Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 32, 11 August 1894 — HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo KE AHIKANANA WIWO OLE O KULA I MAUI. Ke Koa Kaulana i ke Au O Imaikalani ka Moi O Kanai. KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI. KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.-KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo

KE AHIKANANA WIWO OLE O KULA I MAUI.

Ke Koa Kaulana i ke Au O Imaikalani ka Moi O Kanai.

KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI.

KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.-KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA.

{ llwpuluūi t J\>hn K. Ilihui, l.i ' i''. h.'īM<ii,) NA LA OPIO. A iloKo o ia wa i puka mni ai oia uiailoko mai o kona wahi papai pohaku a ku una iwaho, a eia hoi ka la ke pii ae nei a ku pono i ka 1010, ' ia wa lalau aku uei oia i kona wahi | kuina apeu a kau 1 ke kua, o ka ! nianawa iho la no ia o ka kakou wahi koa ukuiii opio ī oili pulelo Tiku ai ke ahl o ka maile Lele hoaka ana iluna o Kaiuahualelo O ka lahui a ka ipo ahi i'.ipuhi 0 ka alawa iki a ka mauu o Kaula a noho aku ana keia iloko o ka naelo o na hihlpea o ka uka iu o Plhanaakaluui, a aia hoi na ano lehua a nui wale ke popohe muikai mai Ia lakou imua o ke alo o ka kukou kamahele opio, uie he mea I* e hai uiai ana i ka puaua a ka mne 1 kane la a i wahine m:ikou Momomoe a kakou i Kahalauawia t na kihene wai lehua a ku makemake E lea ai ke kaunu i Waialoha E kui oe, a e lel au He kahiko mau ia no ke kanaka e O ko ia nei hana iho la no ia I mau lei leh.ua no ia nei a pau, pau u ana kop, knu i ke poo, kau i ka a i, a ia wu huli ne nei ke alo o ua keiki nei u nuna pono aku nei ia lunao Kilohana, a no ko ianei ike manpopo ole aku ia KHohana, oiai, ho uuku lou kein, ia wa, pii ae nei ua kelki nei a luna o kekahi kumulaau kiekie, a nana pe.no nku nei u ike, i keia pekuna uo o kona mau kapuai wawae ia luna o ka weluu o ua luuu nei, kn ana keia iluna pono o Kilohana. Ae, e ka mea heluhelu, e ahonui iki mai e hoakaka iki aku ku mea kakau no keia wahi oKilohanae pan.i ia nei u hiki i keia la, he elua kil. hana m:t ka mokupuni o Kauai e ku uei a hiki i keia la, a he mau kilohaua kaulaua wale no a ielua. O kela kilohana hoi ma ke a aoao 0 Han::lei i kuulana ia, no kela huakai hele makuikai a ka Moiwuhine Ema Kaleleonulani i ka M. JI. 1871 paho, a oia ke kiluhana i paa i ku haku ia i ke mele, a hooili ia aku no he Inoa no ka Moiwahine Emn, a oia iho keia: A Kiiohana makou Nana ia Hanalei I ke one o Mahamoku I ka wai o Lumahai O ka iae hala o Naue Alai ia e ka noe O Maunuhiua kai luna 0 ke ala kuikui lima Ui ae nei Emalanl A e huli hoi kakou 1 ke ala wai ohia Ala kipapa a Oia. A no keia kilohaua hoi kahi a ka kakou koa opio e ku nel, eia keia wahi luka poao o Lihue, he ano aliuu a klekiena ka nauaina o keia wahi, i | oai puni ia e na awawa kiaikini lehalehu a puni, a eia ke oili nei ma kona aoao hikina kekahi wahi a Pele i eli ai a poopoo loaa e ka wai, kiola, holo mai Kauai nei aku, a hiki i Oahu, Maui a liala loa 1 Hawaii, a eia hoi ka mea i kaulana ai o keia kilohana; o ke alanui helo keia o ko Kauai nei kan&ka mai kahiko mai, e laa na huakal hele mai Kona mai e hele ana roa oa Koolau, a peia hoi ko na Keolau e heie ana ma na Kona i kaumaha i na haawe o ka al, i-a, kapa a pela aku. Ae, a eia iho na powa, ka aihue, ka hoowaiewale, ka hookaha, a eia iluna pono o keia kilohana kahi o lakou t noho nei a e kiai nei e like me na tiga i hele a polel», o ke kanaka e maalo aku ana ma keia alaheie, o hookahi, elua, ekolu, a aai aka, a eia ka huaolelō e waibo ia mai ai imua o ke kamahele: Ke naue ae nei? A eia hoi ka pane a ka malihiui: Ma Kooiau aku nei la; o ka oili mai l\ no ia mailoko euai o ka naheh j a ku nim, o ka o-ia mai )a no ia

0 kekahi kanaka, o»ia hoi. pepehiia ak« f o ka nokea iho la 00 ia a make iila ftka U ka haawe ia lakou ta, ia aku U ke kanakn, a k»ileko okn loa, a o»a ka meu i ai » keia kilohunuhe uw^awe m^ku. Ae, a no ouk»>u « ua mak;tmaka e titluhe!u nei i keia m«ote!o h<H>kaiakupua, oka iki anlii ku makani o Piihoio, ke oauki loe» mai nei pnha oukou i ka Kea kaksu, no ka hele i 0 a ianei, wahi ana e paka ae nei, hoooiaaawaooi, opu alli, ina ako ka 0110 aia iaiua, ioa aku ke kuhinia a aia I ke alo ia e waibo I», au eka nea lo lnlieiu e noke iho ai oe i ka haupa a Lihallha i ka hoolua ke kiui o Puna Pakuikui i ka momonaa ke kiu 1 oa kohi kelekele a ka Puukolu A ka Malualua makani mui lulo e a e ike iho ai oe, o keia ka makamua loa o ka kakou koa opio i hoomaka ai oiu e hoike i kana nmu hana hookaUkapua, a e hoike i kona koa wiwo ole, a e hoohana aku i ka ikaika wikani • na aa huki o kona mnu lima ihu elepani, oiai, heehiku wale no ona makahiki i keia wa a oi iki, Ae, oiai ua koa oplo nei a kakou eku nei iluna pono o Kilohan», ke hoolei pau la ka ike a kona inuu maka no ke kahua kaua o Kahouea, a ilokoo ia manawa oiu i ike aku «i i i nu puaiikoa o Imaiknlani, e hoopili pu iu aku anu i ke kumupali, e ka ikaika o na pualikoa o Aikanaka, u oia kana i puha ne nei me keia mau huaolelo, ina au i lohi ioa aku nei. alaila, kau oe e Iniaikalani iluna o ku lele a Aikanuku, alaila o ko'u ike ole ana aku ka hoi ia i ka naui o ke muu kiowai ake keiki nei o Maui hikimi e iele aku ai a ma«pu* opa ka iwi kikala, a noluila, nohe o'u mnnawa aku i koe e kali ai, a iloko o iu manawa i haawi ih'.> ai ua keiki nei i na peku mahanahaua o kona muu kapuai wawae ia luna o Kilolmnn, ke hele la a neinei ka iionuH, h i:i \y:i i palnmimo aku ni uu keiki nei, e like me ka lele ana a ka pua, i oili aku ai mailoko aku o ke kakaka a ko kanaka pana pua, ke hele a a wili ka puahiohio, hn ku makani, puehu liilii ka lau oku laau, moe kokolo ka uahi o Kula he hau, a kikaha ana ua keiki nei ma ka aoao komohana 0 na kuahiwi o Waialeale, a noho aku unu keia iuku pono ae o Wuimea, o Kouie ka inoa o iu wuhi. A hiki keia īluila, oko ia uoi nana aku iu no ia a ike i keia kumulaau konie nui e ku ana I ka puli, ia wu iho aku nei ka iimu o«a keiki nei a i>ua, ae, oka ihu hoi o kela holoholoiia nui he elepani, uu oieio in, he hiki i kona ihu ke wili i kek:ihi kumuiaau nui a paa pono, alaiia, uhuki; a o keia hoi he kanaka, aka, aole keia i kupono i knhi o ke kuuiikn innkun, e 01010 iho 00 e ka uiea heluhelu, he wahi ukulele, he mea hoonaue i ko kino, alaila o ke kulana o ka kakou keu o))io i keia vva, he naita limaihu elepani. Ae, ia wa, hoonioni aku nei uu

keiki nei i ua kumulauu nei, me kena kumu, kona «n, ka lepo, u me na mea a pau, a haulo puhu nna ihi. 10, hapai ae nei keia i ua lunu nei u kau una i ka a-i o ka huli aku lu no iu o ua keiki nei hOl, me ua humu laau nui nei i keia heleua aku la o ia nei ma ia wahi, he kohu hekili kui p unalo no Ikua i ka hele a Naueue ka pae opua Haalulu na kupua ikaiku Iloke 0 Ka ino, naele, hihipea, he mau awawa nunui kuhoko aole o kana inai, me he mea la he honua palahalaha ia i ua keiki nei e hoi la, ke hele a mee ka nahele o Mahiki; inoe kokolo ka uwahi o Kulu he hau, aku anu ua keiki nei iluna pono o kelu lapa puli e moe la ma ka aeao o ke kuahiwi o Waialeale, 0 Kamwlou ka inon oia wahi, a ike aku nei ua keiki nei ua hee ko Imaikaiaui aoao, a e like hol me ka muma nui o kekahi lionu i hele a pololi e popoi ana maluna o kana mea i makemake ai, peia ka matua 0 ua keiki nei i leina aku ai mailuna aku o i t iu iapu pah, a komo ana aa keiki uei iloko o ke aluka o na puall kea o na aoao a ielua, ao ka ma&awa ia o ua kaeaea nei o Mani hikina i haawi iho ai i ken.n mau ai mahanahana, ke hele la ka wai hele ka a-ia. Ke huli ao ua keiki nei ma ka aoao akau, me ua kumulaau nui nei, ke hoomaka e wili, he like pu konu haluin me ka wili ana a kekabi kekahi kiWao makani nui īkaika 1 ka hele a hu puehu liilii kanaka i o a ia nei, kohu epala. A lloko o U hauna laau hookahl ana aku la, ua pau akn iu he mau lau ahe mau mano kunaka ika make, a ke huii ae hoi ma ka aoao henaa, i keia wilioa no a hili, he iike pu kona ikaika o ia helena iho la me ka wilina a kekahi mukani puahiohio ikaika loa, e owili ana a e lumai ana i kana mea e ale ai, a he iike pu ke kanaka imua oua keikl nei he like pu me ka opila. (Aolei p.«u)