Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 26, 30 June 1894 — HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo KE AHIKANANA WIWO OLE O KULA I MAUI. Ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalani ka Moi o Kauai. KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI. KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.-KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo

KE AHIKANANA WIWO OLE O KULA I MAUI.

Ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalani ka Moi o Kauai.

KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI.

KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.-KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA.

(līoopukaia e John K. Ilihia, I.ihue, Kauai.) A IjA OPIO. He raau hoahanau ponof keia no Kamehameha, a no Uo laua kolohe i na mea punahele a ke lii, oia ke aa kou, he uhaki a haki ka maawe olona o ekolu maawe i hili ia a kohu laiiiA moku ka nui, he moku ia a kaawale, he pohaku aole hiki i na Kanaka elua ke hapai, ua hana o Kamehameha i keia mau mea aole i haki ke aa kou, aole i moku ka inaawe oloua, a o ka pjhaku ua hiki no ia Kaiueiiameha ke hapai, a i na lima hueu hoi o kfi.i mau alii, Oa lilo keia mau mea i mea ole, a oia ko laua kumu make, o kipi auanei i ka aina, wahi a ke lii, a eia hoi ka Peapea hana kauluna aia i ka wa i hanaia ai o ka heiau o Puukohola a paa a pau a ana koe, olelo aku nei na kahunn, ua paa ka heiau, oke pani koe oia ka pohaku, ae mai nei o Kamehameha, ae ia wa hele nku nei ke lii e huli a loaa aku nei keia pohaku nui aole o kana inai, he pohaku palahalaha keia, ia wa hapai ae nei ua alii nel a kau i ka opu, o ka makemake o ke alii o ka hapal, alaila auamo a komo iloko o ka heiau, he loa kahi e auamo aku ai o keia pohaku, oi noke iho ua lii nei aohe hiki, no ka mea, oka [palena iho la o kona ikaika, aia Peapea hoi hii ia aku ua pohaku nei me he keiki la a komo iloko o ka heiau, a oia ka na kahuna i huli aku ai a olelo aku ia Kamehameha, e 1 ae ko kaina la, o ko pohaku no hoi i hapai ai a kiola, eia la ke amoa mai nei, eia hoi ka huaoleio a Kamehameha i pane aku ai i na kahuna, e, ponoole hoi; kipi hoi Ika aina, a oia ke kumu make o kela alii, aole i makemake o Kamehameha i elua a i ekolu ikaika e noho maluna o ke

aupum, aia no a oia hookahi wale no, a nolaila, e na makamaka heluheiu, e kala mai i ko oukou mea kakau nel, aka, aole no nae hol he hewa, no ka mea he moolelo koa keia, ikaika, o na hana a pau e pili ana i keia moolelo, he mau hana ia e hoike ana i na hana koa, ikaika a me na hana kaulana i ike Ja iwaena o keia iahuikaaaka i ke au kaiiiko.

Ke kaua huliamahi o ka mokupuni o Kauai, mawaena o Aikanaka a me Imaikalani.

E na makamaka heluhelu o keia nanea hooni puuwai, akahi no a lohe ia ka uina o ka wai o NainaloI kama, no ka mea ua pae mai la ka kakou koa opio ke pukonakona o Maui hikina eia i na aekai o Kauai nei, oiai laua i pae mai ai ia kakahiakanui mai Maui mai, lele aku nel ke keiki a kau I kahaone, lelo iho nei ua kanaka nei haule ilalo, hopu i ka liuiu kala, kalokalo ae la i na aumakua a pau, kiola aku la iloko o ke kai, ia wa hoopuka aku Ia ua kanaka nei i ka huaolelo imua o kana keiki, eia ke aina a'u i lawe mai nei ia oe a kiola, ko aina keia ku ka makaia i keia ao, ao ke koa, ao ka ikaika, he aina nui, he lani iluna he honua ilalo, hele ana oe i ka loa, i ka laula, a o oe iho no ke alii o keia alna, a oia ka huaolelo i lohe oe, aole au he makuakane nou,; aole oehe keiki na'u, a nolaila, oj ko aloha no kou, ia wa lele aku nei ! ua makuakane nei e honi i ka ihu o I ke keiki, a hoopuka mai i ka huaolelo, e manao mai ana no ka oe he ! keiki au nau, e pepehi ia mai nei e ! oe a make au iwaena moana, ina oia fea maikai loa, aole luwe mai nei oe ia'u a kiola i keia aina, ua like ia m? kou hoomainolno ana ia'u, 110iaila, aohe o'u aioha ia oe, hookahi wale no a'a mea aloha o kuu makuahine* lioi aku oe a hai aku i kuu aloha iaia a nui loa, no ka mea o kana maa olēlo a pau loa ua moni ia e a'o, a eia iloko o kuu puuwai ia e

waiho nei, nolaila, aohe o ; u aloha ia oe, o ke ku a« la no ia o ua kanaka nei hoi I Maui, hookahi no pahuna a ua kanaka nei i ka waa ona hele ann iwaho o Wailua, a oia noi hoi, hele i'ku la keia ma kahaone e holoholo oi, peia ko ia nei hele ana a Imla loa aku la keia mauka aku o . ia wahi, ike aku la keia i ke kuku mai o kauhale, olelo iho la keia he kanaka no ka hei ko keia wahi, ke kuku mai nei no kauhale, eia nae hoi aohe maaloalo mai o kanaka eia la ihea, ma keia wahi e hoakaka iki a!:u ko oukou mea kakau, oke kumu i ike ole ai ua keiki nei i kanaka o Wallua a me ift wahi a pau loa i ka hele i ke kaun, no ka mea e kaua ana o Kauai ilokoo kela manawa mawaena • Aikanaka a me īmaikaiani, o iaua na moi o Kauai e noho ana ia wa, o Aikanaka hoi oia ke alii o ka aoao hikina o Kauai, oia o Puna, o Imaikalani hoi oia ke alii oka aoao komohana o Kaual, oia o Kona, a o ka aina oia iho la no ke kumu i kaua ai o keia mau alil, a ua kapaia keia kaua he kaua laumaki; a nolaila, ua maopopo aku la ia oukou keia mau mea a pau loa e na makamaka heluhelu, e huli hou ae kakwu i hope a e nana aku ika kakou koa opio, eia no paha ia ke moe mai nei i kahaone me na ohiki, aole, eia ua wahi taata iti nei ke panee nei I kona wuhi Waa imua, a no ko lanei īke ole i ka maaloalo mai o o keia kauhnle e kuku mai nei, hoomau loa aku la keia ika hele ana ma ia wahi, a loaa aku la iaia nei keia mahinaai nui, 1 nana aku ka hana ua paa pono i ke kanu ia i ka uala, mai kai aku nei o ka aoao mauka o ke alanui e hele la mai ka muliwai aku o Wailua a hiki i Kapan, a oia aoao mauka la, ua paa ia ike kanuia a liiki i ke kumu pali oka puu o Nounou, ike aku la ia e ulu mai ana ka awa, ka maia a me ke ko, a ike aku la ia e waiho mai ana na kaupapaloi, i hele a puni pono i ka ai, a me na loko ia momona oia no kela moo aina nui e mahi laikiia nei eka pake, mai kai aku nei a hiki iuka, no keia mahinaai no ia, a he elua wale no mea i kuleana i keia mahinaai a me kela mau mea a pau loa, he hapa no Aikanaka, he hapa no Imaikalani, &. o kahi hoi e noho nei o keia alii o Aikanaka eia oia iluna pono o ka puu o Nounou, me kona mau pualikoa, na ai alo, na kahuna na kilokilo, na kakaolelo, na-kukinl a me na kuhikuhi puuone o ke kumu o keia alii i noho ai iluna o keia puu, i ike oia i ea liuakai hele mai o kela aoao o Kona, e hele ana ma Koolau, a pela hoi ko na Koolau mai e hele ana ma na Kona, a pela hoi me na waa kaua, a waa kaua ole e pae mai ana, mai Oahu Maui a me Hawaii mai alaila, he kona wale no ka ua aWi nei i na koa a me kona mau pukaua e kii e pepe hi a pau 1 ka make, alaila hao ka waiwai, a o kahi hoi e noho nei o kela alii o linaikalani, aia no ia ma kona aoao, ma'na Kona, o Kapuhinamakani ka inoa o ia wahi, aia ma Koloa o uka ae, e Ilke aku ia no me kela alii ka hoakoakoa i kela poe a pau loa imua o kona alo, pela no hoi keia alii, a ke nolio hoi keia alii o Imaikalani a poloii, a i ole ia, ono paha i kekahi mea ana e ono ai, e laa ka uala, ka ia, ka maia, ke ko a me ka awa, alaiia kena iho la i kona poe kanaka e holo i kai o Wailua, he loa keia e hele mai ai mai Koloa mai a hoea i kai o Wailua, he umi mile a oi, aole hol e hihi na ke alii, a eia ke kanawai o keia alii, o ke kanaka e hiki hope aku ana, he kalua paa ia i ka iinu, a eia ka ka mea kakau, he kalua iho no a moa o ka onohi no kahl ono, he \\\\- le\yale, loaa ka pupu o ka awa o ua alii la, a nolaila ke ike mailaoukou e na hanauna o kela au hou e nue nei, i ka lapuwale o na lii o kakou o ke au kahiko, ua moiia waie ia ke ola o keia lahui i na mea lapuwale ano ole eko kakou mau alii puni koko ilako oia au, a nolaila, eka unea heluhelu, aole no i pau na hoikeike ana aku i na hana hookalakupua i ike ia iloko o keia moolelo, eia no mahope aku neir a nolaila, e naini hou ae kakou i ua kaeaea nei o Maui hikina, eia paha iloko oka mala uala ia e moe mai nel, ae, he mea oiaio ia, ua pphia wale ia mai ia e ka huna kai a Nonono ula ka pua o ka Iliau lioololohe i ka nahele E hiolani eaalie ana Me Kaukaopua Pu-a mai ana kana moe i o'u nei Hai mai ana i ka elele a ke aloha ana ko ianei maluhlluhi oia pae ana mai o ia kakahiakanui mai Maui inai hele loa aku nei keia a komo iloko oua mala uala nei, a he mea mau hoi ia i ka mahinaai a ka poe kahiko he houluuiu ia ka pohaku a akoakoa i kahi hookahi, apuu aku ana, a puu aku ana, ia wa hele loa aku nei keia a ike aku nei keia he ahua pohaku nui e ku ana iwaena o ua maia nei, oka pohaku nunui malalo, ahe pohaku liilii maluna, kiei iho Ia keia ia lalo he hakahaka aku o loko, komo aku ia keia iloko haule, hiamoe, eia no keia i ka wa kakahiaka, ua kiekie na« ka la iluna, a aia i ka wa aua keiki nei e hiamoe uei r o ka v/.i ia o kona mau ! aumakua i Imike piha aku ai. t (Aole I pau.) '