Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 21, 26 May 1894 — Owai na Kumakaia? [ARTICLE]

Owai na Kumakaia?

Ma ka helu o ka Poakoiu, Mei 23, i hoao mai ai ka nupepa "Ka Leo o ka Lahui," e pane me ka nawaliwali i ka makou kaiaimanao no ke kumakaia. Ma ka heluhelu ana iho aole pili o na wehewehe ia ana.

Ua hoapono mai «Ka Leo" i kekue ana o na keonimana Kauka Farani, Keo Kaaka, Wilimana, Kimo Kamepeia a pela aku, i ko la kou aina hanau ma ke kumu he kupa Hawaii lakou, a eia lakou i

Hawaii nei i keia wa.'O ka haalele i ke one hanau a hele i kahi e, he kumu kupono anei ia e kaupale aku ai i kou aina ke hele ma na aina mamao? Aole anei oke aloha aina oiaio, he niea ia i hanau piiipaa ia me ke kanaka, aole mana ma ka honua nei nana e wehe ae? Ua pau anei ko Pohakuhauoli aloha no Enelani ke hele oia i Europa a i Amerika paha? E poina ana anei o Bisimaka i ka lepo aloha o Kelemania ina oia e hiki ma Amerika? Aole, aole ioa! Oka hele ana ma na aina mamao, a kaawale aku oe mai kou aina hanau a me ka ohana, 6ia ka mea nana e hooi loa mai i kou aloha no kou aina. Oiai o Haaliiio ma ka moana Atelanika, ia laua me Wm. Richard (Likeke) i huii hol mai ai mai ka iaua huakai komisina no Hawaii imua o na maua nui o Enelanl, Farani a me Amei'ika, no ke noi ana e iko mai I ke Kuokoa o Hawaii nei, ua pii mahuahua ae ko Haalilio ma'i, a iaia i hoomaopopo ai aole oia e ike hou ana Ika aina a me ka ohana aua i aloha nui ai, ua hu mai kona aiohā no Hawaii, a hallu aku kona alo imua oka makua a pule kaukau aku: <; E ka makua, oiai aole oe i hooko i ko'u iini e ike hou i ko'u aina hanau a me o'u ohana malaila, aka, o noi haahaa, mai hoole ia'u e ike i Kou aupuni a me o'u mau hoaloha maiaila." Ma ka Ia 3 o Dekemaba 1844, i lele loa ai kona aho, a hoi aku la kona uhane me ka makua. Na ka mamao mai ka aina aku ame na hoa, ka mea nana i hooi loa ae i ko Haaiiiio aloha ia Hawail. Oia ka mea i maa, aoie hoi e iike me ka wehewehe kohu ole .a "Ka Leo." Pehea, oiai ua lealea a hauoli palena ole ka mea kakau o "Ka Leo" iaia ma Samoa i ka 1886, a ua hooiaia mai ua oiioli oia a liu kona kiaha, ua makemake anei oia e hookupa malalo o Malietoa a poina kona noonoo no Hawaii? Ia Nawahi ma Amerika, ua iini anei oia e hookupa Araerika, oiai ua kaawaie mai Hawaii aku? Ina aoltf, alaiia, he mau hoike keia no ka pill ole o na wehewehe a "Ka Leo," a oia mau no ka oiaio o na wehewehe mua a ke Kuokoa, aole e hiki ke kuiai la.

Aole paha i poina ka lehulehu i na haiolelo a Buki laua uae Wilikoki i k« kau hoio ba!ota iho nei o 1892, ma ka hale paikau kahiko. Nui palena ole ko laua kue i ka moiwahine a me ka liamuku Wilikini. Ona olelo hoino a laua i haiiiiii ai ia Liliuokalani, he menemene na pepeiao o na kanaka ke hoolohe aku. Mahemake ioa laua ia wa e huli ke aupuni moi a lilo i aupuni Bipubalika. Ua hooikaika laua e hooko iu manao, aka, ua hauie pu mamuli o ka hopu koke ia ana o na alakai e ka Uamuku. A pehea i keia la, e'i ke aupuni Ripubalika a olua i kau uui ai a moe pono ole ai hoi o ka po, eia imua o ko olua alo ke pahola ia aku nei, a pehea olua e kuemi muhee nei? Aia ka hoi a ko ka iini a waiho imua o ka maka me ka maalahi, oiai, ua pau ka luhi ia hai, o ko olua wa anei ia e peiukua ai? Aole pono o na mea ī huepau i na ino o ka moiwahine ke hoi h«u i hope, ua ike ia ko olua kulana oiaio, aole e hiiinai hou iā. Ua kue ikaika mai o Nawahi ia olua ia mau ln, aka, he ole ka maliu ia aku. «<Ua ola no au i kuu wahi Polapola," he olelo kaulana ia na olua ia mau la. O ke kulana kue moiwahine, a o ke kulana kokua moiwahine, o ke kulana hea a olua ke kapa lā he kumakaia? E wehewehe mai a maopopo lea.