Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 22, 2 June 1894 — HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo KE AHIKANANA WIWO OLE O KULA I MAUI. Ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalani ka Moi o Kauai. KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI. KA OLALI AU MOANA O KA KAI EWALU O HAWAII NEI.-KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo

KE AHIKANANA WIWO OLE O KULA I MAUI.

Ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalani ka Moi o Kauai.

KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI.

KA OLALI AU MOANA O KA KAI EWALU O HAWAII NEI.-KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA.

(Hoopukaia e Jolin K. Ilihia, Llhue, h'auai.) KA HANAU ANA. A i ku no hoi ma kou aoao ko ka wahlne, kapa iho no oe ma kou inoa, a holo ae la keia mau olelo muwaena o laua nei; a o ha hele hoi ia a nui loa ka opu o ianei a kokoke e hanau, Ike ia aku nei na ouli ano e ma ke aouli Iani, hele mai la na ao o ka lewa a hakuinakuma, ka hele hoi keia a ka maiama o Ikuwa i ka po o KhIoh Kukahi, hanau aku nei ua keiki nei, kul ka hekili, olapa ka uwila, ua ka ua koko, kahe ka wai ula o na kahawai, hikii ke anuenue pipio i ka iewa, ku ka punohuula, haki kalkoo ka moana, kani ka pahu o na heiau, a oia ka wa o na huhui mauka, a hanau aku la ua keiki nei, kapalili ana iwaho, hana iho la hoi iaua nei a pau a ana koe, i nana iiio ka hana o laua nei i ke ano o ke keiki, he keikikane nani, a he ui nohea o ka ua Ulalena o Piiholo, e hai malule ai ka hai mea maikai. NA LA OPIO. A i keia wa iho la a laua nei e noho nei, hauoli like ae nei laua nei a elua no ka loaa ana o ka laua keikikaue maikai, ui nani, ka hele hoi ia a mo ka piko, kani ka p»hu o na heiau e Iike me ke ano mau o na lii nui o Hawaii nei I ke au kahiko, a pau lioi ia mau mea a pau loa i ka hana ia, olelo aku nei o Namaka i ka wahine, e, auhea oe, o ka mea a kaua i olelo like ai, a i hoohoio like ai kaua, a oia keia, ina i ku ke keiki ma kou aoao e ka wahine, alaila kapa oe ma kou inoa, a i ku hoi ma ko'u aoao ko ke kane, alnila, kapa au ma ko'u inoa, he nani hoi ia ua ku ae nei ma ko'u aoao he keikane, a noiaila, e kapa anaau i ka inoa o ke keiki a kaua ma ko'u inoa, o Namaka, oia ka inoa o ke keiki a kaua, o Namakaokauwila, Namakaokeahieaikahiki, he ina koa, he inoa ikaika, a he inoa alii nui mai

ka po mai, oiai, o ke ano o ke keiki a k»ua i hanau ae nei, he aiii oui mai ka pn m;ji, he ukua, he oiana, he ike, he koa, he ikaiku, he wiwo ole, a he pukonnkona iloko o kona mau la opio o keia mua aku a kaua e noho aku ai, a i keia wu hoi a ianei e kamailio nei i ka wahine, he hoolohe waie mai no ka ka wahine i na mea a pau loa a ianei e oleio aku uei, a nolaila, e na ma'kauiaka heiuhelu o keia kaao hoouuue puuwai, e hoakaka iki aiea ko oukou mea kakau i ka inoa o ka kakou koa opio i kapa ia iho Ia e kona makua oia o Namaka, aole hoi o Namakaokapaeo e like me ka inoa e kau ia ma ke poo o keia kaao, o kela īnoa e kau ia mahope o kona inoa makua, ola keia, Kapaoo, aoie ia i pili i ka paoo i-a o loko o ke kai, o ka pololel he paoo uaia, a nana poaoi iho no i kapa īho i kela inoa Kapaoo iaia iho me ka hoohui pu ana i kona inoa ma&ua, a oia ka wa ona i lawe ia mai ai e kona makuakane ponoi maluna o ka waa mai Maui mai a kiola ia i Kauai a puana ae ai oia e iike me keia (owau keia o Namakaekapa»o, puni ka hoi o Kauai nei ia maua) a e ike ia keia mahopeaku nei, a nolaila, ua maopopo ae ia ia oukou keia mau mea a pau maluna ae nei, a e huii hou ae kakou i hopi' a nana aku i na makua o ka kakou koa opio a me ka laua kamalei, a e iike no me nu hana i maa a i kiiluma ia laua mai mua mai a hiki i kela wa, ka mahiai a me ka iawaia, ka hele hoi keia o ua kelki nei a huli, a kolo a ku iluna, a Kai na wawae, a o ka hele hoi keia a mama

i ka liole, a hiki ke hoopuka i ka inoa ona makua, papa e mama, a akamai ika olelo, ao ka laua nej hana no hoi o ka pii no iuka i ka mahini, liaawe ae la no i ua kaiki uei a kau ma ke kua, pii nui aku la lakou nei a hiki iuka, hoomoe aku la ka raaKu;<hine i ua keiki nei iloko oke opu nma'u, a pau no hoi ka mahiai ana, hoi no i kai, a wunaao aku ana o i>t 1», pii no iuka, a me ia ko l<iua noho ana a hiki i ka wa 1 nui loa ae ai ua keiki nel, pli ae nei no ka nui, pii pu ae nei no me ka ui oke kanaka maikai, a pii ae nei no me ke kulohe a me ka eu, e like no hoi me ke ano nanu o kamolii ke kolwhe, a o ka oi loa aku nwe hoi keia o ka eu aohe 0 pu ko momona koe. A aia hoi i kekahi wouaao mahope mai o ia wa, aia ue nei na makua e kapapa ana ka moa, ia manawa, houla aku nei ka nuikuahme i ua keiki nei, ala ae nei ua keiki nei a noho iluna, ia wa, liuliu ae nel na makua oka ai o ka i-a, o kela o keia a pau a ana koe, a kau ae nei ke keiki ma ke ku» a kaha nku la lakou nei hele, he ma'u hoi ia loa o ka pii ana a hiki i kahi o ka inahinaai, owehewehe kaifi«», ia wa h»>«noho aku nei ka (iimKk-hoe i ua keiki nei, e noho nialH» <;», • hele ae hoi au me papa e k'.u i ua w>>hi lau uala a kakou, «e ■<'>' nei oa ke ki nei, ia wa, hoom-k i ,t<ii uei laua nei e kanu i ka 1 u .. il*, t»iai, ua pau mua no hoi k • m l i kn waeie ia, aia hoi i na in;iKij;. e k..nu la i ka iau uala mamoa, ;>l;i ae nei ua keiki nei a hoh» aku nei maiioko aku o ke o pu ama'u, e uhukl i ka lau ama'u a na makua e kanu la, ke kanu la no na uiakua mamua, ke uhuki aku nei no keia mahope, aole no hoi o ka uhuui ue nei o ke keiki a he mau wahi pue, o ka pau no o ka malu mai kela aoao a i keia aoao, 1 ka uhukiia e ianei, ka hele hoi ia o na makua a o ka pae wale aku no hoi koe, alaila, puni ka mnla i ke kanu ia i ka iau, heaha la keia alawa ana ae o ka inakuahine i hope, i nana mai ka haua l ke keiki e ku aku ana mahope o laua nei, e paa aku ana me na kalina lau uala i ka lima, a auwe mai nei ka makuahine auwe no ka hoi ko kalohe e ke keiki e, o ke kanu aku hoi keia i ka iau, o ka uhuki mui ka hoi kau, waawua no hoi oe e ke keiki, hookalakupua no hoi kau mau hanā, a aia i ku makuuhine e kauiailio aku nei i ke keiki me ke ano huhu, ke kolou nei ke poo o ka makuakane iiaio, a ke uaiu nei oia iloko iho ona no na hana hookumakaia a ka laua keiki, ia wa kauoha aku nei oia i ka makuahine e hoihoi hou i ke keiki iloko o ke opu ama'u, me ka olelo pu ana aku i ka makuuhine, ina e hana hou ke keiki a kaua e iike pu uie keia, alaila he make Wule no kona hope, a eia hoi ua keiki nei a laua ke kn malie nei, a ke hoolohe noi i ua oielo huhu ana makua iaia, ia wa, huihui hou aku uei ka makuuhine i uu keiki nei a hoonoho iloko 0 ke opu ma'u, mai kolohe hou oe e llke pu ine keia o make oe ia papa, uohe nae he ekemu ae oua keiki nei he noho mulie wale no, ia wa hoomaka hou aku nei laua nei e kanu hou ika luu uaia i uhuki ia ai e ka laua keiki, a e like no me kela hana ana aku Ia a un keiki nei mamua, pela no ke,a, aole l haphlua aku na maKua oka m lu, ku aku aua keia me na kalina luu uula i ka limu, ia wa huii mai nei ka makuakane a ike i ke keiki e ku h u aku aua no me na kalina iau uala i ka liina, ia wa paue aku nei o Namaka 1 ka wahiue, auhea oe, ua pau ka hana o keia la, e ihoi kaua, apopo pii hou mai me ke keiki a kaua, a ī hana hou no hoi ke keiki a kuua e liKe me keia, uluiia, o ka hooko ana ka hoi ia o'u i kuu olelo, ia wa o ko lakou nei huli hoi uku la no iu a hiki i ku hule, liuliu ae nei ku mukuakane no ka hele i ku hiwuia i ka upena uluulu, ao na lua i< no hoi i mua mau iaia i ka heie m*u ia a uia no keia ana e kii nei, uole iio hoi keia i iiu aku, huli ao keiu hwi, uu helu ua kanaka nei a i ka i ka ia, o he kumu ke-na, o ka weke, o ka maikoiko, o ka maiii, o ka opule o ia ano ia ue, o ia ano ia ue„ a hiki pku la iioi keia i ka huie, ua heie hoi keia a klheahea i ka hou, i kau a mea o ke kaumuha i ka i'a, a pae mai la ha leo o ka wahiue, he—mai

Manuunuu wale Hilo i ku pehia e ka lioolua E ka ua pehina liko pua hluano Eh i Maui ka puau eikeanu—e, anu hoi—e. A kuu iho la keia f ka aumaka ia a ianei, a uiiki inai la hoi ha wahino ina kana apana hana, uoanao ae la ko laua nei ola oia ahiahi me ka laua keiki; paiiina iho la lakou neia maona, haule iho la lakou nei hoo* luolu no la po, o ka moe hoi keia o lakou nei a wanaao, e kapapa ana ka moa i kela manawa, ala ae nei ua kanaka nei a hoala aku nei i ka wahine, ei nei e moe nei, e ala ae hoi paha ua ao, ia wa ala ae nel ka wahine, a eia hoi ua kanaka nei ke liuiiu mai nei no ka ka hele ana iuka i ka mahiai, me ka hoomakaukau ana i mau wahi mea ai na lakou ia wa i pane aku ai ua kanaka nei i kana wahlne, e, einei e hoala aku hoi paha oe i ke keiki a kaua, ia wa, ho*la aku nei ka makuahine me ka heluhelu ana aku i ke mele hoala: E ala e ka lani e moe nei E ala e Kahiki ku E nla e Kahiki moe E ala e Kalaniwawahlmoka nei la e ala.