Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 24, 16 June 1894 — Page 3
| This text was transcribed by: | Paul Robins |
| This work is dedicated to: | Communtiy Service |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA HUI ALAHAO ME AINA O OAHU
MANAWA HOLO.
@ai a Mahope aku o Iune 1, 1893.
NA KAA AHI
NO HONOULIULI.
B B A D
A.M. P.M. P.M. P.M.
Haalele ia Honolulu… 8:45 1:45 4:35 5:10
Haalele ia Manana… 9:30 2:30 5:10 5:56
Hiki i Honouliuli….. 9:57 2:57 5:36 6:22
NO HONOLULU
C B B A
A.M. A.M. P.M. P.M.
Haalele ia Honouliuli 6:21 10:43 3:43 5:42
Haalele ia Manana 6:55 11:15 4:15 6:10
Hiki i Honolulu 7:30 11:56 4:55 6:45
A No na Poaono wale no.
B No keia ame keia la.
C Koe na la Sabati.
D Koe na Poaono.
NU HOU HAWAII
Ua waiho o Kauka Moore i kona kulana kauka aupuni no Koolau, Kauai.
He paikau bataliona ko na komopani koa eono o ke Aupuni Kuikawa i ka po Poakahi aenei ma Uniona Kuea.
Na ka puali puhi ohe Kamehameha e hoonanea ana i ka poe makaikai kinipopo i keia auina la Poaono mauka o Makiki.
Ua holo auau kai aku ka mokukaua Beritania Champion i ka Poalua nei a hala loa aku i Lahaina, aka, ua hoi mai no nae i ke awa i nehinei.
He elima mau mea kuai bia ma ka kahua o Kapiolani Paka i paa mai i ka hopu ia i ka la 11 aku nei o Iune, no ke kuai laikini ole, aka ua hookuu wale ia a pau.
Maluna o ka mokukaua lawe hae "Piladelapia" i ke ahiahi Poaha nei o Peresidena Dole, ma ka poloai a Adimarala Walker e lilo i malihini kiekie e paina pu i ka aina ahiahi.
Ua waiho na lala o ka papa Kahu waiwai o ke Kula Hanai Kaikamahine o Kawaihao i ko lakou noho lala ana, a me he mea la oia iho la ka hopena o keia makuahine hoouni ike o na kaikamahine.
Ua haawi hoahaaina ia na haumana o ke Kula Kamehameha mauka o Luakaha, Nuuanu, i ka la hanau iho nei o ka Nai Aupuni nona ka hale noonaauao a lakou e o nei ma kona inoa.
Ua halihali ia e na kaa hapaumi o ka hui kaa alahao Hawaii huki lio o Honolulu nei, na ohua he 10,606 ka nui ma ka la hoomanao aku nei o Kamehameha, a ua hele no hoi na kaa a piha kuineki.
Pau loa mai i ka hoi iloko nei o ke awa na mokuahi kuloko a pau o na hui mokuahi o kakou, koe aku ka Malulani, ma ka la 4 o Iulai e hauoli ai a lealea ko lakou mau luina me na poe nei o ka aina.
Pehea ana la ka heihei mokupea ma ka la 4 o Iulai e like me ka maa i na makahiki i hala? E kapae ia ana paha mai na hana lealea ae o ka la 4 ae nei, a i ole na na moku heihei no paha e hoeueu ae no lakou iho?
He malama hoike ae o Iulai nei o na kula la aupuni a pau o ka paeaina, a ke kuko aku nei na haumana no ka hiki koke mai o ia manawa, i pau ai lakou i ka hele hoomaha o ka luhi imi naauao ana no ka manawa i hala o ka makahiki.
Ua paa aku i ka hopu ia e na makai he eono ka nui o na kane a me na wahine o Moanalua i ke kakahiaka Poakolu iho nei, no ka hewa kuai bia hoawaawa ia. he manawa ae nei i hala ka hoomakakiu ia ana a akahi no a loaa e paa ai i ka hopu.
O ka la nui hou aku i koe, oia ka la 4 o Iulai ae nei, a he mea maopopo e halia e mai nei, aohe io ana no e nele ka hookelakela io ia o ua la nui kaulana la o ke aupuni Aeto a kona mau puuwai oiaio e kulaia mau ai, ma na wahi a pau e loaa aku ana he Amerika kekahi malaila.
Ke koho ia aku nei, e hoohua mai ana i keia makahiki na mahiko malalo iho nei o Hilo i na huina tona kopaa, penei: Wainaku, 8,000 mau tona, Onomea, 8,000; Waiakea, 6,000. Pepeekeo, 5,500; Hakalau, 5,500; a me Honomu, 3,600. Huina o na kopaa ke pololei keia koho e ana, aia ma ke 36,600 mau tona, e aneane oi iki ana mamua o ka akahi hapalima o na tona kopaa a pau e ohi ia ana e na mahiko iloko o keia mau mokupuni. O ka nui o na waiwai puka aku mailoko nei aku o ka aina, oia ko kakou pomaikai oi.
Ua hoomaka ae kekahi haunaele maloko o ka hale inu rama Criterion i ka po Poakahi iho nei, aka, ua hoopau koke ia e Kapena Analu a me na makai ma ko lakou ku kokoke ana malaila a lohe i keia hoohaunaele. O kekahi o na mea hoohaunaele o loko, he haole amara, ua kolo ia aku no ka hotele o na hakihaki kanawai.
E kuai ia aku ana ma ke kudala akea malalo o ka mana o ka Ilamuku ma ka uwapo Makeke Kuai Ia, ka mokuahi Hawaii Waimanalo nona na tona he 50 ka nui a me na pono a pau i pili i ka mokuahi, ke hiki aku i ka Poaono, Iune 23 ae nei, no ka pomaikai o ka poe a pau i kuleana i ua mokuahi la i hooholo ia ai e ka aha hookolokolo moana.
O ka poe e makemake hou mai nei e lawe i ke KUOKOA, he pono ia lakou ke hoouna pu mai i ka uku nupepa ma ka bila kikoo hale leta, e like penei: Ina mai Iune 1 aku a hiki i Dekemaba 31, 1894, he $1.20; a ina hoi mai Iulai 1 aku a Dekemaba 31, he $1.00. A i ka hoi ana aku o ka moku e hoea aku ai ka pepa a me ka bila hookaa pu. 2498-1m
Ua malamaia ma ka la 7 o Iune nei ka hoike makahiki o ke Kula Hanai Kaikamahine o Mauna Oliva ma Kohala Akau, a ua hoike mai na kaikamahine i ko lakou eleu ma na haawina i ao ia ai ia lakou i ka makahiki i pau, a pela no hoi ma ka himeni a me na hana e ae. I ka pau ana o na hana hoike, ua hookuu ia ke kula e hoomaha mai ia wa mai a komo hou iloko o Sepatemaba 3 e hiki mai ana.
I ka hora 8 o ka po Poaono i hala Iune 9, ma ka hale noho o ka ohana Hapakeia ma Palama, Honolulu nei ua omau ia ma ka mare e Rev. Makua Valentine o ka hoomana Katolika Roma, o Robetf E. Lee me Miss Cicilia T. Houghtailing, kaikamahine a D. Houghtailing i hala mua i ka make. Mahope o ka pau o ka ike ia ana o ka paa mare, ua pahola ia mai he papaaina mare a malaila i kalokaloia ai ke ola o na mea mare.
Ua pau loa i ka hamu ia e ke ahi kekahi hale o Mr. William Chung Hoon ma Kauluwela mawaena o ka Hora 1 a me 2 o ka auwina la Poaono no i hala. Aohe mea lawe, o na pono wale no i ka ili, oiai na mea nana i hoolimalima ua hale nei, ua hala i kai nei o ke kulanakauhale no ka lapulapu o no ka hoahu ana no ka la Sabati ae. No ka haiki a me ke kakakii o ke alanui e hiki aku ai i ua wahi nei a ke ahi e nome ana a me ka hemahema o kahi e loaa ai ka wai, ua loaa ole na kokua a na kinaiahi i ka wa pono.
O na batari wikani o ke kahua mokomoko kinipopo i keia auwina ia Poaono, aia mawaena o na puali Hawaii kue ia Kamehameha. Ina e like ana ka Hawaii paani ana i keia la me ka Crescent paani ana i ka Poaono i hala, alaila he wahi manaolana ko Hawaii e loaa wahi make ana maluna o Kamehameha, aka, i mua no ka hoopili o ke akua o ka paoa ia Hawaii oia ka makapaa alaila, e hoi kohana ana ka Hawaii i ke kula o Kaneoneo. O ke ake, ka iini a me ka liki o na lala a pau o ka Hawaii, o ka make o Kamehameha ia lakou, aka, pehea e hiki ai ke hookuakii mai kela akua hoonaikola nui wale.
Ua hoao iho nei o W.H. Aldrich, e holo mahuka i Kaleponi mai Honolulu aku nei maluna o ka moku kialua L. Avvenier i ka Poaono aku nei i hala, aka, ua mahui mua ia kana hoolala mahuka a nolaila, ua makaala loa ia. Ua huli io ia aku o luna o ua moku nei i ka wa mamua iho o ka holo ana a ua loaa io aku oia ma kahi aole kupono no ka poe lanakila e kau ai. Nolaila, ua hoihoi hou ia mai oia iuka nei o ka aina a eia ke noho hou mai nei. O kana olelo pale e lohe ia nei, he hana hoakaaka kela pee ana ona iluna o ka mokupea i kona mau hoaloha, aole he holo mahuka maoli. Ua ho paiia oia i 30 la hoopaahao no ka hoowahawaha i ka aha.
Ua hala aku i ka make, mai ka hale noho aku ma Palama, Honolulu nei, i ke kakahiaka nui o ka la 13 o Iune nei, o Ioane Akina Kahoonei, ka Peresidena o ka Hui Kalaiaina i ka wa i hookahuli ia ai ke aupuni alii o Hawaii nei i Ianuari, 1893. He mau malama ae nei kona waiho ana i ka mai pehu a hiki i ka wa i kaili ia aku la e hoi i ka hopena o na mea a pau. He hoahanau oia no ka ekalesia Katolika Roma a he lima ikaika ma na hana pili i ka ekalesia, a he hookele kaa kupapau pu hoi no ka manawa loihi no ka pa ilina o Koula. I ke ahiahi no o ia la i make ai, ua huna ia aku kona kino kupapau ma ka ilina i kamaaina iaia i kona wa e ola ana. Aloha no ia keiki kamaaina.
Iluna i Mokuaweoweo.
Eia ke liuliu nei kekahi puali makaikai e pii iluna o ka piko o Maunaloa a e ike kumaka hoi i ka lua pele kiekie o Mokuaweoweo. E hoomaka ana keia huakai e pii me na alakai kamaaina loa i ka piina o Maunaloa, mahope aku o ka piina o Maunaloa, mahope aku o ka la 1 aenei o Iulai, me ka manao paa e alo ae i na mauluulu o ka pii wawae ana aku i ka hapa o ka mauna e kokoke aku ana i ka piko, a e pii no maluna o na lio a hiki loa iluna o ka piko. Ua hoolala ia, in a e pii ka huakai i ka la mua, alaila e hele lakou ia la a moe i kahi kokoke aku i ka piko, alaila moe ilaila me na lako i hoomakaukau ia no ka hoaumoe ana me ka malumalu kupono e palekana ai. Alaila i ka lua o ka la, e pii loa ai maluna no o na holoholoua a hiki loa iluna o ka piko. Mai ia kiekie aku e kilohi ai kamahele i na aoao a pau o ka mokupuni nui, a e hohola ia mai ana imua o ko lakou mau kiinohi maka he mau nanaina hiwahiwa ma o a maanei e poina ole ai i ko lakou mau hoomanao ana no ka wa loihi. E haawi ai ana he ekolu a hiki i ka elima mau hora e makaikai ai i ka lua pele o Mokuaweoweo a me na hooipo ana ma o a maanei o keia kiekie e luakaha ai oe mawaena o na ao kalalewa, a e hoiloli ai hoi me na ohu halii i na piko kuahiwi. I ka hoi ana mai, e haalele ana no lakou i ka piko ia la e hoi ana a hoaumoe hou ma kela wahi a lakou i hoopunana ai i ka po mua. Ao ae i ke kolu o ka la e hoi ai lakou a hiki i ka hotele o Kilauea, no ka mea ua manao ia oia no ka pahu e hoomaka aku ai ka pii iluna o Maunaloa. Ua makemake ia e laukanaka ka huakai pii mauna.
Mau Komo Kauhale o ka Po i Kipu ia.
I ka po Poaono aku nei i hala, ua komo ae o Joe Moemoe, he kanaka Manila e noho puhi ohe nei a me kekahi kanaka Manila okoa e iho o Mosymo ka inoa, e komo iloko o kekahi hale aohe kanaka ia po o loko ma Kamakela ae nei, oiai nae na makaikiu e hoomakakiu ana i keia mau kanaka komo kauhale o ka po me ka manao paha e hana i kekuhi hewa. Eia nae, i ko laua lohe ana i ka nakeke o na makai i ka hele ana aku, ua hoao laua e holo, o Mosymo ua ku iho oia i ke kahea ia ana aku e na makai e ku, a o Joe Moemoe, aohe hoolohe mai, holo no. Ia manawa ua ki ia aku oia me na poka pu panapana e na makaikiu Kekona a me Joe Puni a ua ku ma ka wawae hema, nolaila, ku okoa mai oia. Eia ka mea i ku i ka poka ma ka halemai o na paahao ma Kawa ia e noho mai nei e Iapaau. Ke olelo nei o Joe Moemoe aole oia i hele i kela hale me ka manao e powa, aka, i hele i na wahine iloko o ka hale. Aole keia ku ana i ka poka e make ana, aka, malia paha o nawele loa aku ka manawa e hoomalu ai he mau la.
Na Wahine Imua o ka Hana Koho Balota.
Ua hiki ae imua o ka Ahaelele i ka Poakolu, he palapala hoopii na na wahine i kakauinoaia e kekahi komite lede haole koikoi o ke kulanakauhale nei, e noi ana e hookomo ia iloko o ke Kumukanawai e noonoo ia nei ka pono koho balota i na wahine, me ka helu pu mai i na aina kahi i haawiia ka pouo koho balota i na wahine ma na koho balota aupuni kulanakauhale, na koho balota pili i na kula hoonaauao a pela aku. Ua hoike pu ia mai hoi iloko o ia palapala hoopii na wahine e noho on a mau kuleana nei iloko o na bona aupuni a me na hui hoopukapuka o loko nei o ka aina e hoomaka ana mai ke tausani dala aku a hiki i ka ekolu tausani a ka wahine hookahi. Ke hoomaka pu nei no hoi na nupepa haole kuloko me na manao like ole, ma ka ae kekahi ma ka hoole kekahi. Aka, me he mea la i na hiohiona o keia ninau, aole wale maanei aka mawaho aku no hoi o na aina mamao, e oni mau mai ana keia ninau pono koho balota o na wahine.
Na Keiki Hawaii ma ke Kulanui Iale.
Aia na keiki elua a ka Lunakanawai Kiekie Judd maloko o ke Kulanui o Iale ke hookaulana la ia laua ma na hana, e like penei:
Ua kakau iho o A. F. Judd opio i kekahi makao i haku noeau ia no na nanaina o Koolau, a ua puka maloko o ka helu o Mei aku la i hala o ka pepa apa buke Yale Literary Magazine.
O ka lua hoi o na keiki, oia o James Judd, oia aku la kekahi hoe waapa o ka papa eha o ua keiki o Iale o hookuku ana me na keiki o ka papa eha o ke Kulanui o Havada i keia mau la iho e hoea mai ana.
Hele aku imua e na keiki Hawaii a loaa ka inoa e papahi ai i na poo o na wela Hawaii ma na aina nui.
Kula Kaula o ka Pakipika Akau.
Ma na hora mamua o ke awakea o ka la 8 o Iune nei, i malama ia ai na hana hoike makahiki o ke Kula Kahunapule malalo o Rev. C. M. Hyde D. D. a me kona kokua Rev. H. H. Paleka ma Kawaihao. ua ano like no na hana e like me ko ka makahiki i hala. Ua hoike maoli ae na haumana i ko lakou manao kaokoa ponoi e like me ka noonoo a me ke kamailio pakahi ana o kela a me keia ma kona ano maoli iho i makemake ai, aole malalo e ka hoomaa ana i hookahi wale no ano e hahai ai. O ka nui o ua haumana o ke kula i keia makahiki e pau nei, o J. Ah Yu, D. K. Kaaiakamanu, I. K. Kaauwai, S. K. Kaulili, D. K. Kaumiumi, D. Kunukau, C. A. Lazaro, S. k. Makekau, A. J. M. Moi a me S. D. Nuuhiwa. Ua okomo ia na himeni mawaena o na haawina ao i ka wa i hoike ai. Oiai he nui na kihapai hakahaka kahu ole, nolaila ua hiki i keia poe e hoolako aku.
Ua hoolala ia e hoouna mai i kokua kumu hou no Rev. C. M. Hyde ma keia hana mai Amerika Huipuia mai, aka mamuli o ka holapu a ka hune ma Amerika, nolaila, ua hiki ole i ka Papa Amerika ke hoolawa mai i ke kokua i makemake ia no keia hana hoomaamaa oihana kahunapule. Aka, ua ae aenei o Kauka Hai e haalele i kona uku mau no hookahi makahiki a e haawi ia kona uku no ke kokua kumu e makemake ia nei. E noho mana aku ana no o Kauka Hai maluna o ke kula ma ka hooponopono ana.
Haule o Kamehameha ia Crescent.
Ma ka paani hookuku ana a na puali kinipopo Crescent a me Kamehameha I ka hora 3:30 o ka auina la o ka Poaono i hala, ua kupee ia na keiki o Kamehameha e na keiki o ke Crescent ilalo a hiki I ka pau ana o ka paani o na puali elua, me ka lawe haaheo ana ae o na keiki o ke Crescent I ka hauoli kilakila o ka la hoili kaua, mamuli o ka loaa ana o eono (6) mau puni ia lakou a he eha (4) wale no ma ko Kamehameha aoao. No ka mana wa mua iloko o kei @ kau, akahi no a kani@ ponoi ia ke poo o na keiki o Kamehameha I kela Poaono paop @ui wale. Ua koho wale ia, ua hoowalewale ia ke akua o ka Nai Aupuni a ua lilo I na kaikamahine, a pela iho la I maka poniuniu ai na pukaua a me na paulalo, a ahai a ka lanakila I keia wahi puali Crescent I oki poipoi ole la. Ua apiki no ka haawi ia ana o ka make o Kamehameha a ia Crescent kahi@ puali aohe wahi make hookah iki a he a@oai iho la k@ia. Ua lilo nae keia make ana iho la o Kamehameha I mea e mikiala ia @ai ai na paani ana I na wa a pau e ka poe makaikai.
CRESCENT
NA INOA AB. R. BH. O. A. E.
Wilder, W. s.s. 5 2 0 0 3 2
McNicvol, r.f. 5 0 1 1 0 0
Angas, 3 b 4 1 0 2 0 3
Lishman, 2 b 4 1 2 3 3 0
Wilder, H, c 4 1 1 7 3 0
Holt, C. l f 4 1 1 1 0 0
Requa, c. f. 4 0 1 2 0 0
Lucas, W. 1 b 4 0 2 10 1 2
Aood, p 4 0 0 1 8 1
Huina 38 6 8 27 18 8
KAMEHAMEHA
NA INOA AB. R. BH. O. A. E.
Mahuka, 2 b 5 1 1 3 2 0
Pahau, c. 5 0 11 1 0
Ruevaky, s.s. 5 0 0 1 1 0
Lindsay, 1 b 4 2 3 10 1 2
Meheula, r.f 4 1 1 1 0 0
Koki, l. f 4 0 1 0 0 0
Wise, 3 b 4 0 1 1 1 1
Kaanoi, c f 4 0 0 0 0 0
Lemon, p 4 0 2 0 12 0
Huina 39 4 9 27 18 3
EIA NA AIPUNI.
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Crescents 1 0 0 1 4 0 0 0 0- 6
Kamehameha 3 0 0 0 1 0 0 0 0- 4
Eo @auie Paani Ha’neri.
Kam’s 4 1 5 .800
Hawaiis 2 2 4 .500
Crescents 1 4 5 .200
KULA SABATI.
III. 1. Iulai 1. Kala hanau o Iesu, Luka 2:1-16.
EIA kekahi mea ia mau la, hoolahaia aela ke kauoha a Kaisar@ Augusato, e ka
2au ia I ka palapala ko ke aopuni a pau.
2. I ke alii kiaaina ana o Kurenio ma Suris, ka hoomaka ana o keia kakau mua ana.
3. Pau no I ka hele I kakau ia ai I ka palapala o keia mea keia mea I knoa kulanakau hale iho.
4. O Iosepa kekahi I pii ae, mai Galilaia ae mailoko mai a Nazareta ke kulauakauhale a hiki I Indea, I ko Davida kulauakauhale I kapaia o Betelehema, (no ka mea, no ka hale ia a me ka ohana a Davida.)
5. I kakauia’I me Maria ka wahine I hoopalauia nana, e koko ana.
6. A oiai laua malaila, hiki knoa Manawa e haua @ ai.
7. Hanau iho la oia I kana makhiapo kane; a hoomoe iho la iaia ma kahi hanai holoholona, no ka mea, aole wahi kaawale no lakou maloko o ka hale hookipa.
8. Aia I kela aina he mau kahuhipa e noho ana I ke kula, a e kiai ana I ka lakou mau poe hipa I ka po.
9. Aia hoi! Kau mai la ka anela o ka Haku io lakou ie, a hoomalamalama mai la ka nani o ka Haku ia lakou a puni, a makau loa iho ia lakou.
10. A olelo mai la ka anela ia lakou, Mai makau oukou, no ka mea, eia hoi, ke hai aku nei au ia oukou I kja mea maikai, e olioli nui ai e lilo ana no na kanaka a pau.
11. N ka mea, i keia la I hanau ai, ma ke kulanakauhale o Davids, ho Ola no oukou, oia ka Mesia ka Haku.
` 12. Eia hoi ka hoailona no oukou, o Iosa auanei ia oukou ke keiki ua wahi ia I ke kappa keiki, o moe ana ma kahi hanai holoholona.
13. A emo ole mai la ka lehulehu o ka puali o ka lani me ua anela la, e hoolea ana I ke Akua, e olelo ana.
14. E hoonani ia ke Akua ma ua lani kiekie loa, a he malu hoi ma ka honua; he aloha uo I kanaka.
15. Eia hoi kekahi, a hoi aku la na anela I ka lani, mai o lakou aku, olelo iho la ua mau kanaka kiai hipa la kekahi I kekahi, E@, e haele kakou I Betelehema e ike aka hoi ia mea a ka Haku I hoike mai nei ia kakou.
16. Haele wikiwiki lakou, a ike iho la ia Maria a we Iosepa a me ke keiki, e moa ana ia ma kahi hanai holoholona..
PAUKU GULA.
I keia la I hanau ai ma ke kulanakauhale o Davida, he ol@ no oukou, oia ka Mesia ka Haku.
MANAO NUI.
E pono ke hauoli nou no ka hiki ana mai o ke Akua hoola me he keiki la.
OLELO HOAKAKA.
Mai keia wa aku no na mahina eono, o na haawina Baibala no na Kula Sabati, oia no ka moolelo o Iesu mai ka wa hanau aku a I ka makahiki elua o kona oihana haiolelo. Ua wanana ia ka hanau ia ana ma Betelehema o ka Mesia, (Ka mea I poni ia ma ka olelo Heb@ra.) Ua hooponopono ke Akua I ka hooko ana I keia wanana me kea no kupaianaha. Ua noho o Iosepa me Mesia ma Naganta, he mau mile kanahiku paha mai Betelehema aku. Aka me ia wa ua kukala aku a Augusato ka Emepera Roma, e helu inoa ia na makaainana a pau loa ma kona mau panalaau I mea e loaa ai ia me ka pololei kekahi auhau pakahi. Ua kakau ia na inoa maimuli o na ohana lahui. Nolaila, ua kono ia o Iosepa me Mesia e hele aku I Betelehema no ka mea ua pili laua I ka ohana o Iuda, mamuili o ko laua ano he poe mamo na Davids. Ua pau nae ka noho alii ana o ka ohana o Davids. Ua lilo aku ka leialii I kekahi malihini I inaina nui la, he kanaka no Edoma mai, o Herode kona inoa. No luka mai ka hapanui o na haawina Baibala no keia mau mahina hou. Aole he Iudaio a Luka, he Helena paha oia. Ua oi aku kea no noeu o kona Euanelio. Aole oia paha he mea Ikemaka e like me Mataio me Ioane. Akia nae ua akamai loa oia ma ka huli ana I na mea liilii e hai lea aku ai, me he mea la ua ikemaka oia I na mea I olelo ia. Aole kahaha na kanaka lehulehu I ko Iesu komo ana I ka honua. Aka nae he mea ano nui la ma na moolelo lahui a pau loa. Ua komo aia e like me ka puka ana o ka la aole me na leo hooho, aka nae me ka nana e hoonani ai a hoomaemae a hoohana hou I na mea a pau loa o keia ao.
1. La – I olelo ia ma ka mokuna mua, ka la hanau o oane Pabetele. Kaisara-ka inoa ohana alii keia, e like me ko Kamehameha ma Hawaii nei. Augusato – ka mua oia o na Emepera Roma.
2. Kinaina – palua ko Kurinio alii ana oia kona wa mua. Pela ka oia@o i hoike ia ma kekahi mau moni da@a I mau ai a hiki I keia wa. Surie – oia no naapana aina I hui pu ia ma ka aoao hikina o ke kaiwaenahonua.
3. Kakau ia ai – mamuli o kea no maa mau o ka lahui Iudaio. Eia ka hana e hooiaio ai ko Iesu ano maoli he mamo no Davids. Aole I hiki I ka poe ike ke hole I keia hookoana I ka olelo wanana.
4. Davida – oia he kanaka haahaa loa oia, ilihune no hoi, ua hiki ia Iosepa ke kaena aku I knoa ano mamo no Davids mai.
7. Kapa – he mau lole loihi no ka @wili ana I ka bebe hou a paa kona kino palupalu. Hanai – he pahu pohaku nui paha.
8. Aina – na kula hanai holoholona kokoke loa ia Betelehema. Kiai – no ka nui o na powa.
9. Kau – ma ke ano hikilele. Nani – he malamalama ano nui, I kappa ia ka Sekina. He hoailona ia o ko ke Akua pili koke ana I ka mea ikemaka.
11. Oia – hoopakele mai ka make mau loa.
14. Anela – na lahui a pau loa, aole ka lahui Iudaio wale no. Hoonani ia – mahalo ia, aole e hiki I na kanaka ke hoonui ae I ko ke Akua ano nani loa.
I. Ka hanau ke keiki, 1-7. Heaha ka olelo kukala a ka Emepera Roma? I ka wa hea I kakaula ai na inoa ma ka Panalaau o Suria? Heaha ke kumu no keia kakau inoa ana? Mahea kahi I noho o Iosepa me Maria ia wa? Heaha ke kumu no ko laua holo ana aku I Betelehema? Heaha ka olelo wanana I hookoia ma ko laua noho ana aku I ka wa ma Betelehema? Mahea kahi I waiho@a ai ke keiki hou? No ke aha la? He keiki hou? No ke aha la? He keiki a ke Akua anei ia? Heaha ka olelo ao a ka aneloa, Luka 1:35? Ua pololei ko kakou helu mamuli o na makahiki mai ko Iesu wa hanau mai? (Aole. Ua kuhihewa ka haku moolelo nana I helu mua. Ua manao oia ua hanauia o Iesu I ka makahiki 754 o ke k@lanakauhale o roma. Aka nae ua make o Herode I ka makahiki 750. Nolaila ua kuhihewa maoli ua haku moolelo ia. Ua hanau ia o Iese he mau makahiki eha mamua o ka helu makahiki maa mau. Aole nae he mea ano nui keia kuhihea. Aole pili ka pono Karistiano I na kuhihewa o na kanaka.) Oi aku anei ua keiki hou la ma knoa ano maoli mamua o ke keiki a ka Emepera Roma? Ua hookahuli anei oia I ua aupuni nui la? He pono anei ke hoomana aku ia Maria ka makuahine o Iesu?
II. Ka hoike ana o na anela, 8:14. Owai kekahi poe kiai ia po kokoke I Betelehema? Owai ka mea lani a na kahuhipa I ikemaka ai? Pehea na kahuhipa ia wa? Heaha ka olelo ao a kea no maoli o ke keiki hou? He mau keiki hou e ae anei ia hora ma kekahi pahu hanai ma Betelehema? Owai – ka poe e ae e iho e moolelo mai ia wa imu8a o na kahuhipa? Heaha ko lakou mele4 inoa no ke keiki hou? Heaha ke kumu no ka wae ana I mau kahuhipa, aole na kahu, o lakou no ka poe mua I loaa ai keia lono maikai e pili ana I ke Akua Hoola? Ua loaa anei I ko kea o ka wa maluhia piha pono no Iesu mai? Hiki anei I na mea kue I ka pono ke hoolanakila I ko lakou manao? Heaha ka hana e hoopau loa ia I ko oukou maka’u ana aku i ke Akua a me kona pono? Heaha ia hana e hoike mai ai i ka nui o ko ke Akua nani? Ua hoike ia anei a keia haawina o na anela ko ke Akua aloha I na kanaka a pau loa? O kekahi hua anei ia o ka Euenelio I hooloheia e hookiekie ai I na kanaka haahaa loa?
III. Ka manaoio ana o na kahuhipa, 15:16. Heaha ka nanao o na kahuhipa I hooko ai? Ihea I hele ai lakou? Heaha kea no o ka lakou hele ana? Heaha ka wa kupoko no oukou e imi ai ia Iesu? Heaha ka mea hou I loaa ai I keia poe imi? Heaha ka lakou hana I hana ai? Pehea na manao o na kanaka e ae I ka wa a lakou I lohe ai I keia olelo hoike o na kahuhipa? Heaha ka hana a Maria I hana ai? Pehea I hoike ia ai ka manaoio o na kahuhipa? Ua kanalua iki anei lakou? Ua pupono anei ko Iesu ilihune? Ua kupono anei kona hanau ia ana ma kea no haahaa I mea e lilo ai I ka hoola no na kanaka a pau loa?
MANAO PILI.
1. No wai na pomaikai hea I loaa ai no ko Iesu hanauia ana?
2. Ua loaa anei la o eke ola no Iesu mai?
3. Ua hai lea aku anei oe I ka pomaikai I loaa ai ia oe?
4. Ua launa pu anei oe me Iesu ma kona ano kanaka paha ma kona ano Akua paha?
5. ua hoomakaia anei na pomaikai ano hou no ka poe lehulehu no loko mai o na’lii paha, no loko mai o na makaaluana paha?
I ka wa e nakulu ai oloko o ka opu me ka eha, a hele moku ka lepo, alaila, e hoao I ka CHAMBERLAIN’S COLIC, CHOLERA a me DIA@ROEA REMEDY laau lapaau a e oi ak@ ana kou mahalo ke ike oe I kona hop@na. He oluolu, palekana a puhili @ e. He oluolu, palekana a puhili ole, He 25 a me 50 keneta o ka omole a e kuai ia no ma na halekumi lapaau a pau. BENSON SMITH & CO., na Agena @ ko Hawaii Paeaina. @f.
HOOLAHA HOU.
AHA Hookolokolo Kaapuni Apana Ekahi o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o JOSEPH NEDDELES C. GILLMANN o Honolulu, Oahu, I make kauohaole..
Ma ka waihoia ana mai o ka palapala noi a Makaimoku Gillmann, wahine a ka mea I make hoike ana na ake kauoha ole o Joseph Neddles C. gillmann ma Honolulu I oleloia I ka la 14 o Mei, 1894, a e noi ana e hoopukaia ka palapala hookohu lunahooponopono waiwai iaia.
Ua kauohaia o ka P@ALIMA, ka la 29 0 Iune, 1894, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka Manawa I kohoia no ka hoolohe ana I ua noi la, ma ka hale hookolokolo ma @liiolani Hale, Honolulu, a ma ia Manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau I pili, e hoike I ke kume ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la.
Kakauia ma Honolulu, Mei 28, 1894.
Na ka Aha:
Henry Smith
2496-3 Kakauolelo.
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA.
Ekahi o ko Hawaii Paeaina. Maka haoa o ka waiwai o JAMES HALL CAIAPHA o Honolulu, Oahu, I make.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala noi a me ka papa hoike helu a Pipi (w) Lunahooponopono o ka waiwai o James Hall Caiapha o Honolulu, Oahu I make, e noi ana e apono ia na hoolilo he $148.@0, a e hoike ana o na mea I loaa iaia he $284.30, e noi ana e nana a e apono ia kela mau mea, e kauoha ia e mahele I na waiwai e waiho ana ma kona lima I ka poe I kuleana, a e hookuu iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho lunahooponopono waiwai ana.
Ke kauohaia nei o ka POAKAHI la 9 0 Iulai, A.D. 1894, hora 10 a.m. imua o ua lunakauawai la, ma ke Keena ma ka Halw Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka Manawa I koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na papa hoike helu I olelo ia, a o ka poe a pau I pili malaila e hele mai a e hoike I ke kumu, ina he kumu kekahi e ae ole ia, a e hoike mai I na mea I kuleana iloko o ka waiwai.
Kakau ia ma Honolulu, K. H. P.A. Iune 5, 1894
Na ka Aha:
Geo. Lucas
2497-3 Kakauolelo.
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA
Ekahi o ko Hawaii Paeaina Maka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o LOUISA N. ARMSTRONG o Honolulu, Oahu I make.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka Palapala kauoha a Louisa N. Armstrong o Honolulu, Oahu, I make ma ka la 7 o Aperila, 1893. I keia aha, a me ka palapala noi o noi ana e hooialo ia a e hoopukaia ka palapala lunahooponopono waiwai I ka mea noi, James Armstrong.
Ke kauoha ia aku nei, o ka POALIMA ka la 6 o IULAI, 1894 hora 10 kakahiaka o ia la ma ke Keena, Hookolokolo o ua Aha la, ma ka Hake Giijikijiki na Aliiolani Hale, Honolulu, oia kahi a me ka Manawa I koho ia no ka hooiaio ana I ua palapala kauoha ia a me ka hoolohe ana I ua noi la, a malaila a ma ia manhawa e hele mai ai ka pow a pau I kuleana e kue I ua palapala kauoha la a me ka haawi ana I ka palapala luuahooponopono waiwai.
Hanaia ma Honolulu, Iune 1, 1894.
Na ka Aha:
Henry Smith
2497-3 Kakauolelo
HOOLAHA HOU.
AHA HOOKOLOKOLO APANA ELIMA O KO.
Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ke Keena. Ma ka waiwai o KEAONA (K) o Waimea, Kauai, I make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Kaapuni J Hardy.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala noi a W. Olin Crowell, e hoike mai ana o Keaona (k) no Waimea Kauai ua mako kauoha ole ma Waimea I olelo ia, mawaena o n M.@. 1837 a me 1839, a e noi ana e haawi ia ka Palapala Hookohu Luna Hooponopono Waiwai I ka mea noi.
Ua kauoha ia, o ka POAHa, ka la 5 o IULAI, M. H. 1894, I ka hora 10 a.m. oia ka Manawa I koho ia no ka hoolohe ana I ua noi ia, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Lihue, a ma ia Manawa a ma ia wahi no e hele mai ai no mea a pau I pili e hoike mai I ke kumu ina he kumu olelo ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii I ekolu pule ma ke KUOKOA, nupepa I pai ia a hoolahaia ma Honolulu. A o ka hoolaha hope, aole maialo ia o na la he umi mamua ae o ka la I olelo ia no ka hoolohe ana I keia noi.
Kakau ia ma Lihue, Kauai, ko Hawaii Pae Aina, Iune 2, M. H. 1894.
JACOB HARDY
Lunakanawai Kaapuni Apana Elima
2497-3
HOOLAHA HOOKO O KA MORAKI A ME KE KUAI.
KE HOOLAHA IA AKU NEI KA LOHE I kuli9ke ai me ka mana o ke kuai I hoo komo ia iloko o kekahi moraki I ha@a ia ma ka ia 20 o Marakil, A.D. 1888, e KOPIA (k) o Honolulu, Oahu, ia J. M. Monsarrat o ua Honolulu ai Kahu, kope ia ma ko Keena Kakau Kope oke, aupuni, Buke 110 a ma na aoao 135, 136 a me 1871 a I hoolilo ia aku e J. M. Monsarrat Kahu, ia, Henri G McGrew ma ka la 5 o Novemaba. A.D. 1890, a oia hoo ilo ia ana, ua kope ia iloko o ke Keena Kakau Kope, Buke 129 aoao 47 a no ka uhaki ia o ka aelike, oia ka hookaa ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee nolaila ke makemake nei ka mea e paa nei I ka moraki e hookoaku.
Ke hoolaha hou ia ake nei, o keia aina a me na waiwai a pau I kuhikuhi ia maloko o ua moraki ia, e kuai ia aku ana ma ke kudalo akea ma ka Hale Kuda@a o James F. Morgan ma ka PO ONO, IULAI 14, A.D. 1894, hora 12 awakea.
O ka waiwai e kuai ia aku ana, oia keia @l@lo iho penei:
O ka hapakolu I mahele ole ia o keia mau apana aina elua e waiho ina ma Kumuhane a me Puea iloko o Kalaepohaku, Palama, mokupuni o Oahu, no ia ka ili he 3 mau @ka 34-100 kaulahao kuea, a oia na aina iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 2,521 Kuleana Hoona Aina Helu 2,268 I hoopuka ia no Kupahu O ua mau aina la ua paa malalo o ka hoolimalima.
Ma ked ala gula o Amrika Huipuia e hookaa ai. Na uku hana palapala I ka mea e lilo ai.
No na mea I koe, e ninau ia Carter & Carter.
Kakaula ma Honolulu, Maraki 16, 1894
CHARLES L. CARTER
KAHU MALAMA O H.G. McGREW
2497-3@
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
I KULIKE AI ME KA MANBA O KE KUAI hookomo ia iloko o kekahi moraki I hanaia I Iulai 1, 1892, e VAL. ARNKIL a m MAY ARNKIL kaua wahine, o Honolulu, Mokupuni o Oahu, ia Wm. G. Irwin a me kekahi poe e ae, o Honoluolu, na Kahu o ka @ui Alaheo o Oahu a me Aina, he hui I hoohui ia malalo o ke kanawai, ke hoolaha ia aku nei ka lohe I na mea a pau ke makemake nein a Kahu o ka ui Alahao o Oahu a me @a e hooko aku I @a moraki I ano ka haki ia o ka ael@ke, oia ka ho@ka@le ia o ka ukupanee a me ka aie I hoopaa ia I ka wa e hookaa ai, a ke hoolaha hou aku nei l@ @ e kuai aku ana lakou oia ka Hale Kudala @ James F. Morgan ma Honolulu ma ka POAONO, la 7 o IULAI A.D. 1894, hora 12 awakea. I keia aina a paui kuhikuhi ia maloko o ua moraki la.
O ka aina I paa maloko o ua moraki la, aia ke waiho la ma Kulanakauhale Momi, Ewa ma ua Mokupuni la o Oahu, a I kuhikuhi ia e like penei:
O kela mau aina a pau e waiho la ma Kulanakauhale Momi, I kuhikuhi pololei ka Paeiana uni-kumamakolu (13) a me ka hapa hema o ka Paeaina uni kumamaha (14) MA KA Moku a 33, me na hale e ku la maluna iho: a oia na aina I kuihikuhi ia ma ke kii o na Paeaina o ke Kulanakauhale Momi I hoomana a aponoia e ka H@ Alahao o Oahu a me aina, kope ia ma ka Buke 120 aoao 417-420 make Keena Kakau Kope o ke Aupuni, @ noua ka ili he 20, 325 kapuai kuea.
Kuike ked ala. Na uku hana palapala I ka mea e lilo ai.
Kakauia ma Honolulu, Mei 8, 1894.
L.A. THURSTON,
W.F. FREAR,
T.W. HOBRON,
Na Kahu no ka Hui Alahao o Oahu a me Aina.
2497-3
HOOLAHA HOOKO O KA MORAKI A ME KE KUAI.
KE HOOLAHA IA AKU NEI KA LOHE, Mamuli o ka mana o ka kuai I hookomo ia iloko o kekahi moraki I hana ia e D. H. NAHINU a me MALIA NAHINU, kaua wahine, no Hookena laua ma ka Apana o Kona Hema Mokupuni o Hawaii, kekahi o na mokupuni o ko Hawaii Pae Aina, ia John Thomas Waterhouse o Honolulu Mokupuni o Oahu kekahi o na mokupuni o ko Hawaii Pae Aina @ olelo ia , ma ka la 20 o Okatoba. A.D. 1891, kope ia ma ke Keena Kakau Kope ma Honolulu Buke 129 a ma @a aoao 323 a me 321, ke makemake nei ua John Thomas Waterhouse ia, ka mea e paa nei I ka moraki I olelo ia mamua @, e hooko aku I ua moraki ia no ka uhaki ia o ka aelike, oia ka hookaa ole ia o ke kumupaa he Elima Haneri mau dala a me ka ukupanee he 8 hapa haneri pakeneta no ka makahiki hookah mai ia la mai.
Ke hoolaha hou ia aku nei ka lohe, e kuai ia aku ana me ka kudala akea ka waiwai I moraki ia ma ka hale kukala o James F. Morgan ma Honolulu, ke hiki aku I ka POAKAHI la 18 o IUNE, A. D. 1894, Hora 12 awakea.
Eia ka aina I pa@ma ua moraki @n: I keia mau apana aina a pau loa e waiho ana ma Kalahiki, Kona Hema, Hawaii, oia ka apana aina kuleana o Kapinaka (k) I make – Kuleana helu 7027, Palapala Sila Nui Helu 2958, elua 85 1@9 e ka a me ke kuleana o Kanakaole (w)o@ wahi no I make, kuleana helu 9575, Palapala Sila Nui Helu 5232, ekolu 80 10 e ka ka nui, I lilo ia D.H. Nahinu I olelo la maluna, oia wale no ka hooilina I kue e oia nei no ko laua mau waiwai, a me ka apana aina kuleana mahiai o Holi (w) ma ka mahina o Feberuari 22 M. H. 1890, kuleana helu 7574, Sila Nui Helu 7497, hookah 6-100 e ka, a me ka apana aina kuleana mahiai a Mahi (k) I make oia wahi no, I lilo mai iaia ma ke kuai mai a K@ai (w) ka hooilina o Mahi (k) I olelo ia ma ka makahiki 1868, oia hoi ke kuleana helu 7027 a me ka helu o ka Palapala Sila Nui 5520, elua 80-100 e ka ka nui Peia no hoi me na mea a pau e pili ana makaaina a me na hale maluna a me ka p no, no pomaikai a me ua loaa a pau o D. H. Nahinu I olelo ia iloko o ua apana aina ia.
JOHN THOMAS WATERHOUSE
Honolulu, H. I. Mei 18, 1894 2495-4
HOOLAHA HOU.
HOIKE O NA KULA KAMEHAMEHA
E HOOMAKA ANA NA HANA HOIKE MA KA
POAKOLU, IUNE 27, 1894.
E hamama ana na hale hana a e hooniniu ia na mea paahana ma ka Hora 1:30 p.m.
HOIKE: HOOMAKAUKAU HANALIMA.
Hora 3 p.m. ma BIHOPA HALE – Paikau Koa a me Puhi Ohe, Hora 4:30 p.m. Na hana a ka Papa e puka ana, ma ka Luakini o Kawaiahao ma ka POAHA, IUNE 27, hora 8 p.m.
E HAAWI I NA KEIKI AI WAIU
A ME NA POE A MAIMAI
MELLIN’S
FOR INFANTS AND INVALIDS,
FOOD
I KA MEA AI
HE AI HOOU U @ LOA
NO KA HOOULU KAMALII
KA HOOPOHALA MAI ANA
NA MAI AKE PAU
NA OPU AI WALI OLE.
A ME NALELEMAKULE LOAA I UA
NAWALIWALI
HE
AI MAIKAI LOA,
NO NA POKII HANAI LIMA IA
BENSON, SMITH & CO.
NA AGENA WALE NO MA KO HAWAII PAE AINA.