Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 20, 19 May 1894 — HE KAAO HOONAUE PUUWAI NO PUAKAOHELO KE Kaikamahine Alii. KA Ui Oi Kelakela o ka Nani a me ka Maikai. NANA I HEHI-KU NA KAPU O KUAIHELANI A ME NUUMEALANI. KA Ui i Hiolo ai ke Kapu a me ka Mana o ke Kiowai kupua-kahi e hiolo ai ka nani a me ka maikai o na mea kino kanaka o ka Honua nei. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

HE KAAO HOONAUE PUUWAI NO PUAKAOHELO KE Kaikamahine Alii. KA Ui Oi Kelakela o ka Nani a me ka Maikai. NANA I HEHI-KU NA KAPU O KUAIHELANI A ME NUUMEALANI. KA Ui i Hiolo ai ke Kapu a me ka Mana o ke Kiowai kupua-kahi e hiolo ai ka nani a me ka maikai o na mea kino kanaka o ka Honua nei.

Ke Kiowai kapu a me ka Mana ~ Kupua e kiai ia ana e na llonu Alii he UmikumamaLUA; UA LILO IA MANA I MEA OLE IKA NANI AME KA (Jl O Hawaii. MORTT\TA 11. Ia ka alawa ana aeai na maka poniponi o ka ui au moana me kona iiehie nui i hope i ka aina o Kanehunamoku, oiai ka ui hoohie Kahakauakoko o hoolei pau mai ana i ka ike a kona mau maka iluna o ka ui 0 Kauaka' ilehua o Hilo o Hilo, oiai na pana like a ke aloha m»waena o *aua, oiai hoi eani peahi ana laua 1 kekahi o laua. Ena hoa, aia lau» iiuna o ka aina o Kuaihelani ka aina a ka poino i noho ai, he elua la a me ekolu |>o ko lakou noho ana a nalowale aku la ka aina o Kanehunaiuoku mai ka ike aku oko laua maka, a hoomanao ae la ka nrea Kakau i keia lalani mele aka poe kahiko: Huli haliu Kawaikini a Kane E hakoi ana I ke alo o Wnialeale O ke kumu ia o ke anu o Maunahina A Mauuahioa huli na pea o Puna Huki ae ia Kalalea ka paia makani Lele pueo ka alihi ua ia o Koolau O ke poo ua ia o Hanalei Aohe anoanoa Hihimanu Ua like no laua u like me Limunui Ka ua o—Luhi—e —

Oitti laua e unoho ana inaluna o ka aina o Kuaihelani, oiai ka aina o Kanehunamoku i naiowale aku la

inai ko laua m'au maka aku; aia iaua e noho ana no kekahi mau ia, aia laua iloko oka hale o kekahi elemakule me kana wahine, oial o laua walo no kahi haie ma ia wahi, aole kekahi mea e ae malaila, o keia he aina nani a maikai, he mau kuahiwi, he mau pali a me na muliwai.

He nui kanaka o keia aina i like ko lakou ano mo kakou nei, a o ka mea like ole, oia ke alii o ka aina, a ola hookalii no ko ka halealii, ala kana wahine īluna i ka aina o Nuumealani a me Kahakaekae, ala no ilaila me ka laua kaikamahine ka ui a me ka nani i oleloia aole he ui e ae nana e kulai i kona nani nui, noua ko kiowai kupua I olelo ia ma ke poo o keia moolelo kaulana o Hawaii nei i na la i hala e aku la a kakou hol e hoinau nei i keia mau la e nee nei. O kona kaikunane, aia i ke aupuni i ka maka o ka la, ua kapaia kona inoa o Kaenohiokala ekolu no mau keikl a keia mau alii, elua keikikane, akahi kaikamahine ua kapaia kona inoa o Kalihilihio. kala, oia ka ui e noho ana.i Nuumealanl, oia ka mea nona ke kiowai kapu, nona ke kapu e hiolo ai ka nani o na mea a pau, o keia kiowai no keia poe keiki no a pau, a o lakou I wale no ka poe nona ia kiuwai, a o ke aupuni o ke keiki waena aia i ka maka o ka mahina, oia no konamea nana e mālama, hepoe keiki ui wale

nu keia a puu, he naiii ma ke kua a he nani no hoi ma ke alo, aohe puu, aoho no h« kee, he pali ke kua a he nmhina ko alo, ae, o lakou nei io ka oi uui na ano a pau iloko o ko lakou «uau aupuni like ole, aka nae hoi, ua oleloia raa keia moolelo kaulana o LLawaii nel, nana i hehiku ke kapu ame ka mnna kupua o lakou nei, a e aluhee ai hol ko lakou kapu a i hoomanao ae ai ka mea kakau i keia wahi hooheuo a ka ui uoho nnu: Aia ka pua i ka hikina Kahi i hoolai mai ai Na ka welelau oka makaui Naua i lawe mai ke ala A loaa i ka la lihilihi I ka welelau o ke aloha I aloha ia no Haupu 1 ke ku hoolai i ke kula Ua lai ke kula i ua manu Ua ike mai no paha oe ka eleu hu o Ewa nei Nana i hehi ku ka honua Hoi olioli ai na manu Me ka pua Olewa i kalima Haina mai ka puana A no'u no iaia ka puana. E na hoa heluhelu o keia moolelo e waiho kakou ia iukou nei a e huli j ae kakou a nana i na mea nona keia moolelo; oin, ia laua i pae aku ai i kuhi, i noho ai laua elua lu ame elua po, a hiki ika nalowale ana o ke aupuni o Kanehuuaiuoku.

Uu noho luua i ka hale o kekahi nian elemakule, ia laua e kueo hele ana iluna o keia aina malihini, ia laua e hele nei, o kona kahuhauai mannui, oka ui nohea mahope. Ua hele ua ui ala a p.oheanohea lua Uaua mea o ka nani lua ole, e honi anu i ke ala o na pua ano like ole o ka aina o Kuaihelani, aole no i loihi ko laua hele ana mai kahakai aku, ua ike aku ia laua i kekahi hale e ku mai ana mamua o ko laua ~i„ o rvCl i X3 hoa, e oluolu mai ko oukou kiekie e kali malie iho, e weheweho aku au i ka moolelo o na mea nona keia hale e ku mai nei mamua o ko laua mau alo, oiai no na kiai ma ka aoao hikina oka aina, he kaukau alii no, he mea pili i ke alii o ka aina, aia uo ia laua ka make a me ke ola, ke ike laua i ka hewa hlki ole ke kali uo k«hi wa aku. Oka inoa o keia elemakule o Kapohinamakauakea, oia no a me kana aliiwahine o Kenliiwahineokaloa. Ia laua e hookokoke aku nei i kahi o ka hale e ku mai ana mamua o laua, aia no ka hale iloko o kekahi pa nui i hojpuui ia me na pohaku like ole o ka aina, eia no laua ke hela aku nei uie ka oianao kanaiUa. No ka aole he puka mai o iekahi kamaaina mailoKo mai oko I.iua hala, oiai laua nei e hele aku uei i mua ma na ano a pau, aole no he mea a puka mai kahi olaua, oiai laua e kaana olelo ana laua, me ka ninau ana ia laua Iho, no h@a la hoi keia mau malahini e hele mai nei, he lua ole ko laua ul a m« ka maikai nui waie, aole he lua ma ka ike ;iku, i olelo aku al ka wahine i kana bleniakulfekane, mai ko kaua mau hi opio a hiki i keia la a kaua e noho nei 1 keia aina, aole i ike ia ka ui e like me keia mau keiki. Ua like no laua a elua, me he mea ala o ka mua a me ka muli, a no hea mai la keia mau keiki, ma ka hoomaopopo aku he mau alil. Oiai ke hele ! mai nei no laua me ka hele pu mai no o ka ua me ka punohu, a me na anuenue e pio ana maluua olaua, i hoooki iho ai o Kealiiwahineokaioa i kana kamailio ana, i pane mai ai o Kapohiuamakauakea, he mea oiaio ke na au e olelo mai nei, i kuu manao koho wale aku. Ona alii opio paha, malama ua hele mai nei, e hoomakakiu ia Kaua, a i ole la mau alii paha mai ke kai mai, e ninau aku paha i na opio> o na haku paha oka aina, ai na olaua aoie no hoi he ui a kana mai. Ola no hoi ka aina i na o na alii opio keia, i hele makaikai ae nei. E na hoa, ke Ike ae la kakon i ko laua nei noke i ke kamailio nae ka manao ole mai ia laua nei e liele aku nei e koKoke i ka hale. Mahope o o ko laua kamailio aua i olelo aku ai laua, malama he mau kamaaina, ae wabi a ka elemakulekane, i puka mai ai oia maiioko mal o ko laua laua ha'.e, he aina nani no keia, hookahi no newa oka ulua ole, a he aahu no ko lakou, me ka nani nui.

KE KIA HOOMANAO 0 DAMIANO