Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 39, 29 September 1894 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

             @

@

@

@

@

@

@

@

@

@

@

@

@

@

@

@

 

KA

Nupepa Kuokoa

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

No ka Makahiki…$2 00

No eono mahina…1 00

Kuike ka Rela

@ 1 2 3 4 5 6

Pule Pule Pule Pule Pule Pule

@

@

Hoopukaia e ka

Hawaiian Gazette Co.

@

@

@

E makee i kou pono.

            Ke ao aku nei na nupepa Hawaii anee alii i na Hawaii maoli i maa i ka puni ia lakou, e kupaa a mai noho a ae aku e hoohiki e kakoo i ka Repuhalika.  Eia nae, ma ia wa hookahi no a keia poe e papa aku nei, ua ae ponoi aku no lakou i ko ka Repulalika mana hoomalu maluna o ka aina a lakou e noho ana, ke ai nei i na kanawai e kulou aky lakoa malalo o ko lakou ihiihi, a maluna ae o na mea a pau, ua ne lakou e hookaa i na auhau aupuni no ka hooholo ana i na hana o ke aupuni.  Pehea la keia poe i aa ai e hana i ka mea epaepa, a e alakai lalau aku i ko lakou me ka poo e kukala mai ana ma ke akea mai nihue oukou, aka aihua ponoi no nae lakou.

            Ua kuhikuhi mau aku makou i na wa i hala i ka mea pono i na kanaka Hawaii e hana ai mahope koke iho o ke kukala ia ana he aupuni kumukanawai i haku ia e ko kakou mau elele ponoi, oia e lawe na Hawaii i ka hoohiki malalo o ka Repubalika.  Ua kukulu a ua ike ia ami keia aupuni hou o Hawaii e na aupuni ni o na aina e, a nolaila aohe aupuni e na a na Hawaii e kali aku al keia wale no.  Aia a hoohiki, alaila loaa kela pomaikai koho balota ia oukou, a o kakou pu hoi kekahi e komo ana iloko o ke kuka ana i na haua ano nui o ke aupuni, e like me ke koho ana i na poe nana e kau mai i na kanawai no kakou, ke kaana ana i na hoolilo laahui mai ko kakou mau auhau aku e hookaa nei a me na nea no a pau e hookolo ai i ka aina a o pomaikai ai ka lahui.

            O ka mea noouoo o ke lahui oiwi e ike mai ana i ka hoohemahema ia o keia may pomaikai a komo mai oia e hoeueu pu i na hana o ka aina a me ka lahui, alaila oia ka Hawaii maoli eiaio.  Aka o ka mea nana maka wale mai no i keia may hoonaauao ana, aole komo mai o lawelawe a hapai pu, ua like ia me ke kino iwi ola aohe noonoo.  Nolaila, he makehewa ke keha wale ana o kokahi o kona aina ponoi keia o Hawaii in a aole on a komo pu mai e lawelawe i na mea e hoopomaikai ai.

Peresidena Doel ma ka Huakai Hoomaha.

            Ua holo hoomaha aku o Poresldena Dole o ka Repubalika pokii, ka wahine a me ke kaikamahiae hanauna Miss Clara Dole, maluna o ka mokuahi Kinau o ka auina la Pualua iho nei, no Hilo, Olaa a me ka lua Pele o Kilauea.  Ua hooalumahiehie ia ka uapo o ke Kinau Msmua ae o ka wa helo o ka mokuahi, e ka anaina nui o na makaaina na malaila pu ae nu hui ka Puali Pahehe o ke Aupuni kahi i hoohonehone ae ai i kekahi o ka i kou mauloo @ i hoomoamea ai.  Makai ao o ka uapo i hele ae ai e ike aluha i ka Poresidena, na Kuhina Match, King.  Damon a me Smith a me kekahi poe koaloha e ae.  E welo pu ana i na ahe makani ma ke kia mua o ke aliiwahine aukai ka hae hoku, a ma ke kia hope ka ahe Hawaii.  I ka makaukau ana o na mea a pau, alaila ua ku'u aku la ka huila i hope a aui ae la ka ihu o ua Kinau holo nei i ke awa e puka ai a i ke kaalo ana ae ma ka aoao o Kakaao, aia hoi ua paapaaina mai la na pu aloha he 21 a na pukoniahi i kukulu ia ma Kakaako, no ka hoohanohano ana mai i ka huakai a ke Poo Kiekie o ka Repubalika Mokupuni.

            E lele ana ka Peresidena a me ka ohana ma Hilo Hanakahi, a e hookaulua ana he mau la, alaila mailaila aku a ma Olaa makaikai ai i na hana hou kamahao i hoala ia malaila, a e pau pu ana ma ia hele ana ka makaikai kino ana i na aina hookuonoono i hookaawale ia malaila.  Mehe mea la, e hala ana na hebedoma eha a elima paha ma keia hele ana.

He mau olelo maikai no ka Repubalika Pokii.

            Ia Lunakanawai Biekerton aku ne ma ka huakai hoomaha ma kulanakauhale kapakai o Amerika Huipuia, i ukali ia e kona ohana, ua mioi ia mai oia e kekahi o na poe kakau nupepa o ka Post Intelligercer, a oiai ua hoole oia i ka hoopuka ana i kekahi manao e pili ana i na mea o na mokupuni nei, ua puka aku no nae mai iaia aku ma ke ano maa may ma ke kamailio ana kekahi mau olelo e like me kela:

            "Ke hoike mai nei ka'u mau leta hope, ala ke noe la me ka malie maoli na hana a pau."

            A ma kana kamailio ana no ka mea pili ia Peresidena Dole, ua hoopuka aku oia penei:

            "Aole au e kanalua i ka olelo ae he kanaka makemake laulaha oa ia o Peresidena Dole, a he kanaka naauao no hoi, a ua loaa iaia ka hilinai a me ka mahalo ia e na mea a apau."

            A ua puapuai aku kona manaoio palena ole no ko Hawaii mau po maikai oi loa i keia mua aku, a ua kui lima pu o Mr.s Bickorton i ka hoike ana i kona noouoo nui a me kona ike puni ma na mea a pau i pili i ko na mokupuni nei moolelo.  Eia ka Mrs.  Bickerton mau olelo:

            "O na Paeaina Hawaii, o lakou ke ki o na pomaikai kalopa o ka moana Pakipika.  O ko lakou kuinna ma ka palapala aina a me ko lakou waiwai nui, oia auanei ka mea nana e hoolilo ia lakou i mau awa kumoku akea no na lahui a pau, a in a e puka pono ana ke alawai oki o Newaragua, alwaila, o ke lakou holomua o keia noho ana aku ua hiki ke olelo ia ua panihakahaka ia.

Ka ike Aupuni kuio a Mekiko i ka Repubalika o Hawaii

            Ke hoolaha nei makou malalo iho i ka palapalu ike aupuni a ka Peresidena i ka Republika o Hawaii, i loaa mai ia Peresidena Dole ma ka eke leta ma ka mokuahi Warrimoo o ka Pakahi iho nei, a oia keia:

            Porfirio Diaz, Peresidena o Mekiko Huipuia, ia ka Mea Mahaloia ka Peresidena o ka Repubalika o Hawaii.  E ka Hoaloha Nui a Maikai:  ua loaa kau palapala ano koikoi e ka mea Mahaloia o ka la 7 o Iulai, a maloko olaila i hoike mai ia oe e ka Mea Malaoia la'u i ke kukiu ia ana o ka Repubalika o Hawaiia ua lawae oe i ka oihana keikei o ka noho Peresidena ana e like me ka makemake o koua ku mukanawai.  E oluolu mai oe e ka Mea Mahaloia e ae mai i ko'u mau hoomaikai kuio no ke kulana kilohana au e paa la iloko o ka mailani a kou mau hoa make.

            I hooia i kou mea malaloia, ke panailike aku nei au me na hoomaikai kuio i kou mau makemake e paeli a e heoikaika aku i ka noho hoalauna waikahi ana e like la me ia i omau ia ai no na makahiki loihi mawaena o Mekiko a me Hawaii, a e pahola aku i ko'u mau manae maikai no kou oluolu ponoi a me ka helemua o ka Repubalika.

            Kou Hoaloha Kupaa e ak Mea Mahaloia.

Forigirio DIaz

Ignacio Mariseal.

            Kubina o ka na Aina E.

            Kakau ia ma ke kulanakauhale o Mekiko i keia ia 8 o Augate 1894.

Makaleho ia Mokupuni Neka.

            Ua hookumu aenei ke Kuhina nui o ke Panalaau o Nu Kulani i palapala keakea e kue ana i ka hoohui ia ana mai o ka mokupuni o Neka no Hawaii, a ua koao aku i kekahi mau kuhina nui o na paaa.  @ o Ausetaralia e komo pu @ iloko o ia keakea ana.  Ua @ loa keia mau panalaau no ka lilo e @ o Neka ia Hawaii, no ka mea ole kahi @ loa a ka waeaolelo moe moana Auseterella-Canada i hoolala ia ai e kipa mia na Paualaau mai, alaila moe i Canada.  Aka, oa kio mua keia mokupuni mamuii o ka eleu o Hawaii.  O ka ae mai o ke aupuni makuahine i keia keakea a na Panalaau pill papakole on a, aole o makou kaoalua i ka hoike aku e loaa ole ana he wahi hua.  No ka mea ala ma Ladana kekahi poai e manao la no Hawaii ka mokupuni o Neka, a o ka hoala ana mai i ke keakea o ia ano, he manao maikai ole ia.

Ka Hui Kalaiaina o na Hawaii

            Ua hoohui ainei ia lakou iho na oiwi ponoi o keia kulanakauhale i lawe i ka hoohiki e kakee i ka Repubalika o Hawaii, a ua kukula i hui kalalaina malalo o ka inoa ka Hui Repubalika Hawaii.  Ua haku a hooholo i ko lakou kumukanawai a me na rula hooponopono a ua koho i ko lakou mau luna ponoi i ka po o ka la 27 o Sepatemaba penei:

            Peresidena, Geo.  Markham; Hope Peresidena 1, J. H. Barenaba; Hope Peresidena 2, D. L. Naone; Kakauolelo, Moolelo, Chas.  Wilcox; Kakauolelo Palapala, J. N. K. Keola; Puuku. S. Adi Akau; Komite Hooke, J. H. Boyd. C. Wilcox, J. M. Kea, T. E. Cooke, J. U. Kawainui.  Makai o ka Hale, Jas.  Cooke; Komite Nieniele, G. L. Desha, S. M. Kanakanui, S. Mahaulu.

            O ka manao nui o keia hui, ola no ko lakou ike maopope lua ana i keia wa, ua kukula paa ia ke aupuni Repubalika a he mea pono ia kakou i na kanaka Hawaii ke makee i kela pomaikai koho balota, a hooikaika e loaa on a may elele kupono no kakou iloko o na Hale Kaukanawai o ka Repubalika, i hiki ai ia kakou ke waihio aku ma o na elele la i na pilikia a kakua i ike ai he kaumaha a i komo pu ai kakou i ke kau ana i na kanawai o ko kakou aina, ka noonoo pono ana i na mea e kaaua ia ai ko kakou mau dala auhau e kookaa nei i ke aupuni a me na mea a pau i pili i ka pomaikai o ka lahui a me ka holo mua o ka aina.

            Nolaila ma ka noonoo maikai ana o ka Hui, na hooholo lokahi lakou e hoopukaa ia aku malalo o ka inoa o ka Hui i mua o ka lahui Hawaii i keia wa, i mau olelo hooaauao.  A e loaa no iho panei:

Imua o ka Lahui Hawaii.

            Oiai ua maopopo lea ia kakoni keia wa ua pau loa ke AUpuni Moi ma Hawaii eni, a ua lilo ae nei ka mana aupuni ma ko ano Repubalika, nolaila ua manao ka Hui Repubalika i kukuluia e na Hawaii Ponoi e hoakaka, a e waiho aku imua o oukou i kekahi mau olelo hoonaauao kupono e pili ana i ka hana pono a na kanaka o hana ai no ke kakoo ana i ka maluhia a me na pomaikai i loaa i na kanaka a pau malalo o ka hookelo maikai ia aua o ke aupuni, ma ka hoomayu ana 'ke i ke kau ia o na kanawai maikai i kulike ai me ko kakou mau makemake, nolaila ke waihe aky nei makou imua o oukou i keia mau mea olaio loa.

1.   Ke uku nei kakou i na dala auhau no ke kakoo ana aku i ke Aupuni Repubalika e ku nei, nolaila i mea e hana la ai ko kaou mau pilikia a e hooko ia ai ke kakou may iini, e koho kakou i may Lunamakaainana a me na Senatoa i hoolile ia'i na dala o ke aupuni e like me ko kakou makemake.

2.   O ka põe e ao hera nei ia kakou e kue aku i ke aupuni e ku nei ma na ano a pau, a e haalele loa i ke kakou may pono kivila, ke kakoo mau nei no lakou i ke Aupuni Repubalika ma ke ano oi loa ae ma ka uku ana i ko lakou mau auhau no ka hoopuipui ana i ka waihona Aupuni Repubalika, oolaila e ike kakou he wahee ka lakou mau kue, me na olelo hoino.

3.   O na kanaka a pau i makemake e malama i ka noho'na maluhia, e pono lakou e kakoo i ke aupuni, i mau ai ka noho'na maluhia malalo o na kanawai kupono, no ka moa in a aole e kakoo ia ka hoomalu ana a ke aupuni, he haunaole a he noho'na malukia ole ka hopena, oia ke ano noho'na i makemake ia o ka poe Anaki a limakoko o Famal.

4.   No na mahina he iwakalua i hala ae nei, ua hookele ia ke aupuni ma ke ano kaulike, aole he may hana hookaumaha wale i kau ia maluna o kakou, aole no hoi kakou i hoopilikia ia ma ka hoohomahoma ia ana o na hana pill aupuni, aka mahope o ke kukala ia ana ho kumukanawai e hoolilo ana i ka mana kaukanawai piha iloko o ka lima e ka lehulehu, ala maluna iho o kakou ke keikoi o ke kiai ana i na mana kaukanawai, i lilo ole ai ia mana i mea na kekahi poe e aku e hookaumaha mai ai ia kakou ma ka hoonole ana i na kanawai i kulike ole me ko kakou makemake a hoohaiki paha i ko kakou mau pono.

         Nolaiia ke waihe nai ka hui Repubalika Hawaii i keia mau olelo hoonanuao imua o ka lahoi me ka lana o ke manao e ike ana ko ka lahui i ka oiaio maoli oia mau mea a pau, a e hoohole iho no ka pomaikai o ka aina hanau, he mea pono i ka lahui e hele e hoepaa i na @ ma ka papa inoa o ka poe kupono i ke koho balota, a e koho i ke kau koho bulota e hiki mai ana.

Hui Repeubalika Hawaii

Hoohui ana o na hui telepone Elua

         He manawa loihi i hala aenei ka paipai ia ana kekahi poe i ka pono e hoohui ia na hui telepone elua o Honolulu nei Bell a me Mtual a i hookahi.  A ma ka halawai a na poe i kuleana o ka Hui Mutual i malama ia i ka Poakahi iho nei, ua koho ia o J. B. Atherton, Gedfrey Brown a me W. F. Allen, i mau komite e hui kuka aku ai me ka hui telepone Bell me ka mana e hoolala no ke kuai.

         O ka makemake o ka hui mutula, e uku aku i ke kumuwail io o kahui Bell, oia he $60,000, a o ko ka hui Mutula, he $79,000 wale no mahele i hoopuka ia mailoko ae o ka $100,000 i hoomana ia ai.  No laila, i mea e lilo mai ai ka hui Bell i ka Mutula, he mea pono i ka hui Mutula, he mea pono i ka hui Mutula ke hoomahuahna hou aku i ke kumuwaiwai ahiki i ka $150,000

         Oiai, e hoomaopopo ia ana e holopono ana keia hoolala kuai o ka hni telepone Bell, aka o ka manawa e pau loa ai ne mea a pau i ka hoeholo lea loa a lilo i hui hookahi, me he mea la mai ka la 1 o Ianuary, 1895 aenei e hiki mai ana.  A me he mea la mahope aku oia manawa, e pinana ae ana ka uku hoolimalima o ke telepone maluna ae o ka uku amu e hoolimialima ia nei.

Hiki mai ka Haole Hoomoe Alahao o Oahu

         Ua hiki mai nei o Mr. A. Feek, kahaole i lilo ai ka aelike no ka hoomoe ana i ke Alahao o Oahu mai Honouliuliu aku ahiki i Kahuku, maluna mai o ka mokuahi Warrimoo o ka poakahi aku nei, me kana keikikane a me umikumamakolu mau limahana akamai.  O na lakou laua hoomue alahao, na lio, hoku, a pela aku, ua apu i ka hooili ia maluna o kekahi moku pea Oakaland a ua hoouna e ia mai i ka la 13 o Septemaba mai Seattle mai.  Ua hoolala oia i kana may mea a pau no ka hoohana ana aku me ka holopono, e hooko hololea ia ai kana aeliko i hoopaa ai, a e ouou ia aku ana ka hana i mua me ka hoapaapa ole.

         Ke olelo mai nei keia haole hoomoe alahoa, ua lehulehu wale na poe i ninaninau mai iaia no na inea e pili ana ia Hawaii eni, a lie manaolo kona e hoea koke mai ana ia nei ka poe mae dala.  No ka mea, dala i ko lakou makeamke e holo i anei, a e holo keko mai ana kahi poe ma keia mokuahi iho.  E holo mai ana lakou ma ke ano hoopukapuka ma ua hana like ole, no ka nui o na olelo maikai a lakou i lohe ai i ke kamaillo ia no Hawaii nei.  Makana olelo pu hoi, he poe ikaika loa ko kona aina i hele mai nei i ka hoonuiaina, a ua mahalo loa lakou i ka Repubalika pokii a me na hana hou e lawelawe ia nei.

Make o ke Couna o Parisa.

         Ua make mai nei ma Hale Stowe, Ladana, i ka hora 9 kakahiaka o ka la S o Sepatemaba nei, o Couna o Parisa, kekahi o na alii o Farani i kuko loini a kali e hoihoi ia mai ana ke aupuni alil o Farani a e lilo oia  i poo no ka lahui, a i hookuewa ia ae ke aupuni Ripubalika o Farani e ku nei ma ka aina e.  He alli waiwai, a ua make aku me kona malama maikai ia.  I ka po, ua lehulehu na manawa i manao ia ai ua make la mamuli o ka nawaliwali loa la o ka pana, a me ka paakiki maoli ke kauka e haha hele ai a loaa aku la.  I na hora hope loa o koua kaa mai ana, ua hiki ole aila ke kanailio no ka nui loa o ka mai, aka ua hooikaika oia e maepopo i ka poe e kiai aku ana iaia, he makemake nui kona e hoopuka mai i kekahi mau huaolelo aloha hope loa.  E noho kiai ana kona ohana a me na aipuupuu kahiko a puni oia, a ia lakou pakahi oia i hoopuka mai ai me ka hawanawana i kekahi mau huaolelo pakua aloha hope loa alaila ua kukuli iho la ka ohana ma hai o ka moe a pule aku la no ka mea e make ana.

         Ua hoouna ia mai maluna o ka mokuahi mariposa mai nei, he $50000 ma ke dala gula o Amerika no Honolulu nei.

Aole ia he Ohakulai

         O Mr. J. K. Hanuna, i lawe mai nei i ka hoohiki e kakoo i ka Repubalika o Hawaii, oia ka Peresideana o ka Hui Aloha Aina o Hana Maui.  Aole oia he "ohakulai.' no ka mea na hoohana oia ma ke kukulu ana a ku ka hui, ua kupaa malalo o ka manao e hoihoi hoi ia ae ana ka moiwahine ma ka nohoalii iloko o ka iwakalua mau malama i hala, aka manope o kona ike ana ua kuahua ia ke kumukanawai hou, ua kukaia ia aku ka Repubalika o Hawaii a ua ikeia mai nei e kekahi mau aupuni nui o ke ao nei, a ke hoolohe nei na kanaka kalaiaina like ole a na lahui waihooluu kulike ole i na mana o ka hoomalu ana a keia aupuni hou ou e Hawaii, a ke hookaa nei na anee alii a pau i na auhau aupuni, i like kona ano me ka ae maoli aku ne mana aupuni ko keia poe i kela wa, ua hoi mai la kona noonoo kanaka a ike iho la, o ke  kakoo i ka aupuni e noho manaa ana maluna o k aina a e hoomalu ana me ka maluhia, oia wale no ke alunui naauao e hana ai.  Nolaila, ua lawe oia i ka hoohiki e kakoo i ke aupuni Repubalika, aole hoi e hoonaaupo loa e like me kona poe o ke aluka poeleele o na la ana i kauna pua ai.

Nuhou Kuwaho

Ke Kaua Ma Corea

         Ma ke ku ana mai o ka mokuahi "Warrimoo" i ka auina ia Poakahi iho nei, mai Victoria mai ua loaa mai ia makou keia mau mea hou o na aina e malalo iho:

Kaua O Kina Me Iapana

         Sanahai, Sept. 11-Ua hic ami na lono lauahea ianei no ka hoouka ia ana o ke kaua mawaena o na Pake me na Iapana ma kahi kokoke i Kaircheng, Korea, ma Septemaba 2.  Ke olelo nei na nupepa kamaaiua o Sepatemaba 10, he elua la o ke kaua ana, a aole i maopopo ka hopena i ka wa i hoouna ia mai ai o ka lohe i na nupepa Pake.  Ke olelo nei nae na nupepa Puke o Sepatemaba 12, ua lanakila aku la ko Gen.  Yeh mau koa maluna o kona Iapana.

         Ke hoike nei na lono mai Europa mai no ka puhee liilii ana o ka puali koa Iapana 2000 ka nui i hoao ae e hele mai Fusan a hiki i Seoul.  Ua kono ia kekahi hapa e hoi hou i ke awa i kuikahi ia e hamama, aka he 80 wale no i hiki aku ilaila.  Ua hoea ae he 2000 mau koa hou loa ma Fusan e kiai ai no ka hopohopo ia o lele kue mai na Tonghaks.

         Ua hooholo ka oihana mokukaua o Kina, e kauoha e hoihoi mai i na mokukaua nui a pau mai na kapakai o Yang Ste a i Pei Yank, a e ukai is mai lakou e na moku hali toapido mai ka mahele aumoku mai ma Foo Chow, Canton a me Nauyg.

         Ladana, Sept. 14-Ke olelo nei kekahi lono i ka nupepa Manawa mai Sanahai mai:  Ma na lono ma Fusan mai, ua hoike mai lakou, ua ala mai na makaainana o Korea Hema a ua kue loa aku i na Iapana.  Ua hopohopo ia malia o leel kaua ae na Korea ia Fusan, no ka mea he lehulehu loa o lakou i makaukau me na lako kaua.  He 2000 mau koa Iapana i hiki ae la ilaila.

         Ladana, Sept. 14-E hoopuka ia aku ana ma ka nupepa Manawa o ka la apopo keia lono waeaolelo mai Sanahai mai ma ke ala ae o Tienstsin, penei:  "Ua hoao ae he puali koa Iapana e hoopuiwa i ka puali koa Iapana e hoopuiwa i ka puali koa Pake ma Pink Yang ma ka po o ka la 12 aku la, a ua hoauhee ia aku lakou me ka poino nui ma ka make.  Ua haalele aku na kea Korea i na Iapaan, huli ma ka aoaoa o na Pake a hookahi ke kaua kue pu ana aku i na Iapana.  Eia na manawa Iapana ke hoomakakiu hou mai nei i ke Kaikuono o Pechili.

         I kulike ai me ka aelike a Kina a me Iapana, e kono ana i kekahi mau aliikoa o na aupuni nui e hele aku ma kela a me keia aoao o na pualikoa hakaka e makaikai ai, e hoouna ana o Amerika Huipuia ia Lutanela Michoel J. O'Brien, ola ka mea o holo ana i Korea ma ka aoao mai o na Iapana, a o Kapnea Noel du Boulay, ke kapena ukali o ka Batari Pukaa Alii e noho lawe lawe hana nei ma Kina, oia ka Beritania aliikoa e hoouna ana i Korea ma ka ao ao mai o na Iapana.

         Ladana, Sept. 15-Ke hoike mai nei na lono mai Tokio Iapaua mai, ua hoauhee ia aku ia ka pualikoa Pake e ka Pualikoa Iapana ma Chuen Chwa, a ke emi hope ia na pake i Vinglan.  Aia ka pualikoa Iapana ke a e la maluna o Tau TOng.  Ua hiki o Ilammuku Iamagata o na pualikea Iapana i Seoul a e lawe ana oia i ka noho alihikaua nui ana o na pualikoa.

         Ke olelo mai nei kekahi lono waeaolelo mai Honokaona mai, ua kauoha ia ka pualikoa Pake holookoa o ka Hema o Kina e hele i ka akau, a ua papa loa ia ka ohi ana mai i na haele Europa Hoko o na pualikoa.

         O ka põe pake nana i pepehi a make ka haole mistoaari Pereselano Wylie ma Liao Yang, ua pau i ka apahu pu ia na poo, a o ka halepule keia i liku ino ia ai, ua kauoha ia e kukuiu hou malalo o na lilo o na kamaaina ma ia wahi.

Ke Kana Nui ma Korea

Lanakila Kilakila Na Iapana

Ma ka Aina a ma ka Moana

Nui na Koa Pake i Pio

         Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Mariposa i ke kakahiaka nui o ka Poaha iho nei, mai Kapalakiko mai, ua loaa mai keia mau mea hou ano nui malalo iho:

Kaua nui ma ka moana a lanakila na iapana.

Kauan Nui Ma Ka Moana a lanakila na iapana

         Ma ka po o ka la 14 o Sepatemaba, ua haalele iho la ka mahele mokukuaua Pake o ka akau i ke awa o Arthur, malalo o Adimarala Ting, me ka hali pu aku ia ehiku mau moku aoloolo koa, me ka manao e hoolele ma Wiju, a mailaila aku e hoouna ia ai no ke kahua kaua.  I ka hiki ana ma ka nuku o Muliwai Yalo, ua ike ia aku ia he aumokukaua Iapana e hooiho mai ana.  Ua haawi koke ia aku la na hoailona i na moku hoohikihiki koa, e kuu pau aku i ka holo no kahi e pae ai, a i na mokukaua ponoi hoi e liuliu no ke kaua aku.  Ua hoohu koke iuka o ka aina a ua nui no ka koa i pae i ka aina mamua o ka hoomaka ana o ke kaua io.  O ka mokuakua Pake nui ikaika o Chen Ueo, oia kai kiola mua aku i na moku kaua Iapana i ko lakou wa i kau mai ai ma kahi o na poka lele aku a loaa.  Ua panee koke ia mai no ke kupoka ana e na mokukaua no ke kipoka na e na mokukaua Iapana nunui.  O na mokukaua Iapana ke hookuene mai nei lakou e loaa na kulana, a o ka hoomaka no ia e kaua puni, me ke kmo o na mokuaneane e pau loa o na ao ao elua.  He elua mau mokikaua nui Pake o Chih Yuen a me King Yueen i loaa pono i na toapio a na Iapana a hhoopiholo ia, a he elua mau manuwa e ae i ili i kauaau i ka wa e kaua ana a ua puhi ia i ke ahi.  Ua koho ia he 1.500 na pake i make a elia, a he 1.000 o na Iapana i make a cha.

Lanakila Haaheo Na iapana Maluna o na Pake.

         Kapalakiko, Sept. 18-Ua lele kaua aku na puali koa Iapana maluna o ke kaua ikaika loa o na Pake i ka al15 o Sepatemaba ma Phong Yong ma Korea, a mahope o ke kaua hahana ana, ua eo aku la i na Iapana he lanakila nui launa ole, e lawe ana ia Ping Yeng i kekahi kakahiaka nui aku.  Ua oi aku mamua o ka 20,000 mau koa pake i make, ku a eha a me na pio i lilo mai, unawaena o ka poe i pio o Geraela Tso o na puali kou Pake.  Aohe i kana mai ka nui o na lako ai a me na mea kaua i lilo pio mai.  He ekolu hameri wale no ka nui o na Iapana i make a i ku a eha.

         Nu Ioka, Sept. 20-Ma ka lono kuikawa mai Sanabai mai ke olelo nei ia:  Ala o Ilamuku Coun Iagamata, ka alihikawa nui o na Pualikoa Iapana ma Korea, ke kai ae la me 45.000 mau koa Iapana i maukea mai ke komoana hema mai.  O ka nui o na pomaikai i loaa i na Iapana ma o ke kaua nui ia o Ping Yang, aia ma ka A$3,000,000

         Ma ke ahiahi Poalua nei, ua malama ae o Alapai i ahaaina ahuoli no ka hookuu ia ana o ka nunona hou a me ke kaikamahine mai ka hihia hoohiki wahahee ae i hoopiiia ai e ka huaona kahiko.  A o ka puaa oia ahaaina hauoli, oia no ka puaa kea a ka hunona mua i hanai ai.  Nui no ke kupanaha o ka Alapai mau hana.  He loaa ole no ka paha i ka hunona kou on a puaa i kahe ia i kii ai i ka puaa kea no keia ahaaina hauoli.   Malaila ne no na moomoo a pau kahi i hauoli nui ai.

Kapalama.

He Leo Kahea

E ka Nupepa Kuokoae:

Aloha oe:

         E oluolu oe o kakala lea nui aku i na @, na lana a me na hoahanau a ka Ekaleia o Kipaa, @ o @ nai:

 

         @ o ka hana ana o kou mea kakou a me ke Komite J. Kanoho me ka maka @ o ka pono Mrs. Mary S. @ ui kukakuka loihi me ia a ua hoike mai i kona makemake e @ u ka luakini o Kapaa, Kauii.  Nolaila keia loo kahea i ki poe a pau i kuleana pu iloko o keia puni @, e naue @ i e na makua o ka pono, S. Kau, Mrs. W. Kaiu. Isaac W. Kaiu, J, Kauhae. J. Opio, D. Puhi. K. W. Kinney, na hoihanau a pau, a me na lala a pau o ka Ahahui Kula Stbati o Kauai Hikina, ua kahu ekalesia o Waioli a me Koolau, ua Kahu Kula Sabati apana o Waioli a me Koolau, na komite a me na mea a pau e makemake ana e hele ae maleko o ka Luakini Hoole Pope ma Kapaa, ma ke Sabati mua o Okatoba 1894, a e hiki kino ae ana ke komite Rev. J. Kanoho ma la anaina.  No na mea o ka manao o ko kakou makuahine aloha nui, e lawe kakou a noouoo no na mea pili i ka hana koke ana i ka luakini, ma ka hoomiemie ana, a e hooponopono no ma na wahi i ano popopo o na laau a me na papa, a e kauoha koke aku i ke kamana mauao e hele koke mai e nana, a pehei la ka @ o na lilo e hoomaemae hou ai.

Me ke aloha

Kahu Makua o Kapaa

Hooluha Hou

         Aha Hookolokolo Kaapa na apana ekolu o ko Hawaii pae aina.  Maka heo ponopono waiwai.  Ma ke keena ma ka haua o ke koho ana i kaa no ka waiwai a me ke kino o @ i he keiki @.

         Ma ka @ a me ka @ ia ana malo ka paiapala ma a i leakia ka a me Makaka ui o Oiaa.  Puna Hawaii e mai ana e koho ia uua mau kahu no ke kiuo a me ka waiwai o Maku hia i ke he keikikane opiopio ioa na Pale aua me Kahula wai pau e eiua i ka make.

         Ke kauoha ia nei o ka Poaina ia i bi NEVABA D, 1884 hoia ia @ @ @ a ka ma nawa i koho ia ma ka @ ana i ua nai ia imua o ua lunakanawai ia ma ka hale @ kolo ma i lilo, Hawaii, a ma ia manawa a ma a wahi e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu ma he kumu  olaio ka lakuli e ae ole ia ai ua nui la.

         Kakauia ma Hilo, Sepatemaba 20. A D @ Na ka Aha:

@ @ @

 

         Aha Hookoi Okolo Kaapuni Apana Elua o ka @ o Hawaii.  Ma ka hooponopono waiwai.  Ma ke k @.  Ma ka hana o ka waiwai o @ Kaeo @ @ Maui i make kauoha oia.

         Ma ka @ u a me ka waiho ua ana mai o ka palapala nui a Alima Kaeo o Waeliu e hui ke aila na pake kanaka oia o Wia @ Waiehu Maui ma Waiehu, ma @ laula e noi ana e hoopukai on a Palapala i mai ponopono Waiwai ia Alaila @.

         Ke kauohala nei o ka Poaona ok Aloha @, A. D. @, ma ka hora 10 a  @ oia ka mallawa i koho ia no ka hoehohe ana i na hoa la imua o @ Lunakanawai la ma ka @ Ho kolokolo o kela aha ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu ma he kumu @ ka lakou e ae ole ia ai ua noi la.

         A e hoolaha ia keia @ ma ka olelo Hawaii no ekolu heluhelu noe papa mai @ @ Kuokoa he nupepa ma @.

         Kakauia ma @ K. H. P. A. @ @ 13, 1894.

@@@

         Aha Hookolokolo Kaapunu Apana ekahi o ko Hawaii @.  Ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o Kahele (k), o Honolulu, Oahu, i make kanoha ole.

         Ma ka waiho ia ana mau o ka palapaia noi a Makalei (w), ka moopuna a ka mea i make e hoike ana ua make kauaha ole o Kalile ma Honolulu i olelo ia, a o ka eha keia o na maka hiki i make ai a e nei # e hoopuka ia ka palapala hookohu @ waiwa iaia.

         Ua kauoha ia o ka Poalima ka ia @ TOBA, 1894 ma ka hona 10 kakahiake, oia ana manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua @ ia, ma ka Ilale Hookolokolo ma @ @ Honolulu, a wa ia manawa a me ia wahi no e  hele mai ai na mea a @ i @ e hoike i ku kumu in a he kumu olalo ka @, e ae ole ia ai ua noi la.

         Kakauia ma Honolulu, Sept Ma ʻ a 10 @

Na ha Aha

@@@

 

Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.

         Ua hookohe pono ia mai ka mea nona ka inoa malalo i lunahoponopono pono waiwai wahine no ka waiwai o @ @ o Waialua Oahu i make ke hooiaha aku nei i ka poe a peu he mau koina ka iakou i ua waiwai ia u @ mai me na bila kupono i hooiaio ia, malakoko o eono mau malama mai keia ie aku, a i ole ia e hoole mau loa ia aku no O kapoe i ae e mai i ka mea i make, ke @ ia nei lakou e hookaa koke mai a i ole ia e @ mai ma ke Keena Lelo o W. R @ ma @ nolulu.

         Kakaula ma Honolulu Sept 20, 1894

Frances F. Jackson.

Lunahooponopono Waiwai o Harriet @

Hoolaha Hooko o ka Moraki a me ke Kuai

         I Kulike ae me na hooko ana o keka hi @ i hana ia e ono @ ia @.  Magoon, kahu ma Aperila 1 @ kope ia ma ke Keena Kakaii Kope ma Oahu, kuke @ a ma  na aoao @ a ma @ ke hoolaha ia kau nei @ iohe, ke manao nei ka mea e paa eni i ka mora ki e hooko aku no ka uhaki ia o ka aeliku ma kahookaa ole ia o ke kumupaa a @ ka @ panee i ka wa e hookaa ai.

         Ke hoolaha hou ia aku nei ka iohe mahope iho o ka pau ana o na hebeloma eha ami keia ia aku, e kuai ia aku ao ma ke Kudaia akea ae waiwai i paa maloko o ua @ ia ma ke Hale Kulala o Jas. F. Morzan. Honolulu.  Ke hiki aku i ka Poakolu, O@ 24 1894 hora 12 awakea o ia ia.

         No na mea i koe e ninau ia

J. A. Magoon.

Loio no John Maroon

         Kakauia ma Honolulu, Sept 20 1854

         O na waiwai i paa maloko o ua moraki ia oia keia malao iho:

1.   O kela mau apana aina e waiho la ma Puiwa, Nuuanu, Honolulu.  Mokupuni o Oahu, i kuhikuhi ia ma ka Paipai oia Nui Helu Kuleana Helu mai ia Hoa @ Oaa lili, hoa mau aka @ mau anana

2.   O keia mau apana aina a apu e wahola ma ua Puaiwa ia, i @ ia ua na apana i a me iloko o ka Paiapaia aila Nui Helu @.  Kuleana Helu @ ia  @, nona na ili he 71 mau @ a me i eka 212 mau anana.

3.   O keia apana @ o waiho ia makua Puiwa la i kuhikuhi ia iloko o ka Palapala Sila @ Helu 2125 ia lako, nona ka ili ne @ o ka eka.

4.   O kela apaua aiaa e @ ia ma Alia, Laha:  Na Mokupuni o Maui.  I kuhikahi ia na Paleha penei:

         E hoomaka ana ma ka @ mauka o ke Aia nui Aupuni, a e holo ana @ @ @ @ kauiahao ma Pokala alaila @ @ @ @ @ kahlakao mam kaulahea aeaeila @@ Kona @ kanalahau ma Lani, alaila @ @ Kom @ kaulahao ma @ aiala @ @ @ kaulahao ma kaulahea ke alanai @ ma ka aoaoa maka o ke aianui a @ kahi @ i hoomaka ai.

         Oia ka aina i kuhikuhi ia @ o ka apana i Paiapala Sila Nui loaa.  Kuleana Hoona Aiua Helu @ ia Kapule.

5.   O kela apana aina a waiho la ma ua Alia ia, oia ka hapa o ka aina i kuhikuhi ia iloko o ka Palapala Sila Nui Helu @, Kuleana Hoona Aina Helu @ ia Pakala a oia ka aina i hoolilo a i ole ia @ @ @ ma ka palapala a  Kaipi a me @ i na lako ia, @ ma Augate 25, @ kope ia ma ke keena Kakau Kope o Oahu, Buke 30, aoao @ @.

6.   @