Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 14, 7 April 1894 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

Column1

 

KA

NUPEPA KOUKOA

ME

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

 

No ka Makahiki          $2 00

No Eono Mahina         1 00

Kuike ka Rula

HOOPUKAIA E KA

HAWAllAN GAZETTE CO.

H. M. WHITNEY, Luna Nui.

J. U. KAWAINUI, Luma Hooponopono.

No@ Honolulu, Oahu, Lakou a pau.

POAONO,  APERILA 7, 1894,

 

KULA SABATI.

@ 4 Aperila 22. 0 Iosepa ka Luna Aupuni A@pita. Kinohi 41:3@8-48.

OLELO ae la o Parao i kana mau kauwa. E ioaa anei ia kakoa kekahi tanaka e

@like me ia nei, ke kanaka iloko ona ka

i@ hane o ke Akna?

39 A olelo aku la o Parao ia Iosepa, No ka mea, na hoike mai ke Akna ia mea a pau ia oe, aohe me ae e like me oa, ka naanao a me ka akamai.

40 O oe no maluna o ko'u hale, a ma kau olelo e hoolohe ai ko'u kanaka a pau, aka, o ka nohoalii wale no ka'u maluna o@.

41 Olelo aku i@a o Parao ia Iosepa, E nana oe, ua hoonoho au ia oe maluna o ka aina o A@a a pau.

42 U@ aku la o Parao i ke koma ona, @ kona lima aku, a hookomo ak la i ka lima o Iosepa, a kahiko ae la oiaiaia i ka lole ke@okeo maikai, a hoolei aku la i ka lei @ @ kona a i.

43 Hooholoholo iho la oia iaia ma ka lua o ke kaa ona, hea mai la lakou imua ona, E @. Hoonoho aku la oia iaia maluna @ a pau o Aigupita.

44 I aku la o Parao ia Iosepa, Owan no o Parao. A i ole oe e ae aku, aole loa e hapai kekahi kanaka i kona lima, a me kona wawa@, ma ka aina a pau o Aigupita.

45 Hapa aku la o Parao i ka inoa o Iesepa, o Sape@; a haawi@ aku la oia ia Asen@, i ke kaikamahine a Potipera a ke kahuna o O@, i wahine nan@. A hele aku la o Iosepa a puni ka aiua o Aigupita.

46 @ ko Iosepa ma@ makahiki, i ka @ i ku ai imua o Parao o ke alii o Aipupita. A hoi aku la o Iosepa mai ke alo@ aku la i ka aina o Aigupita @.

47 A makahiki ai ehiku, hua mai la ka @ o ka honua a nui loa.

48 H@ mai la ia i ka ai a pau o na makahiki @ ina ka aina o Aipupita, a waiho iho @ maloko o na kulana@ o ka ai o na mahinaai e pili ana i na kula@ waihoiho la ia maloko olaila.

            PAUKU GULA. 1 Sam. 2:30. O na inea e hoomaikai ia'u, na'u lakou @ hoomaikai aku.

            MANAO NUI. E pono e paulele mau i ke Akua ma na hana pono.

OLELO HOAKAKA.

Ua lawelawe o Iosepa ma ka hale o Potipera he mau makahiki he uni. Alaila ua hoohalahala wale ka Potipera wahine ia ia, a hoolei aku ia ia i ka hale paahao. Malaila nae ua nahalo nui ka luna o ka poe paahao ia ia, a paulele loa ia ia. Ua wehewehe o Iosepa he mau moe uhane o na paahao elua. He mau aialo Iaua no ka moi Aigupita, nona ka inoa ohana o Parao. Ua loaa ia Parao he mau moe uhane, aole nae i hiki i kona poe kakaolelo e wehewehe ai a moakaka ke ano. Aka nae o kekahi aialo, oia hoi ka mea kahuai nona ka moe uhane a Iosepa i wehewehe ai, oia ka mea kuhikuhi ia Parao i ke akamai nui o Iosepa. Ua kono ia oia e wehewehe i ko Parao mau moe uhane, a hoomoakaka o Iosepa i ke ano huna o ko Parao mau moe uhane. Ua hoike mai oia i na makahiki ehiku ai nui, alaila he wa wi no na makahiki ehiku. Ua paipai o Iosapa ia Parao e hoiliili a hookaawale i ka ai e ka wa ai nui, alaila e noho makaukau no ka wa wi. Ua ae aku o Parao i keia manao a hookohu ia Iosepa oia no ke kuhina kalaiaina e malama ai i keia hana.

            38 Uhane - Oia no ke kumu o ko Iosepa naauao, Iakopa 1:5. Naauao - Ma ke koho ana i na hana. Akamai - Ma ka hooholo ana i na hana. 40 Nohoalii - Oia no ke kuleana pili paa loa i kekahi ohana. 42 Komo - Ke apo gula, ka hoailona o ka mana aupuni i kuni ia ma na palapala. Lole - He hoailona o ka oihana moi, e like me ko Kamehameha ahuula. Lei gula - He hoailona alii, e like me ka lei palaoa. 43 Kaa-No na alii wale no na kaa a me na lio, i ka wa kahiko. 44 Hapai-Ma ke ano he mea mana e kauoha aka ia hai. 45 Sapenapanea-He inoa Aigupita ma ke ano "Ka mea wehe akea." Ona-Ke kulan@akauhale alii ia o Aigupita lalo, he mau mile eono mai Kairo aku ma ka akau, oia hoi ke kulanakauhale alii i keia wa. 46 Kanakolu-He mau makahiki 17 mahope o kona kuai ia ana. 48 Kulanakauhale-I kukuiu ia no keia kumu hookahi e like me na hale papaa·no no ka mea mahiai hookahi.

            I. 0 Iosepa i hookiekie ia, 38-41. Ileaha ko Parao manao e pili ana i ko Iosepa olelo ao? Heaha ko Parao olelo ninau i kona pue lawelawe? Heaha ko Iosepa oihana kiekie? Heaha ko Parao olelo mahalo ia Iosepa? Heaha ke ano o ko Parao aupuni? Heaha ke kulana o keia moi? Pehea i loaa ai ia ia a me kona hana ka oihana moi? Heaha na ano maikai e imi ai ma na luna aupuni? Heaha ko Parao manno e pili ana i na luna aupuni o ae, ina paha ua hookuku ia lakou me Josepa? Heaha ke kumu kupono no ka hookohu ana ia Iosepa ke kuhina kalaiaina? Ua ike anei oe ia mau moolelo e like me ko Iosepa, he kauwa haahaa e lilo ana i luna kiekie? Heaha ke kumu no kona hookiekie ia ana?

            II. O Iosepa i hoohanohano ia, 42-45. Auhea ko Iosepa inoa hou? Heaha ke ano o keia inoa hou? Owai ka wahine a Iosepa i mare ai? Heaha on hoailona o kona oihana aupuni? Heaha ka hana kupono no ke apo hoailona? Heaha ke ano o ka lei gu@la? He mau lei anei i

BOTTOM OF COLUMN 1

 

TOP COLUMN2 START 1:33

 

olelo ia ma ko kau o Aberahama? Ua hookiekie wale ia anei o Iosepa a i ole paha heaha kekahi mau ano maikai i ike ia ma ko Iosepa kulana? Heaha ka olelo wanana i loaa ai ia ia i ka wa mamua? Owai na kanaka Iudaio e ae i lilo ai lakou i poe kuhina, kakaolelo paha, no kekahi moi malihini?

            III. O Iosepa e hoiliili iki, 46-48. Ehia mau makahikl no Iosepa ia wa? Pehea kona malama ana i kona mau haawina hana? Ehia mau makahiki ai nui? Heaha ko Iosepa mau hana e lako loa na mea ai i ka wa wi? Ehia na paona i waiho ia? Heaha ka noi ma ka pule a ka Haku e pili ana i ka ali kupono no ka ia hookahi? Heaha ka hana kupono e hooko ia ai keia pule? Heaha ka olelo paipai 2 Heh. 3:10? Heaha kekahi mau hoailona o ko Iosepa pomaikai maoli? Heahu kekahi mau anuu na Iosepa e pii ai a hiki i kona pomaikai nui?

MANAO PILI

1. Heaha kekahi mau kumu no ko Iosepa pomaikai?

2. Heaha kekahi mau hana kupono no ka poe opio e pomaikai mau ai lakou i ka wa kanaka makua?

3. Heaha kekahi mau rula kupono e malama mau ai ma ko kakou mau hana?

4. Owai ko kakou mea alakai, mea kokua, mea hoopomaikai?

5. I ka wa poino, pehea e pakele ai?

 

E hele ae e hoopaa i kou inoa i loaa ai kou mana koho.

 

NO LETA

[Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopukaua malalo o keia poo o ko makou poe mea kakau.]

 

Moolelo o ka Ahahui Kula Sabati o ka Mokupuni o Hawaii.

 

Halawai ka ahahui kula Sabati o ka mokupuni o Hawaii ma ka Betela o Maunakea, Kalapana, Puna, i ka la 16 o Maraki 1894, hora 9 a.m., Rev. W. M. Kalaiwaa lunahoomalu mua ma ka noho, wehe ia na hana ma ka himeni a me ka pule. Koho ana i na luna nui o ka aha ma ka balota ana ma ka hookomo pakahi, ua koho ia o W. M. Kalaiwaa i lunahoomalu a o Thos. S. K. Nakane lua i kakauolelo, hoomaopopo ia na lala o ka aha i hiki mai, na kahukula Sabati nui, T. S. K. Nakanelua no Hawaii Akau, D. Alawa no Hawaii Komohana, J. M. Kauwila no Puna.

NA KAHU KULA SABATI APANA.

Haili, aole; Laupahoehoe, D. K. Makuakane; Kohala Akau, aole; Hamakua Hikina, aole; Waimea, Rev. Jno. Kalino; Kekaha, aole Kailua, J. H. M. Kukahuna; Helani, aole; Kona Waena, aole; Kealakekua, aole; Pukaana, aole; Waiohinu, aole; Kalapana, J. H. K. Kaiwi; Puula, Rev. L. K. Kalawe.

NA ELELE.

Haili, E. Kaeha; Laupahoehoe, D. K. Makuakane; Hamakua Hikina, T. P. Kaaeae; Kohala Akau, A. S. Keohoehu; Waimea, aole; Kekaha, S. Kaninau; Kailua, J. H. M. Ku; Helani, J. Kailipua; KonaWaena, S. Keohi; Kealakekua, L. W. Mailolo; Pukaana, G. Kanui; Waiohinu, Kawaha; Kalapana, Kaiwi; Puula, Kalawe.

Koho ka lunahoomalu i komite imi hana, Rev. S. W. Kekuewa, D. Alawa, D. K. Makuakane. Noi maio J. Kailipua, e lilo na makamaka kupono e ae i mau hoa kuka no keia aha apono ia, hoike mai ke komite i na kumuhana, oia iho keia i 1 hapalua hora haipule, 2 hoike a na kahu kula Sabati nui, 3 hoike kahu kula Sabati apana, 4 hoike a na elele, 5 hoiko komite, 6 e hoomahuahua iki ia ae na ola o na kahu kula Sabati nui no ka holo ana i Honolulu, 7 kahi@ a me ka manawa e noho hou ai keia aha, 8 koho ana i na kahu K. S. Nui, 9 iulu o na kula Sabati, 10 hoike a ka puuku, 11 ka manawa e hoike ai na K. S. o Puna, 12 ka hana hoeueu iwaena o na kula Sabati. Noi mai o Rev. J. Kalino, aole pono e ae ia na poe e@ ae e lilo mai i mau hoa no keia aha.

Apono ka lunahoomalu no ke kupono no, me na hoakaka ho nui mai kahi mau hoa mai apono ia, hapai ia ke kumuhana 2, T. S. K. Nakanelua i ko Hawaii Akua, D. Alawa i ko Hawaii Komohana, J. M. Kauwila i ko Puna. Noi maio Rev. J. Kalino he mea pono i na kahu K. S. N. o hookomo i na kokua i loaa mai ia lakou ma ka lakou hoike imua o keia aha mai na K. S. mai apono ia, noi mai o Rev. C. M. Kamakawiwoole, o na lulu a pau e loaa ana i ka wa e hiki aku ai ke kahu K. S. nui ma na wa hoike o kona mau kula Sabati no ke kahu K. S. nui apono ia. Hapai ia ke kumuhana 3, na ke kakauolelo i ko Haili, D. K. Makuakane i ko Laupahoehoe, T. P. Kaaeae i ko Hamakua Hikina, na ke kakauolelo i ko Kohala Akau, Kekaha, Helani@ a me ko Kona Waena, Kukahuna i ko Kailua.

Nui ke kamailio o na hoa i ka hoike papa helu o Kona Waena, noi mai o Rev. S. W. Kekuewa e

BOTTOM of COlumn 2 STOP 2:08

 

 

TOP OF COLUMN 3 START 6:06

 

hoi aku ka elele a ao aku i kela kahu K. S. apana, aole e hana hou mai i ka hoike papa helu e like me keia apono ia. Na ke kakauolelo i ko Kealakekua a me Puuaana, noi mai o Rev. C. M. Kamakawiwoole, mamuli o ka hana hewa mau o na kahu K. S. apana i ka lakou hoike papa helu, he mea pono i na kahu K. S. nui e haawi aku i na hoike papa helu apono ia. Na J. H. K. Kaiwi i ko Kalapana, Rev. L. K. Kalawe i ko Puula, hapai ia ke kumuhana 4, E. Kaeha i ko Haili,

D. K. Makuakane i ko Laupahoehoe, T. P. Kaaeae i ko Hamakua Hikina, A. S. Keohoehu i ko Kohala Akau, Kaninau i ko Kekaha, Kukahuna i ko Kailua, Kailipua i ko Helani, Keohi i ko Kona Waena, Mailolo i ko Kealakekua.

No mai o Rev. Knmakawiwoole, aole pono i na elele e hele mai imua o keia aha o ka hoike a na kahu K. S. Apana, o ka lakou ia e hoike ai imua o keia aha apono ia. Kanui i ko Pukaanu, Kawaha i ko Waiohinu, Kaiwi i ko Kalapana, Kenoi i ko Puula, hapai ia ke kumuhana 5, ua D. Alawa i heluhelu mai i ka hoike 2 oia komite apono ia, noi mai o Rev. L. K. Kalawe e lawe @a a noonoo a apono @a, noi mai o Rev. Jno. Kalino e hookuu ia keia aha a noho hou i ka hora 1:30 p. m. apono ia, pule o S. Keohi.

Halawai hou ka aha, Mr. Lunaho@malu ma ka noho, wehe ia na hana me ka @himeni a me ka pule. Hapai ia ke kumuhana 6, paipai ia na elele e hooku pono i keia kumuhana ma ka paipai ana i na K. S. o lakou ma ke kauoha o keia aha, hapai ia ke kumuhana 8, ua hooholo lokahi ka aha e hoomau ana i na kahu K. S. Nui o keia aha ma ko lakou mau mahele, T. S. K. Nakanelua no Hawaii Akau, D. Alawa no H awaii Komohana, J. M. Kauwila no Puna, Noi mai o Rev. C. M. Kamakawiwoole e hookomo ia ma kahi e pili ana i ke kahu K. S. Nui o Hilo o D. K. Makuakane ma ia wahi apono ia.

Hapai ia ke kumuhana 10, mahalo nui ia, kauoha ia ke kakauolelo e hoopaa i ka hoike a ka puuku iloko o ka buke moolelo o keia aha apono ia. Hapai ia ke K. H. 11 hooholo ia, e noho ana ka hoike o na K. S. o Puna i ka hora 10 a.m. apopo, koho ia i komite no ia hana, koho ka aha i ka l@unahoomalu a me ke kahu K. S. Nui o Puna, noi mai o Rev. Jno. Kalino e koho ia i komite no ka hooponopono ana i na kumukanawai o keia aha apono ia, waiho mai oia he olelo hooholo. Olelo hooholo, hooholo ia oiai aole i loaa ia kakou kahi mau rula alakai kupono no na hana a ka kakou aha he mea pono e hooponopono keia aha i kumukanawai a me na rula nona apono loa ia, koho ka lunahoomalu i na Rev. J. Kalino, D. Kahooio, C. M. Kamakawiwoole i komite hooponopono kumukanawai.

Noi mai o Rev. W, Kamau, e hapai ia ke K. H. 12, noi mai o Kalino e wai@ho ka noonoo ana no keia K. H. ma o na kahu K. S. Nui a me na kahu K. S. Apana apono ia. Waiho mai o Rev. J. Kalino he olelo hooholo, olelo hooholo, hooholo ia, ke haawi aku nei na lala a pau o keia ahahui kula Sabati o ka mokupuni o Hawaii i na hoomaikai nui i na makamaka a me na hoaloaha o Kalapana me Opihikao no ke kokua ana mai i na lala o keia aha ma na mea e oluolu ai na ola kino. Heluhelu ia ka moolelo a apono ia, noi mai o Rev. D. Kahool@o, e hookuu ia keia aha a hui hou ma Waiohinu, Kau, i ka malama o Sepatemaba A. D. 1894 nei, hookuu ia na hana me ka himeni a me ka pule.

Thos. S. K. NAKANELUA.

Hilo, Hawaii, Maraki 26, 1894.

Owai ke@ kanaka Hawaii e keha nei he aloha oia i kona aina iho, eia nae aole ona mana koho balota maluna o kona aina iho e hehi ana na wawae a i like hoi me ka holoholona uhane noonoo ole?

 

Heaha ka Hala nui e Hoino loa ia nei o na Misionari a me na Mamo a Lakou maHawaii nei i keia mau la?

 

I hai aku au ia oukou e ua poe hoino nei, o keia poe kahunapule Hawaii ili ulaula ae la a'u i hai ae  nei no ko lakou kokua i ka aoao o na mikanele a me na keiki ponoi mai ko lakou mau puhaka mai, o lakou maoli no na mamo ponoi a Binamu ma ka uhane, a ua pili loa aki lakou nei i ke kumu mai o ka pono, oi@a o Iesu Karisto. Aia pu me Waiamau ma a oukou e hoino nei, ka uhane ponoi o ke Akua, e alakai ana ia lakou, nolaila, pololei ko lakou koho ana i ka aoao o na keiki mikanele, oia ka'u wehewehe la i lohe oukou e ua poe hoino nei, nui loa ka naauao o kela poe kahunapule Hawaii i hai ia ae la maluna.

Eia ka mahele elua iwaena o na kahunapule Hawaii ili ulaula i keia mau la. Ke ku mai nei lakou ma ka aoao o ka poe hoino , i na keiki

BOTTOM OF COLUMN 3

 

TOP OF COLUMN 4

mikanele a me na mukua o lakou, i na ke kokua io nei lakou i ka aoao o ka poe hoino mit:anele o keia mau la, alaila, eia ka'u e olelo nei no lakou. Aole loa lakou i pili a lihi launa aku i na makua misionari a ia lesu Karisto hoi, aole lakou he poe mamo na lakou ma ka uhane, ua komo ka uhane alakai lalau mai ke Akua mai iloko o lakou a e alakai hewa i ko lakou noonoo e koho lakou ma ka aoao hoino mai i na keiki mikanele i keia mau la.

Oiai, na la  keia e akaka ai ke kahunapule haipule oia@o, ka hoahanau haipule oiaio iloko o na Ekalesia Karistano Hawaii a me k@ kanaka naauao io o na kuhi. Na haumana ponoi a na mikanele a me na mamo ponoi a lakou i ao ai ma na kula, he poe mamo no ia na na misionari. E ninau mai ana paha oukou e ua poe hoino mamo mlkanele nei, owai ia poe? Hoolohe mai na poo o oukou kahi i kau ai o na pepeiao, na Hon. John W. Ka·lua, he Lahainaluna malalo o na kumu S. E. Bishop, C. B. Anaru, he kanaka naauao io a kaulana ma ke ku a koho ana ma ka aoao o na keiki mikanele, ke kakoo ana i ke Aupuni Kuikawa a me ke kumuhana Hoo@ Aina.

Pololei wale ka mea i olelo ia nona. "Ke ahi o Wailuku ke pani wai o iao," J. W. Waipuilani, he Lahainaluna malalo no o ke ao ana a na keiki ponoi a na misionari, he pukonakona keia no ka ahaolelo o ka A. D. 1892 i hala, e ku a paio ana ma ka aoao o ka pono he alapa keia no Kalaniopuu. J. U. Kawainui, he haumana no ke Kula Alii o Kahehuna i kukulu ia e Mika Kuke,

 

THIS IS THE 2 ^nd part of 3 ^rd column START TIME 5:24

Eia, hoolohe mai na poo o oukou o ka noonoo o Kawainui wainui, oia kekahi o na kanaka oi loa o ka naauao ma Hawaii nei i keia mau la, he Bisimaka elua, he loea kalaiaina, he kilokilo nui, he Keopulupulu elua. 0 kana haua mau no o ke puhi i ka pu maloko o kana "nupepa Pae Aina" i na makahiki i hala aku nei no na mea pili i ka pilikia o Hawaii; aua hiki io mai no i ke au o Kipikona, a pela no i keia mau la, ke puhi nei no oia i ka pu i ka mea pono no na kanaka Hawaii e hana ai. E kakoo i ke Aupuni Kuikawa, e kokua ma ka aoao "Hoohui Aina." Eia nae make kaanini loa na poe hoino mamo mikanele, o ke kanaka maikai hookahi keia i waena o na ili ulaula Hawaii iloko o ka oihana pai nupepa, a i keia mau ia kamahao hoi o Hawaii nui kuaulu. A he mama oiaio maoli no o Kawainui ma ka puuwai na na misionari aloha nui loa ia Hawaii nei. E lanakila ana no ka aoao o ke keiki o ka ua Lani Haahaa, aia me oe ka uhane naauao o ke Akua kahi i alakai noeau ai i kou mau noonoo no keia au ano nui loa o Hawaii maloko o kau nupepa. E ola ka nupepa Kuokoa a me Ko Hawaii Paeaina i Huiia, a hiki i ka hui ana o Hawaii me Amerika a Rebukalika Kuokoa paha.

Heaha ka hala nui e hoino ia nei lakou? "Aohe hala," ke hoino kumu ole ia nei na misionari a me na mamo a lakou. Ke hoomanao nei au i ka A. D. 1887, mai ka hoomaka ana mai o ka hoino loa ia o na mikanele, eia no ka mea i ala mai ai oia. man hoino, no ka hui ana o kekahi poe keiki mikanele a me kekahi poe naauao io a aloha ia Hawaii nei, e nonoi aku i ka moi e pulima mai i kekahi kumukanawai hou, me ka paa pu ana paha i na pu a me na elau, aka; e ninau aku ana au ia oukou e ka poe hoino. Ua komo pu anei o Kauka Hai, Bona, Binamu opio a me kekahi poe e ae o lakou a lalau i na pu a hele imua o ka moi Kalakaua i make. Eia no ka oukou haina pololei, ae, a ina pela, pehea e hoino wale ia nei na mikanele? Auhea ka lakou hewa i hana ai.

Ke i mai nei na hoino mikanele, o ka hana ana a na keiki i ka 1887, ua kau aku la ia mau alina maluna o na makua o lakou. Ea! kupana ha ka lalau o ka manao o ka aina. Eia ko'u manao no ia hana ana a na keik@ @ @ele i ka 1887 i hala, ua pono, pololei a maikai ka lakou hana ana ia makahiki. Ke ole lakou e hana i kela mea, aole loa lakou he poe naauao, .a haipule oiaio no ke Akua, a he poe keiki a na na makua o lakou e moe mai la i ka lepo o Hawaii nei, a e ola mai nei no hoi kekahi pou o lakou. Pehea ia mau makahiki e ka poe e hoino nei? Ua makapo anei na maka o oukou? Pehea na hana a Kipikona ke kuhina nui o ke Aupuni Hawaii, oia ka poni moi, ka manuwa Kaimiloa, na komisina waiwai ole i ko na aina E. Pehea na hana ahaolelo, koho lunamakaainana, ekaeka loa na hana oia mau la a ka mana hooko. Oia nae, aia iaia na mana a pau, pehea ka aoao o ka poe aloha io ia Hawaii? Pilikia, poho ka poe waiwai, oia na keiki a na mikanele, pilikia, oiai na lakou e uku ana na

END OF COLUMN 4  STOP 6:04

 

 

 

TOP OF COLUMN 5 START 11:53

auhau makahiki nui no ka waiho@a o ke Aupuni.

Nolaila, e ka poe hoino keiki mikanele, ua ike no oukou i na hana ekaeka oia mau la koho balota, pono ole ke hai aku i ka nui o na hana kipe, ke kalohe a pela aku, aneane e lilo loa o Hawaii ia mau la i punaoa no ka poe diabolo. E ole ka naauao a me koa oi a na keiki mikanele, haule pahua ana o Kipikona, o ka hope e loaa ia kolohe nui o ke ao nei, he loaa i ka ma'i lolokaa a hiki i ka uhi ana o kapa eleele i Kaleponi. Nolaila, ke i mai nei ka olelo a ke Akua ma 1 Pet. 2:20,  "Aka, i na e hoino ia mai oukou no ka oukou hana.maikai ana, a hoomanawanui oukou, oia ka pono i ke Akua." Nolaila, ke ninau aku nei au ia oukou e ua poe hoino keiki mikanele nei, o ka ae ana mai o Kalakaua i ke kumukanawai hou i waiho ia aku ai e na keiki mikanele iaia, he hana hewa anei ia? Ae, a e kau aku anei ia he hala no ko lakou poe makua.

Ke hoole aku nei au ia oukou e ka poe hoino kumu ole i ka makahiki 1887. Pomaikai o Kalakaua a me kona mau hooilina ma ke kumukanawai o na Kamehameha ua nele loa ko Kalakaua mau kuleana a mana moi no Hawaii nei, aka, ma keia kumukanawai hou o ka A. D. 1887, ua pomaikai ka ohana moi hou.

Pehea na makaainana? Eia no. Ua loaa hou mai ia lakou he mau pono koho hou. He nui aku na pomaikai ma keia kumukanawai. Nolaila, o keia mau hana imipono a na keiki mikanele no Hawaii nei, ua lilo la he mau hana ekaeka loa i ka poe hoino mikanele. Hele pela ka poe Aia naaupo. Makehewa e haawi aku ka momi, mahope hehi wale ia e na kapuai wawae o nei poe mamo a Kaina.

Mai ka M. H. 1886 a hiki i ka M. H. 1890, ua nui loa ka hoinoia o na mamo mikanele ma Hawaii nei. Ua hiki au ma Kauai i na mahina mua o ka makahiki 1890, e lohe ana ko'u mau pepeiao i na olelo hoino, mea ae no na keiki mikanele kipi, kumukanawai elau pu, a pel@a aku, a pela aku.

            Aole i pau

 

Ina aole e paa kou inoa ma ka papainoa o ka poe kupono i ke koho balota, ua like oe me ke kanaka i hoopaila i ke ka@raima ka pono kivila ole.

 

He Moolalo Hawaii

 

Papa Hoike Manawa o na mea Ano nui o Hawaii nei.

 

            1530 1600 - Ma ia wa i hiki mai ai o Paao ma mai Kahiki mai.

            1555 - Loaa o Hawaii nei ia Juan de Gayton ma kona alahele mai Sepania mai no Moluccas, a ua kapai@a eia keia paeaina ma ka inoa Paniolo o Los M@ajos.

            1555 - Ilanau o Kualii ka moi o Oahu ma Kapalawai, Koolaupoko, na Kauokahi me Mahulua.

            1567 - Hoomaka ka mama o Kualii i ke kukini, penei: Ho'a ia ke koi hua kukui hookahi a a, alaila holo oia mai Alala a hiki i Mololani a hoi mai, hookahi no ia hua kukui; a pela no mai Alala a Kalahupueo.

            1583 - Hoomaka ko Kualii koa ma Puuala ma Kahuku, mai Alala a hiki hou i Kailua, he 2 no hora.

            1587 - Make o Kauakahiakahoo·waha, a lilo o Kualii kana keiki i moi no Oahu.

            1620 - Hiki mai o Kukanaloa ka haole mua lea me kona kaikuahine ma Napoopo, Kona, i ke au o Kei@liokaloa.

            1664 - Hanau o Kekaulike ka moi o :Maui, na Kaulaheanuiokamoku k@, me Papaikaniau w@, ma Kamaniula, Honolua, Maui.

            1669 - Hanau o Peleioholani na ·Kuall@i k@, me Kalanikahimakeialii w@, ma Heleula, Koolaupoko, Oahu.

            1700 - Hanau o Kamehameha Nui (ailuau) na Kekaulike k, me Kekuiapoiwa Nui w, ma Paiki, Pakaalaneo, mauka o Nuu, Kaupo, Maui.

            1706-Hanau o Kahekili ma ka po o Akua maluna o na ale kawahawaha o Alenuihaha, na Kekaulike me Kekuiapoiwa Nui.

            1716 - Hanau o Keaulumoku ma Naohuku, Kohala, he haku melu kaulana.

            1716 - Hanau o Kalaniopuu ma Niulii, Kohala, na Kalaninuiaimamaome Kamakaimoku wahine.

            1718 - Hanau o Keoua Kalanikupuapaikalaninui ma Kawaihaekai na Keeaumoku Nui me Kamakaimoku.

            1720 - Hanau o Kameeiamo@ku @ me Kamanawa, he mau mahoe kapu na Kekaulike, ma Apee, Maui.

            1720 - Halawai o Lonokahikini

 

 

TOP COLUMN 6 START 3:44

 

me Kekuiapoiwa kona kaikaina ma Kiheipukoa.

1730-Make o Kualii i ka 175 o kona mau makahiki, a lilo o Kapiiuhoakalani i moi no Oahu.

1734-Han@au o Kalanikupule ma Honokohau, Maui, na Kahekili me Kauwahine, a lawe ia i Hawaii e Kalola.

1736 -Hanau o Kiwalao ma Kalapana, Puna, Hawaii1 na Kalaniopuu·me Kalola.

1786-Hanau o Kamehameha I ma Kokoiki, Kohala na Keoua Kalaninui me Kekuiapoiwa II.

1736-Hoonoho o Kekaulike i na mahoe i Hawaii i makua no kana keiki.

1736-Make o Kekaulike ma Halekuikukahua, Kapuhau, a lilo o Kamehameha Nui kana keiki hiapo i moi no Maui.

1736-Make o Kapiiohokalani ka moi o Oahu ma Kawela, Molokai, ia Alapai Nui a Kauaua ka moi o Hawaii.

1736-Pae o Alapai ma Oneawaa, a kaua me Kanahaokalani.

1737-Hoi maio Peleiholani mai Kauai mai, a Kauai me Alapai ma Naonealaa i Kaneohe, o Naili ke kakaolelo nana i uwao a pau wale ke kaua ana.

1737-Make o Kanahaokalani, i ka-ia i ka pohaku.

1737-Hanau o Liliha Kekuiapoiwa III ma Paiki, Pakaalaneo i Kaupo, Maui, na Keoua Kalaninui me Kalola.

1737-Hanau o Keliimaikai ma Kokoiki, Kohala, na Keoua Kalaninui me Kekuiapoiwa II.

1737-Kipi o Kauhiaimokuakama ia Kamehameha Nui.

1738-Kokua o Peleioholani ia Kauhiaimokuakama, a hee no ia Kamehameha Nui.

Ma ia makahiki no, kaua o Peleioholani me Alapuinuiakauaua, o Kalaniopuu a me Keoua Kalaninui na pukaua. A hui o Alapai me Peleioholani ma Honolua, pau wale ke kaua, o Puunene ka inoa oia kaua.

1739-Loaa o Kauhiaimokuakama ia Holomahana a me Hikinaakala i Kaupopo, a ua pepehi hoomaewaewa ia i ke alaloa a hiki i Puhele ma Hana, a mo ku ia i ke kai o Puhele, nona mai ka inoa o Kaleimoku.

1740-Wawahi a hana ino ia na kua-pa o Molokai e Peleioholani, a lukuia ka uluniu o Oneuli@ ma Honuaula, Maui.

1741-Loaa kekahi moku Manila o Galeona ka inoa, a pio ia Anesona ke kapena o ka mokukaua Beritania, a loaa iho la na palapala, ua like ka latitu i manao ia me Hawaii nei.

1849-Make o Keoua Kalanikupuapaikalaninui ma Wailoa, Hilo. Ma ia makahiki no, hiki o Kalaniopuu a me Puna, a kaua i Kalepolepo, Paiele a me Mahunaakaaka.

1750-Kaua o Kalaniopuu ia Alapai Nui, a hee ia Alapai.

1752-Kaua hou o Kalaniopuu me Alapai, a lilo o Kalaniopuu i alii no Puna a me Kau.

Ma ia makahiki no, make o Alapai Nui ma Kikiakoi, Kawaihae, a lilo o Keaweapala kana keiki i alii no Hawaii.

1753-Kipi ia o Keaweopala e Keeaumoku a Keawepoepoe, a hee o Keaweopala@, a mo·ku kohekohe i ka moana.

1753-Halawai o Keeaumoku me Kalaniopuu ma Kau, a haawi i ka aina.

1754-Make o Keaweopala ia Kalaniopuu ma Puako, Kohala Hema, a makia ia ke aupuni a pau o Hawaii iaia. ·

1754-E noho ana o Keoula@moku me Kahahana ma Maui.

1759-Holo o Kalaniopuu e kaua ia Maui Hikina, a lilo o Hana, Kipahulu, Koolau no Hawaii.

 

Venuse ka Hoku Ahiahi.

O Venuse (Venus) ke akua wahine o ke aloha ma ka moolelo o Roma. O Aphrodite kona inoa i ka poe Helene, oiai ua manao lakou @ua oili mai oia mailoko mai o na ale ahiu o ka moana. Ho oi pakela loa kona nani. Mamuli o kona ui ua lilo oia i wahine na Vulcan, ke akua o ke ahi, aka, mahope mai ua noho oia me Mars, ke ukua o ke kaua. Ua aloha pu ia no oia @e Bacchus, ke akua puni waina, Neptune, ka haku o na ale, a me na kanaka maoli Anchises a me Adonis.

Mawaena o na akua wahine, aole ona hoa e like ai ma ka ui, a iaia no hoi i lilo ai ka makana a Parisa.

Ua loaa pu ia Venuse ka maa hiki ke haawi aku i ka nani, a o kana poe a pau e papahi aku ai i ka lei o ka ui, ua lilo koke lakou i poe e hoohie ia aku ai. Pela i naauaua ai o Dido i ke aloha ia Aeneas, e like me ka moolelo i haku ia e Virgil ma ka olelo Latina mamua aku o Kristo.

Ma ka M. H. 114 mamua aku o Kristo, mamuli o ka noho pono ole o na Vestals (Virigine), ua kukulu ia ma Roma he luakini@ 1 kapala o Venus  Verticordia (Venuse Kailipuuwai@).

I ke au o Julius Caesar, ua hoo­holomua oia i ka hoomanaia@ o Venus, oiai ua kaena ae oia ua pili oia ia Venus ma o Aeneas la, ke keiki a Venuse me Mars, ka alihikaua, a o Caesar no hoi ke generala kaulana o Roma ia mau la. Ua hooiaa ia ka mahina o Aperila ia Venuse. He hoomama like na poe o Roma a me Helene ia Venuse i ka wa kahiko.

 

BOTTOM OF COLUMN 6 Time 4:39

 

TOP OF COLUMN7

 

Hoolaha Humau.@

 

KAAYER SASEPARILA

 

Oia ka LAAU oi loa o ka maikai no na mai i hookumu ia mai ke koko ino mai. Ua oi loa ae hoi, no ka mea, o kahua i hookumu@ a io ka

Honodorusa Saseparila Oiaio.

No ka mea, o ka LAU NA HELEHELE a me na mea a pau i maa i ka hoohuihui ia, oia na laau oi loa o ka maikai, a no ka mea hoi ua ike ia ka waiwai io ma ka lapaau ana i na MA'I o ke KOKO-ua oi ka

Ayer Saseparila

ma na mea a pau e hooikaika a e kukulu hou ai i ke kino i hoonawaliwali ia e ka ma'i a me ka eha.

Ua hoonoono ia ka ai, ua hoopau ia ka ma'i o ka waihona hoowali ai, ua hooikaika ia ke Ake a me ka Puu Hoowali ai, a hoohana maikai ia na lala a pau o ke kino. Ua hookuke ia mai ke kino ae, ka laau make o ka ALAALA, ua hoola ia na EHA, na PUHA, na RUMA·TIKA, na MAIHEHE, na HUEHUE a me na ma'i ma ke poo kahe wale o ka hupe, a ma na wahi a pau ke hooia mai nei nu Kauka alakai ka maikai o keia laau.

Ke hoola nei in @hai, a e hoola no hoi ia oe.

No ke KUNU a me ke ANU o ka

Ayer Cherry Pectoral

ka laau lapaau alakai o na ohana.

 

Io ka NALULU, ka LEPOPAA ka LENA a me kekahi mau mea ino@no e ae o ka opu, e lawe i ka

AYER HUAALE CATHARTIC

E makemakenui ia nei e ko ke ao puni.

            Hoomakaukauia e Kauka J. AYER & Co., Lowell, Masekuseta.

 

HOLLISTER & CO.

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.

 

@

 

KA HALEKUAI·NUI

O NA

WAIWAI LIKE OLE

NA MEA

HANA KAMANA AIPAU@

Na lako pili hau kukula hale,

Na kepa,

Na lei ilio,

Na Kaulahao ilio,

Na Pahi,

Na Upa@,

Na Kope @,

Na Pulupulu.

PALAU LIO

Na mea mahiai.

Na au ho,

Na au koi,

Na kua bipi@,

Na lei bipi,@

Na Kanlahao bipi,@

Na uwea pa,

Na kaa palala,

Na mea piula,

Na ipuhao.

 

Makau me Aho Lawaia

Na Iliwai

Na kaula,

Na hulu pena,

Na pulumi,

Na pena, me ka aila,

Na kopa,

Na aila mahu

Na pakeke

Na paeke hao,

Na kapu hau,

Na pa@,

Na kukaepele,

Na uwiki, a me

Na ipukukui.

 

Mikini Humuhumu Kaulana

 

Wilcox, & Gibbs Hookahi Lopi

 

ka Remington,  Elua Lopi.

 

A me na @okana he nui loa, o ke@la ano @ me keia ano.

 

Kakela me Kuke

 

2896-@