Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 25, 23 June 1894 — Page 2
| This text was transcribed by: | Cheryl Mokuau |
| This work is dedicated to: | Ke`ea & Elli |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MA KE KAUOHA.
Ua hookohuia aku nei o PETER NOAH KAHOKUOLUNA Esq., i ke a la i Notario no ka Lehulehu no ka Aap@aa Hookolokolo Elna ko Hawaii Pae Aina
J.A. King.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune @8, 1894. 2499-3
Ua hookaha ia aku o W.E. MAIKOI i keia la i Agena Haawi Palapala Ae Mare no ka Apana o Wailuku, Mokupuni o Maui.
J.A. King
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 8, 1894
2198-3
Ua Hookahu ia aku o S.H. KAKINA ESQ. i keia la i Agena Haawi Palapala Ae Mare no ka Apala o Hanalei Mokup@ni o Kauai
J.A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaialna, Iune 8, 1984. 2498-3
Ua hookohu ia aku nei o S.H. KALAMAK@E ESQ, i keia la i Notari no ka Lehulehu @o ka Apana Hookolokolo Kaapuni Ekahi o ko Hawaii Paeaiua.
J.A. KING,
Kuhina aKalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 31, 1894. 2497-3
Kuai o na Aina Aupuni ma Okoe, Kona Hema, Hawaii.
Ma ka Poalua, Iulai 24, 1894, hora 12 awakea, mamua iho o ke alo o ka Hale Mana Hooko, e kuai ia aku ai ma ke kudala akea @ aupuni malalo iho e waiho nei ma @, Kona @, Hawaii.
Aina 1 – Nona ka ili he 104 mau eka. Koho kiekie he $75.
Aina 2 – Nona ka ili he 105 man eka. Koho kiekie he $75.
J A KING,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 20, 1894. 2499-3
Kuai o ka Aina Aupuna ma ke Kahawai o Laupahoehoe, Hilo, Hawaii.
Ma ia Poalua, Iluai 24, 1891, hora 12 awakea, mamua iho o ke alo o ka Hale Mana Hooko, e kuai ia aku ai ma ke kudala akea ka aina aupuni ma ke kahawai o Laupahoehoe, Hilo, Hawaii, nona ka ili he 61 65-100 mau eka oi iki aku a emi mai paba.
Kumnknai kiekie a koho aka ai he @308.25
JA KING
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kaiaiaina, Iune 29, 1891. 2499-3
Kuai o ka Hoolimalima o ka Aina Aupuni ma Honuaula, Kona Akau Hawaii.
Ma ka Poalua, Iulai 24, 1894, hora 12 awakea, mamua iho o ke alo o ka Hale Mana Hooko, e kuai ia aku ai ma ke kudala akea ka hoolimalima o ka aina aupuni ma Honuaula, Kona Akau, Hawaii, Nona ka ili he 5400 mau eka oi iki aaku a emi mai pahaa.
Manawa: He 10 makahiki hoolimalima.
Kumukuai Kiekie: He $50 o ka amakahik a e hookaa mua ia ma ka hapa makahiki.
Ke ae ia nei keia hoolimalima malalo o keia mau kumu malalo iho:
1. Ua hiki no i ke Aupuni iloko o ka wa e paa ana keia hoolimalima ke komo ak@ e lawe mai e kuai aku a pau loa a i kekahi hapa piha no ka kumu e haawi i man @ina hookuonooao, a e hoemiia no ka hoolimalima o like me ke kupono,
2. Na ka mea e lilo ai ka hoolimalima e waele i ka lanatana mailuna mai o ka aina a hoomau aku i ka waele ana pela iloko o ia manawa e hoolimalima ia ana
JA KING,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaia@, Iune 20, 1894. 2499-3
HOOLAHA HOOPAU HUI.
MA KA HANA O KA HOOPAU LOA ANA A HOONALOWALE I KA MAUI ELECTRICT LIGHT AND POWER COMPANY
He Kukala.
I ka poe a pau e nana mai ana, owau, o James A. King Kuhina Kalaiaina o ko Ilawaii Paeaina, Aloha:
Oiai, ma ka la 15 of Ianuari, 1894, ua waiho mai ka Maui Electrict Light and Power Company i kaupaleua ia, he hui i kukula ia malalo o na kanawai o ko Hawaii Paeaina, imua o ke Kuhina Kalaiaina he Palapala noi a me ka palapala moolelo i hooia ia e hookaka ana ma ka halawai o na poe i kuleana iloko o ia Hui i kahea ia no ia hana, ua hooholo ia ma ke koho ana o 504 mau mahele mailoko ae o 600 mau mahele o ka poe i kuleana e hoopau loa a e hoonalowale i ua Hui la, a ua kakau inoa ia ua palapala ia e F.L. Stolz ka peresidena no ka manawa a me H. Laws Kakauolelo, ka Luna i noho hoomalu mai a me ke Kakauolelo o ua halawai la, a o ua Palapalu noi la a me ka Palapala moolelo i hooia ia ua hookomo ia ma ka buke iloko o ke keena kalaiaina.
A oiai, na hoolaha ia mahope mai iloko o na olelo Beretania a me Hawaii no kanano ia, maloko o ka nupepa puka la Pacific Commercial Advertiser, Hawaii Star. Hawaiian Gazette elua puka ana o ka hebedoma a me ka nupepa “Kuokoa” he mau nupepa i pai ia ma ke kulanakauhale o Honolulu, oia hoi keia mai ka la 16 o Ianuari a hiki i ka la 20 o Maraki, 189, iloko o ka Daily Pacific Commercial Advertiser, mai ka la 116 mai o Ianuari a hiki i ka la o 20 Maraki, 1894, iloko o ka Daily Pacifc Cmmercial Advertiser, mai ka la 16 mai o Ianuari a hiki i ka la o 20 Maraki 1894 iloko o ka Hawaiian Star, mai ka la 116 o Ianuari a hiki i ka la 13 o Feberuari iloko o ka nupepa Hawaiian Gazette elua puka ana o ka hebedoma, a mai Maraki 31 a hiki i Mei 26, 1894, iloko o ke Kuokou, a oia hoolaha ia ana o ua Palapala noi la a me ka Palapala i hooia ia, no lakou na kope e hoopili pu ia nei me na olelo hoohiki o ia hoolaha ia ana, a
Oiai, ua lawa ia`u ka ike o kela koho balota i hoike ia maloko o ka palapala i hooia ia, ua hana io ia a ua maopopo ia`u o na koina a pau i ua Maui Electric Light and Power Company la ua pau i ka hookaa ia a hookuu ia.
Ano e ike na mea a pau, ma ka noonoo ana no keia mea a me ka hooea ole mai o na kumu keakea, no ia moa, ke kulala aku nei au o ka Maui Electric Light and Power Company ua hoopau ia, a o ka hoihoi ia ana mai o ka Palapala Hoohui i hanaia ai ma ka la 1 o Okatoba, 1891, ke ae ia aku nei ma ka inoa o ke Aupuni Hawaii
Haawi ia malalo o ko`u lima a me ke Sila o ka Oihana Kalaiaina i keia la 29 o Mei, a D 1894.
(L.S.) J.A. KING,
2498 3 Kuhina Kalaiaina.
Kuai o ka Aina Aupuni ma Kauleoli, Kona Hema, Hawaii.
Ma ka POALUA, IULAI, 10, Hora 12 awakea mamua iho o ke alo o ka Hale Mana Hooko e kuai ia aku ai ma ke kudala akea kela Apana Aina Aupuni ma Kauleoli, Kona Hema, Hawaii, nona ka ili he 15 3-10 mau eka, oi iki aku a emi mai paha.
Kumukuai e koho aku ai, he $76.50.
J.A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 4, 1894 2497-3
Kuai a ka Ilamuku.
MAMULI O KA MANA I LOA IA`U MALAlo o kekahi Palapala Ohi Waiwai i hoopuka ia e ka Aha Apana o Honolulu. Ma ka la 26 o Mei, 1894, e kue ana ia OPEALU (w) ka mea hoopii ia, no ka pomaikai o Nihoa (w) ka mea hoopii, no ka huina o $3300, ua hoomalu ia e a`u, a e kuai aku ana hoi ma ke kudala mamua iho o Kalakaua Hale, Honolulu, Oahu, ma ka hora 12 or ka.
Poalua, la 3 of Iulai, 1894,
i ka mea koho kiekie, i na pono a pau, na kuleana a me na mahele a pau o ua Opealu (w) nei i olelo ia, maloko o keia mau waiwai malalo iho ke ole e uku e la mai ka olelo hooholo i hai ia ae la, ka ukupaauee, na akoina a me na lilo.
WAIWAI NO KE KUAI.
Kela hale e ku la ma ka pa o Nihoa (w) ma Kaumakapili, a oia ka lua o ka hale ma ka aoao ma Waikiki o Kaumakapili, ma ke alanui Beritania.
A.M. BROWN,
Hope Ilamuku
Honolulu, Iune 2, 1894. 2497-3
KA
NUPEPA KUOKOA
ME
Ko Hwaii Paeaina i Huiia
No ka Makahiki--$2 00
No Eono Mahina – 1 00
Kuike ka Rula.
| Puka Ana | 1 Pule | 2 Pule | 3 Pule | 4 Pule | 5 Pule | 6 Pule |
| Iniha | $1.50 | $2.00 | $2.50 | $3.00 | $3.50 | $4.00 |
| 2 Iniha | 2.00 | 2.75 | 3.50 | 4.00 | 4.50 | 5.00 |
| 3 Iniha | 2.50 | 3.50 | 450 | 5.00 | 5.50 | 6.00 |
| 4 Iniha | 3.00 | 4.00 | 5.00 | 6.00 | 6.75 | 7.50 |
| 5 Iniha | 3.250 | 4.75 | 6.00 | 7.00 | 8.00 | 9.00 |
| 6 Iniha | 4.00 | 5.50 | 7.00 | 800 | 9.00 | 10.00 |
O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomo la.
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
H. M. WHITNEY, Luna Nui,
J.U. KAWAINUI, luna Hooponopono
No Honolulu, Oahu, Lakou a pau.
POAONO, IUNE 23, 1894
ME KA piha ulumahiehie o ka puuwai no ke ko ana o ka makou mea i paio wiwoole mau ai no ka pono o keia lahui kanaka no keia mua aku, a makou e hoike aku nei i ka lahui mai Hawaii a Niihau i ka lanakila kamahao ana o ko makou aoao a lanakila ke Aupuni Kuikawa no ka wa mau loa. Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Australia mai ka Ipuka Gula mai i kela Poa ono aku nei Iune 16, ua loaa mai ka hoike mai a Peresidena Kalivalana mai ma o kona Kuhina nui la Hon. Walter Q. Gresham, e kauoha mai ana ia Hon. A.S. Willis Elele a me Kuhina Mana Piha o Amerika Huipuia ma Hawaii nei, e hoike aku i ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Paeina i ka olelo hooholo i apono lokahi ia e ka Aha Senate Lahui o ke Aupuni o Amerika Huipuia, a eia ua olelo hooholo la:
ILOKO O KA AIIA SENATE O }
AMERIKA HUIPUTA, }
WASINETONA, Mei 31, 1894 }
HOOHOLOIA, o ka pono io maoli aia no ia kuleana kaokoa i ka lahui o ko Hawaii Paeaina e kukulu a e hoomau aku i ko lakou ano aupuni a me na kahua hana alakai kuloko; aole loa ma kekahi ano e komo aku ai o Amerika Huipuia e keakea malaila, a o na hokai, ia ana aku o na hooponopono pili aupuni o kela mau mokupouni e kekahi aupuni e ae, e manao ia he hana makamaka ole ia Amerika Huipuia.
Ikea: WM. R. COX
Kakauolelo.
O keia ae la malluna ka ke Kuhina Willis i hoike mai ai ma ka la 16 o Iune i ke aupune Kuikawa, a oia ka na lima o Amerika i hookuu i ko kakou waa ponoi, aka, ina e komo mai e Enelani, Farani, Geremania a o Iapana paha me ka manao e lawe kaili ae ia kakou mamuli o ko kakou uuku a nawaliwali, e popoi mai ana ka aeto ia lakou a pau lakou i ka haehae ia.
Ma keia olelo hooholo, ua unuhi kapakahi ae Ka Leo ma ke ano i kuhihewa ai paha ka lahuikanaka Hawaii maoli wale no ka i manaoia ma ia olelo hokoholo. Aole pela, o na poe no a pau loa ma Hawaii nei, na Amerika, na Pelekane, na Pukiki a me na Hawaii, he lahuikanaka lakou no ko Hawaii Paeaina i keia wa, a o lakou no a pau kai manaoia ma kela olelo hooholo, oiai he poe kanaka no na malihini.
E ka lahui aloha, o ke ko aua keia o ka makou mau kalaiaina i paio mau i. Aole makou i pahle a hoopunipuni wal aku i ka lahui e like me na nupepa hapahaole lokoino a kumakaia ia oukou. O keia poe nupepa hapahaole, me ka ike maopopo iho no i ka olelo hooholo a ku Aha Senate, ka mea a lakou i kali hoomanawanui ai no kekahi mau mahina loihi me ka olelo aku ia oukou aqia wale no i ka Aha Senate ko kakou pono hope loa, aka,a loaa ana mai o ka olelo hooholo a ka Aha Senate i kulike ole me ko lakou makemake, ke hoole nei i ka mana o ka Aha Senate o Amerika Huipuia, a ke olelo nei aole i hoike kino mai o Peresidena Kalivalana i ka lohe ia lakou. O ka panina keia o na olelo hupo.
E ka poe noonoo maikai a naauao e kaana akahele i ko oukou noonoo, a kaupaona i keia mau hana apakee a na nupepa anee alii. Ua hoike ae o Kuhina Willis i ke Aupuni Kuikawa i ka olelo hooholo hope loa a ka Aha Senate o Amerika e hookuu ana ia Hawaii e hooponopono kaokoa nona iho, a o ke aha aku koe?
E manao ana anei na nupepa anee alii hookiekie e holo kino mai o Peresidena Kaliavana i Hawaii nei e hoike ia lakou aole hoihoi alii i koe? He Elele Kuhina Mana Piha ko Peresident Kalivana oia e Hon. A.S. Willis a o ka waha ponoi no la o Kalivalana a me ka lahui Amerika holookoa. I@a e waiho ae ka lahui i na manao huhu pilikino, na noonoo inaina kuhihewa, a e hoomaopopo pono iho eia oukou ke hoopunipuni mau ia nei e na nupepa anee alii. O ke kumu, i mea no oukou e lawe nui ai ia mau nupepa no ka nui o na hoopunipuni, a he mea ia e nui ai ka lakou mau dala, oiai he wa kupilikii keia o lakou.
He elua a ekolu ae nei pule i hala ua hoomau mai na nupepa anee alii o ka la 19 o Iune nei ka la hoihoi moi, a ua paa na lole o kekahi poe wahine me ka manao ma ia la e komo mua ai. Ua hoike aku no hoi makou i ka oiaio ma o ko makou ike kalaialua la “aole hoihoi moi i koe, aole no e hoi hou o Liliu a hiki i ka hanee ana o Puowaina.” Ua hala ka la 19 o Iune a ma kahi o ka hauoli piha a na anee alii i manao ai, he hoka, he hohoma, he kuna, hihi, a he maeele o ka puuwai ka mea i panihakahaka ia aku. U hoomakaukau kekahi poe anee alii he mau pouaa no ia la, a eia paha ka mea apa, aole paha e ai ia ana ia puaa, no ka mea, aole e hanee ana o Puowaina, aole e noho hou o Liliu maluna o ke kalaun u ana i uhaai a i hoowahawaha ai.
E like me na poe keiki i ike ole i ka luhi a me ka inea o na makua i ka huli ana i ka waiwai i kuonoono ai na keiki, pela o Liliu i hoopalahuli iho nei i ke aupuni, aka, e hoonani ia na lani kiekie loa he malu ma ka hoouna a he aloha no i kanaka. O na hana apeu e hana ia ana maluna iho o Hawaii, mai ka mea Kiekie loa mai no ia a Kona lima ia e alakai nei i na aupuni o keia no.
Hookahi ka Hauoli Ana mai
o a o
U a lohe mai makou, o ka la 4 o aenei o Iulai, o ia ka la e kukala ia aku ai ke Kumukanawai hou, kukula ia ka Ripubalika ma Hawaii nei a hoonoho ia a Sanford Ballard Dole i Peresidena mua loa no ka Ripubalika, a e hauoli pu kakou na Hawaii me ka lahui o ka Ripubalika kaikuana o kakou ma kela aoao o ke kapa o keia moana Pakipika, no ka mea o ko lakou la hookahi no hoi ia i kuokoa ai lakou i ka 1776, mai na hoomalu lima kakauha ana mai o ke aupuni alii i noho panalaau aku ai lakou i na la mamua iho. Nolaila he mea pono i ka lahui Hawaii ke hoomanao a kulaia no lakou iho ma keia la, e like me ko lakou mau hoahanau ili keokeo Amerika e hauoli nei ma ia la.
Nolaila eia ka majou oleloao i na anee alii a me ka poe i ulaia na noonoo i na malama he umikumamahiku i hala, e hoopololei ae i ko oukou mau aoao iho i keia mau la a ku e like me ke ano o ke kulana aupuni e nee nei, a e haalele loa aku i na alakai kumakaia noonoo papau a lili pilikino i hookohukohu iho nei i ke puhi leo nui e hailiilii ai i ka poe e hana ana no ka pono lahui, a i nuku ia mai e lakou me na huaolelo hehena a maea polopolona kupono ole. Eia no kakou a pau iluna o kahi waapa aupuni uuku hookahi o Hawaii me na hoe waapa waihooluu like ole, a mai noho kakou a hakaka o kahuli auaanei kahi waapa, oiai e ia oia ke holo laelae aku nei a o ka hui aku koe me ka moku manuwa nui, a e oi aku auanei kona waiwui i mua o ka Kamehameha i na`i ai a hui keia mau pae moku i hookahi, no ka mea he aina puni ole i ke kai a waiwai nui ka kakou e na`i nei e hui a lilo i hookahi.
Noho a aike i ke Kukalaia ana o ka Ripubalika o Hawaii.
Ua hoomaopopo ia mai, mahope mai o ka wa i loaa mai ai o ka Amerika Huipuia olelo hooholo no ka ninau o Hawaii e hoopau ana i ke kahua hana hoihoi alii a e waiho mai ana na kakou e koho a e hookele no kakou iho, ua lohe ia na olelo a na luna aupuni Iapana, aole he waiwai i koe no na manuwa Iapana e ku loihi ai maanei. Ua haalele koke mai nei ka mokukaua “Takachiho” a ua hoololi ia aku la he wahi e. O ka manuwa Iapana “Kongo Kan” e ku mai nei, a hnhoho ana a kipu ike lahui mai i ka hoonoho ia ana o ka Ripubalika o Hawaii, a mahope aku o ke kuahauaia ana, e huli hoi aku ai oia no ka home a no ka holoholo aku paha ma kekahi mau kai.
Ke Oni nei no ka Ninau Hoohuiaina.
Mai ka leta makamaka mai a Adimarala Brown i loaa mai i kekahi o kona mau hoaloha ma Honoiulu nei, ua olelo iho oia i keia mau huaolelo i kahakaha ia e kona pulima ponoi, penei:
“Ua pau ae la a ua hooholo loa ia ka ninau o Hawaii ma ka mea pili i ko kakou aupuni (Amerika Huipuia,) a o ka mea wale no i koe no ka poe e paa la i ka mana ma Hawaii, o ke kukulu ae i ano aupuni paa, alaila noonoo aku ka hoohuiaina.”
Me keia mau huaolelo a kekahi kanaka koikoi o Amerika Huipuia, e hoomaopopo iho ai ka poe lolo palupalu, eia no ka ninau hoohuiaina ke oni nei iloko o ka noonoo o na kanaka o na aina elua.
Ke Awalau o Puloa ka Oi o ke Ao.
Ua hala eono hebedoma a me elua la o ka nono ana maluna o Mokuumeume, ma ke kaikuono o Ewa, o ka pualii aliimoku a me na kanaka, malalo o Lutanela Wood o ka Piladelapia, ma ke ana maoli ana i ka hononu a me ka hou ana ilalo i na mea eli i ke awa o Puuloa, a ua piha ma na ano a pau keia ana ia ana o ke awa, e lawa ai ke koho ana no na lilo e hana ai a pau a lilo oia kekahi o na awa kumoku oi loa o ka nani ma ka honua nei. Aole he wahi papa akoa`koa` iki i loa aku ma ka hou ia ana ilalo, a he wahi mea palaueka wale no kahi mea e eli iho ai a hiki i ke kanakolu kapuai ka hohonu i ka wa kai make ma ka nuku. He mea kupanaha ka loaa ana aku o na paia akoa`koa` ma na hai o kela a me keia aoao o ke awa e puka ai, a he mea hoi e maalahi ai no ka hoahu ana aku i ke one i ka wa e eli ia ai. E like me ka nui o ko ka mea nana i ana leha ana i ke awa o Puuloa, pela kona eehia i na pomaikai mana kulana koa a me kalepa o keia awa. Uaa makaikai aku o Lutanela Wood i na awa kumoku ano nui o ke ao nei a koe o Kikane, a aole loa hookahi awa i ike ia e kona mau maka e hiki ke hookuku mai ma na ano a pau me keia awa lau o Puuloa. Ua hiki ke kapili ia he iwakalua mau mile uwapo hoopili moku me ka emi loa o na lilo malalo iho o na wahi e ae o ke ao nei, no ka mea, ua hele ka hohonu a kokoke loa i ka aekai. E kaha ia ana na kii aina a me na palapala a pau pono alaila hoouna ia aku i Wasinetona.
Huli hoi i ka Home.
Ua huli hoi aku no ka home oiwi ka mokukaua Iapana “Takachiho” mawaena o na hora 9 a me 10 o ke kakahiaka Poalua iho nei, mahope iho o kona hekau aua ma Honolulu nei no kekahi mau malama. I ka aui ana ae o kona ihu e hoopuka iwaho, ua haawi aloha ia mai la oia e na poe o luna o ka mokukaua lawehae Amerika “Piladelapia” o Adimarala Walker a me na mokukaua Dchampion a me Kong Kan. Ua ukali pu aku ka mokuahi kolomoku Hiiaka me ka puali puhi ohe o ke aupuna maluna a puka iwaho e ka nuku o Mamala me ka hoaeae ana i ka lakou mau ohe e kikiko`u ana na leo i ka ohuku ale. Mamua o ka haalele ana mai o keia makokaua Iapana i na kaiaulu o Hawaii nei, ua pahola akea ae la ke kapena a me kona mau aliimoku i ko lakou mau mahalo a me na hoomaikai i ko lakou mau hoaloha ma Honolulu nei no na hana aloha a hookipa ohaoha i panee ia aku ia lakou oiai lakou ma Honolulu nei.
Paikau Koa Manuwa ma ka Aina.
No na malama loihi i hala mai ka papa ia ana e ke Aupuni Kuikawa o na koa mokukaua Amerika o ka “Boseton” aole e paikau mauka nei o ka aina, akahi no mawaena o ka hora 9 a me 10 o ke kakahiaka o ka la 19 o Iune nei, mamuli o ka ae hou ana aku o ke Aupuni, i hoolele ia mai ai na koa a me na luina o ka mokukaua Piladelepia no lakou ka nui ma ka 250 paha, e paikau mauka nei, malalo o ke alakai ana e Lutanela L.C. Logan. Ua kakoo ia ke alakai koa e Lutanela Cochran o na koa Marine a me na Lutanela Sharp, Werlick a me Modle a me ka haumana ao kaua moana Berry o na koa luina. Ua maki mai lakou mai ka uapo pae waapa mai a ma ka Union Kuea lakou i hoohala iho ai ma ka paikau wawae, hapai auamo pu a pela aku. Ua kokoke e pau ka hora ia lakou mauka nei o ka paikau ana, a me he mea la ua pau aku la ko lakou mauluuluu o ka paa loa ana iho nei iluna wale no ka moku e paikau ai. Mahope iho o ka pau ana o ka paikau ma Uniona Kuea, ua hoi aku lakou no ko lakou home lewa i ke kai.
Pau-ahi ma Honolulu.
Ua holapu ae na alelo manamana o ke ahi i kekahi hapa lawelawe hana nui ia o ke kulanakauhale nei, ma ka hora 9 o ke kakahiaka Sabati nei, oia hoi kela wahi ma ka aoao makai o Alanui Moi a mawaena o kela wahi ala ololi e komo ai i Halehai a me ka hale hana piula o Mr. Phillips. Na ka hui telepone Bele i hoopuoho mua mai i keia pau ahi, a ua olelo ia ua ike mua ia ka hoomaka ana e a o ke ahi mahope o ka halekuai baka kika o Kubey. Ua hikiwawe loa ka holapu ana mai o ke ahi, a me ka hooikaika nui o na kaa kinai ahi a me ko ka mokukaua Iapana wahi kaa kinai ahi mai i kanahai mai ai ka pahola loa ana aku o ke ahi, aka he mau kinaunau a hemahema no nae ko ka oihana kinai ahi ma keia pauahi i hoao ia ai ko lakou makaukau. Ua kaawale ka Luna Kinai Ahi nui i ka wa i hoomaka ai keia pau ahi a mahope puka mai ana, eia nae ua lawe ae ko Kuhina Kalaiaina i ka noho hookele ana no la manawa. Ua pau loa i ke puhi okaoka ia e ke ahi na hale hana kaa a me amara o W.W.Wright, ka hale kuai kika o Kubey, ka hale humu kamaa Pukiki, ka hele kamana o Lincoln, ka halekua o ka Hui Lako Hale o Honolulu, ka hale kahi lauoho o Molteno a me ka hapa o ka halekuai baka kika o Nap Pake, a o kekahi mau hale aku i koe oia lalanui ia puluelo i ka wai a na iliwai e haluku ana.
O ka mea koikoi loa o ke poho, oia o W.W. Wright ma ka $5,000 paha, aka he $2,000 i paa i ke panihakahaka ia; a o ka ona o ka hale o E.S. Cunha, he $1,000 ke panihakahaka. O Kubey kekahi mea i panihakahaka i kona halekuai kika no ka $500.
O na poe e ae i hoopoino ia e keia pau ahi mawaho aku o keia mau me ae la, ua poho loa lakou no ka paa ole ana i ke panihakahaka ia.
Ke kohokoho ia nei aolepaha i emi ka nui o keia poho malalo o ka $10,000 ke hui ko lakou mau mea a pau.
Haiolelo o Hon. L.A. Kakina imua o ka Hui Ameika.
Ma ka halawai mau o ka Hui Amerika ma ke ahiahi o ka Poalima, Iun e 15, ua poloai akea ia mai o Hon. L.A. Kakina, ke Kuhina noho o Hawaii ma Wasinetona, e huepau mai i kona manao no ke kulana o ke aupuni, a eia iho malalo na owili dainamaita a ua pukonakona nei i iliki mai ai a loaa pono ka lae o na anee alii a lohaloha kuaewanewa ona i ke ala makamaka ole:
E na hoaloha. Hauoli loa au i ko`u konoia ana mai e haiolelo imua o oukou. Oiai, owauko oukou luna hooko kauoha ma Wasinetona no kekahi manawa loihi, he mea kupono no`u ke hoikke pono aku ia oukou i ke kumuhana a na anee alii i palahuli ke alo ilalo. Lana ko`u manao e ko ana ko kakou iini, oia hoi e hui koke ana kakou me Amerika Huipuia. I ka lohe mua ana o na kanaka o Amerika no ka ninau hoohuiaina, ua lehulehu na poe i ala mai e kuka no ka makemake e komo aku o Hawaii i hoku olinolino hou no na poai hoku alohilohi o Ame.ika. O ka oukou hana nui i auamo ai i keia mau mahina he umi-kumamahiku i kaa hope ai nei, he pomaikai nui ia no kakou a pau ke komo kino ana iloko oia mau oehuehu, a he mea ia nana i nakii paa iho i ko kakou puuwai mamuli o ka kakou kumuhana e hiipoi nei. Ua hoea keia kumuhana ano nui imua o ka hale ahaolelo o Amerika, a mamuli o ke kokua o Peresidena i na anee alii ua kono ikaiika ia na poe o ka aoao Ripubalika a pau e ku me ka lokahi no ka hoohulaina, a o na poe Ripubalika a poau loa eia lakou ke kaoo mai nei ia kakou. Ua huliamahi na poe Ripubalika mahope o kakou, aka o ke kumu o ko kakou lanakila, oia no ke komo pu ana mai o na poe Populist a me kekahi poe democrata. Na Senator Kyle i hookomo kela olelo hooholo e kokua ana i ka olelo hoohelo a aTurpie, a na ia mea i haaaku i ka laau hoohiamoe i na poe anee alii a pau loa, a moe aku la lakou i ke ala hoi hou ole mai. Mawaena o na Democarata me kakou, oia no o senatoa John T. Morgan o Alabama, a oia no ka moho oi pookela loa no na ninau hoohuiain a a me ke alawai o Nicaragua, Oiai he mau mahoe laua ma ke ike a na poe kalaiaion a. He nui ai no na poe koikoi o ka ahaolelo o Amerika e kuilima pu nei me kakou ma keia ninau.
Owau paha ka mea kupono e kaana pono i ka kakou mea i hooikaika ai iloko o keia mau ia o ka uluaoa, oiai, aia au ma kela aoao o haka pono mai ana ia oukou e ku ana me ka makaukau e eha ka ili mahope o keia pono a kakou e na-i a e uhalaholo nei hoi. Ua nui na mokuahana e hookuee ana ia kakou, nui na hailiili no na poe mikanele, na poe waiwai, na poe mahiko a me kalepa, a pela wale aku, aka, maluna o keia ninau hoohuiaina, he hookahi ko oukou puuwai, a ua ala like ae oukou, a na ia kulana o ka lokahi i hoopipika aku i na enemi.
No keaha mai keia? Ua hoea mai anei ka milenio ma Hawaii nei? Nui na hana hoohuli ano e ia ana o kakou. I ka 1884, he wahi kamailio wale no hoi ka`u no Kalakaua, ua piena koke mai o S. M. Damon, aka i keia la he ipo oia na ka poe hoohuiaina.
Ma ka hora 10 o ke kakahiaka o ka Poalua, Ianuari 17, 1893, ua kunewanewa o S.B. Dole mawaena o ka hoohuiaina a me na anee alii. I keia la, he hamare kila oia no ke Aupuni Kuikawa, nana i kipopo aku nei a nahaha liilii ka ninau hoihoi alii. Nui ka inaina mamua o Kauka Magam i na keiki mikanele, i keia la, he hoopili oiaio loa oia no kakou.
Na ke aupuni moi i hoonaueue mai la kakou a loaa keia kulana, a oia no hoi ka hopeua o na hana hookaumaha wale a hanauluulu a na moi o Hawaii nei. He mea maopopo aole hiki ia kakou ke loaa ke aupuni kupaa onioni ole i keia wa ke ole e hoohana ia na elau pu. Aole o`u makemake e noho iloko o kekahi aina e lawe mau ana au i na owili poka iloko o ko`u poli, a ola ke kumu o ka huli aku o na maka i ka hoohuiaina.—ka pnuohonua no kakou a pau.
Ua hoao o Amerika e noho hoomalu ia e ka hapanui o na poe koho balota, oia wale no ke aupuni o ke ao nei i hana pela. Ua kupono wale no nae ia i ke aupuni he hookahi ano kanaka. Ina he poe Amerika, Enelani, a Europa wale no kakou, me nei, maalahi na hana. Ua hiki i na lahui Europa ke noonoo no lakou iho.
Ma ke kumukanawai o Amerika Huipuia, e loaa no keia! “Ua haawi mai ke Akua i ka maua pili paa i na poe a pau,” a pela aku, aka ma ka hooko ana o na kanawai, eia ka mea e ike ia nei, “Ua haawi mai ke Akua i ka manapili paa i na poe a pau koe na Pake.” Ua hooko ia keia mau mea me na eleu pu, a oiai he mea e ehaeha ai ka naau ke ike aku i keia mau mea, oia nae, oia wale no ka mea e hana ai i hiki ai ke ku kakou me ka holomua. Oiai, he nui na lahui ano e maanei, he mau kumu hooulu haunaele mau keia. Aole hiki ia kakou ke noho hoohemahema a waiho i na pu e punahelu ma kahi e, oia ke kumu nui o na poe naauao e o ku nui nei no ka hoohuiaina. He olelo lapuwale ka mea e olelo ana e hoao kakou e hooko ma na ano a pau i na kanawai o na aupuni democarata, he aupuni no ka lehulehu. Ina pela, alaila lilo i mea ole ko kakou mauna ana i ko kakou ola ma kela la kamahao o Ianuari 17, 1893.
Ina no paha ua kue mai ka hapanui ia kakou, o ka kakou wale no e hooho ai, ua nalo `oa ke aupuni moi mai ka ili aku o Hawaii. I hakaka kakou i mea e loa ai ke aupuni kupono, a e paio mau no kakou no kona hoomau ia ana.
Aole o kakou makemake e hakaka a hoopoino wale aku, aka, ina e hoopaakiki mai na poe anee alii, e puu ana ka lae o lakou.
Ina eia no oukou ke hoomanao mau nei no na hana a oukou i komo kino iho nei, me ka hopo ole au e alelo aku nei, he mau la helu wale no koe, a e like me na kukuna o ka la e hoomalamalama ana i na puu ma ka hikina, pela auanei oukou e kilohi aku ai i ka hae o Amerika Huipuia e welo haaheo mai ana a aole oia e napoo hou aku.
Ka Adimarala Walker Misiona i Hawaii.
Ua makili ike ikki ia ae ke ano nui o ka Adimarala Walker misio na i Hawaii i ka la 3 o Iune mai ka mea kakau ae o ka nupepa “Herald” o Nu Ioka i hoonoho ia ma Wasinetona a makou e lawe mai nei i ke ano nui penei:
He mea oiaio, ua pili no ka Adimarala Walker huakai i Hawaii i ke kahua hoolulu mokukaua aka o ka manao nui koikoi maoli i hoou na ia ai o Adimarala Walker, ua oi loa ae ia ma na ano a pau ma ka nanaina.
I ka wa i hooholo ia ai kona hooun a ana ilaila, ua hiki mai na iono i ka Peresidena e pau ana i ka helelei liilii ke Aupuni Kuikawa i na wa a pau, a o ka poe anee mahope o ka moiwahine i kipaku ia e hoolala ana lakou e hookahuli i ke aupuni, a e kali wale ana no a makaukau na hoolala alaila hoao ma ka hakaka e hoi hou ka mana o ke aupuni. Ua hoala ia ko ka Peresidena noonoo he mea ia e alakai aku ai i ke kaua kuloko a me ka noho maluhia ole; a e hiki ole ana i ke Aupuni Kuikawa ke malama i ka maluhia, a i loko o ko lakou kulana nele kokua ole e hoomalu ai, e noi auanei o Peresidena Dole a me kona mau alakai ia Beritania nui a i ol,e ia Iapana i na kokua. E lilo maoli auanei o Hawaii malalo o ko Beritania hoomalu koa, a ina hookahi lilo ana ia Enelani o ka noho mana ana, alaila e kaa auanei o Amerika Huipuia iloko o kahi hapa uuku mailuilu loa o kekahi hooponopono ana.
Nolaila ua hoike ia e ka Peresidena ka lohe ia Adimarala Walker aohe manao o ka Mana Hooko o Amerika Huipuia e hoihoi ae i ka moiwahine ma ka nohoalii o Hawaii, aka ma ia manawa hookahi aolo loa o Amerika Huipuia e ae aku ana i kekahi lahui e ae e hoohana i kona mana kiekie iloko o na hana o Hawaii. Nolaila ua hooili ia maluna o ka Adimarala ka mana kilo aupuni e like me kona mana koa. Aole nae oia e komo aku ana kekahi ano e keakea ia Kuhina Willis, aka ua hoike ia aku iaia ina ua ike oia he mea pono e hana alaila e lawelawe oia me ka oiaio a me ka eleu.
Ina i ka wa e hakaka io ai a i ole i ka wa paha e hoao ai ko ka moiwahine poe anee alii e hoala ae i ke kaua kuloko, ailaila e lawe ka Adimprala i ka pomaikai o ka manawa ma o ke ano la e loaa ona leo iloko o na hooponopono ana o na hana; a maluna ae o na mea a pau, i ka wa e ala mai ai na hokai ana kuwaho, ma o kona ano aliimoku kuwaho kiekie la, oia he Adimarala, e lilo ana iaia ke alakai o na puali koa a e lawe i ke alakai ana ma na mea a pau i hana ia.
Ua hoouna mau palapala oiaio maoli mai e Adimarala Walker i ka Peresidena, i ka hiki ole loa ke hoihoi ia ka Moiwahine, a nolaila, o na kamailio ana a pau no ka hoihoi alii, e haalele loa akuu no ka wa mau loa. O ke kuio o kana mau olelo @ me kona ike i na mea aku oloko, ua hoowaipehe loa aku ia i ka Peresidena ka mea hoi i mahalo loa iho i ka makaukau o keia kanaka ina no e hoike mai lakou o kela kahua hana alakai i manaoio ai oia mamua oia ka pololei, ua hooiaio loa ia he kuhihewa.
Ua hoike pu aku ka Adimarala, aole loa he wahi mea e hopohopo ai no ke ala mai o ke kaua kuloko i keia wa e like la me ka wa i hoomaka mai ai oia e noho alakai, a ua manaoio ia o kona hiki kino ana mai nei he haawina maikai ia maluna o ke anaina. Me he mea la aohe kanalua, ua hoike aku oia i ko Amerika Huipuia Kuiana a ua hoomaopopo aku a akaka lea i ka mea a ka puali mokukaua o Amerika Huipuia e hana ai ina e hokai mai kekahi mana o waho.
E Nana ae i ka Ahaaina Haunaele.
Wailuku Iune 16, 1894—Aloha. Ma ka Poakahi nei, Iune 11 ua haawi ae la ka Lunakanawai A. N. Kepoikai he ahaaina nui maloko o ke awawa o Iao. A malalo hoi o ka malumalu o na lau pea i hoonoho ia ai ka papaaina i hele a ohuohu pono i na mea ai. Malaila ae na poe maka hanohano a pau o ua ama haaheo nei Maluikeao. A mawaena o na mea maikai a pau i hoomakaukau ia ai, hookahi mea nani a ko`u maka i ike ai, oia hoi keia: ua ulu mai la kekahi haunaele nui ku i ka hoohilahila. O ka mea nana e hoala nei i keia hana ekaeka, oia no kekahi o na ele o ka hui Aloha Aina, a he mea pili hoi i ka Lunakanawai; a e hoopuka ana oia i na huaolelo ino loa e hoohaahaa ana i ka inoa maikia o kekahi lede; e olelo ana keia kanaka e pepehi i keia wahine i maopopo ole iaia kana mea e hana ai. A malaila no ka Luna Makai nui o makou a ua ike oia i keia mau mea a pau e hana ia nei, aole nae oia i hoomalu iki i keia haunaole. A o ka mea nana ka ahaaina, aole oia i hoao ike e papa i keia haunaele. KW makemake nei keia wahine e hoopii no keia mau hana hoohilahila maluna ona, eia nae ia wai la e hoopii aku ai, no ka mea aole i nana ia ka ponoo na wahine e noho maikai ana iloko o ka apana o Wailuku nei. Hookahi no mea nui i keia lunakanawai o ka makaikai mau i na paia laahia o Iao Saloon. Kou Oiaio,
PALAHEKAPALU.