Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 25, 23 June 1894 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NU HOU HAWAII.

« K» 1 kuauau inai nei ka poe anee ;t! .i «: Wai .lua nei" —Puaena. Ke U|'U Im aku nei, ina e papaana i»il «n i ki mokuihi Aiawa i keau, eku imi ana oia i keia la i r i;,i t i Bvritinia Colutuebia l:i « ī o V i mii o ii:t l»lo o ke kau kiuij»xm! o M"ui i ni.ilama ia ma Wailuku i k:« puln mua o lune nei a no ka w i bf hookalii heb'Hioma a me k i hhe 80. U.i k \k ;e :ie ka nioku pea " C. F. Cr« , ol»er" a ku >ma i Ililo i kekahi 1;« o puh* i ha'.a iloko ona la holo a »«!■-• h i" Kapalakiko ii! : U k.t b:U haawina o keia mau «naknhiki o keaupuni e hele nei ma ka hn«>n )hon -'i > a liooholo ana iho nei o na Aha H«»oU«> a nte Kuka, he 1,4^,473.07. K.'.i ka nupep'i narmi puka mahina ««Pan-'l >iso o ka Pakipika" ke lu«>p<irn»p'-no a hoopuka ia nei e uji ona m iih' nu iunahooponopono hou F. L a me C. F. Clay, ma ke ano liiehie e anoi ia mai ai. No ka niniu poahi loa o na liina o i!» ki'iki 11 ka papapai o keia nupepa ua hauie iloko oka manao pane a H »i. H. Kalam.ikee i puka ma ka ii ka Poaono i hala, ka inoa o P. M.h uilu, he nmkee a al.ilia alli Aia ka mokukaua hao Ameiika <M>rtrle-t«»ti ma Kalio Peru Amerika lUmim. A mahope o kona hoomaeni •<* i;» an i inaiaila, ua kauona ia e luiio p «lolei mai oia 1 Honolulu n • a >• j» in i rna kahi o ka mokut <ua PīlaUHapia. Aole i hoi i mai nei o Paulo Numana ka h<»i»e o ka moiwahine i pau mj k »na huakai aku nei i Kapalakiko. Nt> ka ike maopopo no keknhi ua lele loa ka uhane o ke kumuhana kino iwi ola "Hoihoi Alii." O k«la hoopii koi poiio a Mlss ! Aliee Ayers ia W. Mahuka no ka huina he $5,000, ma o ka uhaki ana 1* o Mahuka i ka aelike mare mawaena o laua, ua haawi mai nei ke fciure o Wailuku i ke polio ma ka $2,500 ka nui. Ua waiho aeue : o Kuhina noho BeriUnia Wotlehouse he hoohalabala i ke Aupuni Kuikawa no ka manao alakai o ka nupepa Avalakaiaa i puka ma kekahi helu i hala, I kohw kui houhou ua olelo oloko, aka i kamallio ia ine ka manao ino ole. Ua haalele aku ka mokuahi Australia ia Kapalakiko i ka hora 2 auio* la o lune 9, a holo loa mai la me 39 mau ohua kapena, 44 inau ohua ooeki ame 41 mau eke leta, a ku nial la ma Honolulu uei i ku hora S:3O kakahiaka Poaono aku nei i halM, lune 16. Ua kau aku ka Hope Ilamuku A. M. Brown maluna o ka Malulani i ke kmkahlaka Poalua uei a hali ia aku la a hoolele ma Kaunakakai Molokai, no ka mea na manao ka Hope Ilamuku e hoohala i kona manawa hoomaha ma ka mokupuni o Ilina, kahi i kamaaina iaia. He paikau b.italiona ka na komopani koa eono o ke Aupuni Kuikawa i ka jk> Poakahi iho nei ma ka Uniona Kuea, a mal.iila aku i 7naki paikau aku ai ma kekahi mau alanui oke kuianakauhale nei a hoo* hiki mai no i ke kuea ka hope, alaila hookuu ia ma ka hoi aua o kela «m« keia komopani i kona mau wahi paikau ponoi iho. Ua ano eieu no ka puali koa, aka aole no ī nele kekahi mau hauleule a kekahi mau poe e kamawae aku ai. Eia nae, aole no ia he mea e nele al ka maLalo la o na kiai naue ole o ke Aupuai Kuikawa o Hawaii e nee aku nei e ku iho ona aupuni Ripubalika.

Owai ke kanaka hoopunipuni oi loa o Amerika Huipuia i keia wa ma ka ninau o Hawaii? O James 11. Biount, kela haole kanu pulupulu o ka Hema i hoouna ia mai ai ianei e kiu a e hoopunipuni a nui. Eia nae, ua loaa kona uku he hoopailua loa la e na mea a pau. Ua pau i ka wili ia e ka wiliko nui o Ewa na eka ko kanu hou he 4G7 ka nui, a o ka nui o ke kopaa i loaa mailoko mai o ia mala ko, he 4,200 mau lona. Ua like keia me ka eiwa mau tona o ka eka ko hookahi, a oia paha auanei ke kiekie o na lepo o Hawaii nei e luai mai nei i ke gula. O ka la 4 o lulai, oia ka la kupono e kukala ia ai ke Kumukanawai oka Ripubalika o Hawaii. He la kulnia ka la 4 o lulai no ka Ripubalika nui o ke ao nei, a no keaha hoi e hiki ole ai ia Hawaii ripuballka ke hoolilo i la hoomanao no ke kukulu ia ana o ke aupuni ripubalika ma Hawaii nei. Ua hooluhaia mai, ua holo ka mokukaua lawe liao Beritania o ka Pakipika, nona hoi ka inoa Royal Aithur mawaena o Coquimbo, Kile a me Oullao, Peru, he mamao nona na mile he 1,200 ma ka averiga ana he 19i muu miie moana o ka hora. Ua oleloīa o ke kiekie loa paha keia o ka holo o na mokukaua. Ua noi mai o kapena Ilooke o ka mokukaua 13eritania Ohampion e ku nei ma ke awa o Honolulu i ke Aupuui Kuikawa eae ia aku kona mau koa ame na luina e paikau mauka nei o ka aina i ka Poakolu aku nei, ua ae mna ia aku no, aka, mahopo mai ua hoole hou ia aku ia ae mua ana.

Ua pakui ia mai i ka Papa Loio o Hawaii nei ma ka Poalua i hala, o A. Bruson, he lunakanawai i pau no Kaleponi, a me Geo. J. Stoneman, he lala no na Papa Loio o na mokuaina o Mikigana a me Wasinetona a ua ae ia aku e lawelawe i ka oihana loio ma na aha a pau o Hawaii nei. Ua kohu poiwai ka hoi i ninini ia iho maluna o na anee alii waha kakani o Honolulu nei ka liele a loha i ka wa i loaa mai ai ka mea hou olaio loa ma ka mokuahi Australia 0 ka Poaono i hala, aole e hoihoi ana o Amerika Huipuia ia Kamakaeha maluna o ke kahuinu o Ilowaii. Ua hoopau a haalele loa i i kela ma nao naaupo. Ua hiki mai nei kekahi haolo waiwai o ka mokuaina o lowa, Amerika Huipuia i Honolulu nei «la o Mr G. N. Si>eneer, a i ukali ia mai no e kana wahine. Ke niakemake nei laua e makaikal a puni i ka paeainn nei, a uani loa hoi ina e hookaha iho ana i ka nani o Hawaii hoololohe iho e noho paa ia Hawaii, no ka mea ona kanaka m il,«n i ala e like me ia ka poe kupono e hiki ke hoeueu i na hana hou oloko nei o ka aina. Ma ka l.i 14 «> lune, ua hoouna mai o Knpena A. vS. Barker oka Mokukaua Amerika « Piladelapia" ia llou. Alapakl F. Judd, he lipine 1 kahakaha ia ka inoa o ka mokukaua maluna iho, e haawi aku i ka lede opio [Miss Hakaleleponi K. Manase] i hoio makaikai pu aku iluna o ka Piladelapia me na lala o ka Ahahui Euenelio nui o ko Ilawaii Pae Aina. Aua lohe mai makou, ualoaaka makana i oluolu ia e ke Aliimoku, a ia i ka lede.

He Leo Poloai Keia—Ke helo aku nel kakou e komo i ka hapa o keia hapa makahiki e naue nei, a eia ka'u lee kauoha ia ouk«u e o'u mau liaku heluhelu nupepa Kuokoa mo ko Hawaii Paeaina i huiia, mai keia la 6 aku o lulai, 1894 e nele uei, a mau loa aku, aole loa e loaa kekahi nupepa i ka mea hookaa mua ole, aia wale no i ka mea e olokaa mua mai ana ia Kimo Ailuau, iaia wale no e loaa ai ka nupepa. Geo. Roger Keomaka, Luna Nupepa o Ewa. I ke kakahiaka Poakolu iho nei o keia hebedoma, ua hoi mai ke Kinau mai kona mau awa kaalo mau mai ma na mokupuni makani aku nei o Oahu, me 17 mau ohua makaikai lua pele kaulana o Kilauea, 19 mau ohua kapena a me 102 mau ohua oneki. Ua hoohikihiki mai ke Kinau no Honolulu noi ma keia huakai, ia 10,300 mau eke kopaa, 200 mau eke uala, 34 mau eke kullna, 44 mau pahu halakahiki 25 mau pahu kamane, 4 mau pena huluhipa, 67 mau ili pipi, 34 mau puaa, 2 mau iio a me 200 mau puolo huikau. O kekahi keia o ka Kinau huakai imi pomaikai no kona mau haku lehulehu, a l ka auwina la o nehiuei ua kukini hou aku ola no kona mau awa maā mau i ke kipa.

Mawaena o na hora 3 a me u o ke ahiahi Poaha iho nei, ua huawi ae o Hon. F. M. Hatcb, Kuhimi o ko iut aina e o ke Aupuni Kuikawa o 'k.. HaWiiii Pi.oaiuii, :t im« k;iu.i k(i", mn k() I:iUM li-'IM»' l!!:l :i':i UU i leola, he aii iii'i iUe u<> ka li.uhilkhki 0 Hon. li. A. K:tki:;.t, Klt-le Kuikawa a Kuhiu:: ManPilui f> Ue Aupuni KuikawM o ko ihiwaii l'aeain:» ma be kukinakauh;slt» poo aupuni o ka ltipub.ilika nui o ke ao uei ma \Vasinetoa;i, ame kana h <Je. Malaila ae na Kuhina, ka Luuukanawai Kiekle a me kona inau kokua, na Luna Aupuni Kiekie o na aina e, a koe ke Kuhina Noho Beritania, ka puali Kanikela, na hoa o ka Ahaeiele a me na poe hanohano o ke kaona nei. O keia haole o W. H. Aldrich i hoopii ia ai e ka poe ana i aie ai ma lionelulu nei, aole e haalele ia Hawaii nei a hiki iaia ke uku pau loa 1 kona mau aie a i ole uku hapa paha, a i hoao e mahuka a loaa aku e pee ana iluna o kekahi moku pea e holo ana no Kapalakiko, hoihoi hou ia mai iuka nei o ka aiua, hoopii ia no ka liewa hoowahawaha i ka aha a hoopai la i kanakolu la ma ka hale paahao. Aka, mamua oka hooko ia ana o ia olelo hooholo, ua mahuka iho la oia a pee hele ma o a maanei, a e ple e hooiaha ia ona uku makana ke loaa oia ma Hawaii nei, hoike okoa maoli aeoei oia ma oka lawe ia ana mai e ka makuakane hoahanau. Ua hoopaa ia oia ma ka halepaahao o Kawa a ke noho nei malaila e hooko i ka hoopai.

Ma ka huakai a ka mokuahi Australia i hoi mai ai i Honolulu nei i ka la IG o lune, piha pono iho la ka hookahi haueii manawa a Kapena rJoudlette o ka Austraiia i holoholo ai mawaena o na awa o Kapalakiko a me Honolulu nei. No keia mea ua lapulapu ae na hoaloha o ke kapena ma Honolulu nei no ka hoomanao ana i kela huakai a loaa he eono hanerl dala a oi, haawi makana aku la iaia ma kela la maluna ae. Aole oia wale, aka, i ka po iho, ua haawi ia ho anaina puhi ohe e ka puali aupuni m.i ke kahua oka llotele Hawaii me na leo mele puhi i paka ia e ke keiki kamaaina o ia oihaua, no ka hanohano o ke kapena a lakou hoomanao ana. Ua hoolaukanaka ia ae no hoi keia po puhi ohe hoo hanohano kapena e ke anaina nui o na hoaloha a me na makaikai i uuu ia ae a akoakoa e hoohauoii aku i ka mo.i nona ka la e hoomanaoia anp. Ua ioihi no hoi ka noho aliimoku nui p.iii o Kapena Houdlette malunu o ka Australia.