Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 22, 2 June 1894 — Page 3

Page PDF (1.61 MB)

This text was transcribed by:  Jerome Espiritu
This work is dedicated to:  For Cecilia Delos Santos

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA HUI ALAHAO ME AINA O OAHU

 

MANAWA HOLO.

 

Mai a Mahope aku o Iune 1, 1893.

 

NA KAA AHI

 

B         B         A         D

A.M.    P.M.    P.M.    PM.

HAALELE IA HONOLULU                        8:45     1:45     4:35     5:10

HAALELE IA MANANA                9:30     2:30     5:10     5:56

HIKI I HONOULIULI                      9:57     2:57     5:36     6:22

 

C         B         B         A

A.M.    A.M.    P.M.    P.M.

HAALELE UA HONOULIULI       6:21     10:43   3:43     5:42

HAALELE IA MANANA                6:55     11:15   4:15     6:10

HIKI I HONOLULU                         7:30     11:55   4:55     6:45

 

NU HOU HAWAII.

 

Ua paapaana ke kahua heihei o Kapiolani Paka, makope o ka hana iakika ana o luna alanui.

 

Eia o A. Perry ke noho luna kanawai nei ma kahi o A. G. Robertson i koho ia i Elele hana Kumukanawai.

 

He ahaaina ka na Kula Sabati o k kulanakauhale nei e malama ana ma ke kahua o ka luakini o Kawaihao i keia Poaono aku, Iune 9.

 

Ua hoi mai ka Ilamuku Hikikoki ma ke Kinau o ka Poakolu iho nei me ke ola maikai, mahope o kona hoomaha ana ma Hilo e mau hebedoma.

 

Ke wawa ia mai nei, nui a ka launa ole mai ka opiuma e komo nei ma Waiane.  Auhea ka hope maikai hou a me na kaiko.

 

A ka la 7 ae nei o Iune, e halulu mai ai ka mokuahi Alameda ma Honolulu nei mai  Kapalakiko mai, a e kikihi loa aku ana no i na Panalaau o ka h@ ma.

 

A keia POakolu aku, e noho ai ke kiure kaapuni o Maui ma Wailuku.  O ka Kepoikai noho mahope ana anei ia, aole paha?   Owai ka mea kuailo mai.

 

Eia i Honolulu nei na lio heihei ekolu o Gay o Mokuleia kahi e malama a e kakeleia aku ana ma ke kahua o Kapiolani Paka, no ka uniki ma ka la 11 ae nei o Iune.

 

He huikala ana anei ko na luna aupuni hoolohe ole i ke kanawai koho balota elele hana kumukanawai e noho mai nei he enemi iloko kahi hoomoana?

 

E kipa mai ana ma Honolulu nei i ka la 5 o Iune nei, ka mokuahi “Kalika” mai Kapalakiko mai, a ma ia la hookahi no e naue loa aku ai oia n o Iokahama a me Honokaona.

 

Ua ku mai ka mokuahi Mariposa i ka hora 10:30 kakahiaki Poakolu i hala mai na Panalaau mai o ka Hema, a ua holo loa aku no Kapalakiko i ka hora 12 a mahope iho o ke awakea Poaha nei.

 

Hookahi Kuhina i nuha a Hookae i ka wehe ana o ka Aha Elele haku Kumukanawai o ko Hawaii Pae Aina, oia ke Kuhina Beretania.  Ua hele mai na luna nui o na aupuni e a pau a koe aku oia.

 

Ua pani@a ae ka hale ana kamaa o Tai Wo Chan & Co. ma alanui Nuuanu i ka auwina la Poakahi iho nei mamuli o ka hoopii a McChesney & Co. e hoobanakarupe no ka aie ia lakou ma kahi o ka ewalu haneri dala a keu.

 

Ua hoopaila kekahi wahine Hawaii o Kaauhau ka inoa he $100, no ka hewa he kuai bia hoawaawa maoli iho no na ka oiwi me ka laikini ole.  Pokeokeo maoli keia mao palahuku o ke kakia ana ia iho la.  Malia paha e lohe ana a hoopaa.

 

Ua make ma Moanalua, Kona Oahu, i ka la 28 o Mei i hala, he luahine kolopupu nona ka inoa o Kealakai.  Ua oleleia, ua hiki ka huina houluulu o kona mau la, i ka 118 mau makahiki a me 4 mau mahina.  O ke ola kela a ke Akua ke hele la Haumakaiole.

 

Ma ka holo ana aku o ka mokuahi Mariposa no Kapalakiko, ua hulihoi loa aku o Walter G. Smith, luna hooponopono mua iho nei o ka nupepa namu Hoku mamua, no Kaleponi, aka ua hoola ae no oia imua o kekahi poe hoaloha ona, ina e hoohuiia ana o Hawaii me Amerika Huipuia, alaila, oia ana kekahi ma ke kea ihu o ka mokuahi mua loa nana e lawe mai ka mea hou no ia hooholoia ana.

 

Ua lohe mai makou, ua hookohu ia aku nei o E. Helekunihi o Makawao i Lunakanawai Apana no Wailuku, ma kahi o W. H. Daniels i pau kona manawa o ka noho kiu ana iho nei no ke aupuni anee alii.  Imua aku a iluna ae e ke keiki o Maui hikina.

 

O Hawaii kue ia Crescent na moho hookuku kinipopo ma ke kahua Makiki i keia auina la Poaono Oiai aohe wahi make iki a keia ouali mai ka hoomaka ana mai o keia kau, nolaila e hooikaika loa nana ke Crescent e loaa wahi make o nui loa mai hoi auanei ke kuaki.

 

Ua pepe ia i ke kaa hoohikihiki pohaku o ke aupuni ma Kamoiliili i ka Poaono aku nei i hala, he Iapana paahao.  A no ka nui loa o ka ehaeha i loaa ma kona kino, nolaila ua hoihoi ia oia maloko o ka Halema’i Moiwahine, a make aku la malaila i kekahi la ae me ka nui o ka eha.

 

Ua make manaonao loa ia o Puni kala maloko o ka pa o Pakaka, i ka hora 4 ahiahi a mamua iho o ka Poaha nei, i hanee ia e ka paila papa o ka Pa Kuai Papa o Allen a me Robinson a paa malalo o na papa, naha pu ke poo a kahe makawalu mai ke koko, ua lele loa ka hanu i ka wa pokole.  He wahine kana a he kaikamahina.  Aloha ino oia.

 

E haawi ia ana ka haiolelo makahiki, no na Misiona Kuwaho, e Rev. C.M. Kamakawiwoole, kahu o ka ekalesia o Hamakua Hikinia, maloko o ka luakini o Kawaiahao i ka hora 7:30 ahiahi Sabati, Iune 3, a imua o na anaina hui o Kawaiahao a me Kaumakapili.  He lulu mahope iho o ka pau ana o ka haiolelo no ia kumuhana, nolaila e hele makaukau ae.

 

Aole hoapono o “Ka Leo” i ka huakai a ka Iwalani e hoohui mai i ka mokupapapa Necker no Hawaii nei, ua hoapono loa nae i ka huakai a ke mokupuni Bihopa mamua e hoohui mai ia Ocean Island no Hawaii nei, a maluna o na mea waiwai ole apau, he hoapono loa i ka huakai hoonui lilo, imi popilikia a Kaimiloa i Samoa.  Na Kaimiloa i imi ka pilikia maluna o na mokukaua Amerika a me Kelemania i poino ai a make na ola lehulehu ma Samoa, oiai, ina aole i holo o Kaimiloa ilaila, me nei aole e hooana ia kela poe mokukaua ilaila.  Nui ka inaina o Bismaka a kipaka ia mai o Kaimiloa, a lele koheoheo mai ana ke kilo nui.

 

O kela mau waiwai makamae i aihue ia ai mailoko aku o ka hale noho o Mrs, Daily, kekahi o na wahine keaka o ka puali i huli hei aku nei, na loaa aku i ka Poalima o kela pule ma ka lima o kekahi haole i huna i kona mau maka me ka maka kii maluna o a puu o Puowina, ma ka uku ana aku o ke kane i ka makana i hoolaha ai he $50 ke hoihoi ia mai ua mau waiwai la.  Me ka hana nui ka loaa ana mai a me ka hooweliweli maoli ia.  No ka mea, o ke kane wale no kai ae ia e hele iluna o Puowina me ka agena o ka mea nana i aihue, oiai hoi ka mea nana i aihue e kali ana iluna o ka puu.  Ke paa ia nei ka agena nana i kii mai nona ka inoa F.G. Leo Harden, a e kipaku ia ana iwaho o ka aina.

 

He leta kai loaa mai ia Rev. C.M. Hyde mai a Rev. S. Kauwealoha mai o Uapou i kakau ia ma Feberuari 13, 1894, e hoike ana ua pau ka ai ana o na kanaka i ka opiuma ma ke pani ia ana e ke aupuni Farani, a ke huli nui nei ma ka inu rama i hanaia mai ka wai niu mai; he wi nui ma ka paeaina o Nuuhiwa, no ka mea, akolu a eha ae nei makahiki o ka noho haku ana o ka wela a ka la a maloo mai la na mea ulu, aole hua mai o ka ulu,  ua haalele ia ke kanu ana i ka lau kalo, uala a me ka pohuli maia no ka maloo loa o ka lepp, a ua piha hio ka aina i na pipi, lio a me na miula; ke huli nei na keiki a me na moopuna i na lua ulu i kanu ia e namakua ilalo o ka lepo ma ka haneri a oi aku makahiki i hala, ua loaa ae kahi a oia ka ai e kamau nei ke ola; no keia wi, ua hookuu ia na keiki kuka; pii loa ke kumukuai o na mea  kuai maanei i keia wa; he nawaliwali loa ko Rev. Jas Kekela o Puamau, a ua pau ae na keiki a me na moopuna e nana i knoa la e haalele mai ai i keia ola ana.

 

“Oi ka oi ma ke ao holookoa.”  Oia ka W.D. WOODRING O BORDLY KENETUKE, e hookaulana nei no ka Chamberlain’s Cough Remedy (Laau Kunu).  Ke kamailio nei oia ma kona ike ponoi iho i ka inu ana, oiai o kona a me ko kona ohana ola ana mai nei no ia mai ka loaa ana i ke kunu koikoi loa a me ke anu, a ua hooholo oia o keia laau lapaau ka oi ma ka honua nei.  E kuai ia no ma na Halekuai Laau Lapaau a pau.  O BENSON, SMITH & CO., na Agena ma ko Hawaii Pae Aina.

tf        

 

E Aloha i ka poe Kuhihewa

 

Ua hopohopo “Ka Leo” i keia wa o komo nui na Hawaii i ka Hoohui Aina, ke hooweliweli mai nei i ka poe Hawaii manao kuokoa i lawe i ka hoohiki malalo o ke aupuni Kuikawa o ko Hawaii Paeaina, e pau ana ka na poo o lakou i ke oki ia ke hoi hou ae ka moi o ke aupuni mowuhane.  Ua kapono na olelo hoomaukaukau imua o ka poe pee mahope o ke kua, ka poe aole i aa e ku i ke akea a lawe i ka hoohiki me ka haaheo a me ka manao kuokoa me ka ike mai o na poe apau.  Oia ka mea i ike ia ai ka manao kuokoa lua ole o na poe i lawe i ka hoohiki, he poe wiwo ole lakou i na olelo pahenehene palaualelo a na hapauea.  Nolaila, o na olelo hehena e pau ana na poo i ke oki ia ke hoi hou ae ke aupuni moi i holoi loa ia mai ka papalina o na poe manao e holomua o Hawaii, aole ia he mea e kuemi hope ai.  Ua kuopono ia ano olelo imua o na ehune, aka, imua o na Hawaii naauao a manao kuokoa, aole lo@ e hiki.

E like me ka hiki ole i na anee alii ke oki i ka huelo o ka Hokuloa, pela e hiki ole ai ke hooko ia ko lakou manao puni koko.  Aole o na olelo hoonuinui hakuepa o keia ano ka mea e kuemi hope ai na keehina o na kanaka i hana i ka hana ano

nui me ka molaelae o ke alahele.  O ka mea maopopo, ua kupilikii na alakai o na anee alii, a ke hou hewa nei na lae i ke ako’ako’a.  He aloha makou no lakou, a no ka lahui holookoa no apau.  He aloha makou i na alakai o na anee alii, no ko lakou hawawa a ike ole i ka punawai o ke ola, a minamina hoi makoou i ko makou lahui oiwi ponoi i ka haihai lalau mahope o na poe hawawa.  O ka hawawa haalele loa no p aha ia la ke palahuli ala ke aupuni moi iloko o ka imo ana a ka maka. E aloha aku i ka poe hawawa a kuhihewa, no ka mea, aole lakou i ike i ka lakoou mea i hana ai.

 

Inaina Kuhihewa.

 

Ua unaina “Ka Makaainana” i ka hooholo ia ana iho nei he $12,000 no Peresidena Dole no ka makahiki.  Ma ka hoohalike a keia hawawa, ua like no la ko Peresidena Dole kulana me ko na Kiaaina o n a mokuaina o Amerika Huipuia.  Ma ke kumu hea e like ai ke kulana Peresidena me ke kulana Kiaaina?  Ua like no anei ke kulana o ka mea kakau o “Ka Makaainanana” me na keiki hoonoho hua?  I ka 1892 ua like no anei ke kulana Moi o Liliuokalani me na Moi o na mokupuni Caroline?  Ma ke kulana Peresidena, ua like ka mana piha o Peresidena Dole maluna o na mokupuni Hawaii me ko Peresidena Kalivalana mana ma Amerika Huipuia, me ko Peresidena Carnot mana ma ke aupuni Ripubalika o Farani, a me ko Emepera William II, koikoi maluna o Kelemania i keia la.  O ka oi wale aku no o keia mau aupuni, ma ko lakou heluna kanaka a me ko lakou ikaika kaua.  Ma ka mana poo aupuni ua like no a like.  I kela pule Eleele o Dekemaba aku nei, mamuli o ka mana piha i loaa ia Peresidena Dole, ua hoohoka ia o Peresidena Kalivalana mamuli o ka hoole ia ana aku o kana noi e hoihoi hou aku o DOle i ke aupuni ia Liliuokalanai.

Hiki anei ia Dole ke hoole i kela kauoha a Kalivalana ina he kulana Kiaaina wale iho no knoa?  Loaa anei i na Kiaaina o Amerika Huipuia na kipu aloha o iwakaloa kumamakahi ou e like me na kukai aloha i haawi ia ia Peresidena Dole e na mokukaua Amerika Bosetona a me Piladelepia?  Ua kakau aku anei o Peresidena Kalivalana i na leta oihana i kona poe Kiaaina ponoi e like me kana i kakau mai ai ia Peresidena Dole, e hoomaka ana me huaolelo, “E kuu makamaka nui a maikai?  Ua hoouna aku anei o Kalivalana he mau Elele Kuhina mana piha imua o koma poe Kiaaina ponoi e like me na Kuhina a hoouna ia mai i ke aupuni Hawaii nei?

Me keia mau wehewehe ke lana nei ko makou noonoo e mihi ana “Ka Makaainana” i kona kalai manao lalau.  He $24,000 wale no o na makahiki elua e uku ia nei ia Peresidena Dole, a he hapaono ia o ka uku i hookaawale ia no Liliuokalani, a me keia e maopopo ai he $45,000 no na makahiki elua mai ka ahaolelo mai, a he $98,000 mai na aina Lei Alii mai, hui ia $143,000.  Ka nono pono kela, ke hui pu la me na hoolilo o Halealii, puipui loa kela huina i ka $159,000 no na makahiki elua, oia hoi he 135,000 ka oi aku mamua oko Peresidena Dole aku no elua makahiki.

He elua mau keiki ai waiu hou loa i bapetizoia i ka la Sabati i hala, a ua hea ia ko laua inoa ma ka inoa o Sandford, no ka hanohano o Peresidena Sandford B. Dole.  Hookahi okeia mau keiki na George Markham a hookahi na Carl Klemme.  

 

KA HUAKAI A KA IWALANI!

 

LILO O NECKER IA HAWAII!

 

Na Mokupuni o ko Hawaii PAeaina!

 

Ma ka auwina la o Mei 25, ua hoopioloke ia kela kulanakauhale no ka lohe ia ana e holo ana ka mokumahu Iwalani ma kekahi huakai loihi.  Ma ka hora 5:10 o la ahiahi, ua niau aku la ka Iwalani ma kana misiona hoopahaohao.  Ua kau aku o J. A. King, Kuhina Kalaiaina maluna ona, a ua hoopuipui hou ia aku na luina me umi poe kanaka hou.  Nui ke kahaha o ka nupepa Ka Leo a lele okoa kona hauli me ka manao e hoao ana ke Aupuni Kuikawa e imi i wahi e hoomalu aku ai i na poe anee ahi a pau.  Ua hooia na anee alii i keia lono palaueka mamuli o ka hoolaha ana o Ka Leo i kekahi leta i loaa ia lakou iloko o ke kio lelp, aka, o na poe

 

(map illustration – 2 columns)

 

noonoo maikai, aole hikilele o ko lakou oili.  Ua hooi loa ia aku ke pahaohao o ka lehulehu mamuli o ka ikali ana aku o ka mokukaua Enelani Champion he hapalua hora mahope iho o ka haalele ana o Iwalani.  A e like me ka mea maa mau ma Honolulu nei, ua ulu koke ae na lono i uhai aku ka mokukaua mahope o Iwalani.  Ua haule pu keia mau manao ano ole mamuli o ka hulihoi ana mai o Iwalani i ke ahiahi Poalua, Mei 29.

Ma ka hoike a Kapena Freeman o Iwalani, ua kaalo lakou mawaho o Nihoa ma ke ahiahi Poaono, Mei 26, a ma ka hora 11 o ke kakahiaka ae, Mei 27, ua hookuu aku la ka helemua o ka Iwalani ma ka aoao lulu o ka mokupuni Necker, he 41 hora holo mai Honolulu nei aku.  Ua hookuuia ka waapa, a holo aku la iuka o Kapena Kini, Kapena Pili mana, wiliki Norton a me chiku luina.

 

(Necker Island map illustration)     

 

MOKUPUNI NEKA

 

He ahua pohaku keia mokupuni, a he 260 kapuai ke kiekie.  He paliku kahi e pili aku ai a kau i ka honua, a me ka hana nui lakou i pili ai a kau iluna, a ma kahi kupono ua kukula o Kapena Kini i pahuae a pulelo ana ka hae Hawaii i ka welelau makani.  Ua hoohuiia keia mokupuni malalo o ke aupuni Hawaii, a eia ke kuahaua a Kapena Kini i heluhelu ai:

 

KUAKAUA.

 

“Owau o James A. King, Kuhina Kalaiaina o ke Aupuni Kuikawa o ko HAwaii Pae Aina, i kulike ai me kekahi komisina i hookuhuia ma ia’u e ka mea Mahaloia Sanford B. Dole, Peresidena o ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Paeaina, ke lawe nei au i keia mokupuni i kapa ia o mokupuni Neka a lilo i mokuaina Hawaii, oia no ka mokupuni Hawaii, ma ka latiku 23° - 35’ – 18” ak. a loniku 164° - 30’ kom., a i koho mua ia e ke aupuni Hawaii i ka 1848 ma ka huakai malalo o Kapena Wm. Paty i hoounaia mai ai e ana i keia mokupuni.

Hanaia ma Mokupun i Neka ma jeia la 27 o Mei, i ka M. H. o ko kakou Haku 1894.

J. A. KING,

 

(illustration)

 

KE KULANA O MOKUPUNI NEKA.

 

I ka pau ana o ka heluheluia ana o ke kuahaua, ua hele makaikai aku la lakou.  Ua loaa aku ia Kapena King a me Pilimana he mau kii pohaku i kalaia e na kanaka HAwaii i ka wa kahiko.  Ua poino kekahi poe kii, ua hai ka a-1, ka lima a me na wawae, aka ua hookui hou ia i ka hiki ana mai Honolulu nei.  Aia ma o iki aku o Nihoa o Mokupuni Neka, a me he mea la ua nohoia keia wahi i ka wa kahiko e na kanaka Hawaii i holo ilaila maluna a na waa.  Ua loaa aku na pa pohaku a me ke kuahu e alana ia ai na mohai.

E like no me Nihoa, pela no o Neka, lehulehu a kinikini na manu, na honu, a me na ia e ae.  Ua lawe ia o Mokupapa i ka 1886 e James H. Boyd ma kela huakai a Waileale i hoounaia ai malalo o na lilo o au  aupuni Hawaii a me Enelani no ka hoopakele ana i na luina o ka moku Pelekane Dunnottor Castle i nahaha ai ma ia moku akoakoa.

Eia ka heluna Pau o na mokupuni malalo o ko Hawaii Paeaina noho hoomalu ana i keia wa.

 

Hawaii              Lehua

Maui                 Kaula

Oahu                Molokini

Kauai               Nihoa

Molokai            Necker

Lanai                Gardner

Niihau              Laysan

Kahoolawe       Lisiansky

Ocean              Midway

French Frigate Shoul

Johnson _______20.

 

(map illustration)

 

Eia Hou no Ua o Kamehameha.

 

 Ua eo hou no ia Kamehameha ka paani kinipopo o ka Poaono aku nei.  Ua maikai no ka paani ana a na keiki i ka Hawaii, eia nae ua pakela aleu loa aku no na keiki o uka o ke Kulaokaiwiula, a lilo hou no ia lakou ka hanohano.  He ekolu mauholo a Kamehameha, a he pomaikai ulia ka loaa ana okahi holo hookahi ia Hawaii i ka eiwa o na komo ana, oia no hoi ke kom@ hope loa ana.  Nui na makaikai ma ka hale pohai e nana ana i ka paani a na moho kinipono a ua piha hauoli mau lakouo no ka eleu o ka paani ana a na  hui.  Ua ano kanahai iki mai ka uwa hanakuli ano ole a na kamalii kula o uka o Kamehameha a ua olioli ke anaina i kela makai.  Eia ke kulana o na hui:

 

EIA NA AIPUNI

 

                             123456789

Hawaii .................000000001-1

Kamehameha........20001000*-3

                                                   

CRESCENT KUE IA KAMEHAMEHA.

 

I ka hora 4 o ke ahiahi Poakolu aku nei, Mei 30, ma ke kahua kinipopo o Makiki, ua malama hou ia ka mokomoko kinipopo mawaena o Crescent a me Kamehameha.  Oiai ua nui na hoikaika ana ke Crescent o loaa ona wahi make maluna o na keiki kula lanakila, e ia nae ua nele iho la no imua o ke alo, a ua ahai aku la no ka pupuhi ia Kamehameha.  O ka eha iho la keia o na paani ana a Kamehameha i keia kau, ao ka eha iho la no ia o na eo ana ia lakou me ka make ole i kekahi o na puali paonioni elua.  Nolaila, e kuaki loa ia ana paha auanei o Kamehameha.

Malalo iho e ike ia ai na kulana o puali, na komo ana a kela a me keia, na aipuni loaa a me na pahaneri o ke keiki:

 

EIA NA AIPUNI

                                          123456789

Kamehameha.....................000130120 – 7

Crescents............................100000203 – 6

 

Eo        Haule   Paani   Ha’neri.

Kam’e.......      4          0          4          1.0000

Hawaiis .....      1          2          3          .333

Crescents..       0          3          3          .000

 

Kaa Ahi holo 200 Mile o ka Hora.

 

Ua hui ae kekahi poe waiwai o na kulanakauhale o Nu Ioka a me Piladelapia e hoomoe i ke kaa mai Nu Ioka aku a hiki i Wasinetona.  E hoomoe ia na alahao maluna o ka lewa, i mea e alo ae ai mai na ala oki ae, a i elua o na alahao nunui e kapili ia.  A o ke kolu o na ala a i ole o ke alahao waena oia ke ala uana o huki ka mahu, aole o ke ano maluna ae o ke poo e kau ai.  O na kaa i uhiia a paa e like me na kaa Pullmans, oia ke hooholo ia ana maluna o keia alahao i ka lewa e hoonee ai ana e ka uwila.  Ke olelo nei ka Hui, ua hiki ke hoonee ia na kaa ma ka 200 mau mile o ka hora hookahi.  E noi ia aku ana na Ahaolelo Lahui e haawi mai i na pono alahele iloko o ka Apana o Columebia.  Ina aole e hiki i ka 120 mau mile ka holo iloko o ka hora hookahi, alaila e hoopau loa ia ua pono a me na pomaikai.  E noi ia aku ana na ahaolelo mokuaina o Nu Ioka, Nu Ierese, Penisolavenia, Deleware a me Marilana e haawi mai i na pono alahele.  E holo ana ke alahao ma ke ala aku o Piladelapia a me Balatimoa.

 

Ua hoomanao ae na hoamake o ka poe i haule ma na kahua kaua o ka Akau a me ka Hema ma ke kaua huliamahi o Amerika Huipuia i ka 1861 – 5, i ka la 30 o Mei, ka la ia ka poe e ola ana i komo iloko o ia kaua i hookaa wale ai i la hoowehiwehi i na lua kupapau o ko lakou mau hoamake.  Ua hui pu mai na makai na puali koa kuloko a me ko ka Piladelapia me ka Hui o ia poe ma Honolulu nei, kai hele ae la ma na alanui me na puali puhi ohe elua a pii loa aku la i ka ilina o Maemae e hoowehiwehi ai me na hana e ae.

 

Hoolaha hou.

 

AHA Hookolokolo Kaapumi Apana Ekahi o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka hooponopono no waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o JOSEPH NEDDLES C. GILLMANN o Honolulu, Oahu, i make kauoha ole.

Ma ka waihola ana mai o ka palapala noi a Makaimoku Gillmann, wahine a ka mea i make hoike ana ua ake kauoha ole o Joseph Neddles C. Gillmann ma Honolulu i oleloia i ka la 13 o Mei, 1894, a e noi ana e hoopukaia ka palapala hookohu lunahooponopono waiwai iaia.

Ua kauohaia i ka POALIMA, ka la 29 o IUNE, 1894, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, ma ka hale hookolokolo ma Alliolani Hale, Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai ne mea a pau i pili, e hoike i ke kumu i na he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la.

Kakauia ma Honolulu, Mei 28, 1894.

Na ka Aha:

                                  HENRY SMITH

2496-8                                              Kakauolelo.

 

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO HAwaii Pae Aina.  Ma la hana o ka waiwai o GEORGE E. RICHARDSON o Wailuku, Maui, i make.

Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka palapala noi a me ka papa hooike helu a Wm. O. Smith, Lunahooko Kauoha o ka palapala kauoha a Geo. E. Richardson o Wailuku, Maui, i make, e noi ana e aponoia na hoolilo he $6,253,88, a e hoike ana o na mea i loaa mai iala he $6,394.67, e nana a aponoia kela mau mea, a e kauohaia e mahelei ka waiwai e waiho nei ma kona mau lima i ka poe i kuleana, a e hookuu ia oia a me kona mau hope mai ko lakopu noho ana ma ia mea.

Ke kauoha ia nei, o ka POAKAHI, a la 25 o IUNE, A.D. 1894, hora 10 a.m., ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manwaw i hohola no ka hoolohe ana i ua noi la a me na papa hoike helu, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai ai a e hoike i ke kumu, i na he kumu kekahi e ae ole ia ai ua noi la, a mnlaila e hoike mai ai i na hooike i ka poe i kuleana i ua waiwai la.

Kakauia ma Honolulu, K. H. P. A. i kela 25, Mei, A. D. 1894.

Na ka Aha:

GEO. LUCAS,

2495-3t          Kakauolelo 

     

OLELO HOOLAHA

                                                                                

MAI KEIA la a mahope aku, aole loa e uku ana ka mea nona ka inoa malalo iho i na aie i hoaie ia e kana wahine ma kona inoa.

2496                                             THORNE D’AGUIAR.

 

Hoohala Hooko o ka Moraki a me je Kuai.

KE HOOLAHA IA AKU NEI KA LOHE, MAmuli o ka mana o ke kuai i hookomo ia iloko o kekahi moraki i hana ia e D. H. NAHINU a me MALIA NAHINU, kana wahine, no Hookena laua ma ka Apana o Kona Hema,  Mokupuni o Hawaii, kekahi o na mo aupuni o ko Hawaii Pae Aina, ia John Thomas Waterhouse o Honolulu Mokupuni o Oahu, kekahi o na mokupuni o ko Hawaii Pae Aina i olelo ia,  ma ka la 20 o Okatoba, A.D. 1891, kope ia ma ke Keena Kakau Kope ma Honolulu.  Buke 129 a ma na aoao 323 a me 324, ke makemake nei ua John Thomas Waterhouse la, ka mea e paa nei i ka moraki i olelo ia mamua ae, e hooko aku i ua moraki la no ka uhaki ia o ka aelike, oia ka hookaa ole ia o ke kumupaa he Elima Haneri mau dala a me ka ukupanee he 8 hapa haneri pakaneta no ka makahiki hookahi mai ia la mai.

Ke hoolaha hou ia aku nei ka lohe, e kuai la aku ana me ke kudala akea ka waiwai i moraki ia ma ka hale kukala o James F. Morgan ma Honolulu, ke hiki aku i ka POAKAHI La 18 o IUNE, A.D. 1894, Hora 12 awakea.

Eia ka aina i paa ma ua moraki la:  I keia mau apana aina a pau loa e waiho ana ma Kalahiki, Kona Hema, Hawaii.  oia ka apana aina kuleana o Kapioaka (k) i make, -Kuleana helu 7027, Palapala Sila Nui Helu 2958, elua 85-100 eka, a me ke kuleana o Kanakaole (w) oia wahi no i make, kuleana helu 9575, Palapala SIla Nui Helu 5232, ekolu 30-100 eka ka nui, i lilo ia D. H. Nahinu i olelo ia maluna, oia wale no ka hooilina i koe e oia nei no ko laua mau waiwai, a me ka apana aina kuleana mahiai o Holi (w) ma Kauhako iloko no o keia apana iaia i kuai aku me Kunewa (w) moopuna ponoi o Holi (w)  ma ka mahina o Feberuari 22, M.H., 1890, kuleana  helu 7574, Sila Nui Helu 7497, hookahi 6-100 eka, a me ka apana aina kuleana mahiai a Mahi (k) i make oia wahi no, i lilo mai iaia ma ke kuai mai a Kaai (w) ka hoolina o Mahi (k) i olelo ia ma ka makahiki 1868, oia hoi ke kuleana nelu 7027 a me ka helu o ka Palapala Sila Nui 5520, elua 80-100 eka ka nui Pela no hoi me na niea a pau e  pili ana ma ka aina a me na hale maluna a me ka pono, na pomaikai a me no loaa a pau o D. H. Nahinu i olelo ia iloko o ua apana aina la.

JOHN THOMAS WATERHOUSE.

Honolulu , H.I. Mei 18, 1894                 2495-4

 

Kuai a ka Lunahooponopono i ka Waiwai paa.

                                                                                                

MAMULI O KE KAUOHA A KA AHA HOOkolokolo Kaapuni Apana Ekahi i hana ia ma ka la 4 o Mei, A.D. 1894, ma ka hana o ka waiwai o L NAAUAO KAUAI, e kuai aku ana au i na apana aina malalo iho ma ka Hale Kudala o J. F. Morgan ma Alanui Moiwahine, Honolulu, i ka POAONO IUNE 9, 1894, hora 12 awakea o ia la:

Akahi: - Kela aina hanai holholona maikai e kokoke aku la i ke awa o Pauwalu ma ke kapa kahakai hikina hema o Molokai, e holo ana mai ke kai a komo iloko o na puu i ka paia o Poniuohua elua nona na eka he 56 i kuhikuhi ia iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 2711.  O keia aina me ka aina e pili pu mai la i kapaia o Poniuohua akahi nona na eka he 53, eia malalo o ka hoolimalima no iwakalua makahiki mai Ianuari 9, 1896 aku, ma ka $25 o ka makahiki.  O ka uku hoolimalima no ka umikumamalua makahiki mua, ua pau i ka ohi e ia.

Alua: - He elua mau apana aina ma Waialua, Molokai i kuhikuhi ia iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 6299 Kuleana Iloona Aina Helu 4630 ia Pule, o ka mua he 1me 3 pareke aina kalo, a o ka lua he 1 rada a me 8 pareke, aia no laua ma ka aoao o ke kahawai o Waialua.   

Akolu: - He elua mau apana ma ia wahi hookahi no i lilo mai i ke kuai mai na kahu waiwai mai o W.C. Lunalilo, penei:

  1. He hookahi loi kalo ke hui pu ia me ka apana 1 o na aina mamua ae me ka ili he 4-100 o ka eka.
  2. Hookahi apana aina kalo me kula me ka ili he 9-100 o ka eka ma kahi kahawai uuku malalo aku o na aina mamua ae.

E kuai ia aku ana keia mau aina ma ka papa hoonohonoho mamua ae a hiki i ka wa e piha ai na lilo no ka uku ana i na aie a me na lilo o ka waiwai.

Na uku hana palapala a me na koina i ka mea a lilo ai.

Kuike ke dala ma ke Gula Amerika Huipuia.

ALFRED W CARTER,

Lanahooponopono o ka waiwai o L.N. Kauai.

Honolulu , Mei 4, 1894.              2494-4

 

Hoolaha Hou.

 

(ad with illustrations across two columns)

 

E Haawi i na Keiki Ai Waiu

A ME NA POE OMAIMAI

MELLIN’S

FOR INFANTS AND INVALIDS

TRADEMARK.

FOOD

I ka Mea Ai.

He Ai Hooulu Oi Loa

No ka hooulu Kamalii

Ka Hoopahala mai ana

Na Mai Ake Pau

Na Opu Aiwali ole.

a me nalelemakule loaa i na

Nawiliwili

HE

AI MAIKAI LOA,

No na Pokii Hanai Lima’ia

BENSON, SMITH & CO.

Na Agena wale no ma ko Hawaii Pae Aina.

 

Hoolaha Hou.

 

Hoolaha Hooko o ka Moraki a me ke Kuai.

 

KE HOOLAHA IA AKU NEI KA LOHE I NA poe a pau, mamuli o ka mana o ke kuai i hookomo ia iloko o kekahi moraki i hana ia i ka la 8 o Augate, A D 1884, o J KAHOOWALEWALE a nona kekahi inoa e ae o Pake o Heeia, Koolaupoko, Mokupuni o Oahu, ia Makanoanoa Mersburgh o Waimanalo ma ua Koolaupoko la no, kope ia ma ke Keena Kakau K pe Buke 92 a ma ua aoao 105, 106 a me 107, a ua hoolilo ia aku ia J. M. Monsarrat ma ke ano malama no Makanoanoa Piikuahiwi oia o Makanoanoa Mersburgh e ua Makanoanoa Piikuahiwi a me Samuela Piikuahiwi kana kane ma ka palapala i kakau ia ma Dekemaba 15, 1886, kope ia ma ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni Buke 92 a ma na aoao 105-7, nolaila ke makemake nei ua J.M. Monsarrat, Kahu la, e hooko aku i na moraki la no ke kumu ka uhai ia o ka aelike, oia ka hookaa ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee i ka wa e hookaa ai.

Nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka lohe, o kela mau aina a pau, na pono hoaaina a me na pono pilikana maloko o ua moraki la, e kuai ia aku ana ma ke kudala akea ma ka Hare Kudala o Jas. F. Morgan ma Alanui Moiwahine, Honolulu, ke hiki aku i ka POAKAHI, la 18 o IUNE, A.D. 1894, hora 12 awakea o ia la.

 

EIA KA WAIWAI I PAA MALOKO O UA MORAKI LA:

 

   O kela mau apana aina e nau e waiho la ma Heeia, a e kuhikuhi piha ia aku nei malalo iho:

1 – O kela mau apana aina a pau e waiho la ma Kalimaloa ma ua Heeia la  nona ka ili he 1.88 mau eka, a oia ka aina i haawi ia ai ia Kalehua e na Komisina Hoona Aina Kuleana Helu 3369 B. a i hooiaio la e ka Palapala Sila Nui  Helu 1000 a i hoolilo ia mai i ua J. Kahoowalewale nei e Kamaka liili (w) ma ke kuai i hana ia ma ka la 28 o Sepatemaba, 1883, a i hoopaa ia ma ke Keena Kakau Kope Buke 84, aoao 121-2.

2-0 kela mau apana aina a pau e waiho la ma ua Heeia la nona ka ili he 97-100 o ka eka, a oia ka aina i haawi ia ai ia Nahuina e na Komi sina Hoona Aina Kuleana H@lu 10,425 a i hooiaio ia e ka Palapala Sila Nui Helu 1,001, a i hoolilo ia mai i ua J. Kahoowalewale la e Kakuihewa Nahuina ma ka palapala i hana ia i ka la 27 o Ianuari, 1869, a i kope ia ma ka Buke 2@ aoao129 a me 130.

3 – O kela apana aioa a pau e waiho la ma na Heeia la, oia he hookahi loi kalo a nona ka ili he 60-100 o ka eka, a oia ka apana 2 iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 996, Kuleana Hoona Aina Helu 3,573 ia Kailaa.

4 – Kela hapalua i mahele ole ia o  kela apana aina e waiho la ma Heeia oai ka Apana 3 oloko o ka Palapala Sila Nui Helu 996, Kuleana Hoona Aina Helu 3,573 ia kailaa, oia ka aina i hoolilo ia mai ia J. Kahoowalewale malalo o ka inoa J. Pake e Kimoteo ma ka palapala i hana ia i Sepatemaba, 1883, a i kope ia ma ke Keena Kukau Kope, Buke 83, aoao 104 a me 105.

J.M. MONSARRAT.

Kahu O Makanoanoa Piikuahiwi.    

Kuike ke dala. Na uku hana palapala i ka mea e lilo ai.  No na mea i koe, e umau i ua Kahu la.

Kakaui ma Honolulu, Mei 22, 18@4.

2495-4

HOO LAHA HUI

 

UA HOOHUI AE NA MEA NOA NA INOA mamalo iho ma ka Hui nona ka inoa “Waiaha Ranch Company” ma ka Hana Walu a Hanai Holoholona ma Kailua, Kona Akau, Mokupuni o Hawaii, e hoomaka ana mai Sepatemaba 14, 1892.

A. FERNANDES,

FRANK CORREA.

Honolulu , Mei 24, 1894.                                  2195-2

 

PAPA!  PAPA!

 

AIA MA KAHI O

 

Lewers & Cooke

 

(LUI MA)

 

Ma ke kahua hema o Alanui Papu me Moi.

 

E LOAA NO@@NA

 

PAPA N OUAIKI

 

O kela a me keia auo.

 

Na Pani Puka, na Puka Aniani,

na Olepelepe, na Pou, na O’a,

na Papa Hele, na Papu Ku,

me na Papa Moe he nui loa.

 

NV PILI HALE O NA@ANO A PAU

 

A me na

 

WAI HOOHINUHINU NANI

 

O na ano a pau loa.

 

Na Balaki o na Ano he Nui Wa

 

Ke hai i aaku nei oukou e na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou @ hoolawa aku ma na mea a pau @ pili ana ma ka laua oihana no ka

 

Uku Haahaa Loa,

E like me ka mea e holo ana @@@

o Laua a me ka Mea Kuai.

 

Hele Mai e Wae no Oukou iho

2896-q