Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 26, 30 June 1894 — Page 3

Page PDF (1.71 MB)

This text was transcribed by:  Kamaehu Kamaka
This work is dedicated to:  Awaiaulu

 Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NA KAA AHI NO HONOULIULI Haalalei ia Honolulu… 8:45 1:45 4:35 5:10 Haal@leia Manana….@:30 2:30 5:10 5:56 @@@@@ Eonouliuli…… 9:57 2:57 5:35 6:22 Haaleleia Honouliuli 6:21 10:43 3:43 5:42 Haaleleia Manana 6:55 11:15 4:15 6:10 Hiki i Honolulu 7:30 11:55 4:55 6:45 A no na poaono wale no B Nokela ame keia la CKoe ua la Sabati DKoe na Poaono SU HOA HAWAII

            Ua hookohu ia o Kauku Armitage i Kauka aupuni no ka apana o wailuku Maui ma kahi o Kauka Herbert e hoi loa mai ana i honolulu nei e lawelawe ai i ka oiha@a lapaau.

            Iluna o ka mokukaua PIladelapia ke Kanikela Norewai H. W. Schmidt i ka poalua aku nei kahi makaikai ni, a i kona hoi ana mai ua houuina ia mai la na elemakule pukuniahi no kona hanohano.

            Iloko o ke anahulu i koe, e pau ai i ka wili ia ke eo ko nui o Maka weli o keia makahiki e mahele pinepine mai nei na puka.  Ua ma nao ia e hiki ana i ka 13,500 mau lona i keia oo ko.

            Ma o kekahi palapala make muka la i loaa mai @a ka wokuahi Arawa o ka Poakahi iho nei, i lohe ia mai ni, ua make o Mrs. Edward Bailey ma Oakland Kaleponi una ka la 11 a 12 paha o Meii hala. 

            O ka po@oHonolulu nei e holo ana i ka nana heihei lio o Kahului maluna o ka mokuahi Waila i keia Poalua iho, e hoihoi ia mai aua la kou e ka mokuahi Malunai i ka hora 7 kakahiaka o ka la 5 ae, a e hoohiki loa ana i Honolulu nei ma ia auiina la no.                     Ua hoolele mai ka mokukaua Amerika Piladelapia mauka nei o ka aina i ka hora 9 kakahiaka Poalua iho nei he bataliona koa, a ua heohele paikau ia ae lakou ma na @lanui a hala loa waho i Makiki.  Malaila lakou i uniki iho ai i ka lakou mau ike kaua i a ai a hoi nui @@@ ana.

            Ua hekau mai wa ka nuku o Mamala i ke ahiahi o ka Poalua nei ka mokuahi Iapana"Miike Maru" iloko o umikumamalua mau la holo mai lokohama mai me 1,700 mau limahana hou no na mahiko kipapalale o ka aina lepo momona nui wale nona na lua dala e hue mai nei i nulelo o Amerika Huipuia.  No ka laha o kela mai hana e ka pahu i kapa inoa ia ma ka olelo Enelai "Make Elele" ma Honokaona, no laila ke malama ihiihi loa ia nei e ka Papa Ola na mea a pau aole e hookokoke aku e pili i keia moku.  Aohe walama e pau i ka ilio, nolaila ua pono uo keia mikiala ana. 

            Pakele mai poholo ke kuene wahine o ka mokuahi Arawa i ke ahiahi Puakahi iho nei a me kekahi wahine e iho he hoaloha.  I ka hoe hoe waapa laua o laua wale no a hoi mai a pili in a ka uaop kokoke i kahi a Hiiake e pii mau nei.  A i ke kuene wahiue e pii aku nei e lele luka o ka aina, hul@ aku nei ka waapa o haule aku la iloko o ke kai.  O ke kokoolua, me kona ike no aohe on a ike i kaau lele aku nei e kokua.  Ala malaila kekahi poe kamalii e auau ana a ua lele mai lakou e kokua, eia nae no ke kaumaha loa o na wahine aole hiki ke huki mai.  Mapuli o ke kahea o na leo kokua, ua hoohuli ia kekahi poee ae e nana a ma ko lakou mau kokua ana mai i hoopakele ia ai keia mau wahine mai ke poholo ana iloko o ko hohonu.

            I ke ahiahi poeleele o ka POaha Iune 21, ua hoike ia mai ke ailiili hope loa ana o ke kumuhana :manaolana poho" hoihoi alii, a ua hoo, maka koke kekahi poe kahu e olo ka pihe me na leo kuwo, ma ka o ka hoouna ia ana ae o ka palapala ka nikau(keakea) wahi eleele o waho, i ka elele a me Kuhina Mana Piha kiekie a me naluniaupuni kuwaho e ae, e hoike ana ua kau ka hulu puaa a e noi ana o kahi wea wale no e kamau ai ke aho, mai ike mai oukou i ke Aupuni Ripubalika o Hawaii i ka wa e kukulu ia aku ai.Ua pane ia aku, aohe kuleana i ka makaainana o ke aupuni i hoohanohano i@ mai ai e noho kokoke aku e launa palapala pili aupuni, a aole loa ma kekahi ano e ae e apo ia aku ai ho palapala pili oihana ia. O Lele loa ae la no ia o ke aho.

            I ke ahiahi Poakolu nel ua hoao ae kekahi haole e komo kolohe iloko o ka hale noho o Mr. C. M. Cooke ma alanui Beritania mauka ponoi o Tsmaki Kuea, oiai ka on a hale a me ka onhana aia iuka e Lua kaha ia e hoomaha nei.  Eia nae, o ke kiai Pukiki i koonohoia aim e ma lama i ka hale, ua ike i ka  malama lama o ke kukui ma kekahi keena.  I kona komo  ana aku nei, halawai uku la oia me ka wawahi hale he haole, ka mea i olelo mai iaia in aole  la e puka koke ana i waho e kipu ia ana oia ua holo aku la ke Puki iwaho e holina leo nui ana.  No luila ua makau honua no hoi ke kolohe a haalele awiwi iho la i ka hale me ka loaa ole o kekahi wahi pala. Ua hoouna ia aku na makai kau ilo aka, ua puhalahio e kalohe. 

Ka La Kukala Kumukanawai Hou.

            Ua hookaawale ae nei ka Ahaele i ka la 4 o Iulai, 1894, hora 8.00 kakahiaka, i manawa e kukala la mai ai ke kumukanawai hou o Hawai e ka Peresidena o ke Aupuni Kuikawa, mailuna mai o ka lanai ma ke alo o ka Hale Mana Hooko.  Mahope e kke kukalla ia ana o ke Kumukanawai hou, alaila e hoohiki ia ana o Sanford Ballard Dole e ka Lunakanawai Kie Kie A. F. Judd o ke Aupuni i Peresidena no ka Ripu balika o Hawaii e like me na kuhikuhi o ke Kunukanawai hou, Ia wa no, e kukala mai ana Peresidena i kona Aha Kuhina.  E kani ana ma pukuniahi o ke aupuni a e pulelo mai ana have mai pahuhae mai oluna o ka hale mana Hoeko.  Ua noa ka pa no ka lehulehu e makemake ana e ike i kela mau hana.

Ka La 4 o Iulai ma Honolulu.

            Eia na puuwai Amerika ke hookelakela mai nei e hoohiwahiwa loa ae i ke kulaia ana o keia la a ka la hui nui o ka Ripubalika o Amerika Huipuia ma na ano a pau.  He mau haioleleo ma ke kahua o Kewalo, mau heihei waapa a moku liilii ma ke awa, mau kukini ma ke kahua kinipopo o makiki a he mau kipu pololei alualu makana ma ke kahua o ka Hui Raifela Hawaii ma Kukuluaeo.  A o na mea aku i koe na kela a me keia e olioli ma ko lakou mau wahi iho no ke koeno aku o ka la.

NA LETA

            I Aole o makou wakemake lawe i ke koikoi ua hala no ua manao i hoopuka ia mahalo o keia poo e ko makou poe mea kakau.

He Manao Akea Imua o ka Lahui Hawaii.

            E ka NUpepa Kuokoa e Aloha oe: Ma ka mokuahi o ka Poapono, Iune 16, i loaa mai ai ka lono oialo.loa, a ua ike pu ia iho ka olelo hooholo a ka Aha Senate e hoole aua naole he kuleana i koe o ke aupuni o Amerika maluna o na hooponopono aupuni kuloko o Hawaii nei a e hookuu ana na keia lahui e kukulu i aupuni e like me ko lakou makemake iho. 

            Ma ka olelo hooholo a ka Aha Senate, ke wehewehe lalau loa mai nei na nupepa Ka Leo a Bush, ka Holohope a me Ka Makaainana hailiili waha lepo.  Aia ma kahi o ka olelo hooholo e olelo ana, ua ka lahui Hawaii, ma ia wahi ke wehewehe hoopunipuni nei Ka Leo o ke Diabolo, he kuleana  no i koe ko ka Peresidena no ka ninau hoihoi moi o Hawaii ne.  Ma keia wahi, ua pu iwa loa ka noonoo o ka lunahoopono pono o Ka Leo o ke Diablolo i ka olalau, a ke hiikau nei ka noonoo i o a ianei me ka ike no aole he kule ana i koe o Amerika a me ka Peresidena e pai nuu nei, a ko ao hewa nei i ka lahu.  O ko makou ike ma ua olelo hooholo la, aole he kuleana o Amerika ma keia ninau, ua hookuu mai oia na ka lahui o Hawaii e hana a e kukulu i aupuni o=no lakou ke olelo nei nae ua poe anee alii ne, na ka lahuui Hawaii ponoi e kukula i ke aupuni a lakou i make make ai.  Hele hou no i Kuahewa i ka mala a ke lii, a penei ka wehewehe he mai ia wahi na na lahui like ole i hiki mai i Hawaii nei.  e nana pono i na huaolelo iloko o ka olelo hooholo a ka Aha Senate.  Ma keia weheweh ana a ka leo e akaka ai ka paupau o ka noonoo o ua lunahooponopono la.  Aia ma ke hapa hope o ka olelo hooholo e maopopo ai eia kakou malalo o ka hoomalu ana a Amerika, penei e akaka ai, o na aupuni e komo mai ana a hokai i na hooponopono aupuni o Hawaii nei, e manao ia lakou he hana makama ka ole i ke aupuni o Hawaii nei aia malalo  o ka eheu o ka Aeto.  E ka lahui aloha mai puni i na oleo @@@@@@@@@@@ a keia mau nupepa wahakole.  Ke hoike mai wai nei ka Nupepa Kuokoa a me kona Iunahooponopono wiwo ole imua o oukou, aole he kuleana o ka Peresidena i koe no ka ninau o Hawaii nei, penei hou e akaka ai:  Aole keia he bila kanawai i heokumu ia iloko o ka Ahaolelo @@@@@@@@@@@@@@, a hooholo lakou, koano iloko o ka Aha Senat, a hooholai, alaila waiho aku na ka peresidena, a i hoole mai alaila hoi hou i ka hale i hookumuia mai ai ka bila.  Aka, he olelo hoooholo wale iho no keia aole he veto ana a ka Peresidena ma na olelo hooholo o ka mea a ka Aha Senate e hooholo ai, ua oi aku ka mana nui o ia hale imua o ka Peresidena, aole e hiki iaia ke oni i o a ianei ma na ano a pau ke hililnai nei nae ka Leo a me ko lakou auna hookahi i ka olelo hoopunipuni a ke Komisina Balauou i wahawai iho ai ia lakou e hoihoi ana o Amerika i ka wahine a keoni Kamaka ma ka nohoalii Uhu!  O ka ihu ia, e hiki ana no ia.

            Ke hilinai kuninewa nei kekahi hapa o ka lahui mamuli o ke ao lalau a keia mau nupepa hiki ole ke hilinai ia na Amerika e hoihoi ae i ka pohaku i olokaa Ia ilalo o ka pali ke hoike aku nei makou me ka  oiaio loa, aole loa o Amerika e hoihoi i ua wahine la a Keoni Kamaki no keia mau kumuA  1 He alii puni koko oia-a no ka mea ua kuko oia e oki i ke poo o na haole a pau a me na kanaka Hawaii i kokua i keia aupuni.  2 ma ia manao oua e akaka ai kona hupo a ano pregana e hiki ole ai iaia ke malama i ke aupuni 3 aole makemake o Amerika e hookahe ia ke koko o ko lakou mau io ponoi no ka pono o ka moi i ao aku i ka bila kanawai Loteri i kaiehu ia mai e Amerika.  4 Ua oi aku ka waiwai o na Amerika iloko o keia aupuni.  5 heaha ka pilikoko o na Amerika i ka Moi i hoopauia e hiki ai ia lakou e hoihoi hou mai. 

            O ka makou e kukala nei i mua o ko makou lahui pookuli, aole loa he aupuni moi i koe ma Hawaii nei, a penei e akaka ai:  Ma wainee la haina, Maui makahiki 1887, ua haiolelo o david malo ma halelu 115:5, e ili ana no na akua kii me kona ao aku i na lii in a in a hoomau i ka malama ana i na akua kii e iki ma ana ka poino maluna o ka aina a me ka moi, a eia kana olelo hope loa: 

            "E kipi ana lakou nei (m na misionari) aole nae o lakou nei aka o ka lakou nei mau keiki a me na moopuna.  O ke lii e ola ana i wa, e ku olohelohe ana ola a o ke aupuni e kukulu ia aku ana ia wa, oia ke aupuni paa o Hawaii nei"  He 56 makahiki i hala aku la, akahi no a hooka ia mai ka wanana a ke kuhikuni puuone kaulana ao Hawaii nei.  I hoike e akaka ai ka oiaio o na mea maluna ae, ke waiho aku nei makou i keia:  E waiho aku nei makou i keia: E waiho ana o David Malo I ka ma‘i ma kona home ma ke komohana o ka luakini o wainee, kauoha ae nei oia i kana mau keiki a me ka ohana i keia mau olelo:  "Ina au e make, mai kanu oukou ia‘u ilalo nei e hoihoi ouka ia‘u iluna o Pa‘upa‘u, e lilo mai ana o Lahaina nei i mea ole, a e hue ia auanei ko‘u mau iwi, aia iluna ko‘u wahi e maluhia al.  "  Ua hookoia no ia wuana a David Malo ua noke ia o Lahaina a koe ka puka o ka hale i ka palau la e ka haole, a o ka puu o Pa‘upa‘u, aole e hiki aku ka haole ilaila e mahiko ai.  Nolaila, ua hiki mai ka hoepena ou e Hawaii.  Oiai nui ka poe hai pule i komo iloko e ao ai i ua moiwahine la o ia mau la, ae mai no uwe like no, holoi like no i na hainaka me na wahine haole a em ak poe kuonoono o ka aina, aia nae a hoi mai la lakou kuha mai la mahope, kuamuamu mai i ka poe haipule hookamani.  Aheaha ka hopena oiaio i hiki mai? Palahuli ilalo ka waho ai ai.  Ua pau ka‘u hoike ana i keia mau mea, a ke paipai nei au i kuu lahui aloha.  E kuu lahui, ua hala na la ino o ka hooilo, ua lohea ka leo o ke kuhukuku, he mau la wale no koe a kukala ia aku ke kumukanawai hou, a hoonoho pu ia aku o S.B.  Dole i Peresidena no ka Ripubalika o Hawaii nei.  E hoi mai i ka poli o ka makua, ma ka pahu balota ke alualu, mai puni i na wahi nupepa opulepule.  Ua hoolaha mai hoi, o ka mokuahi o ka la 16 iho nei o Iune e lohea ia mai ai ka hoihoi moi.  I hiki mai ka hana a lohe ia aole hoi hoi alii, Ioha iho ia na eheu, o ka pee loa no ia o Bush aole he ike iki ia ma na alanui ike ole i ka hoi ka noho i ka hilahila i ka hoolaha lalau.  A ke hoolaha hoopunipuni hou mai ne i loaa kahi dala o ka nupepa e aho ia hala ka la.  E kuu lahui, mai kali oukou e like me ka lahui Iudaio a hiki mai no i keia wa, no ka hoi kino ae o Iesu iluna o ka nohoalii o David, a hiki mai nae i keia wa, he hookahi tausani ewalu haneri kanaiwa kumamaha makahiki, aole he hoi iki ae, pelo no oukou e kali kuhihewa nei.  Oia ko‘u lahui. 

            Me ka luna hooponopono wiwoole ko‘u aloha, a me na keiki hoomanawanui o kou halepai. 

            Me ka mahalo, 

                        Hoohuiaina Oiaio.

Aohe na D.  Kapali i holehoole na Iwi o na Alii, a me iwi aina, a me na Iwi Lahui. 

            Ua loaa aku ia D.  Kapali e waho mokaki mai ana me ka huikau,  ua hele no hoi a kuekaa a nakakaka i ka la, ua mau iwi like ole nei. 

            He ninau ka D.  Kapali, nawai i holehole keia mau iwi hikau? hai mai kahi, na na keiki misionari a me na haole, ua kanaka maoli e anee haole ana, o na Kahunapule haole a me na Hawaii, I lawe i ka hoohiki, a me ka poe a pau e ai ana i ka berena a ke Aupuni lanakila e ku nei, oia ae la na pane ia ana o kela ninau maluna ae waiho ae la o D.  Kapali i keia mau pane i waiho ia mai ke komite kuloko o kona opu iho.  Apuka koke mai a no ka olelo hooholo a ia komite penei:  Aohe na kela poe i hoike ia ae nei mamua i holehole na iwi o na alii, a iwi aina a me ka lahui, eia ka na keia poe lmalalo iho nei i waiho aku i ke komite kuloko. 

            Ahahi.  Na ka moi no ma kona ano he mana hooko, e lawe ana na onou ia mai e hooko aku a hooko no me ka pono ole. 

            Alua.  O na Aha kuhina o ka M> H.  1892, koe ka Aha kuhina o Mr.  wilikoki ma.  Na kuhina a ka moi i ka hoahoa ae ai, alakai aku nei ka hoi oukou ia‘u a hiki i kue makapli, haalele mai nei e lele hookahi aku au, a emi hope aku nei ka hoi oukou.  Walohia wale ia mau mapuna leo a ka Haku Moi i puana ae ai iloko o na alakai lalau ia ana.  Aole no na Kuhina wale no keia mau mapuna leo walohia no ka poe a pau e alakai hewa ana i ka haku moi. 

            Akolu.  O ka hapa o na‘@@@ a o ka hapa o na lunamakaainana iloko o ka Ahaolelo o ka makahiki 1892, ka poe o lakou a pau e hookikina ana i Kumukanawai, i pili waiwai ano hou ae, e holomoku mai ka opi uma me ka ike pono no e kue ia aku ana ia mau kumu ino me ka ikaika e ka poe hoopono oloko o ka aina, ka poe i ulu pu ae me keia lahui.  A nui ka ike a makaukau ma ka hookele  Aupuni ana, he mea ole nae ia wahi a ke poo o ka Aha Kiekie.  Ina i hoolohe o Liliuokalani i na ao ana a na lunakanawai o ka Aha Kiekie, eia no ola ma kona halealii nani. 

            Aha.  O na ahahui hookikina i ka Moi e hooko aku i na hana holehole iwi, e laa ka Hui Kalaiaina Liberala, Mekamina a pela aku. 

            Alima.  O na nupepa hoomaka‘u ka‘u i ka lahui a hoopuka 1 ua mea maopopo ole, o ka Leo e haa nou ana me ka maopopo ole o na kumu oia mea.  E alakai ana i ka lahui ma kahi i maopopo ole ke ala e hele ai.  E laa "Ka Makaainana," Holomua," "Oiaio" a me ka "Leo o ka lahui," o na kino kanaka i ike ia ae nei maluna o na kino Ahahui o na kino nupepa, he mau kino holehole iwi alii maopopo, hea keia e holehele iwi aiua a iwi lahui, aohe e mohole iho kahi alualu ia D.  Kapali a waiho wale ae ka iwi.

            HE oiaio no nae ua lawe o D. K.  i ka hoohiki e like ma kana i hoike mua aku ai.  Aole no ke kumakaia a  holehole iho e like no me kana i olelo mua ae ne.  Ua hele no hoi a kuekaa a nakakuka i ka la, i na pela e pono e lae i ka hoohiki i loaa aku ka iwi e paa ana no me ka io. 

            Oia la, e ‘Ka Makaainana" pee i kuono o Iune 18 aoao 3 kolamu 4 pauku iwaena konu o ka aina @@@@ halaha luhi ko kino, me ka @ na huaolelo hanohano @@@@@@@@@@, Pi ko ihu hau i ka makani. 

D.  Kapali

Moanalua, Iune20, 1894.

E Hoike ae ma ke Akea.

            E ka Nupepa Kuokoa a me kou L. H. aloha oe:

            E oluolu mai oe e moni aku i keia mau wahi huaolelo, a nau hoi e huaiaku ma na kihi eha o ka aina, i ike mai o P.P.P@@@@@@@, a penei no ia:

            E Mr. L.H. o ka nupepa ka ma kaainanae oluolu mai kou hanohano e hoike mai i ka inoa oiaio, he makahewa ka hoolaha ana ma na nupepa, ke ole ka inoa ponoi, o ke makou mau inoa he oiaio ia, a e keia inoa hoi he inoa huna, nolaila, o makou ka poe hookuiaina Ripubalika e hana ino ia mai ne ku nei makou me ka maloeloe no ka hele aku imua, aole makou no kau nei au e olelo nei he poe makaha makou hele peia oe e Satana keia moo keleawe kahiko moe hoopuni puni o ka poe anei i makaukau a i ulakolako, oia kau e pane mai nei he pili wale a he hoopii wale, peu laka mai o Huelo.  No kahi e makou, a no ka nele o keia apana i na kanakakupono ole nana e malama ka oihana a ke aupuni, nolaila, huna mai na lai a Ehu a ka makani o ko aina nei e P.P.P., a ola kau e holu papa mai nei me na manao ino okahi au e mene mene ole nei, kouhapala aku i ka ke Akua mea mea i koho mai ai i kahu no na hipa,  o ke kauaka i hilinai ia ola kau e nuku mai nei mai oi aku kou pono in a o kou inoa ponoi kau e kakau iho ai a lealea ko kaua kakele ana, ke i mai nei o i ala, mai hoolei i ka oukou mau momi imua o na puaa. Me ke aloha no ia Mr.  Lunahooponopono. 

            Owau no kekahi o ka Repubalika Kau, hawaii.

Eo ia Hawaii o Crescent me ka Hahana.

            O ka panui kinipopo mokomoko ma ke kahua o Makiki i ka auina la Poaonoi hala, mawaena o na puali Crescent a me Hawaii, ua kaihi aku ka Hawaii, ua kaihi aku ka Hawaii mahope o ka mokomoko hahana ana me kona hoa paonioni e auineume ai he iniha no ka iniha no ka iniha me kekaulike o na batari paani, a mamuli o hookahi kinaunau o Crescent i lilo ai ka eo ia Hawaii.  Ua paani na puali a i elua me ka eleu like, a e hoike ana na nou popo a elua i ko laua akamai nou kinipopo.  Pela no hoi ka hahau ana o na Laaua na puali a elua me ka eleu like a e hoike ana na nou popo a elua i ko laua akama nou kinipopo.  Pela no hoi ka hahau ana o na laau  a na puali a elua a maka hookuku ana o kekahi poe makaikai ua hooholo lakou he mau puali keia i kokoke e pai like laua ma na ano a pau.  Eia iho malalo na ai puni a keia a me keia o na puali a me na kulana:

Hawaiis

Na inoa A.B.B.BH.O.A.E.

Willis, 1 b 4 0 0 71 0

Hart a, a 4 0 1 1 1 0

Thompson, 2 b 4 0 0 7 3 0

Pryce, e 4126 11

Luahiwa r. f 4 1 2 1 0

Crescent.

Na inoa AB.R.BH.O.A.E

Wilder, W.s.s. 4 0 1 0 6 1

McNIcol, r.f 4 2 2 1 0 0

Angas, Bb 4 0 2 3 0 0

Liahmah, 2b 4 0 0 3 4 2

Eia na aupuni

Hawaiis 0 1 0 0 0 0 0 1 0 1 3

Crescents 0 0 0 0 0 1 0 1 0 2

Hoolaha Hou.

Ma ka Aha Apana o Wailuku

W.T. Robinson Hope luna ohivs. Loma &Mahuku

Palapala kii i ka Ilamuku o Ko Hawaii Pae Aina, kona hope a i kekahi makai paha o ka apana o Wailuku, Mokupuni o Maui mo ka Mahalo:

Ma keia ke kauoha ia aku nei oe e kii aku ia Loma and Mahuku in a laua e loaa ma keia Apana, e hele mai imua o‘u, ma ko‘u keena ma Wailuku ma ka la 21 o Iune 1894  ma ka hora kakahiaka a malaila e pane mai ia W.T. Robinson ka Hope Luna Helu o ka Mahele Auhan Apana Elua o Ko Hawaii Pae Aina, a ma ia hoopii ke olelo nei ka mea Hoopii O na mea hoopiiia o laua na On a o keia mau waiwai paa i hoakaka ia penei 90-100 eka aina ma Wailuku.  A o na mea hoopiiia ua aie laua i ka mea hoopii ma ke ano oihana i na Dala he Ekolu me 80-100 no na auhau i helu ia maluna o ua waiwai la o na mea hoopiiia ma na Buke Auhau o ka Luna Helu o ka Apana o Wailuku Mokupuni o Maui, no ka M.H. 1893. Aoiai hoi, ua koi ia aku na mea hoopiiia, aole nae laua i uku mai a ke hoole nei no hoi aole e uku mai i ua auhau la a i kekahi hapa paha.  Nolaila, ke noi nei ka mea hoopii i olelo hooholo e kue ana i na mea hoopiia no na Dala Ekolu me 80-100 me umi pa keneta hou aku hoi elike me ke kanawai a me na koina o ka Aha. 

            E hai aku hoi oe ia Loma and Mahuku in a aole laua e hiki mai kahi ka la a me ka hora i oleloia maluna, e haawiia ana kekahi olelo hooholo e kue ana ia laua no ko lauahiki ole mai.  Haawiia malalo o ko‘o ko‘u lima i keia la 18 iune 1894. 

E. Helekunihi,

            Lunakanawai Apanna o Wailuku Ua huli ia me ke akahele na mea nona na inoa i oleloia o Loma and Mhuku aka aohe nae i loaa nolaila ke hoihoi aku nei au i keia palapala kii me ka hooko ole ia no ka mea o Loma and Mahuku aole laua iloko o keia Apana.

Wm. H. King,

Kapena o na Makai no Wailuku, Mau, K.H.P.A

Ma ka Aha Apana o Wailuku

W.T. Robinson

Hope luna Auhau vs.  J. W. Kalawakua

Palapala i ka ilamuku o Ko A=Hawaii Pae Aina kona Hope a i kekahi Makai paha o ka Apana o Wailuku, Mokupuni o Maui.  Me ka Mahalo:

            Ma keia ke kauoha ia nei oe e kii aku ia J. W.  Kalawakua in a oia e loaa ma keia Apana, e hele mai imua o‘u ma ko‘u keena ma wailuku ma ka la 21 o Iune, 1894 ma ka hora 10 kakahiaka malaila e pane mai ia W.T. Robinson ka Hope Lunahelu o ka Mahele Auhau Apana Elua o ko ko hawaii pae aina a ma ia hoopii ke olelo nei ka mea Hoopii:

            O ka mea hoopiiia he on a oia no ka waiwai paa i hoakaka ia penei: 4.48 mau eka aina me 1 hale e ku la ma Waihee Mau.  A o ka mea hoopiiia ua aie i ka mea hoopii ma kona ano oihana i ua Dula he Umikumakahi me 57-100 no ka auhau i helu ia ma na Buke Auhau a ka Lunahelu o ka Apana o Wailuku, Mokupuni o Maui no ka 1893 a oiai ua koi ia ka mea hoopiiia aole nae i uku mai i ua auhau la i kekahi hapa paha Nolaila ke noi nei ka mea hoopii i olelo hooholo e kue ana i ka mea hoopiia no na Dala he Umikumakahahi me 57-100 me umi pa keneta hou aka hoi e like me ke ka nawai a me ke koina o ka Aha.

            E hai aku hoi oe ia J. W, Kalawakua in a aole oia e hiki mai ana ma kahi, ka la a me ka hora i olelo ia maluna, e haawi ia ana kekahi olelo hooholo e kue ana iaia no kona hiki ole mai.

            Hawaiia malalo o ko‘u lima i keia la18 o Iune, 1894.

            E HELEKUNIHI

            Lunakanawai Apana o Wailuku.

            Ua huli ia me ke akahele ka mea nona ka inoa i olelo ia o JW. Kalawakua aka aohe nae i loaa nolaila ke hoi hoi aku nei au i keia palapala kii me ka hooko ole ia no ka mea o J. W. Kalawakua aole i loaa iloko o keia Apana.

            WM. H. King

@@@@@@@ o na makai no wailuku, maui

K.H.P.A.

Hoolaha Hou.

Ma ka Aha Apana o Wailuku

W.T. Robinson, Hope Luna Auhau vs. S. Koalii

I ka Ilamuku o Ko Hawaii Pae Aina.  kona Hope a i kekahi Makai paha o ka Apana o Wailuku, Mokupuni o Maui.  Me ka Mahalo;

Ma keia, ke kauoha ia nei ia oe e kiii aku ia S. Koalii in a oia e loaa ana ma keia Apana, e hele mai imua o‘u ma ko‘u keena ma wailuku, ma ka la 21 o Iune, 1894 ma ka born 10 kakahiaka, a malailae pane mai ia W. T. Robinson ka Hope Lunahelu o ka Mahele Auhau Apana Elua o Ko Hawaii Pae Aina, a ma ia hoopii ke olelo ka mea Hoopii:

            O ka mea hoopii ia he on a oia no ka waiwai paa i hoakaka ia penei .99-100 o ka eka aina ma Wailuku, Maui.  A o ka me hoopiiia ua aie i ka mea hoopii ma ke ano oihana i na dala he Umikumaamakahi me 50-100 no ka auhau i helu ia maluna o ua waiwai la o ka mea i hoopiiia ma na Buke Auhaua ka Lunahelu o ka Apana o Wailuku, Mokupuni o Mau, no ka M.H. 1893.  A oiai ua koi ia ka mea hoopiiia aole nae i uku mai, a ke hoole nei no hoi aole e uku mai, a ke hoole nei no hoi aole e uku mai i ua auhau la  a i kekahi hapa paha.  NOlaila, ke noi nei ka mea hoopii i olelo hooholo e kue ana i ka mea hoopiia no na Dala he Umikumakahi me 50-1000 me umi pa keneta hou aku hoi e like me ke kanawai a me ke koina o ka Aha. 

            E hai aku hoi oe ia S.  Koalii in a aole oia e hiki mai ana ma kahi ka la a me ka hora i oleloia maluna e haawi ia ana kekahi olelo hooholo e kue ana iaia no kona hiki ole mai. 

            Haawiia malalo o ko‘u lima i keia la 18 o Iune, 1894.

            E HELEKUNIHI,

            Lunakanawai Apana o Wailuku, Ua huli ia me ke akahele ka mea nona ka inoa i oileloia o S.  Koalii, aka aohe nae i loaa.  Nolaila ke hoihoi aku nei au i keia Palapala Kii me ka hooko ole ia, no ka mea S.  Koalii aole i loaa iloko o keia Apana

Wm. H, King,

Kapena o na Makai no Wailuku, Maui.

Hoolaha Hooko o ka Moraki a me ke Kuai.

Ke HOOLAHA IA AKU NEI KA LOHE, I kulike ai me ka mana o ke kuai i hookoino ia iloko o kekahi moraki i hana ia ma ka la 2 o Februari, A. D.  1891 e Sarah a Swinton a me kana kane me H.S. SWINTON o Honolulu MOkupuni o Oahu, ko hawaii pae aina ia peter C. Jones o ua HOnolulu la, kope ia ma ke keena kakau Kope o ke aupuni Buke  182 aoao 65 a no ka uhaki ia o ka aelike iloko o ua moraki ia oia ka uku ole ia o ke kumupaa a me ka ukupaneo i ka wa e hoookaa ai nolaila me hooko aku ana ka mea e paa nei i ka moraki.

            Ke hoolaha hou ia aku nei o na aina a pau a me na waiwai i kuhikuhi ia iloko o ua moraki la e kuai ia aku ana ma ke kudala akea ma ka hale kudala o James f morgan i ka poaono iulai 21 1894

            O ka waiwai e kuai ia aku ana oia keia ma lalo iho:

            O keia mau aina a pau a me na hana hou ma luua iho e waiho la ma ka ihona o Puowina ma honlulu pa aina helu 475 ma ka palapala aina aupuni o ia wahi a oia naaina i ku Helu 3,521 nona ka ili he 11,250 kapuai kuea. 

            E uku ia ke kumukuai ma ke dala gula o Amerika huipuia.

            Na uku hana palapla i ka mea e lilo ai .

            Hanaia ma Honolulu, Iune 23, 1894. 

P.C. Jones Ma o kona mau loio la carter and carcarter.

Hoolaha Hooko o ka Moraki.

            KE HOOLAHA IA AKU NEI KA LOHE I NA mea a pau i kulike ai me ka maua o ke kuai i hookono ia iloko o kekahi moraki hana ia ma ka la 24 o Iune 1889 e LAIKA KELIIWAIWAIOLE  a me M. KELIIAA  o Honolulu Mokupuni o Oahu ia Oecil Brown o ia wahi hookahi no kope ia ma ke Keena Kakau Kopo Buke 116 ma na ao ao 193a me 194 ke makemake ne ka mea nona ka inoa malao iho iho e hooko i ua moraki la no ka uhaki ia o ka aelike ola ka uku ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee.

            Nolaila, ke hoolaha hou ia aku nei, mahope iho o ka pau ana o na hebedoma ekolu mai ka la aku e puka ai keia hoolaha e kuai ia aku no ma ke kudala akea ka waiwai i paa maloko o ua moraki ia ma ka Hale.  Kudala o James F. Morgan ma ke kulanakauhale o Honolulu, Mokupuni o Oahu ke hiki aku i ka Poaono, la 21 o Iulai, 1894 hora 12 awa kea.

            No na mea i koe e ninau ia

CECIL BROWN

            Moa e paa nei i ka moraki:

            O ka waiwai i paa maloko o ua moraki nei,

oia keia apana aina e waiho la ma Kawaihae Mokupuni o Hawaii, a i kuhikuhi pono ia na palena iloko o ka Palapala Sila nui helu 5,514 kuleana Hoona Aina Helu 3,668a oia kekahi o na apana waiole ma ka palapala kauohaa D.  Manuia i hooponopono ia imuo ka Aha Hooponopono Waiwai.

            Hoolaha Hooko o ka Morakia ke Kuai.

IKULIKE AI ME NA HOOKO ANA O KEkahi nij=raju u gabaua e JOHN COSTA o Kainaliu, Kona akau mokupuni o Hawaii ia Henry Weeks o Kainaliu no ma ka la 27 o Novemaba A.D. 1885 kopeia i ke Keena Kakau Kope,  Buke 99 a ma na aoao 4 m3 5 ke hoolahaia aku nei ka lohe, ke manao nei ua Henry Weeka la e hooko aku i ua moraki la no ke kumu, ka uha!