Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 10, 10 March 1894 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NU HOU HAWAII.

4 Ua koho ia o D. B. Smlth i hoa no ka Aha Kuka i ka Poaha iho r,ei, ma ka makalua hakahaUa. Ua lono ia mai ua hiki ae o Prof. \V. D- Alexand(»r 1 Kapalaklko ma ke alaloa e hoi ana i ka home nei. E hoomaha ana na kula la aupnni oka paeaiaa holookoa mai ka la 6 «ku o Aperila a hiki i ka la 23 hooinaka hou. Ua loaa aku ke kino o Hookano o Kalepolepo, Maui, e kau ana i ka lewa he ekolu la ka make ana. He aloha wahine ka opiuma o ka ai ana. Moe i kauwewe na nupepa Anee Alii i keia wa, a ke oili pulelo nei ke Kuokoa i teia wa me ka lanakila i papahi ia ma kona mau lapauila. Ua huli hoi aku ka mokuahi '<Australia" no Kapalakiko i ke •wakea o ka la 3 aku nei, me 23 maa ohua kapena a me na waiwai Hawaii lie $62,000 ka waiwai io i | koho ia. lle eono kauna ka nui o na ohua kapeoa a ke Kinau i hoihol mai ai i ka Poakolu aku nei ma i ka lua o Pele o Kilauea mai. A o lakou a pau, ua olioli wale no i ka ike ana j k* lua Pele pio ole o ke ao nei, o kela mau hihia laihila eliina o Mr. \Valter O. Smith, lunahooponoj»ono o ka nupepa namu '«Hoku" i hoopii ia e Mr. Chas. B. Wilson, ua hoopau walo ia e ka aha mamuli o ka waiho ole ia mai oka palupala hoopil e ka aoao nana ka hoopii. Naholo liilii e pee na anee alii o Ilonolulu i ka Poalua iho nei, i ka loaa ana mai o na nupepa a me na lono oiaio ua hoopuka ke Ivomite Aha Senate i ka hoike e kakla ana 1 ke pani oka pahu kupapau o ke aupuni alii ma Hawaii nei. O na lilo o ke kau kiure kaapuni r> ka Apana Hookolokolo I'kahi o ka malama o Feberuari aku la i hala, penei no ia: Uku no na kiure Hawaii, he $528; uku no na kiure haole, he $856; na lilo no na hoike ma na hihia hewa, he $199; na liio e ae, he $SG. Huina nui, he f1,638. E hoike hui ana n* Kula Sabati o Moanalua, Kaiahamauleo o Ewa a me ka Makani Kaiaulu o Waianae ma ka luakini o Ewa, ke hiki aku i ka Poaha maa o Aperila la 5 hora 10 o ke kakahlaka. Pela mai ke Kahu Kula Sabati nui o Kona Oahu ia makou. Nolaila e naue nui ae na kulu e helu papa ia nei

Ka i no keia mau kuaua koikoi mamaa aku nei, na olapa uwila kupanaha a mo na hekiii paapnaina o na la 22 o Feberuari a maliope mai no hai, eia ka ho ho \llona na ka po e hoike e mai ana, ua hewa ka lionua eia la ua hakukoi ka aina, a ua kii mai nei ke kai lawe a lilo. Auhea ka ike a na kilokilo pauakaaka a na ka poe hoopunipuni e waha r »m:i ai! Ua hala aku no ke kau kiure kaapuni o Kauai o wehe ia ana ma liihoe i ka Poakolu iho nei, Maraki 7, ka Hope Loio Kuhina G. K. Wilder a noe ka llamuku E. O. Hitchcock. l'a iawe pu ia aku ka Luna Leta mua o Hanalei nona ka inoa J. M. Radway i hoopii ia ai no ka hewa aihue i ka waiwai aupuni i hnawi ia ai e malama no ka hookolokolo ina keia kau ae la. Ua komo mai maloko o ke awa o Honolulu i ka hora 7 oke kakahiaka Poalua aku nei mai Kapalakiko mai, me 5 mau ohua kapena no Honolulu nei, ōO no lokahama, 8 no Houokaona a me 7 no Sanahai, Ma ia po ia iho no. ua niau loa aku oia no na awa o īapana a me Kioa. Ua pakui hou ia aku mai keia awa ka heluna o kona mau ohun, ina o ke kau ana aku o 2 mau ohua kapena a me 54 mau ohua oneki no Kina. Makai ae o uwapo ka Puali Puhi Oho o ke Au* punl kahi I hookaukaulele ai i ka Ukou mau liokeo knni a hiki wale i ka holo ana.

I ka hora 7 o ke kakahiaka Poaha nei, ua manele ia aku la i ke Aupuni uhane, o Keo ilaalou, ka haii leta kahiko loa hoi o ka mokuMunl o Oahu uo ka hapnha kenoturia makahlkl, ao ke kumaainahoi ona pali hauliuli. O Waipio Ham kua kona aina oiwi, aua lawa iuhi ke 73 mau mKkahiki a hele aku ia 1 ke ala taji ole mai. Ua halulu mai i ka hora 8 o ka po Poakolu iho nei ma keia awa, mai na Panalaau mai o ka hema, ka mokuahl Maripos3. Ua lawe mai oia no Honolulu nei ia elua mau ohua kapena, 3 mau ohua oneki a me kekahi mau uknna uuku, ano na aina e, ho 63 ohua kapena, na eke leta ame na ukana. Mahope iho o ka hora 3 auinalaPoaha mai, ua klkihi loa aku oia no Kapalakiko. K haawl ana o Mrs. Gans maloko o ka luakini o Kawaiahao i keia po Poalua iho, Maraki 13, i haiolelo no Ladana kahiko a me Laelana hou ku i ka ulumahiehie e lealea ai ke hoolohe aku, a e kukai pu ia ana me na kii nani hooleleaka nunui i hoike ole ia ma Honolulu nei mamua. Nolaiia, mai hoohala i keia wa maikai i panee iamai. Onapomaikai e loaa mai ana, no ka luakini o Kawaiahao. ! Ua hiki mai ianei kekahi haole maamaalea i ke kapili waapa o Mr. W. I. Balls kona inoa, mai Potalana, Orgona mai. Ua lawe pu mai oia i kekahi o kana hana īke lima i mali j ai me ka noeu, he waapa hoehoe ' pukahi hookahi nohona, iwakalua ! kapuai ka loa, ekolu kapuai ke j akea a he umikumakolu iniha ka ' hohonu. Ua hele imi ola mai nei oia a malia o noho oia ianei. Ma ke noi a Rev. J. M. Ezera ke Kakauolelo o ka Ahahui Euanelio Mokupunio Oahu nei ia makou, nolaila ke kono aKu nei makou i na lala a pau, e noho ana ka halawai mau o ia ahahui maloko o ka luakinl o Kaiahamauleo o Ewa, Oahu, ke hiki aku i ka Poakolu mua o Aperila, oia tca la 4. E hele pan ae na lala ma ka manawa a me kahi i hoike ia malunn.

Ua loaa ae mawaena o na kino ola o ka mokuahi "\Varrimoo" mahope iho o ka haalele ana aku ia Kikane, he elima mau haole mahuka i pee malu ilalo o ka moku me ka ike ole ia. Oiai, aole eae iki ia ka hoopae ana mai i na haole mahuka a puakaka ma kela mau kaiaulu, nolaila ua hoopaa ia lakou iloko o kekahi keena i ka wa oka mokuahi ma Honolulu nei me ka ae ole ia e lele iuka nei, a i ka holo ana aku o ka moku ī Vanekouwa, ua lawe loa ia aku lakou no lalla, a malia o hoihoi hou ia mai no ma keia ala moann. Ua lohe laulahaia ma keia anaina no kekahi anahulu aenei i hala, ua hana aelise iho o Miss Julie o "na kahuli leo lea" o ka puali kulua Albu, me Col. George W. Macfarlane o keia kulanakauhale, no ka hipuu ana ia laua iho ma kela heelua (hipuu) kauaheahe o keia ola ana. Nolaila, ma keia mua iho, e holo aku ana laua no Kapalakiko a malaila e hooko ai i kela aelike hanohano nui wale, ka noho ana iloko o ka hipuu o ke oia ana kane a wahine ma keia honua akea a ka luhiehu i kau ai ka ohu.

Ua ku mai ka mokuahi •<Wurn'moo" i ka auina la o ka la 4 o Maraki nei ma keia awa, mahope o ka hala ana he mau la o kona rae nawa ku maanei, mai Kikane a mai Fiji mai, ma kona ala moana e kikihi loa ana no Vanekouwa. Ua haalele no oia ia Kikane i kona manawa i hoolaha ia ai, aka no ka makani pakuikui mamua aku a me ke kupikipikio o ka moana, nolaila ua apa a hala loa kona mnnawa ku maanei. Ua lawe mai oia no Honolulu nei ia 7 mau ohua kapena a me 4 mau ohua oneki a me na wahi ukana uuku, a no Vanekouwa he 27 mau ohua kapena. Ma ia Poakahi mai no ua holo loa aku oia no kona awa hope.

O ka hami a kekahi makuakane uhane ole ma Honuakaha ae nei, oia no ka pepehi hoomainoino mau ana i kana kaikamahine uuku o ekolu paha makahiki, e kela kanaka hilahila ole, mai kau hou aku kou lima kakauha maluna o ka mea opiopio nona na makahiki i hai ia ae la maluna, oia hoi ekoiu; ma ka hili ana me ka laau a me ke kuikui pu ana me kona mau puupuu lima oolea maluna o kela kino opiopio o keia kamaiki, ua hoohalike keia kanaka i kana keiki me na holoholona ahiu oka waonaheie. A i makemake oe e hoopai hou i ko keiki, owau kai makemake o hoopai mai ai oe ia'u, a e loaa no wau ia oe i keia ahiahi ma Kanekina, aiaiia, hoomaka mni oe e hili a me ke kui ia'u ma naano apau, owau kai aa aku ia oe e ke na kanaka hilahila ole pepehi wale no 1 ka mea opiopio. Mai hana hou aku e ke kanaka hilahlla ole.