Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 27, 7 July 1894 — HE MOOLELO KAULANA NO LOLENA LAUAE Ka Makai Kiu A o ka mea i kapa mau ia, a i kaulana nui hoi ma ka waha o na kanaka o LIMA KILA UMII Ka Weli a ma Poe Haihai Kanawai, a o ka Puuhonua hoi a ka poe ake noho maluhia. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAULANA NO LOLENA LAUAE Ka Makai Kiu

A o ka mea i kapa mau ia, a i kaulana nui hoi ma ka waha o na kanaka o LIMA KILA UMII

Ka Weli a ma Poe Haihai Kanawai, a o ka Puuhonua hoi a ka poe ake noho maluhia.

F. M. [Mej Kakau.] MOKUNA I I;t wa T a mahope hoi o ko lakou paina ana i ko lakou paina ahiahi, ua hele pololei Pku la ka makai kiu opio kanaka ui uo kahi noho o ka ona miliona aui kaulana Mr. Make. I kona hoea ana aku ma ka home uluwehi oke kanaka waiwal, ua hookipa loa ia.aku la oia maloko o ke keena kakau o ka ona miliona. Aia nialuna o kekahi uoho pulu ni>i ua ke alo e kekahi pakaukau kakau naul, e no'. o ana he kanaka kino nui puipui, me na heleheiena mohaha maikai ke nana aku, eia nae, ua keokeo kona lauolio ame kona mau umiumi uie he hau ia ke aiiali keokeo. I ka ike aa& naai hoi o u& ooa miliona la i keia kanaka opio kino maioeloe maikai, me kona heUlaeiena ui iua oie e ku aku nei imua o kona alo, ua ku koke ae la oia iluna i like 110 me kona ano keonimana, a hookipa pumehana mai la ia ia nei ma kekahi noho e aku. Maaua nae o ka noho ana o ka opio maiuna o ka noho i panee ia mai e ka mea hale, ua unuhi kokt ae la oia i kekahi wahi apaaa pepa uuku maiioko ae o kona poli, a haawi aku la ia Mr. Mako. I loa no a paa aku i ka iima oua ona miiiona īa, ua maopopo koko iho la no iaia ke ano oia palapala, ame ka ieo hauoli, ua pane koke mai 'ia oia: (( Nani waie ko'u iiauoli o ka halawai pu ana me oe; * oiai, ua lohe mua au nou, a ua lilo no boi i mea na ko'u naau e hauoli ai ka hui ana me oe he alo a he alo." n Ke hoomaikai aku nel au ia oe no ko'u iiio ana i mea na kou kiekie e mahalo ai, a aolaila ua aie nul au kou mau manao maikai no'u. £ kaia mai nae ce ia'u, oiai he makemake au e oinau aku iaoe i kekahi mau m«a ano nui e piii ana no paha ia oe?" wahi a ka makai kia opio. «Ko ole au e kuhihewa ua ano maopopo e wale mai la no ia'a koa manao, oiai ua iohe mai au ia Mr. Kalani, ua hooiimalima aku oia ia oe a DQe koa makaakane ahonul e imi i ka aihue nana i aihue mala i kela iei (iaimana a'u i manao nol ioa ai e makana aku no ka'u kaikamahine. Ina oia kou manao, alaila mai kanaiua oe no ka nioau ana mai ia'u i na mea a pau au e manao ai no ka hoomalamalama ana i kou mau noonoo," wahi aka ona miliona me ka piha hauoii man o kona mau nanaina. «'Ae, oia ko'u manao nui i hele mai nei, a he makemake noi au e hoomalamaiama ia mai ma kekahi mau aaea a'u i noonoo nui ai, mamua hoi o ko'u kooao kino ana aku e \awelawe ma keia hlhia; a no u mea, • oluolu oe e hoike mai ia'u. Nau ponoi no anei i kuai i keia iei ma Kaiekaka?" >4 Ae," wahi a ka pane. «Nao pooei no aoe! i hoihoi mal I keia lei a haawi ma ka lima o Mr. Kaiani?" "Ae." «He poe e ae no aae! kekahi i ike i kela lei i ko wa i haaw! ai ma ka liuia o Mr. KaUal>" "Aole,"

«'Aole loa no oe i hoikeike iki i kela iei i kekahi poe e aku mai ka iiio aoa mai o kela lei ia oe a hoea waie i kona aihue ia ana, koe wale no holo Mr. Kalani?" "Ke ole au e kuhihewa, aoie he maa ooohl maka e ae i ike iki i kela lei mawaho ae o'u a me Mr. Kalani." (< Aoie no anei i lohe wale ia ua iilo inai kela iei ia oe, mai kela ohana alii mai o Inia?" <«Ma ko'u manao, aole do he mea i lohe, aka aoie nae au i maopopo I malia paha ua lohe ia ma o Mr. Ka- | lani la; aka, ua papa ioa aku no oae au iaia aole ma ke hookauiana wale, no ka maa, atle au 1 makemake e i • lohe wale ia e na lala e ae o ka ba- | nako a I oie, e ke aupuni paha, no ka mea, ua maopopo na ia'u ina e lohe ana na lala e ae, he kumu paha paha ia no e uianao kuhihewa wale «nai ai no ka banako ponoi no ia waiwai, a ma ka aoao iioi o ua iuna aupuni, aole e nelw ko lakou auhau mai ia'u e uku i kekuhi auhau nui koikoi no ka waiwni io o kela lei, nolaila, ua papa loa aku au ia Mr. Aalani aole e kamailio iki no kekahi mea e pili ana no keia lei." fl lna pela io e Mr. Make, alaila he mea pahaohao loa ia'u ka hiki aoa I kekahi mea ke aihue i kela lei, oiai aole he mea e aku i ike a hoomaopopo hoi no kela iei. Nolaila pehea Ia i nalowale ai kelalei?" wahi a ka makai kiu opio. "Ae, he mea haohao io no ka lilo ana o kela lei elaimana kumukuai aui kekahi maloko o ko'u banako," wahi a ka ona miliona. M He mea pono e hookuu mai oe ia'u e Mr. Make, e hoi au e kaana pono i keia mea; a ma ka la apopo au e helo mai ai e hoike aku ai i ko'u manao ia ee." I ka makai kiu e hoi ana ma kona alahele, ua nui na mea a kona ■oonoo i nalu wale ai. Ua hoomaopopo mai la no nae oia, aoie he me& e aku nana i aihau kela lei, he hookahi wale no, a oia no o Mr. Kalani ka iuna nui oka baaako. A o kela leta i kakau ia raai ai e ke Ka o Busia, na Mr. Kalani wale iho no kela palapala i kakau, a nana ponoi ne i hookomo iloko o ka hale leta. Oiai e iike sae na mea i hoike ia mai e Mr. Make, ua maopopo aole loa i iohe ke Ka o Rusia no keia iei. Nolaila, he hana hoomaalea wale no keia a ka luna nui • ka banako i mea e manao ia aku ai ua iilo i kekaki poe e aku no ia mea, ua paa loa iho la ka nanao o ka makai kiu •pio aole ka aihue i kahi e aku, aka oia no ka mea nana i hoolimalima mai iaia no ka huli ana 1 ka aihue. Mamuli o ka paa loa ana o ka manao o ka opio o Mr. Kalani no ka mea nana i aihue, nolaila ua hooholo iho Ia kona manao e hele oia e hul mua tue Mr. Kaiaai mamua o kooa hoi ana no kona home ponoi. Huli ae ia oia a hele pololei aku la no ke keena hanako. I kona hoea ana aku, ua hookipa ia uku la oia maloko o keena o ka lunanui. "Aloha kakahiaka oe e Mr. Lauae," wahi a ka luna nul i pane mai ai me na heleheieua liauoh ke naaa aku. «'Aioha oe e Mr. Kalani. I hele mai nei au e ninau aku ia oe i kekahl mau mea n'u i makemake nul al e maopopo mamua 9 ko'u hoomaka ana e noii i ka hihiaaihue daimanA, n wa\il aka makaikiu epio tne kn haka pololei ana a kona mau ouohi maka aeko ma ko Mr. Kalani helehelena. Ua hoomaopopo aku la no nae oia i ka loli ano e ana ae o na heleheleoA o ka luna haneko a ke ano haikea, aka, niamuli no paka o ka pika maaiea <> keia kanaka, ua hoi koke ae ia uo kona mau nauama a ke ano akakua maikai: ««Ua noa iaoo e ninau mai i na mea a pau an i makemake ai no kela mea," wahi aua luna nai la, me koaa manao kuhihewa paha, aole i launa mua ka makaikiu opio ine Mr. Make ka ona oiaio nona kela lei.

ftTO ka poe e makemake bou auU oei e lawe i ke Ki'okoa, be pono U lakoa ke hooana po mai i kt aka nupepa ma kA b!la kikoo hale l«U, e iike penei; lo&mai lune 1 aka a hikl i Dekemaba 31 1894, he >1.20; a loa hoi mai īa!ai„ aka a Dekeouib3 31, he $1.00. A i ka hoi ana aku oka moka e hoea aka ai ka pepa a mt ka bila hookaa pa. 249«-ltn