wau—he alkai, he kiai, he kokua. 17. Ipuka—maluna o ke alahaka ana i ike ai ma kana moeuhane. 18. Eho—he hia pohaku hoomanao, 1 Sam. 7:12. Aila—no ka poni ana a laa. 19. Betela—ola no ko ke Akua hale, o ka inoa keia o ke kauhale, 12 mau mile mai Ierusalema ma ka akau. 21. Hapaumi—he hookapu auhau keia mamuli o ko Iakoba olelo hoohiki, aole mamuli o kekahi kauoha mai ke Akua mai. He mau makahiki he 40 mamua o ko Iakoba hoi hou ana mai i Kanaana.
I. Ka uluna pokaku, pauku, 10, 11. Mahea ko Iakoba wahi noho ai wa? Ihea kona hele ana? Mahea kona hiamoe ana? Heaha kona uluna? Heaha ke kumu no kona kaahele ana, Kin. 27:46? Ehia mau mile mai Beereseba aku a hiki i Harana? Owai ka ohana e noho ana ma Harana, Kin. 29:10? Heaha ka mea a Iakoba i lawe pu ai, Kin. 32:10? Ua nui anei ko Iakoba maluhia ma kona kaahele ana? Ua pono anei i na mea keiki ke hoouna aku i ka lakou mau keiki e noho malalo o ka poe malihini? Heaha ka Iakoba pule, Kin. 25:3?
II. Ka hihio mai ke Akua mai, 12:17. Heaha ka mea a Iakoba i ike ai? Owai ka mea maluna o ua alahaka la? Heaha ka ke Akua olelo mua ia Iakoba? Ua hooko ia anei keia olelo hoopomaikai? Heaha ka Iakoba olelo i kona wa i ala ai? Heaha kona manao paa? E pono anei ka kakou paulele i na moeuhane? Heaha ka mea a keia alahaka i hoailona aku ai, Hebera 1:1-3? Heaha ka manao no ka pii ana o na anala a me ko lakou iho ana mai, Ioano 1;51? Heaha kekahi mau olelo hoopomaikai no ke Akua mai ia kakou? Ua loaa anei ia oe he mau manaolana oluolu e pili ana i na pomaikai lani? Ua like anei kau mau hana me ke alapii i ka lani?
III. Ke kia hoomanao o ka pomaikai, 18-22. Heaha ka Iakoba hana ma ke kakahiaka? Pehea i hoolaa ia kona uluna pohaku? Owai ka inoa hou o ua wahi la? Heaha ke ano o keia inoa Betela? Heaha ka Iakoba olelo hoohiki? E pono ana anei ia kakou ke hoohiki? Ua huhu anei ke Akua, ina paha aole e hooko kakau i wahi olelo hoohiki naaupo? Ua kupono anei ka Iakoba olelo hoohiki ma ke ano he hana i e ia no kekahi uku? Heaha ka Paulo olelo ao e pili ana i ka kakou mau haawina, 2 Ker. 9:7? Ua kupono anei ko kakou hoolaa ana i kekahi wahi? Oi aku anei ke ano eehia o ka halepule mamua o ka hale noho? I ka wa hea i hooluli ia o Iakobo i ka pono? Hiki anei i kela wahi keia wahi ke lilo i Betela no kakou? He pono anei ia kakou ke haawi aku i ka hana a ka Haku i ka hapaumi o ko kakou mau loaa i kela a me keia makahiki? E pone anei ia kakou ke kaupalena i ko kakou hoolili ana aku ia kakou iho i ke Akua?
Manao Pili.
1. Aole anei ke Akua me kakou i kela manawa keia manawa.
2. O ka @ulu dala he hana hoomana kupono anei ia?
3. Ua pau anei ko ke Akua aloha ia kakou ina paha ua hana kakou i kekahi hewa?
4. E hookipa aloha anei ke Akua ia kakou, a hoopomaikai no hoi, ke ole ko kakou olelo hoohiki?
5. Ua hoike ia anei ma kau mau hana kou pili paa ana ia Iesu?
NA LETA
[Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na ha@a no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakau.}
Po Hilo i ka Ua Kanilehua.
Hilo, Feb. 12.—Nui ka ua o Hilo nei i neia mau pule, a ino pu no hoi me ke awa pae.
He ka oo o ka poe maikaikai i ka lua pele kupanaha o ke ao nei kai kipa mai nei a hala loa aku no e ike kumaka i ka wahine hookala kupua Pele iloko no o ia noke a ka ua. Mawaena o ia poe, o na kaikamahine puukani Albu kekahi a oukou e ko Honolulu i ai ono mai nei i ko laua mau leo mele kuu i ka nahenahe a i ke kani koukou iluna o na pua lehua. Ua haawi iho nei ua mau iiwi polena nei i aha mele iloko o ka hale hoololokolo i ka no Poaono nei, me ka noke hala ole no ia la a ka ua, eia nae ua piha kuineki no ka hale ia po. Mai ka lua o Pele loa mai no ka hoi ana a himeni no. Auwe no hoi ke kani oeoe o ka leo e o ka maiau ia ana a hookuukuu mai. Pomaikai no hoi ko Hilo i ka ike kumaka ana, a ina la he hoolohe wale aku no i ka akena ia mai.
Ke lohe nei au i ka la 7 o Feberuari nei, ua lawe aku ka moku kalepa "C. F. Crocker" mai keia awa aku o Hilo no Kapalakiko, ia 2,961,-632 mau paona kopaa, no lakou ke kumukua ia kolo ia he $85,337.13. Mamuli o ka poho a me ka pa mau mai o ka makani ma ke kai, ua ulolohi ka holo ana aku o keia moku no kekahi mau la, a e ole e kolo maoli ia e Hawaii puka ai i waho.
Ua hoolilo ae o Kinau a me Kilauea Hou i ke kaikuono o Hilo, ma ka la i puka ai ke C. F. Crocker me ka piha ukana nui, i kahua heihei no laua. A ma ka nana aku, ua eo ia Kilauea Hou.
Ua malama nui ae na pake o Hilo nei i ko lakou "konohi" a he la hauoli mau maoli no ia no na keiki o Kina.
I ka la 10 nei, ua puka aku ka moku pea "Lurline" a kikihi aku la no Kapalakiko me 1,287,825 mau paona kopaa, ke ole au e lohe hewa, no lakou ka waiwai io i koho ia he $36,527.69.
Ma keia la hookahi maluna ae, ua komo mai ka moku kalepa "Harvester" mai Kaleponi mai, me na ukana wae, hookahi haole mahuka a me 36 mau hoki.
He Pane i ke Akea.
MR. LUNAHOOPONOPONO;
Aloha oe: RECHECK FOLLOWING 1-3 PARAS
Aole no paha he mea e hookanalua ia ai ka manao i ka ike ana iho i ka manao i ka ike ana iho i ka manao o kahi niau opiopio o Hanalei Kauai, i hapalapala iho ai maluna o ka melemele o kahi nupepa Makaainana.
Mai kou nana ana mai ka mua a hiki i ka hope o kona mau manao, aole loa i kukulu ia maluna o ke kahua o ke kanaka naauao, hookahi wale no au mea i iki iho, a me ka lehulehu no paha a pau, ua kukulu kahi niau opiopio i kona manao maluna o ke kahua o ka manao inaina, ka mea hoi i hiki ole ke ana ia, hoonui ia, a puunaue ia paha. Nolailao o kou manao e kuu wahi makamaka naauao a ano keonimana ole hoi, na kaena ana, na mea no a pau a kou lunaikehala e alakai ana ma ke ano he akioma i akaaka lea, aole loa o lakou hopena. Ua like aku no ia me keia kowa mawaena o kakou nei me ka lani, aole loa ona hopena. Ina oe e ki ana i kekahi pu i ka lani mai o kakou aku nei, a lele aku kona poka me ka mau o kona ikaika e like me na pu a kakou e ike nei, aole loa e hiki ana kona poka i kau wahi iini ai, ina oe e ola ana a like me Metusela, a i ole houluulu hou iho paha me kela mau makahiki opiopio ou, ke manao oe he mea pono ia, aia no kela poka ke hoomau ala no i ka lele, no ka mea, aohe hopena o keia kowa.
E ka makamaka maikai, o kou iini wale no ma kou kahua kalai manao o ka ike aku i na Hawaii ponoi e oni ae ana ma na anuu kiekie o ka pane poo o ka naauao, ke kilo ana i ka hana e hana ia ana, ua hana ia paha e hana ia aku ana paha. Maluna o keia mau loina kupono wale no e hiki ai ia kakou ke kukulu i ko kakou mau noonoo maluna o ka kakou mau mea i iini ai, aole maluna o ka ili a me na helehelena. E oluolu hou mai o ke kumukanawai kou kahua kalai manao, aka, aole oe i hele mai malaila, ua pii ae la oe ma ka lala kahi e kanalua ole loa ia ai oe he kanaka mai na hihipea mai o ka uka waokele. Wahi au i olelo iho ai, no ke komo ole o ke aloha iloko ou i kuu makuahine Moi. Ma keia wahi e kamailio iki ae hoi au, he kanaka aloha Moi au i oi ae i kou, oiai oia e hooko ana i ka mea ana i hoohiki ai imua o ke Akua o ka lani a me au pu no hoi (koe oe,) aka i kona sekona i puni ai i kau a me ka kou poai, a manao maoli-no oia e hoopau i ke kumukanawai, a holo hoi kona mau kuhina no ko lakou mau ola iho, o kona sekona no ia i lili ai he makaainana e like me oe a me au nei, no ka mea ua hoopailua oia i ke kumukanawai a maua i hoohiki pu ai, ka mea hoi i loaa ai iaia ia kuleana.
Aole loa i pii ae ka lalani alii o Kalakaua ma ke kalaunu o Hawaii nei ma ke ano he lalani alii mai na Kamehameha mai, aka mamuli wale no o ke kauoha a me na hoakaka ana a ke kumukanawai, no ka mea, ua make e ka hoolilina o ka lei alii o na Kamehameha mamua o ka make ana o Kamehameha V ka Moi e noho ana ia wa, aole no oia i koho hou i hooililina no ka lei alii, aole no hoi he keiki ana ma ka lalani pololei e like me na hoakaaka ana a ke kumukanawai, nolaila, ua waiho hakahaka wale ia kulana. I ka make ana o Kamehameha V, me ka mau oia hakahaka e like hoi me na hoakaaka ana a ke kumukanawai pela i pii ae ai ka lalani alii elua o Hawaii nei oia hoi o Lunalilo I. ka Moi hoi e poina ole nei i ka puuwai o kona mau makaainana e ku aku nei ma keia aoao. Ua make kona kino aka ke mau nei no kona inoa a me kana mau hana a hiki i keia la, me he mea la ke ola mai nei no oia. I kona make ana ma ka la 3 o Feberuari 1874, aole ona hooilina, aole no hoi he keiki ma ka lalani pololei e like me na hoakaaka ana mamua ae nei.
Noila, ua koho koke ia o Kalakaua ma ka la 12 o Feberuari 1874, ma ke ano he Moi koho, oia hoi ka hoomaka ana o ke koho o na lalani alii o Hawaii nei oia o Kalakaua I. ua koho ia kona kaikaina oia o Leleiohoku i hooilina na ka lei alii, aka mamuli o kona make ana i Aperila 9, 1887, ua koho ia o Liliuokalani ma ke kalaunu o Hawaii nei, oia hoi o Kalakaua II. aka hoi mamuli o ke kuahaua ia ana o Liliuokalani kona inoa e pono no hoi kaua ke kapa aku pela. Ma keia wahi e hiki ai ia kaua ke ninau iho, owai la o kaua kai aloha io i ka Moiwahine? O ka mea anei i hookuu aku e hooko i kona iini, a i ole o ka mea anei e kahea mau ana e malama i kona kahua i noho alii ai oia? Ma kou ano he kanaka Hawaii i Moi Hawaii no kou makemake aka mamuli o ka hooi ana aku nei a ka Moi Hawaii i ka ino mamua o ka maikai, nolaila ua hiki ole loa iau e hoomanawanui hou aku.
Ina o ka hana a keia poe e noho nei i ke aupuni kuikawa, ua like me ka Lo Keoki i ke au o Kamehameha III ka Moi, alaila ua makaukau loa au a me kuu mau hoa e kuku mai nei e au aku i keia kailoa e hakaka no ka pono o kou Moi, no ka mea, ua hana kanawai ole o Lo Keoki aka hoi ina oe e nana ana mai ka mua a hiki i ka hope o ke kumukanawai, aole loa e loaa ana ia oe he wahi e olelo ana ua hiki i ka Moi ke hoopau i ke kumukanawai, ina ua hana ka Moiwahine i ka mea i kauoha ole ia iaia e hana, alaila ua hana kanawai ole ka Moiwahine o kaua. Alaila o ka hana a na haole i hana ai he panai wale no ia no ka ino a ka Moiwahine o kaua i hana ai aole ma ke ano kaili, ua kaupaona ia kona mana e ke kumukanawai, aka ua ho-a ae oia i ke ahi a oi aku mamua o na degere kupono ma ke ana mahu a aneane maoli no e pahu ka boila a o ka poino koe o na ohua o ka moku. O keaha ka hana kupono ia kaua, kai no o ka holo aku ma ka hoe uli e hoohuli ae hoi ka moku ma kahi e pakele ai na ohua o luna, aka mamuli o ko kaua hawawa lilo kahi moku o kaua ia S. B. Dole, ka mea e ku makaala ana i na wa a pau, ke nema aku nei kaua ma ke ano o ka ili keokeo hoi kona ulaula ko kaua. Ina no paha i pena mai no ke Akua i hookahi no pena o ke keokeo a ulaula paha, e okoa ana no na manao, e like no hoi me kaua e kuhea leo nui nei.
Aole i pau.
OLELO PANE A PERESIDENA DOLE.
He Hoole Keonimana
ana i ka Peresidena
Cleveland Noi.
Me ia manao like hoomaopopo ole no i na mana o ia kanawai, au hoao oia ma na ane hooikaika e hookolokolo pu hoi. O ke Kau Ahaolelo o ka 1892 ka oi aku o ke kau loihi i ikeia iloko o ko makou moolelo, a i hoikeia hoi ma ia kau na paonioni ikaika ana e kaa ka mana alakai aupuni a me ka ahaolelo malalo o ka mana pili kino o ka Moiwahine; ua kaohi ikaikaia keia mea e ka aoao kue.
Iloko o keia mau paio ana eha papa kuhina i kohoia a noho a hoopauia, a o ka bila ae lotere, i unuhiia aku ma na la mua no o ke kau no ka nele i ka poe nana e kokua, ua lawe hou ia mai ma ka wa hope loa o ke kau, i ka wa a ka aoao kue e nawaliwali ana ma o ka kaawale ana o kekahi o kona mau hoa, a lawe hou ia mai a hooholoia, malalo o na hana pono ole a kue kanawai maluna o na hoa ahaolelo, a iloko pu hoi o ia mau hana he mau noi ponoi na ka Moiwahine ia lakou.
O ka Aha Kuhina hoi e noho ana ma ka aoao o ka poe kue a me ka hapanui o ka Ahaolelo, he poe i hookohuia e ka Moiwahine mamuli o kona kena ia ana, ua hoopuaia ae lakou ma ia mau ano hana like, a me kekahi Aha Kuhina hou a kona makemake iho, i hookuu ia ai ka Ahaolelo.
O kaia bila ae lotere ua like no kona ano me na oihana like i kipaku ia mai mailoko o na mokuaina a pau o Amerika Huipuia e na manao hoonaukiuki o ka lehulehu.
Ina i paa kona kukulu ia ana maanei, alaila, he wahi manawa pokole wale no ua pau loa na mana lokomaikai o ke Aupuni i ke kaa iloko o ko lakou lima, a e hoohaumia pu ia ai hoi ka nohona ohana, kalaiaina, a me ke ola o keia Iahui. Oiai no nae ua lilo i mea a hookuia ai ka manaolana o ka lehulehu no ke kulana o ka aina i ka wa i pau ae ai o ka Ahaolelo, eia no nae ua lawe ia mai no ia mea me ka manao ole e hana i kahi mea mawaho ae o ke ano kanawai. Aia nae, ukali koke ia mai la mahope na hana haoa a ka Moiwahine e onou koke mai i kana kahua kalaiaina, a holo kona mau Kuhina, no ka hooweliweli la me na hana ikaika imua o na makaainana e kokua a malama mai; aia iho la ma ia manawa i hana ia ai ka hoala kue i ka Moiwahine, a kela a me keia la la i hoakoakoa ia mai ai ka ikaika, a o ka hopena i puka mai ua kukala ia ke Aupuni Kuikawa a hoopau loa ia ke Aupuni Moi ma ke kolu o ka la mahope mai.
Aole e hiki i kekahi kanaka ke olelo pololei i hoopau ia ka moiwahine e na koa Amerika. Na ka poe e hoike ana ma ka aoao a me ka manao o ka lehulehu, a i hoomahuahua ia mai i keia wa, na lakou i hana ka hookahuli aupuni, a na ia poe no i pelu na kuli o ke aupuni alii ma ka 1887; a nana pu no i hoopau ka hoala kipi e 1889, ka poe hoi iloko iho nei o keia mau makahiki he iwakalua i kaua mau iho nei e loaa he aupuni i hoikeia e na makaainana ma keia aina, ina no aole na koa o Amerika, e hookahuli ia ana no ke aupuni, no ka mea, o na kamu o ia mea i hanaia ai, aole i pili o ko lakou hiki ana mai. Nolaila, owau, mamuli o ke aloha makamaka a pau a ke aupuni o Amerika Huipuia au hoi e noho kuhina mai nei, a me ka makemake pu hoi e hanai hoomau aku i ka manao maikai o ka lahui keikie o Amerika, ke waiho aku nei i ka pane a kou aupuni no kau kumu manao i waiho mai nei, me ke noi pu aku e hoouna aku oe ia mea i ka Peresidena a Amerika Huipuia no kana noonoo ana.
Oiai, no ke Aupuni Kuikawa ke kaawale loa mai ka lilo ana he "aupuni ikaika," a e hiki ole ai hoi ke paonioni loihi aku me na koa o Amerika Hipula ma ke ano kuau, eia nae, ua manao makou he kulana hiki ole ke wawahiia malalo o na kahua alakai mua a pau o ke kanawai, a malalo pu hoi o na kahua hoo ponopono pili aupuni a pau a imua pu hoi o ka aha hoopono o ka lunaikehala. Aole a makou hewa i hana aku ai i kou aupuni; aohe hewa hahaki rula e hiki ke koi ia maluna o makou. O ka makou kumuhana wale no me ko oukou lahui, oia wale no keia, no ko makou mahalo kiekie i ko oukou mau oihana kuokoa o ka noho ana, ua iini nui makou e pahoia like ia mai ia @pono iloko o ko makou wahi aina kupikipikio, a no ko makou aloha pu i kona hae, a me ka manao o kona welo ana mai imua o ko makou alo me kona ano lokomaikai a mana nui he mea ia e oi aku ai ka pomaikai no ua pono a pau o ko makou poe kanaka, ua makaukau iho nei makou e pakui aku i ko makou aina, i hooku hou no kona nani, a i kumu e hookoia ai ka hoohui ana aku a makou hoi i manao ai he pomaikai pu no hoi no kou aina, a pela hoi me ko makou.
Ina keia he hewa, alaila, e ae aku ana makou i kou makou hewa.
Ua kauohaia mai au e Mr. Kuhina e hoike aku ia oe, me ka mahalo i ke Aupuni Kuikawa e hoole hookaulua ole aku nei ke kumu manao a ka Peresidena o Amerika Huipuia e hoihoi aku i kona mana apuni i ka moiwahine i pau.
Ua hanaia keia olelo pane aole wale no mamuli o na kumu i hoike ia maluna, aka, mamuli pu hoi o ko makou ike i ka makou hana a kupaa oiaio mahope o na kanaka koa wiwo ole nona mai na hookohu a makou e paa nei, ka poe hoi i kupaa oiaio me makou iloko o na hora o ka wa e hoao ia ai ke kanaka nona mai hoi na kauoha a me na makemake a makou e ae wale ai no he mana ma keia honua. Aole e hiki ia makou ke kumakaia i ka waiwai laahia a lakou i waiho mai ai iloko o ko makou mau lima, he waiwai nana i hoike na kahua hoonaauao Karistiano no ka pono a pomaikai o na kanaka a pau o keia Paeaina.
(Ka Hopena.)
HE ALII HAWAII OMO KOKO!
E Oki ia na Poo!
E Kahe Hilihili na Koko o na Alakai o Hawaii!
A E HAO WALE IA NA WAWAI!
Ka Hana a na Pegana!
[Hoomauia]
Pane—He mau luna aupuna lakou.
(Heluhelu aku la)‚—W R Holt, P D Kellet. He hoailona poepoe kona.
P—He kupakako ia.
(Heluhelu aku la)—W Aylett, Kaunamano, Kahookano, C Maile.
P—Aole ia he luna aupuni, he pono e holoi ia ka hoailona
(Heluhelo aku la)—P Woods.
P—He luna aupuni ia.
(Heluhelo aku la)—C. Nowlein (aole hoailona), J. Cummins, J. E. Bush (hoailona V) W R Wilikoki, Joseph Nawahi, C. L. Hopkins (ua kau ia V), Widemann, G E Boardman.
P—He hope luna dute nui ia.
(Heluhelu aku la)—F J Testa, H B. Defrees, S. Dwight, J. D. Holt
He hoailona poepoe kona.
P—He luna aupuni ia.
(Heluhelu aku la)—H Poor, J L Kaulukou—he hoailona poepoe kona, Alapai, H Smith, Carl Widemann. O na inoa e ae wale no i kaha ia me ka V mamua o na inoa, o J Richardson, A Fernandez, Kellett, S K Pua, Kaunamono, C. L. Hopkins, J. E. Bush, J L Kaulukou.
P—O keia poe a pau nau i wae.
Ninau—Ke ike nei au, he papa inoa hou aku no koe au o ka lua ia.
P—Ae, ka papa inoa ia o na haole.
(Heluhelu aku la)—J O Carter— kiko ia, F A Schaefer—kiko ia, J H Phillips—kiko ia, J E Quinn—kiko ia, Dr George Trousseau—kiko ia, C J McCarthy—kiko ia, J Campbell—kiko ia, T R Lucas —kiko ia, R More—kiko ia.
P—O keia poe i koho ia, nau ponoi i wae.
(Heluhelu aku la)—P Numann, McIntyre, W H Rommell, C W Ashford, R F Bickerten. O ka lunakanawai anei keia?
P—Ae.
(Heluhelu aku la)—J W Robertson, Daniel Logan, Lloyd, A. P. Peterson, E Norrie, Rickard, Fred Harrison, W F Love, Major Seward W Cunningham, E S Cunha, H A Widemann, A S Cleghorn, W G Irwin, I B Peterson, T R Walker, (hope Kanikela beritania) Marques, W A Whiting, Crowley, L G Levey C O Berger, G C Kenyon, Capt. J Ross, Geo F Ross Sr., E B Thomas, T B Walker, J F Bowler, F Wundenberg, O keia anei na inoa haole au i ohi ai?
P—Ae.
N—Nau ponoi no anei keia i ohi?
P—Nau i wae ia lakou i mea hoike aku i ka Aha Kuhina.
N—Na Kenyon, kuukakauolelo mua i kakau pai palapala mai ke kope aku au i hoolako aku ai iaia.
N—Ua pololei anei kau e hoomaopopo nei nau i kakau i keia pepa me ka hui kukakua ole me kekahi kanaka e aku?
P—Ae.
N—Ua mahui anei oe mai kekahi mea mai ma keia ao e hoihoi hou ia ana ka Moiwahine?
P—Aole.
N—Alaila, nau ponoi wale no keia hana?
P—Ae.
N—He loio naauao maoli oe ina nau i kakau i keia pepa. Alaila, nau ponoi keia mau huaolelo lehulehu wale ano ole?
P—Ae.
N—Ua ao kanawai no anei oe?
P—Aole.
N—Ua ike no anei kekahi poe e ae i keia?
P—O Mr. Peterson.
N—Ua kokua anei oia ia oe i keia hana?
P—Aole.
N—Owai ae ia mea i ike i keia pepa?
P—O Peterson, Neumanu a me ka Moiwahine kekahi mau mea i ike.
N—I ka wa hea ko ka Moiwahine ike ana?
P—I ka la mamua iho o ko hiki ana mai. Ua ike mua oia he eha malama i hala aku nei?
N—Alaila he hana loihi keia i hoolala ia ai?
P—Ae.
N—He mana anei kekahi ou i loaa mai ka Moiwahine mai e hana i keia?
P—Aole.
N—Ua apono anei ka moiwahine i keia mau mea a pau?
P—Ae.
N—Owai ka poe malaila?
P—O kuu wahine.
N—Alaila o oe a me ko wahine malaila i ka wa au i hoike aku ai i ka moiwahine—a o ke kope kumu oia keia— a ua apono mai?
P—Ae.
N—Heaha ke ano o keia olelo, e haawi ia na kekahi aha hookolokolo i koho ia no ia hana wale no? He aha hookolokolo anei malalo a mawaho paha o ke kanawai?
P—He aha hookolokolo malalo o ke kanawai koa.
N—Ke ike nei au ma kekahi hoonohonohono papa ana au "ke kapae ia o ka pono o ka palapala kuu kino a e hookolokolo ia ma ke kanawai koa?"
P—Ae.
N—Heaha ke ano o kela pauku 7 "e papa ana i ka puka ana aku o na moku holo pili aina?"
P—I mea e papa ai i ka laha ana aku o na mea hou i na mokupuni e ae a hoopio@oke ia.
N—Ua kukakuka anei olua me ka moiwahine i ka manawa —ka loihi o ke kanawai i koa e paa ai?
P—Aole.
N—Heaha ke ano ma kela olelo, "ke koho hou ana i na luna aupuni a me ka hoopiha ana i na hakahaka" ma ka pauku 8?
P—Ka hookohu hou ana i na luna aupuni i hoopau ia e ke Aupuni Kuikawa.
N—Heaha hoi ke ano, "ka hoopiha ana i na hakahaka?" E like me ko Mr. Dole wahi —manao anei oe ua hakahaka ia mau oihana?
P—Ae.
N—Pehea kela pauku 9 ka hopu nana "I na poe a pau i pili i ka hookahuli aupuni?"
P—Ua paa ko makou manao e hopu i na alakai a pau i komo iloko o ka hookahuli aupuni.
Mr. Willis—Ua lawe au i keia pepa. Aole ou manao e loaa ana ia oe kekahi manao ohi kui mai kela pepa mai. Ua haohao loa au i ka lohe ana mai a oe mai o oe ka mea nana i haku ponoi i keia pepa. O kou manao, ua kukakuka mua oe me kekahi poe e ae. He mea malihini maoli kou kakau ana i keia pepa me kou ike ole i ka mea a ke Aupuni o Amerika Huipuia e hana mai ai. Ke makemake nei au e ninaninau aku ia oe i ka mea nana i haku i ke@a pepa, a me na mea e ae. Mai lawe ole mai au i keia pepa, ina i ike mua au i na manao oloko.
N—Ua olelo mai nei oe, ua haawi oe he kope o keia pepa @a Mr. Paul Newmann. Oia no anei ka loio o ka Moiwahine i keia wa?
P—Oia no ka loio i na wa a pau mamua aku nei. Ua haawi pu aku au he kope ia Peterson a me na hoa e ae o ka ahu kuhina.
"E ike ia no, oiai ua olelo o C. B. Wilson nana keia palapala he kuleana i kanalua ia ua ae oia ua hoike ia aku keia palapala a ua apone ia e ka Moiwahine, e kona loie, a e na hoa a pau o kona aha kuhina mua, ka poe a pau i loaa aku ai hoi kekahi kope o ua palapala la."
Aole i pau.
Hoolaha Kumau.
KA AYER SASEPARILA
Oia ka LAAU oi loa o ka maikai no na mai i hookumu ia mai ke koko ino mai. Ua oi loa ae hoi, no ka mea, o kona kahua i hookumui@ a io ka
Honodorusa Saseparila Oiaio.
No ka mea, o ka LAU NAHELEHELE a me na mea a pau i maa i ka hoohuihui ia, oia na laau oi loa o ka maikai, a no ka mea hoi ua ike ia ka waiwai @o ma ka lapaau ana i na MAI o ke KOKO—ua oi ka
Ayer Saseparila
ma na mea a pau e hooikaika a e kukulu hou ai i ke kino i hoonawaliwali ia e ka mai a me ka eha.
Ua hoonoono ia ka ai, ua hoopau ia ka mai o ka waihona hoowali ai, ua hooikaika ia ke Ake a me ka Puu Hoowali ai, a hoohana maikai ia na lala a pau o ke kino. Ua hookuke ia mai ke kino ae, ka laau make o ka ALAALA, ua hoola ia na EHA, na PUHA, na RUMATIKA, na MAIHEHE, na HUEHUE a me na mai ma ke poo kahe wale o ka hupe, a ma na wahi a pau ke hooia mai nei na Kauka alakai ka maikai o keia laau.
Ke hoola nei ia hai, a e hoola no hoi ia oe.
No ke KUNU a me ke ANU o ka
Ayer Cherry Pectoral
ka laau lapaau alakai o na ohana.
No ka NALULU, ka LEPOPAA
ka LENA a me kekahi mau mea inoino e ae o ka opu, e lawe i ka
AYER HUAALE CATHARTIC
E makemakenui ia nei e ko ke ao puni.
Hoomakaukauia e Kauka J. AYER & Co., Lowell, Masekuseta.
HOLLISTER & CO.
Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.
98
KAKELA ME KUKE
kA-HALEKUAI-NUI
—O NA—
WAIWAI LIKE OLE
NA MEA
HANA KAMANA AIPAU
Na lako pili hao kukulu hale,
Na kepa,
Na lei ilo,
Na kaulahao ilio,
Na Pahi,
Na Upa,
Na kope Lu@u,
Na Palapala.
PALAU LIO
Na mea mahiai
Na au ho,
Na au koi,
Na kua bipi,
Na lei bipi
Na kaulahao bipi,
Na uwea pa,
Na kaa palaia,
Na ipuhao.
Makau me Aho Lawaia
No Iliwai,
Na kaula,
Na hulu pena,
Na pulumi,
Na pena, me ka aila,
Na kopa,
Na aila mahu
Na pakeke
Na pakeke hao,
Na kapu hao,
Na pauda,
Na kakaepele,
Na uwiki, a me
Na ipukukai
Mikini Humuhumu Kaulana
Wilcox, & Gibbs Hookahi Lopi.
ka Remington, Elua Lopi.
A me na ukana he nui loa. o kela ano o me keia ano.
Kakela me Kuke
2896-q