Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 26, 30 June 1894 — NUHOU KUWAHO [ARTICLE+ILLUSTRATION]

NUHOU KUWAHO

Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Arawa i ke kakahiaka Poakuhi aku nei mai Vanekouwa loa mai, ua loaa mai la makou na mea hou maialo iho: Ua akeukeu ae ke kumukuai o ke kopaa ma ka iono hope loa a i ka 3.03 mau keneta o ka paona hookahi ma na makeke o Amerika Huipuia. Aohe wahi. nu hou iki e li!:e me ka na Anee Alii e monl aku nei na haae e hoihoi ia ae ana ka moiwahine i kipaku ia. Ua make, ua kakia ia ka pahu kupapau a uarkanu ia a nalo loa. NA HAWAII MA KA PEA He la nūi hookahakaHa no na Hawaii ma ka Hoikeike o Kapalakiko ka auina ia Poakahi la 11 aku nei o lune. OW. F. Lesser, ka luna nui o ka Hui Kauhale Hawaii oka Luapele o Kilauea, oia ka Ilamuku o ka la, a ua kau oia maluna o ka lio mawaena o na klai o ka Hale Hoikeike a ino ke kahua o ka Puali Puhi Ohe Mekiko i kukulu ia ai; mahope aku ona iloko o ka huakai, kela pipi momona a laahia i papahi ia mena pua ku 9 ke ahua no ka lapana e lana ai, e kau ana naaluna o kona kua ke kahuna kiekie o Pele; na poe mele Hawaii aku i aahu ia me na lole o ka hui naua, me na papai* laiki e knpakahi ana ame na lei pua i kaei kepa ia, e hele aaa na wawae a e hoaeae ana na waha; mahope aku o ka poe mele, na paa kahili e naue malie aua me he mea la e hele ana imua o na alii; a ma kahi o ke alil iloko o ka huakai he kaa pua i like me ke kaa holo lealea huki lima ia eka lapaea. E liolo nna ma na aoao he ewalu mau kaikamahine Hawaii maluna o na lio me na pa-u lole puhauhau i kapalapala ia me ka eleele ame ulaula. Me muu lio pienaena ko lakou i noi ia aku mai ka puulu mai o na lio i houluulu ia no ka poe puni kau lio. Aia pu iloko 0 ka huakai he kauna ame elua keu mau <caa lio i hoopiha ia me na malihlni i poloai i'a a me na kamaaiue o ke kauhale Hawaii; a o ka paniaa loa o ka huakai, oia nu pukuniahi keleawe elua i kukulu iu mamua o ka halealii o Liliuokalani. 1 ka pau ana o ka hookahakaha, ua hookaawale ia ka alauui no ka holo heihei ana o ii.s? kamalii wahine ma na lip. / $au lealea hooikaika kino i ka a he ahaaina luau ma ka po i f NJk NA OLA O NA. ABfKRIKA MV V |IAWAII. Ke olelo mhi nei kH nupepa Demoearata Emminer o Kapalakiko o lune 12, oiai aole o Peresldena Kalivalana manaoio e ulu mai ana he haunaele i ka wa o lohe maopopo ia aku al i Hawaii ka olelo hooholo a ka Aha Benate nui o Amerika Huipuia e hookua aua na ka lahui o Hawaii e koho i ke ano aupuni a lakou i makemake ai ma keia mua aku, aka ua hoouna e aku nei no nae oia I na olelo hoonaaauao ia Adimarala Walker, o malama loa i na ola o na haole Amerika ma Haawaii ame ko lakou mau waiwai, i ka wa e ala mai ai o kekahi haunaele ma Hawaii. NA O AMEKIKA H^IPUIA. Ho pau abi he hapalua miliona ke poho kai holapu ae ma ke kulanakauhale nui o Kikako ma ke aumoe o ka la 10 o lune. E lioouna aku ana ke Kulanui o lale ma Amerika Huipuia i puali hoe waapa wikani e mokomoko me na keiki o ke Kulanui o Oxford ma Enelani, a o ka la 20 o lune ka la e haalele ai na keiki Amerika a hoio aku i Eoelani. Ke iiki la na keiki Amerika e ahai ana lakou i ka lanakila i keia heihei ana. Aia no ka bila hooponopono auhau dute ke apa hele la iloko o ka Aha Senate o Amerika Huipuia. Aoie wahi mea a nee aku imua ma ka la 14 o lune, oiai lakou e noonoo ana no ka hookomo dute a date ole paha i na huluhipa maemae ole.

PAA PIO O PERESIDENA EZETA. Ua ku ae ma Kapalakiko i ka la 14 o lune, ka mokuahi Colima mai Panama mai a me na awa mawaena mai. Ikawa o ka mokuahi ma ke awa o Acajuelta, ua lolie ia ua hooiimalima ka poe mahopeo o Ezeta, ka Peresidena o Sana Salavadoa i pau, i kekahi mokuahi Kelemania e ku ana ma ke awa, a e kukakuka hou ana i ka hoolimalimaiio kekahi mokuahi hou aku. Ua lohe ia ua hooill ia uialuna o kein mau mokuahi he puu nui ona d da, a o ka manao nui e laulatm ana e makemake ana ka poe Uuku i nuihope o ka PereBidena i kn wa kaua, e mahuka lakou i pakele ai ko lakou mau ola. Ma na lono hope ioa, ua hopu pio ia a ua pia o Peresidena Ezeta, a maiia ma ia mea e hoololi hou ae ana na hoalolui o Ezeta i ka iakou mau hoolala lunn. KE HAKAKA NEI NO MA BERAZILA. Nu loka, lune 11.—Ke olelo mai nei I*>a palapala ī ka nupepa Herald i loaa mal nei mni 13uenosa Arisa mai, ua hoohikliele iu ka pualikoa o ke aupuni o Berazlla malalo o Coionei Sampacoa ua hoauhee pu ia e na koa kipi malalo o Generula Pina ma Congurara. Ua hookahi haneri a me kanalima na koa i make a i ku a eha iloko o ia kaua ana. O Uenerala Loreno, ka Pere.s(deua o ke aupuni kipi kuikawa iloko o ka mokuaina o Santa Catherina, ua paa mai nei i ka hopu pio ia. KIPIKIPI MA COREA. Ua hoouna aku ka Mikado o lapana ho pualikoa nui e malama i kona mpu pomaikai ma Corea. Ua lohe wale ia, ua holo mahuka aku ka Moi o Corea aia iluna o ko lapana kuleana aina ia e nolio la. Ua loaa ae i Ladana ka lohe, mai Sanahai ae, Kina, ua lilo pio niai i na poe kipi o Seoul, ke kulanakauhale poo aupuni o e -'.ea. Ua hoolele ia aku na pualikoa lapana iuka 0 ka aina mi-iluna aku o na manuwa e malama i na ola a me na waiwai. Ua hiki ae i ke aupuni o lapana ka lono mea hou ma ka waeaolelo e hoike ana, o na pualikoa a ke aupuni o Corea i hoouna aku ai e hoopio i ke kipī kuloko a ka aoao Togaku i hoala haunaele aenel, ua pau 1 ka puhee i na enemi me ke ki ole ia hookahi kani pu. E hoouna hou ia aku ana na koa kokua mai ka 400 a 500 e ke aupuni mai CherauJpo no ka hoopio aua. Eia ke pii mai nei ka heluna o ka poe kipi i kela a me keia la. MAKE ANA O KE SULETANA O MOnoeeo. Ua hiki ae ma ke kulanakauhalo o Ladana ka lohe, ua make ma ka la 7 o lune, ke Suletana o Morocco, oia o M uley Hassan, i ke 55 o kona mau makahiki oke ola ana. Ma na lono malu, ua pnwa maoli ia ke kumu o kona inake ana. 0 kona kulana, he koikoi a hanohano, elike no me ke ano nui o kona kulana papalua he emepera a he panihakahaka no ke Kaula o Mahotneda, no ka inen, he mamo oia. Ua loaa I kela kanaka ka manao kupaa naue ole. Mamuli o ka luli ole o ka manao e laulaha ana maluna o ka emepire, ua lilo ke kulana noho poo ana o ke Suletaoa no ka hoomana i mea koikoi loa. Ua malama o Muley Hassan i ka hoomana e like me na mea a pau i lawelawe ia o ka hoomana Mahomeda. A i kulike ai me na iala o kona alo alii, o ala ana oia mai

hiauaoe mai ma ka liora 3 waaano a pule. Ua kapa aku kona mau makaainana iaia uaoi aku kona kulana akua mamua o kona kulana moi. Ua kuahaua aku ka pualikoa i kana keikikane ia Muley AIkIuI i pani noaa. MaUaridd, lune 15.—Ke olelo mai nei kekahi mea kakau nupepa, ua ae o Farani a me Italia i ka Bepania noi e hana like na mana nui ma Morocco i mea e pale ae ai i ke kaua kuloko raa Morocco. Ua ae no o Beritania Nui a me Geremania me ka hookoe no i kekahi aole e hului pau. KA RUSIA MAU LAUNA KAI.EPA ASA Sana Peteroboro, lune 14.—Eia ke Kuhina Waiwai o Mr. Wliite ke hoouna nei i luna aupuni kiekie ia M. SobODguine i Kina, lapann, Corea a me Huipuia, me na olelo hoonaiuao e makaikai aku i na wahi ano nui o kela mau aina maluna ae, o ka oi aku nae ia Kapaiakiko, a o hoi'ke aku i ke ano maikai e apono ai me ka manao e hoomahuahua aku launa kalepa ana me Rusia. %a hook(ii)u ia o M/ Sobonguine ma ka misioua e hoeueu ae ai na launa ana me\me rika Akau. O ka kona mtnawa e hele ai ma keia misiona, lse elua mau makahiki. KA MA'l LUKU ««MAKE%LEELE" MA KINA. Ua hiki ae ma na unokuaina kupakahakai o ka Pakipika o Ameiika Huipuia na iono hoolele hauli, no ka puka ana ae a laulaha ma Canton a me Honokaona, Kina, o ka ma'i

luku weliweli nana4 hooneoneo iho ia Ladana i ka 1665, a i ike ia ma ka inoa ka "Make Eleele." Aia ke hoeueu ia mai la na Papa Ola, e makaala ioa aku i ke kiai ana i na moku a pau mai Kina mai e ku aku ana ma na awa o Amerika. O kela mau mokuahi e holoholo mau nei mawaena o Kina a me Kapalakiko, & lawe ana i na ohua pake ma na haneri o ka huakahi hookahi, e kiai ikaika loa ia ana ka lele ana mai o kekahi mea i hoohuoi ia ua loaa i ka mai. O ka mokuahi Belgic ke ku aku ana i Kapalakiko i ka la 19 o lune, a nolaila e hakiio makaala loa ia aua na wahi e pili mai ai ua mailele la. O ka wa e hoomaka ae ai ua anoano «'make oleele" la e puka mai ka wa e haaiele ai ka moku i ke awa e laha ana a i kahi e 'aku, uia no ia iloko o na la ewalu. A oiai, o ka loihi e holo ai na mokuahi mai Honokaon a hiki i lokahama, he ewalu mau la, nolaila e ike e iaana na anoano o ua mai Ia iloko o ia mau ia, mamua o ka huli hoi loa ana o na mokuahi no Kapalakiko. KO PERESFDENA GONZALVES HOOKUEWA lA. Nu loka, lune 12.—Ke olelo nei ka mea kakau a haku manao o ka nupepa «<Herald" e noho ana ma Buenosa Aresa, he hookahuii aupuni ma Paragua i ka Poaono, aole he wahi poka hookahi i ki ia. I ka wa a ka Pere9idena, i ukali ia e ke Kuhina Kalaiaina a me ke Poo 0 ka oihana hoomaiu, e komo ana iloko o ka Hale Ahaolelo e lawe i ka mann, ua hoopuni ia ae ia oia me ka hikiwawe ioa, hopu ia iho la a paa e na kanaka i hoolako ia lakou j me na mea kaua a hookikina aku la iaia e waiho mai i ka oihana. la manawa koke no, ua lawe ae la ka Hope Peresidena, oia ke keiki hoahanau a Generala Cabeliero, i na mana o kalawelawe ana i ka oihana Peresidena. O ka manao o kela hookahuli aupuni ana, i hoohoka ia ai ka liolo moho ana o Kauka de Cond, ko Paragua Kuhina Noho ma Unigua. O na iono hope loa i puai inai, ua hookau ia maluna o ka mokuahi , e holo ana i Nu loka ka Peresidena i kipakuia. O kona mau Kuhina uo ko na Aina E a me Loio Kuhina a me ke poo o ka oihana hoomalu, ua hoopaahao ia lakou. KE KUIIINA NL'I PUNI HEIHEI LIO O ENELANI. Ua lohe ia ma ka la 9 o lune ma Laelana, ua hoike malu ae o Haku Rosebery i kona manao e uuuhi aku iaia iho mai ke kahua aku o ka puni heihei lio, a me he mea ia o ke kukala akea ia mai koe i keia pule ilio. Ua ulu mai kekahi mau kipehi hoohenehene aua ia Haku Rosebery, no ka lilo ana o ke eo o ka heihei lio nui mai nei iaia. A ma kona ano Kuhina Nui, ua lili loa kekahl inau nupepa a ua kau leo aku iaia o koua lilo i mea puni heihei lio, ne kurnu ia o kauo aku ai i ka aoao kalaiaina kuokoa i ka mahae ona. Aia ke hooikaika nui 1« kekahi poe o ka aoao kuokoa me ka episetole e kue liaalele loa I na mea oia ano, a aia pu »;oi he mau kamakamaiiio ana no ke kahea ana e halawai ona "ahakuka lahui" no ke kumu o kue ana i na hana hahilahila haahaa loa a na loea kalaiaina Beritania. Ke olelo ia mai nei, iloko o ka wa ukiuki no keia manao i puka akeu ae, ua hooweiiweli ae o Haku R«sebery e haalele i ka noho ana ma ke ano luna aupuni. Ua kuikahi no ka mauao o na alakai o ka aoao kalaiaina kuokoa o Enelani he noho ana hanohano a maikai ko i Haku Rosebery, he puni heihei lio, 1 hooia ia mamuli o ke eo ana mai nei i kona lio o ka heihei nui o keia makahiki a ka lehulohu i pili ai mahope o kona lio me na tausanl o ka poe koho balola i manao ole ma ke ano aoao kalai aupuni, aka e koho ana e like me ke alakai a ko lakou noonoo. KA PALAPALA HOOLALA KIPI A 11. W. WILIKOKI. Ua hoolaha ia ka palapala malalo iho maloko o ka nupepa Examiner o Kapakiko o ka la 12 o lune, a i k( pe ia mai kekahi nupepa mai o Wasinetona: Honolulu, Mei 20, 1894.—E Kuu Moreno Aloha.—Aohe loaa wahi leta iki ia'u mai a oe mai no kekahi uiau manawa aenei i hala, a ua hoo* maka au e hopohopo aole au mau mea hou no makou, a malia paha he mau mea hou inoino wale no kau. Ua hoike mua aku nai au ia oe o kft manao laulaha, he hookahuli aupuni hilihili o ke koko ke hahai mai ana ina e haule ana i ko ka Aha Senate noonoo ka haiu i M mea pooilei no Hawaii, a ke olelo aenel au ano me ka paulele o keia manao laulaha aia no ia iloko o ka noonoo o na kanaka Hawaii lokahi a pau. Ua uluku na manao o ko makou iahui a aele lako i e haalele ana i ko lakou kulana a hiki i ka wa e hoinoi iu uo iii a iike me ke ku ana ma ka la 16 o lunuai i, 1898. Ei a ku o ko lakou puawai a uie ke kino ma ka uoao % holhoi hou ue ai

ko lakou Moiwahine pun«i lt } Liliuokalani. ' Ma kekahi aoao^ 6 hoi, eia ke emi nei ka nawaliwali f ke Aupuni Kuikawa i kela a , n 'p keia la. A naawaena no oko k*! aupuni poo ponol nana o kakoo nei i lohe ia ai kekahi olelo "holoi aku" i na misionari a pau. Ua piha ke kiaha aole e hiki ko ninini hou iho. E liko 1110 ku 1, o ka hoopaneenee ana a ka Ah;t naie i ka olelo hoohoio o ka ninuu Hawaii, pela ka nui o ka poino o n M ola o ka iahui o Hawaii ina e hai-*, ia aoa ia olelo hooholo ma kn m )r , M kue ia makou. He mea nui keia v noonoo ia ai e na Ahaolelo Lahui „ Ameiika Huipuia a me ka lahui „ ia aina i ku no ka huokolukolo ia keia kuiana. He nui na hoolula haua e n,»ono u ia uel eko makou lahui. o knkahi poe poo paakiki loa, ke kamailio i.ei lakou ma uahoolala o ke au e iuku ai ina ola. Aohe o'u ma. naoio i ka luku ana i ke ola kou iloko o ka wa kaua akea, aka aoib t liiki ia oe ke paa aku i keia poe tuakaainana 110 ka wa mau loa, oi aku i ka wa a lakou i manaoio ai k? hakoke nei lakou no ke kuokoa o k„ lakou aina. O ko'u aloha nui iu 0 e IIOBERT W. WILIKOKi.