Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 27, 7 July 1894 — HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo KE AHIKANANA WIWO OLE O KULA I MAUI. Ke Koa Kaulana i ka Au o Imaikalani ka Moi o Kauai. KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI. KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.-KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo

KE AHIKANANA WIWO OLE O KULA I MAUI.

Ke Koa Kaulana i ka Au o Imaikalani ka Moi o Kauai.

KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI.

KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.-KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA.

!I'*>pat<!ij ( J>ihii K. Ilihi'ī, I.iiiw, A LA OPIO. A o ko lakou wa no lioi ia i hooili aku ai maluna ona i ka mana piha, ka ikaika palena ole, ku ike kilokiio i na mea o ka lani h me ka honua ka ike i na inea huna a me na mea ma kahi mamao loa, a he ike piha oia ma na mea a pau, a o keia wa iho ia e ka mpa heluheiu, o ka wa iho la keia i loaa mai »i keia i loaa ai o keia mau haawinu maikai iaia a mau loa aku, mai kona mnu aumakua mai oka pr, oiai ua nui koiakou «ioha iaia m> kona kiola ia i keia aina malilii::i a ke noho nei oia ma ke ano he keiki makua ole, aoie hoi o keiu wa!« no o kona ano koko aiii kiekie kekuhi ma o kona hanau ia ana mul, oia kekahi kumu nui o ko iakou liele ana oiai a hoike aku imua ona i keia mau niea a pau ioa, a mahnpe iho o ia wi, ala ae

nei oia mai ka hiamoe ae, a ike iho ia oia he haawina keia i loaa iaia mai ka po mai, i hoike ia mai ia e kona poe aumakun, ia wa hoohoomaka ae nei oia e ike ia Aikanaka, ke alii o ka aoao liikina o Kauai, a eia oia ke noho nei iluna o ka puu o Nounou me koua poe a pau loa, a ike aku neia ia lmaikalani ke alii o ka aoao komohana o Kauui a me kona poe a pau loa, me ke kue aku o kekahi i kekahi a olelo iho la oia, o ka mea a iaua e ike ana iaia, ma ia aoao ola e kokua ai huli mai a kue aku i kahi o laua, a ina e ike like ole aku laua a elua iaia, alaiia e kipi lua ana oia ia laua a elua, a hiki i ka wa e liio ai o ka alna iaia, oia ka manao o ua keiki nei ia wa, ea, e ka mea heluhelu, ke hoonana e nei no ua wahi koa ukulii nei a kakou, e kala ka hoonana ua hana ua «eiki nei i kona kakai a lolhi, aia mamua, aia mahope, ua lawa ma na ano a pau, i kela wa puka aku nei oia iwaho o kona halepohaku a ku ae nei iwaho nana ao nei I ka ia ua kiekie iluna, huli aku nei ke alo o ua keiki nei huli i ka moana, nana aku nei ia Oahu ua ahuwaie ke kuahiwi o Kaala, aole hoi oinei ike aku ia Maui, a nana aku nei i ke ala moana ana i holo mai ai me kona makuakane la kakahiaka mai Maui mai, ia wa hu mai la ke aloha no kona wakuahine a kulu iho la koua waimaka, o ka uoho keia a liuliu, a pan ko ianei uwe ana, olelo iho ia keia, ae, ina he waa kekahi e hoio ana i Maui, alaila, e kii aku ana au ia oo e kuu makuahine, a lawe mai i keia aina, a o kuu makuakane, oia ka'u • pepehi aku ai a make, i uku panai no kana mau hana ino ia'u, ia wa noonoo hou ih<? Ia keia e waiho i keia mau manao ona a mahope aku, e UBi mua oia i ka aina a pau a ana koe, alaila, hooko i keia manaoona, ia wa, heie aku nei ua keiki nei a kahi o ka mala maia, a i nana ae ka hana i ka maia, ua heie a palaku | iwaeni, ko ianei nana ae ia no ia a ka ahui nui, hookahi no a ianei paioa i ke kamu maia, haule pahu aoa ilālo, hahaki ae la keia eha maia, a hoopuka ae ia i ka huaolelo, ia oukou e o'u mau aumakua a pau loa o ka po, eia au ka oukou pulapula ke ai nei i na mea i kanu ia e na lii o keia aina, a no ka poioii o ka oukou pulapula iiei, ke ai nei au i keia maia me ka hoomanao akn iaoukou a nolaiia, uhia ka mana o na kahuna, uhia ka ike, a e naaa mai I ka oukou pulapula nel, haawi mal ka Ike, ka mana, ka ikaika, ke koa, a oia ka'u kauoha ia oukou a pau ioa, a ke ai nei au. Hookahl no a ianei heleni i ua ahui maia nui nei, koe e ke kano oo ka mea, ua pololi ioa keia, akahi no a komo wahi mea ai i ko ianei opu, o ka ai aua no o ka ai i Maui 1 ka wanaao o ka la a ka makuakane

i pepehi ai, fce kiolai wale a&a no ko \ Kauai &ei, la wa ku ae nei keia ftei« »ko eei ho!rholo iwaena oka m!a ' oil», » laia n*l e holaholo hoea 1 keU maa kanaka eloa, i aka \ kekahi aiau kan.<«ka } e, he wahi f 4teiki hoi keia, ei hoi keia keikl, j n».»hea la, aoheo kakou keiki o Kau- | *i nei • iīie nie keia keiki, nani I kona maa helebe!enj ke oana aku. I ia W3 T niaau aku nel ua mau kana- ( ka nei: | No hea mai oe e keia keiki mali- | hini a maua e ike nei? No ke kai j naai paha oe? Pane aku aei ua keiki nei, aole i au no ke kal mai, oo keia alna n«i \ no wau, ei aku nei ko'a wahl U ma o aku nei, ua heU aku nei ko'u makoakane ala 1 ke kaua ma ka aoao • Aikanaka. la wa, pane aku nei ua mau kanaka nei, aoie oe no ka aina nei, no ke kni mai oe, no ka mea, aoie o makou keiki ui o Kauai nei, a aia i ka wa aua mau kanaka nel e kanailio aua i ka kakou koa, ke olelo nei oia iloko iho ona, Ina no ko olua manao hana ino ia ? u, alalla, aole i ike ia na ai a kakou, na'u paha, na I olua paha, ua maopopo no ka eha na I ; olua, he mau kanaka makua olua a he kamalii wale no au. OiHi no ua keiki nei e kamaiiio ana me keia mau kanaka elua, heea hou mai ana n« elua kanaka, a e like no hoi me na olelo mahalo a keia mau kanaka mamua no ko ianel ui a me ka laua olelo ninau, peia no lioi keia mau kanaka, a ia Inua nei no hoi a hiki, hoea hou mai ana no elua, a hoea mai ana eha, o ka wa ia o ua keiki nei i ike aku ai, moe kaoo o ua mea he kanaka, he huakai okoa no ia e hele laai nei, ia wa uluku iho nei ka manao o ua keiki nei i'oko iho ona t a oielo iho la heaha la ke ano o keia kanaka i hiki mai nei a nui loa iatici, ua ike ia paha au e na kahuna olmaikalani, a oia ka mea I hoouna ia mai nei o keia poe e kil mai e pepehi ia'u, no kuu aihue ana iho nei I ka maia, ia wa kuiou iho ia keia ilulo, a ea ae la, heaha la auanei, he nui oukou a lehulehu, he hopkahl wale iho no au, a na oukou inai no hoi, komo ke anu i kuu puu wai, hoi ke keiki o Maui a moe i ka piko o Haieakala, a na'u aku no hoi uwe iione ka maka o ke koaie i ka puuwai o Imaikaioni, a o ka lala o kuu laau oia ka moa nana e pulumi aku ia oukou a koe i ka lepo, e ka mea heluhelu, he mauao palaualelo keia oua opio nei a kakou e oleio nei, a e hoakaka iki aku ka mea kakau ma keia wahi:

O ke kumu o keia poe kanaKa a nui wale i hiki aku la i kai o Wailua, ua kena mai la o Imaikaiani ia lakou, e heie ilaiia e kaiua io, no ka mea ua pololi ke aili i keia la a rae koua poe a pau loa aohe ai, a ua kauoha mai la ola ia lakou e liele ilaiia e kalua ai a it>o'a a hoi koke aku no ia la, a he eiua ]>ai uala na ke kanaka hookahi, he hookahi na ke aiil a bc hookahi na ke koa, oiai 0 kona mau koa ponoi no ia i hoouna ia mai ia, a o ke kanaka e hiki hope aku aua he kaiua paa ia i ka iruu, a 1 ka wanaao o keia la a ua alii nei i kena aku la i kona mau isoa e heie i kai o Wailua, ia \va kena aku nei oia i kona kukini mania, o Kaeieie kona inoa, o keia ke kukini mama a Imaikaiaui, aohe ona iua ma Kauai a puni, hele mai na kukini maaaa a Aikanaka a pahua. Ia wa, hopu aku nei ua Imaikaiani nei i ka pauku wiiiwili, o ke ku | no ma ka paia o ka haie, a moe ilalo, o ka auhau a paa i ka lima, lioo- | maka iho nei ua keiki nei e hia i ke j ahi, ku ana keia, niuau mai ia ua aiii nei, pehea ka huaoleio, ua pono, wahi a ua kukini nei, haule iho ia keia ilalo noho maiie, a akahi oo & akahl no a puhi ae ka ipupaka o ua alii nei, ae, e na makamaka heiuheiu, e waiho maiie aku kakou i ua olii nei e puhi ana ika ipopaka lokoino ona, a e liuli ae kakou a e huii oe kakou a nana aku i kona mau koa i hoounaia aku la 1 kai o Wailua, me kona mau manao uluku, a aia hoi ke hulili mai la ke ahi o kt\ īmu a na kanaka i hiki mua, ake lio'a ne! hoi ka keia man kaiiaka, a akahi no a kau ka pohaku o ka imu a kela poe kanpka, hele hoi a huliii ka lakou aei ahi, uhi kauwewe a keia mau keiki, a ke lauahi nei hoi na lima o keia poe, no ka mea, he kokoke no hoi ka uaia ma hal oka imu, oka iiele hoi ia a kikikoeie a pau a aoa koe, uhi kauwewp, a olepe hoi ka imu a kela mau keiki, o keia o keia, paa i ke pai, kau na pen, huki ka pohaku, k« hao la o Makaoikeoe i kela mau k«iki, a akahi no a huai ae ka lakou nei mau wahi pulehu, e loa hoi ka liulio ana, ka laweiawe ana, ma- | kaukau, paa ike pai, ke holo la | keia poe moku, o uwHke ka ihu, a ; aia i keia poo kanaka e makaukau i nei e hoi, ke niuau nei lakou nei ia | lakou iho, afa iho nei la hoi ihea ua ī i wahi keiki iui f m !:r»le aku !tei i p&ha? Aoie i pau. >