Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 32, 11 August 1894 — Page 6

Page PDF (1.78 MB)

This text was transcribed by:  Shaelyn Mitchell
This work is dedicated to:  Dr. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA

 

Ko Hawai'i  i Huiia

 

Ko ka Makahiki … $2.00

Ko Oono Mahina … $1.00

Kuiko ka Haia

 

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO

H.M WHITNEY. @ NUI.

J.U. KAWAINUI LAMA HOOPONO@

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

POAONO. - - - - - @ 11,1894

 

KULA SABATI.

 

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@.

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@. Alaila ua konoia o lesu ma e malama i ka ahaniana @. Malaila ko lesu makuahine.

            1 Koulu la Poakolu, oia ka la maa may no ka mue ana i na kaikauiahine ludaio. he may la ekolu mahope o ke kahea ana aky la Pilipo a me @. 2 Haumana eono ka nui o ia wa. 3 Nele ua malama ia na ahaaina mare no kekahi may la. Ua kaawale na kane a ai pu na wahine ma kahi ekoa. He ipu piha i ka laiki me na pauku o ka i kao, i waiho ia mawaena konu o ka alii. Ua noho a puni na hoa aina ma ka moena, a ai pu uie na @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@. Manawa-kona wa kupono, i ka wa e poho loa ana na manao o na kanaka 5 Kauwa- wa paipai o Maria i ka poe lawelawe e malame koke i ko Iesu mau kauoha. 6 Ipuwai- kaawale no ka wai a ole no ka waina. Hoomaemae, ma ke ano haipula keia, aole ma ke ani maemae o ke kino wale no. Galani- Nolaila, ua moakuka ke ano mana o ke le-u ano hana. He waina maoli ana i hoolako ai, a nui no hoi. 7 Hoopiha- ma ke ano manawalea keia. Ua lawa ka waina hoy no na hoaaina a pau loa, a kokua ke koona i keia hana ilihune. 8 Lunaahaaina- ua maa may i na kanaka ludaio ia wa e hookohu i lunahoomalu. Ua nui ma mele, na kaao, ua hula i hooponoponoia no ko lakou mau ahaaiana mare. 9 Kahea- hooho paha. 10 Maikai- mamuli o na manao o na kanaka keia ano kamaillo. 11 Mua- o kona may hana mana a pau lo, aloke ma kana wale no. Nanai-kona mana akua, kona ano akua, kona maauao ma ka hooponopono ana i kona may hana mamuli o na manawa kupono. Manaole- hoomaopopo loa kona mau haumana i kona maauao, a hahai aku lakou iaia mamuli o kona ano hana. E pono ia kakou ke hoomaopopo i ko Lesu ano naauao ma ke koho may ana i ua hana maikai loa. aole ka manaoio ka pili walo ana aku ia lesu, aka nae ke koho ana iaia i ko kakou nae ke koho ana iaia i ko kakoy mea alakai no kona ano maikai loa.

            I- ka põe nele, 1-4. He may la ekolu mahope o ko lesu hakea ana ia Natanaela, heaha ka lesu hana." Ala mahea o kano. Heaha ka hana malaila. I ka wa i lesu i hele mai ai i Nazareta. makea kona makuahine? Owai ka poe i koho ia ai i ua ahaaina la? Heaha ka pilikia ia wa? Heaha ka olelo o Maria i kana keiki? Heaha na hana maa ma ka malama ana i na ahaaina mare o ka lahui ludalo? Heaha kekahi mau olelo ao kupono ma ka noonoo ana i ko lesu komo pu ana i ka ahaaina @ kamailio ana me lesu no ka pilikia o ua ohana la? Heaha ko lesy olelo pane." He olelo hoohenahena a nei keia alole paha? He olelo hoole anei la?

            11- Ka mea i hoelako ia, 5-8.He aha ka olelo kauoha o Maria i na kauwa? Heaha na ipu i ku ai malaila? Heaha ka hana maa may o na Iudaio me ka wai ma na ahaaina? Heaha ko Lesu kauoho mua? Ehia mau galani o ka wai i piha ai lakou? He aha ke kumu no ko lesu hoopiha ana ia lakou i wai? Ua moakaka loa anei ke ano o ko loko? Heaha ke kauoho hou o lesu? Heaha ke kolu o ko lesu kauoho? E pono anei ia oe ke hoolohe i ko iesu mau olelo ao? Owai ka luna ahaaina? He aha kona oihaha? Ua hoomahi anei oe ia lesu ma ka hoolako ana i na waiona no kou mau ahaaiana?

            111- Ka mana akua i hoikeia, 9-11. Heaha ke ano hou i ka wa iloko o na ipu pohaku nui? Heaha ke olelo hooiaio o ka puna ahaaina? He hana mana a nei ko Iesu hoololi ana aku i wai i walna? Pehea i maopopo ai ko Iesu ano maoli ma keia hana mana? Pehea i hoikeia ai ko Iesu nani maoli? Heaha ka mnanao o ko Iesy may haumana? Heaha ka manao o ka poe ike maka? Heaha na olelo ao ia oe ma ka noonoo ana i keia moolelo? Ua kupono anei kou hoole waiona? Ina paha o lesu me kakou i keia wa he mea inu @ a nei oia? Ua kupono anei no ka poe karisetiano e inu i na waiona no ka hoolealea ana? Heaha na hana mana? Heaha ko Iesu nanai maoli? Ua hoike aku anei oe i kou ano kanaka nani loa? Ua oluolu anei o Iesu i kona makuahine, Mat. 12346-50? Heaha ko Iesu hora no ka hoomoakaka ana i kona ano maoli, Roma 1.4?

            Manao Pili. 1 ua pono anei ke hoole i na lealea hiki ole ia kakou  ke kona ia Iesu e lealea pu? 2 E hoolako ana anei o lesu i na mea kupono no ke ano nele o na kino? 3 Ua kululu ia anei ko lesu alii ana ma kona mau hana mana? 4 ua hiki anei i ke akua ke hooko i kona may manao me ka uuku o ka mana ano e? 5 Heaha ko lesu mau ano i hoikeia ma kona mau hana mana?

 

            NA LETA.

            [Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo nanao e ko makou poe mea kakau.]

 

Hoike i ka Oiaio.

 

            I ka Lunahooponopono o ka Nupepa KUOKOA; Aloha oe:

            Ua haohao au no na mea a'u i lohe ai, ua wawa a ua pai ia no hoi ma kekahi o na nupepa alakai o ka aoao aloha aina, kekahi manao penei: ua imi ka maua me ke kakauleta o ka Papa Hawaii ma kela mau leta a'u i hoouna aku ai i na kahunapule e hooko i kekahi hana pili aupuni, oia ke kakau ana hana pili aupuni, oia ke kakau ana i kekahi mau inoa Hawaii no ka Hoohuiaina. Ke hoike aku nei au me ka oiaio, aole laa i komo kela manao iloko o ko maua hooponopono ana i ka maua hana. Hookahi wale no kumu a maua i nana ai no ia hana, oia no ka hoolaha pono ana i ka moolelo o ka ahahui. Ua hoike mai o O.P.Emekona ia'u, i kona hele ana ma kekahi o na kihapai, aia no na hoike makahiki ke waiho wale la maloko o na ume o ke pakaukau o kekahi kahu, aohe i haawiia aku i na luna o kona ekalesia. Nolaila, noonoo maua, pehea la e loaa pono aku ai ka hoike makahiki i ka lima o ka lehulehu? Na'u no i koi aku iaia e noi au i na inoa a lakou i makemake ai, me ka manao no e hoohanohano ia lakou. Aohe manao e ae.

            Ua manao maua e hana i na Hawaii e like me ka maua hana i na haole na ka hoouna pakahi ana ia lakou. Eia ka ua lilo ka inoa hanohauo o ke kanaka Hawaii i mea hoomakaukau o like me ka  mauna i lawe ia e ke kahuna anaana no ke kuni awa. Ina no i manao ia ma ka lehulehu o na inoa Hawaii i kakau ia e ke kanaka hookahi, ka lanakila ana o ka aoao hoohuiaina, aohe no a maua hana ma ia mea, oiai he hana hiki wale no ia i na kakauolelo o ke keena waiwai ke hana, no ka mea, aiai ma ia keena na buke auhau a pau mai kela pea a keia pea o ka Repubelika o Hawaii, kahi i hoopaa ia ai o na inoa Hawaii he may tausani. A no ke aha maua e hana ai ia hana hiki wale no i ka limahana o ke aupuni ke hana me ka ui ole aku i ka lehulehu? Nolaila, ke uwalo aku nei ka leo o ko oukou makamaka, mai manao oukou he mau noonoo kalaiaina kekahi a oukou i manao ei ma kekahi o na pala pala a'u i hoouna ai i na kahunapule. Aole loa

S.H.ONI,

Honolulu, Aug.1, 1894.

 

KIU HANA MEA HOU.

 

MR. LUNAHOOPONOPNO:

Aloha oe;

            E oluolu kou hanohano e hookomo iho ma kahi kaawale o kau nupepa, inu hunahuna mea hou o ka huakai makaikai no ka muliwai o Wailua kahi o na hookalekopea i noho ai.

            Ma ka la @@@@@@@@, haalele makou ma ka home ma Maunahuihui Li. hue a kau aku la ma ka Bus o Mr. Rice, he umi a oi ko makou nui ma koia huakai a kamoe aku la ma ke ala hele e mokio pololei ana no  ka pahu hopu no ka muliwai o Wailua, ia makou e lawe a lilo poahi ana na huila o ke kaa me ke kani hene o ke Guitar me ka Banjo i awili pu ia me na leo himeni o na lede a me na keonimana, halawai aku la ka ike a ko makou maka me keia uwapo hao nui ma ke aupuni Hawaii nei, he uwapo nui keia loihi i hana ia me ka paa e na keiki o ka ili puakea e hiki ole ai ke hoonaue ia e na mapuna wai o Kulanihakoi i ko lakou mau paka ua e haole ana maluna o na lau laau uliuli o na kuahiwi a kahe mai la ko lakou mau mapuna wai ma na awaawa like ole e hoepiha ana i keia muliwai nui a nani.Ia makou e holo nei in a keia uwapo, ua halawai aku la ka ike o ko makou maka me ka waapa e kali ana no makou, ia makou i hiki aku ai malaila ua lele iho la no kekahi mau minute a kau aka la makou maluna o keia waapa i hoomakaukau ia e ke keiki o ka aina pua a holo aku la no na manawai o keia muliwai, ia makou e holo nei ke hone nei na leo o ke Guitar me na himeni a he ku maoli no i ka hoonanea i ka po lai. Eia kekahi mea i oi loa aku ai o ka maiki, ua hoopiha ia na maka i ka hauoli in a loi laiki e uliuli ana ma na aoao o keia muliwai me na hale nunui o na keiki o ka ainapua. Ia makou i kokoke loa aku ai e hiki in a mana elua o keia muliwai, oia o ka Luaahole a me Waiehu Fall ana hoi he ku maoli i ka nani i ka maka ke ike aku oiai hoi ka lau o ka hau e holu nape ana i ka iliwai ma kela aoao a ma keia aoao me na pali pohaku kiekie e ku ana, hoomanao wale ae la no a'u ua like me kekahi o na muliwai nui o na aina haole. O keia paha kekahi o na muliwai nui o ke aupuni Hawaii nei, ia ma kou e hookokoke aku nei nia ka mahelu mua o keia muliwai o ka Luaahole oke aku la makou i kekahi hale nui hou e halulu ana na mikini wililaiki, ia makou i lele aku ai iuka ua ape lokahi mai la na keiki o ka ainapua. O keia kekahi o na hale wililaiki nui o ka mokupuni o Kauai noi, ua hiki i keia wili ke hoomaemae i ka laiki e like me na wili nui ma Honolulu ke hoouna ia mai ma keia wili.

            Ua hoonanea makou ma keia hale wili me ka makaikai ana no hapalua hora, paina ko makou aina awaken, pau ko makou paina ana hoomaha iki no kekahi mau minute a kau hou ma ka waapa no ka lua o ka manawai o Waiehu Fall, ia makou e panee malie nei ma keia mahele, he oi loa aku keia o ka nani a ka maka e ike nei, oiai na lau like ole o na lau e luhe ana i ka iliwai me ka lipolipo, he loihi no keia manawai a makou e holo nei a hiki i ka palena o kahi hiki ole i ka waapa ke holo hou aku, ma keia wahi kekahi hale wili mua a makou i kipa mua ai maanei i hoopulu ai ko makou mau kino i ka waihui o Waiehu Fall a huli hoi mai no ke kaa, kau makou ma ke kaa a huli hoi loa no ka home ma Maunahuihui, oiai ka la e welo ana i ke kuahiwi ma keia muliwai, ua manao a'u ua piha na mile elua ka loihi.

MALIHINI KAAHELE.

Lihue Kauai.

 

Komo pono Iho la Oe i ka ai a ka Lua, i ke Alapii a ka Opae.- I Hewa no i ka Lele mua i ka Hooulu i ka la Ino.

 

            Mahope koke iho o ko walawala pahu ana a kaui i holo like iho ai no ua noho 'la a kiola loa ia ai kou moa iloko o ka pa opala kahi kupono no ia mea, o kela halawai akea i malama ia  e ka poe kuonoono a i kaupaona ia ai ou inoa a ike ia kou mama, a o ko'u inoa kai milikaa ia ae e ka poe koikoi o ka aina. Ua hooholo ia mai ia halawai e koho ia ka lunahoomalu oia halawai o Rec. E. S. Timoteo, ke kakauolelo J. K. Mahoe a me Benjamin Naukana i komite kakau i ka palapala no, a ma ka hale no o Rev. E. S, Timoteo i noho ai ke komit, a ua kakau ia kela palapla noi me ka lima kakau ponoi o kua kahunapule, a o Benjamin Naukana ka mea hele no ke kakau inoa ia mai; a ola ka oiaio la, aole ma ko'u lima kela palapla a hele aku e noi i ka in a o ke kahunapule e kakau mai i kona inoa; e hoike ae au i ke akea i mea e pau pono ai ka hualu o ko mau- maka. A in a he mana hookohu oihana aupuni i waiho ia mai i kuu kahunapule, alaila na'u ke kaena me ka haaheo, i keia la owau ma ia noho no ka wa mau loa, e like ka loihi me ko maua ola ana, he oi pookela loa aku kona haawi ana i ka hilinai maluna o'u, mai ko'u la i lilo ai he keiki nana iloko o na olelo hooponiaikai a hiki i keia le, mamua o kona haawiana i kekahi lihi o kona hilinai la oe, a owai la oe. Auwe ! Ike aku la au ia ce e kikiwi ana. Ahaana! Lou aku la ko waha i ka makau a Manaiakalani, ua komo pono loa aku la i ko kumu pihapiha paa loa, imi ke ola i Kahiki.

            Ke hauapi ae la ko waha i ka makani a hau ae la, no kou hoomanao ana i ko'u koho ia na i elele ekalesia, a hoole ai au o lawe ia ka ka'u @ palena. He oiaio ia hoole ana o'u; aka nae, aole hoi oe i hoike ae i kekahi kumu oia hoole ana o'u, au hoi e huna maka kepau iho la, no kou hilahila o loaa pono aku oe ia'u a wi ka niho o ka iole, a ko hoike ae nei au i ke akea.

            A ma ia la a ka ekalesia i noonoo ai e koho i elele no ka hele ana i ka ahahui mokupuni ma Honolulu i ka malama o Aperila 1893, ua waiho ia ae kekahi mau inoa, aka nae, aole i ku i ka makemake o ka anela e ku ana ia wa iluna o ka awai, au no hoi e ike ae ana; a mai kna waha ponoi mai no i waiho mai ai i ko'u inoa, e noonoo ia a e koho ia, no ka mea, owau wale no ka mea a kona puuwai i hilinai ai no ka lawe ana ia kulana o ka hilinai ia; ana i hoopuka maopopo mai ai i keia mau huaolelo gula, "e koho kakou i kanaka waha, i kanaka hiki ke paio, a malia paha e waiho ia ae ana he kumuhana pili aupuni imua o ka ahahui, oia no ka inoa o Sol. H. Kalamakee." Oia koke no ko'u aw i ku ae ai a hoole, no ka mea, e noho oihaaa ana au mahalo o ke Aupuni Kuikawa, a o ko'u hoouikau pu ana aku i na hana pili aupuni a me na hana pili ekalesia, he hana kue ia a'u i ke aupuni mamuli o ka hooko kauoha a in a no e koho ia au, e hele ana no au a noho hamau, a in a he kumuhana pili aupuni kekahi. Ua noi koke aku la au no lo'u hookuu ia mai, a ua ae ia mai la, a he ake oihana iho la ia la, aole loa he hani ia o ke kulana keonimana, aka nae e hoomanao iho oe i na mamala olelo a ka anela me ke ku io, a oia hoi ma kona ike ano lani, a owau wale no ka kana i ike iloko o ke auaina a kakou e noho pu ana, he waka a he hiki ke paio. E auhea aku la oe e nele loa paha auanei oe la i ka waha ole, a in a no paha he waha kou, alaila he waha hiki ole paha ke paio i ka paio naau, a no ka piha paha o kou waha i na olelo hailiili kuamnamu pelapela i olelo ia ai owau wale no ka mea waha, eha oe ia'u la; i hewa no nae ia oe i ko pii mua ana ae la i ka lapa manu ole. O ke kiwi o ka pipi ka'u i kamailio aku nei ia oe, eia nae, ke olelo mai nei oe i ka mea malalo iho i ke kumu haelo; a in a he hana keonimana na'u ke kapa ia oe he lapuwale i na ua awlwi koke au e kapa aku ia oe ma ia inoa, aka, he hana keonimana ole ia, aole no au e kapa inoa aku ana ia oe pela.

            He oiaio no, ua lawe ia aku ka oihana mai a'u aku e ka poe nana ia mana a me na kumu kupono no. Heaha iho la ka hewa oia, a in a uo i manao lakou pela ua hiki no, a i na paha o oe ia a in a ua kaakumakena maoli paha oe, paiauma mai o Maui huli kaele na moku hilahila wale; o hai aku au ia oe, he wa ko na laulaau e helelei ai, a he wa no e omamaka hou mai ai a uliuli lipolipo.

            Ke kakao hou ae la no ko waha no ko'u halolelo ana ma ka la 4 o Sepatemaba, a i iho la oe penei: "Kai no paha aole oe i haiolelo," ma ia wahi mamala olelo au i ike maopopo loa ia ai oe, ua hakahaka loa kou waihona puniu ua nele loa i ka mea hana ole, a he keiki maopopo oe no Kawaihae. Heaha ke kohu iki oia olelo, au, in a ua ae maopopo aku au i ke akea, ua haiolelo io no au ma ia la. Penei e kohu ai ia mau olelo: Hoolaha oe ia'u no kuu haiolelo, hoolaha aku hoi au e hoole ana, a mahope ae aku au, alaila, kohu iho la ia mau olelo. Eia iho ka meanui a'u i akaka ai a mamae ka iwi aoao. Aole loa oe i pale mai nei no ka'u hauna laau ia oe, au i hoolaha paewaewa ai no ka'u mau olelo mua iloko o ka'u haiolelo, a'u hoi i kulai aku ai a walawala pahu, kukulu iho la au i ka oiaio malaila, a no ka hiki ole ia oe ke pale i ke kahua o ka oiaio, ke kukala ae nei au me kahaaheo a e lohe mai o Kauai i ka auina pohapoha o ko lae, he pio oe na'u maluna o ke kahua paio. Ahehena! Nana ko kani a-j na hipuu kaula malina ewalu. Ina e hookolokolo ia oe malalo o na kanawai koa, aole loa au mea e kanaaho ae ai, aka, owau wale no. E hoike aku au ia oe a imua o ke akea, aole loa au he hoohuiaina ia mau la au e waha lep ae la, aka, he aupuni kuikawa ko'u, aole loa no hoi o'u inoa iloko o ka buke o ka hoohuiaina he ole loa no.

Aole i pau

HE MOOLELO K.I.IO

-NO-

 

Namakaokapaoo

 

KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI.

 

Kw KOa Kaulana i ke Au O imaikalani ka Moi O Kauaii

 

KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEAOKAUAIA PUNI.

 

KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEL- KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA.

 

(Hoopuknia e John K. Ilihia. @. Kawai.)

 

NA LA OPIO.

            A iloko o ia i puka mai ai oia mailoko mai o kona wahi papai pohaku a ku ana iwaho, a eia hoi ka la ke pii ae nei a ku pono i ka lolo, ia wa lalau aku nei oia i kona wahi kuina apeu a kau i ke kua, o ka nianawa iho la no ia o ka kakou wahi koa ukulii opio

 

I oili pulelo aku ai ke ahi o ka maile Lele hoaka ana iluna o Kamahualele O ka lahui a ka ipo ahi Papla O ka wlawa iki a ka manu o Kaula

 

a noho aku ana keia iloko o ka naele o na hihipea o ka uka iu o Pihanaakalani, a aia hoi na ano lehua a nui wale ke popohe maikai mai la lakou imua o ke alo o ka kukou kamahele opio, me he mea la e hai mai ana i ka puana a ka moe

 

I kane la a i wahine makou Momomoe a kakou i Kahalauaola I na kihene wai lehua a ka makemake E lea ai ke kaunu i Walaloha E kui oe, a e lei au He kahiko mau ia no ke kanaka e

 

            O ko ia nei hana iho la no ia i mau lei lehua no ia nei a paa, pau a ana koe, kau i ke poo, kau i ka a-i, a ia wa huli ne nei ke alo o ua keiki nei a nana pono aku nei ia luna o Kilohana, a no ko ianei ike maopopo ole aku ia Kilohana, oiai, he uuku loa keia, ia wa, pii ae nei ua keiki nei a luna o kekahi kumulaau kiekie, a nana pono aku neia ike, i keia pekuna no o kona mau kapuai wawae ia luna o ka welau o ua laau nei, ku ana keia iluana pono o Kilohana

            Ae, e ka mea heluhelu, e ahonui iki mai e hoakaka iki aku ka mea kakau no keia wahi o Kilohana e pana ia nei a hiki i keia la, he elua kilohana ma ka mokupuni o Kauai e ku nei a hiki i keia la, a he mau kilohana kaulana wale no a ielua.

            O kela kilohana hoi ma keia aoao o Hanalei i kaulana ia, no kela huakai hele makaikai a ka Moiwahine Ema Kaleleonalani i ka M. H. 1871 paho, a oia ke kilohana i paa i ka haku ia i ke mele, a hooili ia aku no e inoa no ke Moiwahine Ema, a oia iho keia:

            A Kilohana makou

            Nana ia Hanalei

            I ke one a Mahamoku

            I ka wai o Lumahai

            O ka lae hala o Naue

            Alai ia e ka noe

            O Maunahina kai luna

            O ke ala kuikui lima

            Ui ae nei Emalani

            A e huli hoi kakou

            I ke ala wai ohia

            Ala kipapa a Ola.

            A no keia kilohana hoi kahi a ka kakou koa opio o ku nei, eia keia wahi luka pono o Lihue, he ano ahua a klekiena ka nanaina o keia wahi, i poai puni ia e na awawa kinikini lehulehu a puni, a eia ke oili nei ma kona aoao hikina kekahi wahi a Pele i eli ai a poopoo loaa e ka wai, kiola, holo mai Kauai nei aku, a hiki i Oahu, Maui a hala loa i Hawaii, a eia hoi ka mea i kaulana ai o keia kilohana; o ke alanui hele keia o ko Kauai nei kanaka mai kahiki mai, e laa na huakai hele mai Kona mai e hele ana ma na Koolau, a pela hiu ko na koolau e hele ana ma na Kona i kaumaha i na haawe o ka ai, i-a, kapa a pela aku.

            Ae, a eia iho na powa, ka aihue, ka hoowalewale, ka hookaha, a eia iluna pono i keia kilohan kahi o lakou e noho nei a e kiai nei e like me na tiga i hele a pololi, o ke kanaka e maalo aku ana ma keia alahele, o hookahi, elua, ekoulu, a nui aku, a eia ka huaolelo e waiho ia mai ai imua o ke kamahele:

            Ke nane ae nei?

            A eia hoi ka pane a ke malihini:

            Ma Koolau aku nei la; o ka oilo mai la no ia mailoko mai o ka nahele a ku ana, o ka o-ia mai la no ia o kekahi kanaka, o-ia hoi, pepehiia aku, o ka nokea iho la no ia a make lilo aku la ka haawe ia lakou la, kaualako ia aku la ke kanaka, a keolaia iloko o ka lua, a oia ka mea i ole loia ai o keia kilohana he a weawe moku.

            Ae, a no oukou e na makamaka e heluhelu nei i keia moolelo hookalakupua,  o ka iki afulii ku makani o Piiholo, o ke nauki loa mau nei paha oukou i ka ea kakau, no ka hele i o a ainei. wahi ana e paha ae nei, hoomanawanui, opu alii, in a aku ka ono aia imua, in a aku ke kuhioia a aia i'ke alo ia e waiho la, au e ka haupa'a

 

Lihaliha i ka hoolua ke kini o Pana

Pakuikui i ka momona a ke kiu

I na kohi kelekele a ka Puukolu

A ka Malualua makani mai lalo e

 

a e ike iho ai oe, o keia ka makamua loa o ka kakou koa opip i hoomaka ai oia e hoike i kana mau hana hookalakupua, a e hoike i kona koa wiwo ole, a e hoohana aku i ka ikaika wikani o na aa huki o kona mau lima ihu elepani, oiai, he ehiku wale no on a makahiki i keia wa a oi ike.

            Ae, oiai ua koa opio nei a kakou e ku nei iluna pono o Kilohana, ke hoolei pau la ke ike a kona mau maka no ke kahua kaua o Kahoaea, a iloko o ia manawa oia i ike aku ai i na pualikoa o Imaikalani, e hoopili pu ia aku ana i ke kumupali, e ka ikaika o na pualikoa o Aikanaka, a oia kana i paha ae nei me kela mau huaolelo, in a au i lohi loa aku nei, alaila, kau oe e Imaikalani iluna o ka lele a Aikanaka, alaila o ko'u ike ole ana aku ka hii ia i ka nani o ko mau kiowai a ke keiki nei o Maui hikina e lele aku ai a maopaopa ka iwi kikala, a nolaila, aohe o'u manawa kau i koe e kali ai, a iloko o ia manawa i baawi iho ai ua keiki nei i na peku mahanahana o kona mau kapuai wawae ia luna o Kilohana, ke hele la a neinei ka honua, a ia wa i palamimo aku ai ua keiki nei, e like me ka lele ana a ka pua, i oili aku ai mailoko aku o ke kakaka a ke kanaka pana pua, ke hele a a wili ka puahiohio, hu ka makani, puehu liilii ka lau o ka laau, moe kokolo ka uahi o Kula he hau, a kikaha ana ua keiki nei ma ka aoao komohana o na kuahiwi o Waialeale, a noho aku ana keia iuka pono ae o Waimea, o Koaie ka inoa o ia wahi.

            A hiki keia ilaila, o ko ia nei nana aku la no ia a ike i keia kumulaau koaie nui e ku ana i ka pali, ia wa iho aku nei ka lima o na keiki nei a paa, ae, o ka ihu hoi o kela holoholona nui he elepani, ua olelo ia, he hiki i kona ihu ke wili i kekahi kumulaau nui a paa pono, alaila, uhuki; a o keia hoi he kanaka, aka, aole keia i kupono i kahi o ke kanaka makua, e olelo oho oe e ka mea heluhelu, he wahi ukulele, he mea hoonaue i ko kino, alaila o ke kulana o ka kakou kea opio i keia wa, he naita limaihu elepani.

            Ae, ia wa, hoonioni aku nei ua keki nei i ua kumulaau nei, me kena kumu, kona aa, ka lepo a me na mea a pau, a haule pahu ana ilalo, hapai ae nei keia i ua laau nei a kau ana i ka a-i o ka huli aku la no ia o ua keiki no hoi, me ua kumu laau nui nei i keia helena aku la o ia nei ma ia wahi, he kohu heili kui pamalo no Ikua i ka hele a

            Naueue ka pae opua

            Haalulu na kupua ikaika

            Iloko o ka ino, naele, hihipea, he mau awawa nanui kuhoho aole o kana mai, me he mea la he honua palahalaha ia i ua keiki nei e hoi la, ke hele a moe ka nahele o Mahiki, moe kokolo ka uwahi o Kula he hau, a ku ana ua keiki nei iluna pono o keia lapa pali e moe la ma ka aono o ke kuahiwi o Waialealle, o Kamooloa ka inoa o ia wahi, a ike aku nei ua keiki nei ua hee ko Imaikalani aoao, a e like hoi me ka mama nui o kekahi liona i hele a pololi e popoi ana maluna o kana mea i makemake ai, peia ka mama o ua keiki nei i leina aku ai mailuna aku o le-eia lapa pali, a komo ana ua keiki nei iloko o ke aluka o na puali koa o na aoao a ielua, a o ka manawa ia o ua kaeaea nei o Maui hikina i haawi iho ai i kana mau ai mahanahana, ke hele la ka wai hele ka a-la.

            Ke buli ao ua keiki nei ma ka aoao akau, me ua kumulaau nui nei, ke hoomaka e wili, he like pu kona halulu me ka wili ana a kekahi kekhai kikiao makani nui ikaika i ka hele a hu puehu liilii kanaka i o a ia nei, kohu opala.

            A iloko o ia hauna laau hookahi ana aku la, ua pau aku la he mau lau a he mau mano kanaka i ka make, a ke huli ae hoi ma ka aoao hema, i keia wilina no a hill, he like pu kona ikaika o ia helena iho a me ka wilina a kekahi mukani puahiohio ikaik loa, e owili ana a e lmai ana i kana mea e ale ai, a he like pu ke kanaka imua o ua keiki nui he like pu me ka opala.

(Aole i pau)

Hoolaha Humau.

KA AYER SASEPARILA

 

Oia ka LAAU oi loa o ka maikai no na mai i hookumu ia mai ke koko ino mai. Ua oi loa ae hoi, no ka mea, o kona kahua i hookumuia o ka

Honodorusa Saseparila Oiaio.

            No ka mea, o ka LAU NAHELEHELE  a me na mea a pau i maa i ka hoohuihui ia, oia na laau oi loa o ka maikai, a no ka mea hoi ua ike ia ka waiwai io ma ka lapaau ana i na MAʻI o ke KOKO-ua oi ka

Ayer Saseparila

ma na mea a pau e hooikaika a e kukulu hou ai i ke kino i hoonawaliwali ia e ka ma'i a me ka eha.

            Ua hoonoono ia ka aw, ua hoopau ia ka ma'i o ka waihona hoowali ai, ua hooikaika ia ke ake a me ka Puu Hoowali ai, a hoohana maikai ia na lala a pau o ke kino. Ua hookuke la mai ke kino ae, ka laau make o ka ALAALA, ua hoola ia na EHA, na PUHA, na RUMATIKA, na MAIHEHE, na HUEHEU a me na ma'i ma ke poo kahe wale o ka hupe, a ma na wahi a pau ke hoola mai nei na Kauka alakai ka maikai o keia laau.

            Ke hula nei ia hal, a e hoola no hoi ia oe.

 

No ke KUNU a me ke ANU o ka

Ayer Cherry Pectoral

ka laau lapaau alakai o na ohana.

 

            To ka NALULU, ka LEPOPAA ka LENA a me kekahi mau mea ino. no e ae o ka opu, e lawe i ka

AYER HUAALE CATHARTIC

E makemakenui ia nei e ko ke ae puni.

            Hoomakaukauia e Kauka J. AYER & Co., Lowell, Masekuseta.

 

HOLLISTER DRUG CO.

Na Agena ma ka I'seaina Hawaii.

 

KAKELA

ME

KUKE

 

kA-HALEKUAI-NUI

 

WAIWAI LIKE OLE

 

NA MEA

HANA KAMANAAIPAU

Na lako pili hao kukolu bale.

Na kekpa,

Na lei ilio,

Na kanalahao iho.

Na Pahi,

Na Upa,

Na kope hulu,

Na I'ulupulu.

KPALAU LIO

Na mea mahiai,

Na au ho,

Na au koi,

Na kna bipi,

Nai lei bipi,

Na kaulahao bipi,

Na uwea pa,

Na kaa plala,

Na mea piula,

Na ipuhao.

Makau me Aho Lawaia

Na Iliwai

Na kaula,

Na holu pena,

Na pulumi,

Na pena, me ka aila.

Na koppa,

Na aila maku,

Na pakoke

Na pukeke hao,

Na kapu hao,

Na paude,

Na kuksepele,

Na uwili, a me

Na ipukukai.

Mikini Humuhumu Kaulana

 

Wilcox, & Gibbs Hookahi Lopi.

 

ka Remington, Elua Lopi.

 

            A me na ukaea he nui loa. o keia ano @ me keia ano

Kakela me Kule