Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 16, 21 April 1894 — HE KAAO HOONAUE PUUWAI NO PUAKAOHELO KE Kaikamahine Alii. KA Ui Oi Kelakela o ka Nani a me ka Maikai. NANA I HEHI-KU NA KAPU O KUAIHELANI A ME NUUMEALANI. KA Ui i Hiolo ai ke Kapu a me ka Mana o ke Kiowai kupua-kahi e hiolo ai ka nani a me ka maikai o na mea kino kanaka o ka Honua nei. [ARTICLE]

HE KAAO HOONAUE PUUWAI NO PUAKAOHELO KE Kaikamahine Alii. KA Ui Oi Kelakela o ka Nani a me ka Maikai. NANA I HEHI-KU NA KAPU O KUAIHELANI A ME NUUMEALANI. KA Ui i Hiolo ai ke Kapu a me ka Mana o ke Kiowai kupua-kahi e hiolo ai ka nani a me ka maikai o na mea kino kanaka o ka Honua nei.

Ke Kiowai kapu a me ka Mana Kupua e kiai ia ANA e na Honu Alii he UmikumamaLUA,- UA LILO IA MANA I MEA OLE I ka Nani a me ka Ui o Hawaii. E hoike aku au ia oukou ena hoa, o keia mau hana a na ia i kela manawa, e hoike mal ana ia iko laua aloha i na alii aukai, oiai he* mau mea laua i pili ia Punahoa, ko laua kupunawahine i kauohā mai ai ia laua, a e aloha mai ana hoi laua i ka ike ana mai 1 ko laua mau haku o ka la puka ma Kilinakahi, kahi a ka Ia i puka mai ai, a i ka pau ana iho ona hana kupua aua mau i'a nei, ua hoomaka aku la na lii e hele a komo i ka puka o ka pa alil.

Na ka hanai e hele ala mamua a na ke kahu hanai no hoi e hahai aku mahope, e Ilke me na kuhikuhi ana ma ka moe uliane, pela no laua e hele nei, a i ko laua hiki ana i ka puka o ka halealii, oiai na kiai e nolio mai ana me ka pane leo ole inai, ua hele loa aku la no laua nei a pii iluna o ke alapli o ka hale, me ke eehia nui iaua i kela manawa, oiai ke alapii o ka hale ua uhiia me ua momi ano e loa o ka papaku o ka moana, na pohaku makamae loa ka mea i lik« ole me ko Hawaii nei ua ku iki iho la laua no kekahi mau minute pokole, a hoomaka aku la e pii iluna o ka hale me ka eleu nui, aia laua nei iluna o ka papahele o ka lanai kahi i ku ai a hoomaka aku la e komo, hoomaka aku la laua e komo iioko o ka rumi mua, me ka nani a me ke anoano nui loa a hala ia rumi, hoea laua i ka rumi elua, a pela ko laua nei hele ana me ke eehia me ka manao e loaa ka mea nona ka halealii, pela ko laua nei hele ana a hiki i ka rumi umlkumamalima, ua hoano e koke ia ko laua manao i ka ike ana aku i ka mea nona ka haie e moe mai ana iiuna o ka punee i uhiia me ke gula a me ke daimana, a me na huiu manu gula o na aina manu gula, me na pphaku nani lua ole e huli ana kona alo ilalo, a o kona mau umiumi ua hele a pipii ma o a maanei o kona mau papalina, a ia manawa no i lele iho ai o Puakaohelo maluna o Kanehunamoku & huki ae la i ka umiumi me ka īkaika nui loa. A i ka manawa e huki ia nei o kona umiumi e ka ul, ke oni ala ua elemakule nei i o a ianei me ka oni ana o ke kino no ellma manawa me ka uhau ana o kona mau wawae, a i ka pau ana o keia mau hana ana, ua ala ae la ia a hookuu aku la no hoi ka ui i kona paa ana. Oiai oia e noho ana ma ka a-i o ka elemakule, ua ninau ae la oia 1 ka ui, na wai ke kupu o oe? Pane iho la ka ui, nau no. Na'u na wai? Nau na Punahoa ke kupua o Hawaii. Ua pono e kuu moopuna. A lele iho la o Puakaohelo mai ka a-i iho o kona

kupunakane, a noho iho la iluna o ka uha a uwe iho la ia laua, a mahope oka pau ana o ko lakou uwe ana, hoomaha iho la lakou, a mahope o ka hooluana ana, ua kahea aku la o Kanehunamoku ia Alaihikalaloa e kii i kana wahine ia Hlnahulimoana a me kana kaikamahine ia Kahakauakoko. He manawa ole ua hala aku \& ka elele a hoea ana imua o Hinahulimoana ame ka laua kalkamahine, a i kona hoea ana aku, ua pa mai la ka ninau a kamaaina, heaha ka hua kai o ka hiki anamai? I heounaia mai nei au e ke alii e kii mai ia olua, he mau malihini aia i ka hale, a oia ke kumu o ko'u hiki ana mai la. Ninau mai la o Ilinahulimoana, no hea ia malihini oka hiki ana mal nei? No hea la, ma ka waa mal nei, wahi a Alaihlkalaloa. Ehia malihini, wahi aka nlnau. Elua, he keikikane ui launa ole a he kaikamahine ui a naai, aole ona lua a'u i ike ai a puni ko kakou aina uei, nolaila mai lohi olua a kali hol. Me ka oleu nui, ua ku ae la o Hinahulimoana a kahea aku la i ka iaua lei he keiki, a olelo aku la, e auhea oe, ua kauoha mai nel o papa ia kaua e hoi i ka haiealil, he mau malihini aia ika hale me papa. A ua ae mai la no hoi ka laua lel aloha he keiki. Ae, e uhaele kaua. O ko laua hale e noho nei i keia manawa aia ma kela huli oka puu e ku ana iwaenakonu o ka aina, alu malaiia ko laua halealii e kiai ia ana e na ia nunui elua. Ia manawa i puka mai ai ka ui nohea o ka aina hookalakupua a kamoe aku la ko laua alahele uo ka halealli, e pio ana ka ua koko a me

ke anuenue ma ko laua alahelē, a e pohai ia ana e na manu like ole o ka moana, a aia pu no hoi me ka nani o ka halealii ke kahiko Ia no i ke kahiko o ke alii aukai, e pio ana ke anuenue ma o a maanei o ka halealii, a e uhiia ana hoi e ka punohu ua koko. Ia Hinahulimoana ma i kokoke aku ai ma ka puka pa o ka halealii, aia hoi, ua ala mai la na poo • na ia iluna, a hana mai la e like no meka laua hana i na kamahele aukai. I ka pau ana ao o keia mau hana, ua hoomaka aku la na iii e hele, a ia laua e hele aku nel, aia na poe a pau e ku ana mawaho o ka halealii a haawi mai la i ko lakou aloha la laua nei, a i ke kau pono ana aku o ke kaikamahme alii i ka papahele o ka lanai, ua puka mai la o Kanehunamoku me ka nohea aukai a hoolauna mai Ia ia Kahakauakoko, a hui ae la na ui elua me ko laaa kaikunane alii, a ua hoolauna ia iakou me ke aloha oiaio o na lii a pau o ka aina, mai na kuhina, na kilo a me na kahuna, Ma keia wahi e na maKamaka, e hoomalkeike aku ana ka moa kakau i ka papa inoa o na alii a me ka poe nana e hookele ana ke aupuni, oia paha na kuhina e like la me ko keia au, ke kahuna a me ke kilo a kuhikuhi puuone, a me ka mea nana e hoopii ka aina iluna a me ka hoemi ana ilalo o ka papaku. O Kanehunamoku ke alii, o Hinahulimoana ke aliiwahine, o Kahakauakoko, Lonoahimakaokane ke kahuna. O Lonoikaalepoi, ke kilo a me ke kuhikuhi puuone. O Hooneolionua, ka mea nana e hoemi I ka aina ilalo a me na ano a J»0. O Hooneehooua k, a o kona mau

alii, o Kealilokalewa k. o Kealiiaumoana k Kapunohuula k, Kealiiokapohlna k, Kaalepoikamoana k, Kealiiokapukoa w, Kaonohiokekai k, a o na kuhina, o Kealiiokapapaku k, Kealiiokapalewa k, Kealiiokapapanoho k, Kealiiokahonaa k.

O lakou nei na mea a pau e noho ana imua oke alii, a o lakou pu no hoi ke noho ana i ka ike alii o Hawaii. A i kela wa ana lii aukai e luana ana me na lii oka aina, ua iokahi ae la na mea a pau o ka aina e malama ia he ahaaina nui iloko o ka halealii no ka hoolealea ana I na lii aumoana, ua laha aku la ke kukala alii a pnni ka aina o Kanehunamoku, na kane a me na wahlne. E na hoa heluhelu, ua oieloia ma keia moolelo mamua ae nei he poe kanaka poupou ko Keia alna, ahe poe hiki ole ke kamailio; ae, he mea oiaio kela, aka, he mana kupua ko lakou nei, i na wa a pau a ke alii e makemake al e hoololi, ua hiki loa ke hooloii ia, he poe ike no lakou ika hula ma na ano a pau e like me ko Hawaii nei. Elua la o ka hoomakaukau ana i na mea ai o ia paina hoalohaloha me na alii aumoana, na lii hoi o ka aina kaulana 0 Hilo, i hoomanao ae ai ka mea kakpu I keia wahi hooheno: IHilo kuu aloha ka aina i ka piko o Hanakahi Akahi ka ono o kuu puu 1 ka nani o Puakalehua Oni ana Mokuola i ka lai Kuu home i ka ili o ke kal Haina mai ana ka puana O kuu aloha i ka nani o Ililo Eunoho ana ka Ahahui Lunnkahiko ma ka luakini Kaahumanu, Wailuku, ma ka Poakolu mua © Mel, M. H. 1864, hora 10. Ake paipai nui ia aku uei na hoa a pau e heie nul mai, oia hoi nu kahu ekaleela, na kahunapuie, na halolelo, oa hoa mau a me na luuakahiko 1 koho peno ia e na ekalesia. O. NAWAEINE; Kakauolelo o ka Ahahui Lunakahlko.