Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 21, 26 May 1894 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA KUOKOA

NE

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

 

No ka Makahiki          $2.00

No Eono Mahina         1.00

Kuike ka Rula.

 

HOOPUKAIA E KA

 

HAWAIIAN GAZETTE CO.

 

H.M. WHITNEY, Luna Nui.

J.U. KAWAIHUI, Luna Hooponpon.

No Honolulu, Oahu, Lakou a pau.

 

Poaono            Mei 26, 1894.

 

KULA SABATI.

            Iune 10. Ka holo ana aku i ke kai Ula. I'ukaana 14:19-27.

            A O ka anela o ke Akua i hele mamoa o ke kahua hoomoana o ka Iseraela, hoi aku la ia mahope o lakou; a hele ae la hoi ke kua ao mai mua ae o lakou, a ku iho la mahope o lakou.

            20 Mele mai la ia mawaena o ko Aigupita poe a me ka Iseraela: a lilo ia i ao pouli; a hoomalamalama mai no nae i ka po; nolaila, aole i hookokoke mei kela poe i keia mai ia poa no.

            21 O aku la o Mose i kona lima maluna o k@ kai; na Iehova i hookahe ke kai me ka makani ikaika, mai ka hikina mai, i kela po a o, a lilo iho la ke kai i aina maloo, a ua maheleia ae la na wai.

            22 Hele mai la na mamo a Iseraela mawaena o ke kai ma kahi maloo: a lilo ka wai i pali no lakou ma ko lakou lima akau a me @o lakou lima hema.

            23 Hahai mai la ko Aigupita, a hele mai mahope o lakou, o na lio a pau o Parao, a me kona ma kaakaua, me na hoohololio @aena o ke kai.

            24 A hiki i ka wati wanaao, nana mai ia o Iehova i ka poe kaua o Aigupita, mai ke kia ahi a me ko ao @ai, a hoopilikia ae la i ka poe kaua a Aigupita.

            25 Hoohemohemo ih Ia ia i na huila o ko lakou mau kaakaua, i hele pupu ai lakou; no ia mea, olelo mai ia ko Aigupita, E auheo @ako@ mai ke alo aku o ka Iseraela; no ka mea, ua kaua mai no o Iehova me lakou pu i ko Aigupita.

            26 Olelo mai ia o Iehova ia Moae, E o aku kou @ma maluna o ke kai, i hoi hou mai ai ka wai maluna o ko lakou mau halekaa, a maluna o ko lakou poe hoohololio.

            27 Hoo aku ia no o Mose i kona lima maluna o ke kai, a hoi mai no ke kai i kona @ha ana i ka wa o pualena ana o ke ao; auhee aku la ko Aigupita i ka loaa ana o ka wai: o lolu iho la o Iehova i ko Aigupita @oko o ke kai.

PAUKU GULA. Hebera 11:29. Ma ka manaoio i hele ai lakou mawaena o ke Kaiula.

MANAO NUI. E pono ke holo imua, mamuli o ko ke Akua alakai ana.

 

OLELO HOAKAKA.

Ua pepehi ia na keiki hauau mua ma Aigupita, a make lakou a pau loa, koe nae ko ka Iseraela. Ua makau nui o Parao i ka mana o Iehova. Ua koikoi oia ia Mose e alakai aku i ka Iseraela, e like me ko Iehova kauoha. Aka nae, ua minamina nui o Parao i kona poho ma ka hookuu ana i ka Iseraela. Ua ainalu oia ia lakou me kona mau puali koa. Aia ka Iseraela ma na mauna ma kela aoao, na koa Aigupita ma keia aoao, ke Kaiula imua o lakou. I'ehea e hiki ana ia lakou ke pakele? Eia ma keia haawina baibala ka moolelo o ko Iehova hoopakele ana ia lakou. Ua like ko Parao huhu me ko Satana ma kona hana hooweliweli hope loa, Hoikeana 17:13, 14.

19 Anela,--o Iesu ma kona ano kanaka mamua okona wa hanau. Kia,--ka hoailona o ko ke Akua alakai ana. He pouli ia i ko Aigupita, he ao alohilohi i ka Iseraela. 21. Lima,--ka hoailona o ka mana kauoha wale no, oiai no Iehova ka hana mana. Makani,--oia no ka mea paahana na ke Akua. Ua maa mau keia makani ikaika, pau kela a me keia mau makahiki umikumamalima paha, i ka mahina konane o ke kau kupulau. Emi loa ke kai, alaila emoole ke kai piha. 22. I'ali,--he mea pale oia no ka mano, aole hae i lilo na wai i paku no ka Iseraela. 23. Hahai,--ma ka hoomaopopo ole ana ua komo mai lakou i ka papa-ku o ke kai. Aole i olelo ia ua komo pu o Parao iho. 23. Wati,--kakahiaka nui, pili puka, kahi puka, pualena. Nana,--alohilohi loa ke kia ao. Hoopilikia,--pihoihoi, hopohopo, pioloke lakou. 24. Huila,--i paa ai ma ke one kelekele pohopoho. 27. Hoi,--he kai piha nui keia, kaiholu.

1. Ka lahui i hoopakele ia, 19, 20. Owai ka mea nana i kaahele ai imua o ka Iseraela? Heaha ka hoailona o kona kaahele pu ana ma ke ano he mea alakai, Pukaana 13:31? Ano like anei keia me ka lamaku imua o kekahi huakai hele po? I ka wa i komo ai ka Iseraela i ka papaku o ke kai, aia mahea ke kia ao? Heaha kona ano hana no ka Iseraela? Heaha kona ano hana no ko Aigupita? Heaha ka mea alakai no ka poe manaoio i keia wa, Halelu 119:105? Ma na kaahele ana o ka Iseraela i ka wa mahope, aia mahea ke kia ao, Nahelu 9:15? Heaha ko Iesu olelo hoike e pili ana iaia iho, Ioane 8:12?

            11. Ke kai i mahele ia, 21, 22. Aia mahea ke alahele no ka Iseraela? Pehea i mahele ia ke kai? Heaha na hana o ka Iseraela? Heaha ka mana lokomaikai i hoike ia, Heb 11:29? Pehea i lilo ai ke kai i pali no ka Iseraela ma kela aoao keia aoao? Ua kupono anei ke hoolei ia ko ke Akua mana kupaianaha ma ka hooponopono ana i keia palekana? O ke kai holookoa anei i mahela ia, a i ole paha kekahi kaikuono? Heaha kekahi mau ano like ma keia hana mana a me ko Iesu hoola ana i ka oe manaoio? A pau keia makamua o ko lakou kaahele ana, ua pau loa anei ko ka Iseraela mau pilikia? Heaha ka poino ano like me ko ka Iseraela noho ino ana ma Aigupita?

            III. Ko Aigupita i lumai ia, 23-29. Heaha ka hana a ko Aigupita? Pehea i loaa ai ia lakou ka pioloke? Heaha ka lakou hana ia wa? Heaha ko Iehova kauoha ia Mose? Heaha ka hana kupaianaha i pili ai i ko Mose o limahana? Pehea ko Aigupita? Pehea ka Iseraela? Owai ka mea hoopakele? He uku hoopai kupono anei keia no ko Aigupita, Mataio 7:2? Heaha n ano okoa o ko ke Akua mana i ka poe imi pono, a me ka poe hana hewa? Ua ike anei oe ia Iesu oia no kou Akua Hoola?

MANAO PILI.

1--Owai ka poe a ke Akua i alakai ai?

2--Ua kupono anei kona alakai ana ia lakou iloko o na poino?

3--Pehea ko kakou ano hana kupono imua o na mea kue?

4--Heaha ke kumu no ka poino o ko Aigupita?

5--Heaha ke ano hana kupono i ka wa popilikia ka ohumu ana aku i ke Akua, a i ole paha ke kahea ana aku iaia e loaa ai ke kokua?

 

NA LETA

[Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na mano i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakau.]

 

Huakai Makakai i ke Awawa o Waikolu.

ALOHA OE:--Poakahi la 14 o Mei nei, olai ka huakai a na keiki e ka moe ana ma ke ala kapae pali a hiki pono aku i ka hale e kupono ana i ke awaawa, ua hoomaha iho la makou malaila, ia wa kou mea kakau i helu pono aku ai i ka nui o na keiki o keia huakai, he 40 a oi aku ke hui ia me ka makua Conrady a me na luna elua, Keliikoa a me Keola, alaila, ua kanaha a oi aku. Pau ka hoomaha ana, pii aku no uka, he loihi keia awawa, ua olelo mai na kamaaina he elima mile ka loa mai ke kai aku a hiki i ke kumu nui i ka palena pau nai o ke awawa, a ma ka 1/3 paha o ke awawa, ua noho iho la au me kekahi mau keiki eono, a o ka nui ua pii aku no lakou a ma ka hapalua o ua kahawai nei, aole i hiki i ka palena pau mai.

He nani a he maikai maoli no keia kahawai, ua noho wale ia no e na kamaaina o ka wa kahiko, oiai e waiho ana no na kipaepae pohaku kahua hale, na kaupapaloi he nui a lehuiehu wale, a mailaila au i auau ai i ka wai iniki ili Waikolu. Huli hoi mai ia au me eono mau keiki no kai, nui ka eha o na wawae. Hoomaha malaila no ka maloeloe, a hiki i ka huli hoi ana mai o ka huakai, o ka hora 12 ia o ke awakea, malaila ko makou wahi i hoopiha ai i ko makou houpo lewalewa, a maona huli loa mai no ka hale me ka maluhiluhi.

H. K. KEALOPALI,

Kalawao, Damiano Home, Molokai, Mei 16, 1894.

 

He mea Pono i ke Au puni ke Nana

            Eia he nui loa o ka poe a ke aupuni e uku mau ia nei malalo o ka Papa Ola, ke hooikaika nui nei e lulu dala na ma'i lepera, no ka hoomanao ana i ka la o ka Moiwahine e hoi hou ai ma ka nohoalii, ma ke kukulu ana i ahaaina nui.

            Ma ke kulana o na mea a pau e paa nei i kela a me keia hana malalo o ka Papa Ola, me he ala ua aneane e pau loa na mea a pau i ka hana i na hana kue kanawai. He minamina nui makou i ka hiki ole ike aupuni ke noonoo no keia poion nui, heaha ia ke kumu malia no nae paha he poe pili keia i na lala o ka Papa Ola, peia io paha, aole nae makou e pauaho ana ma ka hoike mau ana aku imua o ke akea, i na hana pono ole a na luna aupuni maanei.

            Ma ka Poakolu, la--o Aperila, u@hoike aku au imua o ka luna nui a luna makai hoi Mr A K Hutchison o ka Panalaau nei, aia he opiuma maluna o Mokolii e hoolele ia mai ana no Wong Fook pake, me ka hoailona (mark) W. C. mawaho. Ua hoike pu aku no hoi au, aia no he opiuma e ae no kekahi poe okoa.

            O ka hana mua loa a ka luna nui i hana ai ma kona ano luna makai no ke Panalaau nei, oia no kona hele koke ana e hui me ka mea hale inu kope, ka haku hana o keia Wong Fook, a hai e aku la i ka lohe i mea e kii ole ai o keia pake i keia opiuma, a pakele mai ka umii ia ana o na maka lili-o e ke kanawai.

            Ua kauoha ia ka huli hoomeamea ana i na ukana a pau a na mai, a he ku i ke palaueka ka huli ia ana, a mamuli oia hana kupono ole, ua komo kino aku wau e kuhikuhi i kahi o ka opiuma, iloko a o ka rumi waiho ukana.

            Ua holo loa ka luna nui i ke keena o ka Papa Ola e pee ai ia la a po, a o kona hope no hoi me he kumu niu la ke ku i ka uwape, komo na lima i ke eke, nana i ka makani.

            O na mea nana i huli ana ka ukana a na ma'i i kela wa, oia no o Mr. L. Nailima, luna kiai awa a me Mr C Kopena makai, a maloko no wau o keia rumi uakaua a hiki i ka wa a Moreta he Iapana i k@ mai a i kana kini opiuma, a oiai, owau ka i maopopo i keia opiuma, ua kuhikuhi aku au i ka makai me ka olelo ana aku iaia, e paa oukou i keia opiuma a e hopu i ke Kepani no ka hoopae opiuma a ano e ae paha. Aole loa nae i hopu iki ia keia Iapana hoopae opiuma. Ua manao hoi makou aia la a hiki mai o Kalauokalani, alaila hoopii ia, eia ka aole. Heaha ia ke kumu, oia ka ninau, eia no kona haina.

            O keia Moreta, he Iapana punahele loa oia i na Virigini o Pauahi Home, a o ka oi aku nae o kona punahele i ke kahunapule Katolika Roma Makua Wendelin o Kalaupapa nei, ka mea nona keia mau pahu i huli ia mai nei e ko Kaleponi poe Luna Date, a loaa mai nei i Kapalakiko me 800 mau tini opiuma.

            Ua kamailio pinepine mau wau me ke kahumapule no na mea e pili ana i ka hihia o keia Moreta, a ua hoike pololei mai no keia Kepani keia opiuma, nana nae i kauoha ma kona inoa, aka wahi ana, he nui loa ko'u minamina iaia, he oluolu, akamai ma ke kamana a pela aku.

            E hoomanano ia, e Mr Lunahooponopono, o ka ka Makua Wendelin e olelo ai, oia ka ka luna nui e hooko ai, a o Wendelin me ka luna nui, hookahi no ia, noiaila ua uhiuhi wale ia keia mea me ka mano e nalo ana. Mai ka hoike ana o ka luna nui no keia mea ina ka Hale Inu Kope a hiki i keia la, aole loa o Wong Fook i kii iki i kona mau tini opiuma.

            Mahope koke mai no o ka loaa ana o keia opiuma, ua olelo mai ka luna kiai awa, o ka hana mau ia o keia ano kuui (mark) e hoea mau nei no ka wa loihi, aole nae he huli iki ia, a o ka mea nona keia kuni ua like me ka inoa o ka mea e malama nei i ka hale kuai o ka Papa Ola, oia o William Clark, ke hoopokole ia.

            Ma ka olelo hoi a Alo pake i make iloko o ka Hale Paahao, he $2.00 ka uku ko ke kini hookahi i keia kuni i ole ai e huli ia a puu ka lae, a no wai la o Molokai nei keia kuni dala nui.

            Ua maopopo no i na mea a pau, mai ke poo a ka hiu, he hookahi no ano mai ka io hoi a ka iwi, he hohono. He hana kupono anei keia i ko ke aupuni manao, ke manao nei au ina owau ka mea nona kela mea hohone, ua paa koke au iloko o ka halepaahao me ka nana pono ole ia a akaaka ka opiuma, aole hoi e hihi o ka huluhulu pukaihu kapae ka alaala.

            He hoike oolea loa keia no ka poe lima lepo, eia nae aole e hiki ia'u ke alo ae, he makau keia kino a me kona uhane i ha hoolaha hoopunipuni.

            He mea pono i ke aupuni e noonoo mai i mau luna aupuni kupono no keia kahua ma'i.

            Ehia la wahi kauna kanaka o Honuaula, loaa no nae ko laila lunakanawai, a pehea ia hoi keia, aneane 2,000 na kanaka maanei.

            Ke p@i pa haneri mau nei ka ona a me na hana ino e ae, me ho ma'i ahulau 'la, a pehea ana la ka loihi e hiamoe ai ke aupuni, alaila noonoo mai.

            Ke hooki nei au me ka makaukau e pane i na ninau mai ke aupuni mai no keia mea.

JOHN A. K. KANOELANI.

Kalaupapa, Mei, 1894.

 

He Hana Aloha Oiaio.

 

Mr. Lunahooponopono:

Aloha oe;

            Ma ka helu 18 o ko kakou nupepa o ka la 5 o Mei nei, ua ike iho au i ka hana aloha a ko kakou makamaka Hon. Kikila Palaunu i ko kakou mau hoa kanaka, i hoihoi ia mai nei mai Loko Paakai mai, a oia ka'u e haawi aku nei i ko'u mahalo iha nona, i ku like ai me ke poo manao i hoike ia, "He hana aloha mahalao ia." Oia ke aloha oiaio, e like me ka Iesu i olelo ai @a Mataio 12:11., ina i haule kekahi hipa iloko o ka lua i ka la Sabati, aole anei iae lalau aku iaia, a e huki mai iluna? O ka haina malaila, ua hiki ke huki ia oia iluna i pakele oia i ka make, pela keia mau hoa kanaka o kakou i haole ai iloko o ke kuhihewa a me ka ae wale aku i ka hoopunipuni ia mai e hele i Laie i loaa ke ola mau loa, a no ka lawa ole o ke ola i Laie ae hou aku e holo i Loko Paakai e bapetiso hou ia ai, a i ike aku ka i na kupuna o lakou i hala e aku i ka make, nui ke kuhihewa a me ka naaupo o keia poe, i ko lakou ae wale aku i na alakai hoopunipuni ia mai.

            He ike ole paha i ka Iesu i olelo ai ma Mataio 22:4,5., olelo mai la o Iesu ia lakou, e malama ia oukou o hoopunipuni mai kekahi ia oukou, aole nae he hoolohe ia oia olelo a Iesu, a hoomanao ae no hoi i na hana hoopunipuni a Kipikona ma Lanai, eia kana hana hoopunipuni, i ka wa i huliamahi ai na kanaka e hele i Lanai i loaa ke ola, i ka hiki ana aku nei o na kanaka i Lanai, olelo iho nei oia e hui lakou ia Lanai i aina no lakou, ae-mai nei na kanaka. Haawi aku nei lakou i ke dala ia Kipikona, i kona holo ana i Honolulu e kuai ia Lanai o koi ala inoa hookahi kai paa i ka buke o ke aupuni, a lilo o Lanai ia Kipikona a kau aku i kana mau mamo, o ka poe i hoopaakiki i ho lakou naau e helo i Lanai, ua hoohalike ia ine na pipi a me na hoki ka hoohuki ia i ka palau, ua noho malaila e hau ai ka waha i ka makani a hiki i ka hoi hou ana i ko lakou mau wahi i hele mai ai.

            Kai no hoi ua lawa i ka Kipikona mau hoopunipuni a me na hoopilikia, eia ka e ae hou ana no e hele i Laie i ka holehole ko, pau na aina i kuai ia, hele mamuli o ke kuhihewa i pahaneri iho ke ola, o na pepeiao kai paa i ka heu ko, he neo ka mea i loaa mai. A no ka piha oie paha o na eke i Laie, oia ke kumu o ka holo i Loko Paakai i piha ka opu i ka hua huita, o ka hopena nae o ia paakiki naaupo, kuhehewa, he poino e koke hele ai i ke alanui, ke kane, ka wahine a me na keiki e hau ai ka waha i ka makani, ahea la ao kanaka ae oukou e na hoa kanaka iloko o ka hoomana Moremona, ke hoo papau kuhihewa nei oukou, e ike i na aumakua unihipili o oukou iloko o ka hale laa, e na makamaka mai puni hou oukou e holo i Laie a me Koko Paakai, o nui auanei ka waha i ka uwe e like me ka hoike a kekahi kanaka kuonoono mai kona makuakane mai, ma ka apana o Koloa, Kauai, a no kona ae wale ana i na hoopunipuni a na luna kaahele i kapaia e Iesu he mau kaula hoopunipuni, mawaho, he aahu hipa, a maloko he mau ilio hihiu hae, oia hoi, he mau manao kolohe, hoopunipuni, a peia aku, ua lilo nae keia alakai hewa ana a keia poe i mea hoopikikia i ko kakou mau hoa kanaka.

            Ina aole ke aloha oiaio i loaa ia Kikila Balaunu a me na kokua ana a ke Aupuni Kuikawa ina ua waiho na iwi o kamahele i ke alanui i ka make a ka pololi, nolaila, e e'u mau hoa kanaka e noho mai la i ka la hiki ma Kumukahi a Kauai o manokalanipo, mai ae hou oukou i keia mau alakai lalau me ka hoopunipuni, oiai, ke ike iho ia no oukou i keia poe i hoihoi ia mai ai, a ua lilo ia i mea na kakou e noonoo iho ai i keia manawa, no ko kakou mau hoa kanaka e kauo hele ia nei mamuli o ke alakai hewa ia e ka hoomana, ua ike au a ua kamaaina i ua hoomana la, nolaila, ua hiki la'u ke hoike ae ma ke akea, he alakai hewa. A i mea hoi e lohe hou ole ai kakou i na leo uwe, o na hoa iloko o ua hoomana la ma keia hope aku, oia hoi, e hana ia i kanawai, aole o ae ia na kanaka Hawaii iloko o ka hoomana Moremona e hele i Loko Paakai, mamuli o ke alakai hewa ana a haole Moremona e hele i Loko Paakai, mamuli o ke alakai hewa ana a haole Moremona, ua loaa keia poe i ka pilikia. Ina e nana aku i ke ala kai ana a na maku o kakou i hiki mua mai i Hawaii nei, oia o Binamu ma, aole a lakou olelo e holo na hoahanau i Amerika, i loaa pa haneri ke ola, i ike i na kupuna i hala e aku i ka make. Eia ka lakou olelo ao, e pule i ke Akua ia Iehova, aole ia Maria, ia Petero, a i na aumakua e hoopau i ka hoomanak@, e pule i ke Akua oiaio nana i hana i ka lani me ka honua a me na mea a pau, e haalele i ka hewa, e hana i ka pono, nolaila, ua paa keia olelo a ko kakou alii i hala e aku i ka make, "Ua Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono," a ke mau nei ia haawina a hiki i ka loaa ana he Aupuni Kuikawa ia kakou, a oia ka'u i ike ai i ka hoolaha a S. B. Dole Peresidena o ke Aupuni Kuikawa, ma ka la 30 o keia mahina, e noho ai ka Ahaolele Hana Kumukanawai o ka pono o na kanaka e noho ana ma ke aupuni Hawaii nei a me na hoomana. He oiaio, aole au e kanalua ana ke hoike ae me ke akea, e hana ia ana he mau kanawai maikai maluna o ko kakou aupuni, he hoike ana mai ia ia ke aloha aina oiaio, no ka mea, o ka poe a pau no lakou na inoa i kohola i mau elele hana kumukanawai, he poe hoopono, he Hawaii oiaio, he aloha i ka aina a me ko lakou mau pono, he kue i na alakai hewa ia. A me he mea ia, aole lakou i apono i keia hoopilikia ia o na kanaka Hawaii ma Loko Paakai mamuli o ke alakai ia e na Moremona. Molaila, aole no paha ia he mea na ko'u ma kaikuaana ma ka hana e kue mai ai i ka'u mea e hoike nei ma ke akea, oiai o oe e Rev. J. Kauhane a me Rev. J. K. Iosepa, ua ike au ia olua, o olua kai kohoia i mau elele hana kumukanawai, e hana ia ka mea pono, aole na mea hoopilikia, aka, o ka @ni ana i na mea e hoopomaikai ai i na kanaka, oiai, o oukou o ka poe i kohoia i mau elele hana kumukanawai, mai poina oukou i ka noonoo ana i ka mea e paa ai keia puka hu. Oiai hoi, aloe no i pau mai ka poe i hele aku nei i Loko Paakai.

            He mea pono no i na alakai o ke Aupuni Kuikawa ke noonoo pono i ke alanui e hiki ai ke hoihoi ia mai na kanaka Hawii a pau e noho nei ma Loko Paakai, Uta.

            I mea hoi e poina ole ai ka kakou mau hana maikai ma keia hope aku e hele kakou imua me ke kanalua ole, e imi i ka pono kaulike maluna o na mea a pau. A na ke Akua e kokua ia kakou ma na hooponopono aupuni ana i keia wa a mau loa aku no.  J. kanoho,

Lihue, Kauai, Mei 19, 1894.

 

            HE MOOLELO KAAO

NO

Namakaokapaoo

 

KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI.

 

Ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalani ka Moi o Kauai.

 

KA MEA NANA I PULUMI PAU KAEAEA O KAU AI A PUNI.

 

KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.--KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA.

 

(Hoopukaia e John K. Ilihia, Lihue, Kauai.)

 

KA HANAU ANA.

            A hiki aku ia keia i ka hale, e noho mai ana no ka wahine, a ohaoha mai ia hoi kela i ka ike ana mai i ke kane i ka hoi ana aku me ka aumaka o ka ia, a pa kahea he--mai--i

 

O oe ka ia e kuu kane lau pua makanai o Kookoolau

Kuu kane i ka ua moani ala

Hala lei lehua o Hilo i ke onaona

E hoope ana i ka ili o ke hoa

He hoa aloha i pilia me ke ala

Oi--e--he--ma--i

 

a kuu iho ia keia i ka aumaka i-a aia nei, hana hoi ka wahine i ka ia a hele aku la hoi keia e lapulapu wahie no kahi pulehu a laua nei, a o ke ahi hoi o ia manawa, he ahi hi-a, a pu-a ae la ka uwahi o ka moe.

            Oia ia Kini, ke a mai la ke ahi e; lalau aku la keia hookahi wahi ouikiniki uala a kau iluna o ka imu, a huli a huli, a huli a huli, a moa ae la ua wahi uala nei, a kanaenae ae ia keia i ko ia nei mau aumakua a pau loa, a hoali keia i ua wahi uala nei i ke kua, a noa aku ia kanawai o lakou, a ua enaena hoi ka imu, o ke poo hoi o ke kahala a kau i ka imu, o ke poo o ke ahi a ku, uhi kauwewe, a moa ae nei hoi ua wahi pulehu nei a laua nei, a ku iloko o ka hale, a o ka wa ia a na aikane a ua kanaka lawaia nei i hiki mai ai, o Kaolohaka me Hanale, a o ka wa hoi ia a lakou nei e noke nui ana i ke aumeume, ia laua nei a ia laua ia, a ku ana o Keonipulu, a oia ka ua kanaka lawaia nei i pane aku ai i kana wahine, kai no paha he pali nui o Kipu e oleloia nei, eia ka he wahi pali iki wale no

            Aole i anana ia ka loa o Makuaipalaulau la--e

 

a i keia noho ana aku ia no hoi a laua nei, e like no hoi me ka hana a ke kane, oia ka mahiai, a peia no hoi ka ka wahine oia ke kuku kapa, a pau ae nei ka ai o keia maia, kanu hou, a nele hoi i ka ia ole, hoio no i ka moana i ka lawaia, a peia ko laua nei noho ana loihi, ia wa hookauhua mai nei o Kupulanikea, oia hoi ka hanau ana i ke keiki, a hoomaka ae nei ua wahine nei e ono i kana mea e ono ai, a o ka nokea no hoi ia o na mea a pau loa o ke kuahiwi i ka ono ia e ua wahine nei a ia nei, a o ka hooko wale no hoi ka ke kane, a pau ae nei na mea ono o uka o ka aina i ka ai ia e ua wahine nei a ia nei, aohe, mea koe, ono aku nei ua wahine nei ono i ua mea o ke kai, mai na ia nui a na ia liilii, a me na mea koio o ke kai, a o ka ohiki makaloa, ua nokea ia mau mea a pau e ua wahine nei i ka ai ia aohe mea koe, a he hooko wale no ka ke kane i keia mau mea a pau loa a ka wahine e ono ai, a o ka hope loa a ua whine nei i ono ai, ono aku nei ono i ka Niuhi, a oia ka ke kane i pane aku ai i kana wahine me keia mau huaolelo hoalohaloha, kupanaha mai nei no hoi ko ono ia e ka wahine, heaha ia ke ano o keia hoiloli ou pau na mea o uka o ka aina, aohe mea i koe, pau hoi na mea o ke kai aohe mea i koe i ka ai ia e oe, a o ka hope ioa keia o ko iloli, he iloli niuhi ka ia maka a o ke kai, a nlaila, he hookalakupua kou ono e ka wahine, a heaha ia hoi ke ano o ke keiki a kaua au e hanau mai ai, ehia ka hoi mea aloha owau oiai, o keia ia o ka niuhui, aohe kanaka ikaika e ku aku imua ona, aohe alii nui, a ke make make na lii i keia ia e kii e pepehi, he pule mua ia e na kahuna iuka nei, a maikai alaaila kii no make, a heaha ia hoi, e hoao ae no hoi au e hele o lawaia i keia ia, a i make aku no hoi alaila imi hou aku no hoi oe i kane hou uau, a i hoi ola mai no hoi au, alaila, ua waiwai ko ono, a no keia mau huaolelo a ia nei e kamailio aku nei i ka wahine, helelei mai nei ko iala mau waimaka i ke aloha i ke kane, a o keia wa a laua nei e kamailio nei, eia keia i ka wa ahiahi, olelo aku nei o Namaka i kana wahine, aia a loaa ka maunu, a makaukau na mea a pau, alaila ka hoi au hele a o ko ianei liuliu hou ae la no ia no kahakai i ka lawaia, oia ka ia ula a loaa hoi keia mea, a o ka puaa hiwa, ka awa hiwa, a ku keia mau mea a pau i ka hale, o ka maunu koe, oia ke kanaka make, i waihola a inoino, a oia ka mea i ikeia i ka wa naaupo o na lii o Hawaii nei i ke ai kahiko, he pepehiia ke ka@ak@ a make alaila lawe ia i ka moana i mea kupalu mano, a aia i keia wa, ua makaukau hoi na mea a pau aohe mea i koe, ua moa hoi ka puaa, ua wali ka awa, a ua loaa hoi ka maunu he kanaka make, ia wa olele aku ia keia i kaua wahine, e kalokalo ae au i na aumakua o kaua a i maikai, alaila ka hoi au hele, a i moino, alaila, o ka hale no keia noho malie, ia manawa keia i hoomaka iho ai e ku i kana pule, a o ka hele keia o ka pule a ia nei a o i ka honua, kawewe i ka lani, pau o Kahiki ku, pau o Kahiki moe, pau na moku o Hawaii nei i ka helu ia aohe mea koe, a ka ia hiki a ka ia komo, a ka akau a ka hema, a ka paa iluna a ka paa ilalo, a ka hookui a ka halawai, a ia wa, amama ae ia ke pule a ia nei, huli ae ia keia a ninau aku ia i ka wahine, e pehea ke akua?

            I mai ia ka wahine, ua maikai.

            Olelo aku ia keia i ka wahine, akahi a make ka hoa paio, a akahi hoi a hookoia ko ono hookalakupua e ka wahine, ia wa moe iho ia laua ia koena po a wanaao, aia ae ia keia liuliu a makaukau i ka ianei mau pono lawaia, a o ka maunu oia ke kanaka make, o ko ianei kaha aku ia no ia hele, a hiki keia i ka halau waa owehewehe kai ao, o ka wa moe hoi ia o ke kai i ke kaomi ia e ke kehau o uka, panee keia a hiki i ke one, hookahi no a ia nei pahuna, hele ana keia mawaho o ka poina nalu, hookahi no hoi a ianei mapuna hoe, hoolana ka waa o ianei i kahi o ke koa lawaia, eia no keia i ka wa poeleele, aole i ao, ia wa hoohuli ae nei keia i ka ihu o ka waa o ia nei no uka o ka aina, hookuu aku nei keia i ua puolo maunu nei iloko o ke kai, hoe malie aku ia keia ma ia wahi me ka alawa o ko ianei mau maka i hope, a i keia huli hou ana a ia nei e nana i hope, ike aku ia oia i kei a mea a me he ahi la i kahi e loa, aohe no hoi i loaa aku he mau mapuna hoe hou a ia nei, he poha ana o ke kai ka ianei mea ilohe, i alawa iho ka hana o ia nei i hope, o ua kaeaea ia o ka moana kai uli, ua honi mai ia i ka hauna o ka mauna kanaka, huki mai ia keia i ka puolo maunu a pili ma ka aoao o ka waa, nana iho ia keia i ua i a nei ua like ka a o kona mau maka e like me ka malamalama o ke kukui uwila, a ua oleloia, i ahele ia ka mea i paa ai o keia ia iaia nei, nana iho ia keia e moe malie ana ua ia nei ma ka aoao o ka waa, noke keia i ka pepehi a make ua ia nei me ke palaulau o kana hoe, o ka nui o keia ia elua anana a oi, a make ua ia nei huki ae nei keia a komo iloko o ka waa ao ko ianei huli hoi mai ia no ia, hookahi no a ianei mapuna hoe, kapalili ana ka waa o ia nei i ka iliili leia iho ia keia ilalo, hapai aku ia keia i ka waa a komo i ka halau, a huli aku ia keia hoi, me ka auamo pu ana i ka ia a ianei, nho koauka ka pahu hopu, a hoea aku ia keia i kau hale a e kali mai ana no ka wahine, a pa mai ia kahea, he--ma--i

 

O oe ka ia e ke aka lau pali o Makana

E ke kahi lau pali o Kawiwkui

I noiele i ka ia e ka lawakua

Niua lelokaa ke poo o Hanalei

Eha ka pua i ke kimokimoa e ka ua

Au naele ka hala o Hihimanu

He--ma--i

E au like ke aloha i o ianei

E hookahi wahi pae o ke kanaka he--ma--i

 

            Hookuu iho ia keia i ka ukana a ia nei, ua hele hoi keia a kiheahea i ka hou o ka helena mai o ka loa, noho iho ia keia a liuliu, olelo aku ia keia i ka wahine, eia ko iloli ia, ko mea au i ono ai o ka Niuhi, mlia o ke ono hope loa paha keia ha@ nau ka hoi ke keiki a kaua, a pane mai ka wahine, ae, aohe no o'u ono hou mai, a o keia ia no hoi ka'u mea i ono loa ai, alaila, e hana koke aku oe, i ai aku hoi au, ia wa o ko ianei eleu koke aku ia no ia i ka imu o ua ia nei a pau, a mo'a ae nei ua ie nei, kaiaki aku nei keia a ku i ka hale, a pane aku ia keia i ka wahine, e ai hoi paha ua mo'a hoi ko ono, a o ka wa ia a ua wahine nei i hoolel iho ai i na ai a Wahie, hele no ka wai hele ka ala, a maona ae nei laua nei, haule aku nei keia hiamoe i kona maluhiluhi.

            I keia noho ana aku ia a laua nei ma ia hope iho, a o ka hele hoi keia a nui loa ae nei ka opu o ua wahine a ike ia aku ke keiki i ka oni mai iloko o ka opu, a ia wa, pane aku nei ke kane, ina e hanau ae ana ke keiki a kaua a he keikikane, alaila, e kapa ana au ma ko'u inoa o Namaka.

            Aole i pau.

 

KA AYER SASEPARILA

Iua ka LAAU oi loa o ka maikai no na mai i hookumu ia mai ke koko ino mai. Ua oi loa ae hoi, no ka mea, o kona kahua i hookumui@a io ka

Honodorusa Saseparila Oiaio.

            No ka mea, o ka LAU NAHELEHELE a me na mea a pau i maa i ka hoohuihui ia, oia na laau oi loa o ka maikai, a no ka mea hoi ua ike ia ka waiwai io ma ka lapaau ana i na MA'I o ke KOKO--ua oi ka

 

Ayer Saseparile

ma na mea a pau e hooikaika a e kukulu hou ai i ke kino i hoonawaliwali ia e ka ma'i a me ka eha.

            Ua hoonoono ia ka ai, ua hoopau ia ka ma'i o ka waihona hoowali ai, ua hooikaika ia ke Ake a me ka Pua Hoowali ai, a hoohana maikai ia na laia a pau o ke kino. Ua hookuke ia mai ke kino ae, ka laau make o ka ALAALA, ua hoola ia na EHA, na PUHA, na RUMATIKA, na MAIHEHE, na HUEHUE a me na ma'i ma ke poo kahe wale o ka hupe, a ma na wahi a pau ke hooia mai nei na Kauka alakai ka maikai o keia laau.

            Ke hoola nei ia hai, a e hoola no hoi ia oe.

 

No ke KUNU a me ke ANU o ka

 

Ayer Cherry Pectoral

ka laau lapaau alakai o na ohana.

            Io ka NALULU, ka LEPOPAA ka LENA a me kekahi mau mea inoino e ae o ka opu, e lawe i ka

 

AYER HUAALE CATHARTIC

E makemakenui ia nei e ko ke ao puni.

            Hoomakaukauia e Kauka J. Ayer & Co., Lowell, Masekuseta.

 

HOLLISTER DRUG CO.

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.

82

 

KAKELA ME KUKE

 

kA Halekuai Nui

 

O NA

 

WAIWAI LIKE OLE

 

NA MEA HANA KAMANA AIPAU

Na lako pili hao kukulu hale,

Na kepa,

Na lei ilio,

Na kaulahao ilio,

Na Pahi,

Na Upa,

Na kope @l@,

Na Pulupulu.

PALAU LIO

Na mea mahiai,

Na au ho,

Na au koi,

Na koa bipi,

Na lei bipi,

Na kaulahao bipi.

Na uwea pa,

Na kaa palaia,

Na mea piula,

Na ipuhao.

 

Makau me Aho Lawaia

Na Iliwai

Na kaula,

Na ulu pena,

Na puiumi,

Na pena, me ka aila.

Na kopa,

Na aila mahu

Na pakeke

Na pake hao,

Na kapu hao,

Na pauda,

Na kukaepele,

Na uwiki, a me

Na ipukukui.

 

Mikini Humuhumu Kaulana

Wilcox, & Gibbs Hookahi Lopi.

Ka Remingotn, Elua Lopi.

 

A me na ukaea he nui loa, o keia ano a me keia ano.

 

Kakela me Kuke

2396-q