Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 39, 29 September 1894 — HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI. Ke Koa Kaulana i ka Au O Imaikalani ka Moi O Kauai. KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI. KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.—KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo

KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI.

Ke Koa Kaulana i ka Au O Imaikalani ka Moi O Kauai.

KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI.

KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI .—KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA.

\lloopukctia < John K. Ilihia, Lii,ut, Kam\i.\ O ka maalo wale iho no kn hol o na akaku la, a me na kahoaka i \va* ena ihoo lakou nei la, a i neleae no hoi e ke 'Ui ea, he nani nele ana iho la no ia, i ke alo iho la no ka ulu a o ka hala iho la ao ia; a ma kahi o ka nele, ua make ke knuwa iuiua ou e ke 'lii, aole e ol», aka hol, iim Luf\ kahi o ka pololei a me ka oiaio; e kalani e, e ola mau lnn oe, a kau i ka pua aneane, a o ka'u waie no e nonoi aku ai i ka oluolo o kou ihikapu alii, homal i olino, a homai i wahi leo no kahi lepo uei, ke oluolu ia nae hoi.

Hooki iho la keia i ka pane ana aku imua o ke 'lii, i<( wu huii ne ia ua Imaikalani nei a niuna aku la ia Namakaokai'u kona liamuku, pehea kau imu, ke a mai la no anei ? 1 aku nei ui llamuku nei, ke ania loa ih« la ka iinu, oi.ikea aku nei ka uiaula mal o ka pohaku a ke hauliuli iho ia. Pane mai nei ua 'lii nei, ina hoi ha pela, hookui hou aku oe i ka wahie. Ia wa eleu aku nei ua lluniukn nei noa kana apana hana, kena aku nei i na kanaka e p<ia nei i na newa e hele nku e hooku'i hou ao i ka imu, he manawp 010 hoi ia i kela noau kanaka, a hou mai ia no ua imu nei. Ae, ia wa huli mai nei ua 'lii nei a hoopuka uoai ia i ka huaolelo imua o ua wahi koa nei, me ka nui o ka leo, hele na maka o nei alii a ii-o, no ka piha i ka inaina. Ae, a pehea ka huaolelo ? I aku nei ua wahi koa nei, aole au e kamaiiio aku ana imua ou e kuu alii me ka awiwi o ka oielo, e kamaiiio aku ana au me ke akahele a me ka maopopo pono, i iohe pono mai ai lukou nei ae ko papa kahuna i ke ano o ka olelo, a eia ka olelo: Aole i puka ae ka ia i ka ilikai, hoea aku la makou i kai o Wailua i kakahiaka nui wale, he hookahi no o makou wa i hiki like ai. Ia wa, ike aku nei no makou a pau loa i keia wahi keiki uuku e hoioholo mai ana iloko o ka mala uala, a nolailn, he mea hou ia imua o ko'u maka ka ike ana i kela keiki ui e like me ia ke ano, oiai ua noiio au mai ko 7 u mau la opiopio mai, o Kauai nei no ka aina, a eia ko'u mau la ke hele nei e ma'uma'u, puui o Kauai nei i ka hele ia e a'u, au no hoi e ke 'lii e kena mai ai ia'u e hele i kahi manawa, he mea oiaio, aohe au i ike I kekahi mea o Kauai nei e like me keia nei ke ano, ke nana aku i kona helehelena, nani aole o kana mai, h« like ka memeie o kona ili a'u e hoohalike ae al, he like me ka opua o ka pola 0 ka maia, aole hoi o kela mea o waho, o kela mea Iho maloko, a me ia okoa iho la no ka memele o ka iii o neia keiki, a o keia ka helu ekahi oke keiki ui a naui i hoea ma Kauai noi a punl, a'u nei e haanui aku nei imua ou e kalani. Ia wa, huli ako nei ua 'iii uei a ninau aku nei i na koa; ea, he oiaio aaei ka oielo a nei wahi koae hoike mai nei, ua loaa aku nei ia oukou he wahi keiki uuku kanaka maikai iloko oka maia uala. Olowala llke mai ia na leo o ua poe koa nei; hele ma kahi e keoa wahi koa hoopunipuni, kaiaa paa aku i ka imu, he wahi keiki no aole nae iioko o ka iauoa, pupuka iao, hele aa wahi maka a ukokoie kohu iou awa, aoifi 1 paa ka maio, a ela hoi ia ianei, he ui, tie nani; kahaha, he keu koia a kahi kanaka hoopuoipuni nui wale imua oo e ke 'lii.

Paoe hou mai oei oa 'iii i<, kamailio o«, a pehea aku ? I aku oei leeia, oa lohe ae oel oe e kuu alii i ka mea a lakou oei i boopuka ae nei imua ou, a aa kapa ia mai nei au, o ua mea a pau a'u e hoike oei

imua o«, ela ka he epa a he vaha* I hei?, a nolaihi e t?!eh> iika ana a?t > imaa oa e kuu aliī oh» k* *;wo *>l«, I a aie kuu maka'u »-le i k* io;tke, a wia keiii. a i lsx»a hoi ir u ke aj-on»> i * a ttt% kd oi »wvhv i* .-u* ! ioai o kt?i* pua make o'u oa«ti U t*.- | uiai e ki*laoi t alaiia e oie!«» aku au J ia oe, he luahi leikou uei a p u Kkt l na'u, i na la mnhope e hiki mai»ua, a nolaiU o ka'u oieio *ole ia e hut hope, e heie *n* ia imua. Ae, haele ioa no lakou nei e hoe * maknokau I k* lakou nei mau wahi pulehu, a owau lioi ame iaia, ikuhikuhi aku nei i kona hoa), hai'ie aku nei maua a hiki i kahi o ua wahi keikl nei e ku aoa, la wa ua oinau aku ia au, nohea oe ? Pane mai ua wahi keiki nel, no Kauai nei na Kauai hea ? Kauai nei n# a puni. Hoopanipuni paha oe, he keiki malihiui uiai paha oe no kahi e inai, no ka mea t aohe o makou keiki ui o Kauai nei e like me oe. Aia ihea oe e noh® nei ? I mui la ua wahi keiki nei, aia ko makou hale ia iluna pono o kela wahi e kulilipi mui la, a me he mea la i ka maua hoomaopopo nku, aia paha io o Kapaa, o luua pono ae o Kanaele. Ia wa, ninau hou aku noi no au, he mau makua no kou ? Ae mai nei kela, ae, o kuu wahi makuahine wale no ia e ola uei, mako hoi kuu wahi makuakane i nehinei i ke kaua ma ka aoao o Aikami, i hiliia ika lanu wanawana. Iloko o keia wa a maua e kamailio nei me ke keiki, ke a mai ia ka iakou la | wahi puiehu; i mai nei oia nei ia'u, ! waiea loa kaua i ke kamaiiio me

keia keiki, ke a mai la ka iakou la mau wahi puiehu, nolaila ea, e u haelo knua e hoomakaukau i ka kaua, uaae aku nei au, a o ko maua haele aku nei no hoi ia. Ia wa, holo aku nei ua wahi keiki uei a kalii o ka pue uala, a hahaki mai uei elua mau kalina iau uala holo pololei aku nei a ka iala iimi, (Uuli i. kuhi aku nei kei i na kanaka na luum na iimi i a mua i kinohi) hookau aku uei ua wahi keiki nei i ua kalina iau uala ana iiuna o ka imu a iala, huhu mni nei hoi oi aia, a eia ka iala mau olelo a'u i iohe aku ai; kahaha, hookauo hoi keia wahi keiki, aole paha i olelo ia mai o ka imu o a ke 'lii, a o kau lau uala oia iho la ka mea e kau mua mai ai, aole ka hoi i kau ka ai a ke 'lii, o kau mau kaiina lau uaia iho ka hol Ua mea nana e hoau mua ai, hooknuo roaoli no oo e keia \vul»i keiki, e ku oe a hele pela, o make loa aku auanel oe ia'uj ia wa, iianleie aku nei ua walii keiki nei i ka iala imu, a holo aku nei i ka iala imu aku, me ua mau kaiinalau uala nei no aua, huhu nial nei no iioi o iaia, a kipaku mai nei. Nana aku ana no ua wahi keiki nei a o kn a ae o ka imu a ia mea o makeu, hoio aku ana no ilaila, aoie no iioi o ka hele hku a keia wahi keiki a lio hana okoa ae, o ka heie no a kahi o ka imu e a ana, o ka hookau aku la no ia i na kaiina lau uala nei ana iluaa o ka imu, a noiaiia ua piu loa makou i ka hana ia e keia wahi keiki me ke pahaohao. Huii ae la ua wahi koa nei a kuhikuhi ae ia i ke kanaka a ua keiki nei i hopu ai a kiola ia iluna o kn imu, a eia nae ka mea olelo aku imua ou e ke Mii, e nana ae oe i kela kanaka ou e ueho mai la, ua pau ka umiumi a me ka Uuoho i ke ahi, a oka ili hoi ua poholehole i ka wela i ke ahi, a ke ike kumaka aku la no oe e ke Mii i na haawini a kela wahi keiki i hana ai maluna o kela kanaka ou. I aha ina ? wahi aua 'lii ne» i ninau uku ai. I aku nei ua wahi koa la, kui no hoi i hopu ia ma na wawae o iaia e ua wahi keiki uuku la a kiola ia iluoa 0 ka imu me he pauku laau la, he keu keia a kahi keikl uuku a ka ikaika nui wale, a mailuna mai o iala o ka imu i kupaka ino ai a haule hou iwaho. Ia wa, akaaka mai uei ua 'lii la, a hu ae ia hoi ka aka o na mea a pau, a no ko ia nei ike ana aku nei 1 ka akaaka naal ooa 'ili nei, ia wa aoie o ia oel pihoihoi nui, ke olu iki iho la keia, aUwa tki ae uei na maka oua wahi koa nei ihope, a oana aku oel ia waho o ka pa auki o ua 'lii nei, oa hele ne hoi a piha i oa kaaaka, na kaoe, na wahiae a me oa keiki, a ike aku oei keia I ka ia nei wahioe ne na keiki e uwe mai aoa īa ia oei t aole hoi e hiki ia ia nei ke hele aku e aioha ia lakeu, oiai eia keia ma kabi o ka make a me ke ola. llu mai la ko ia nei aloha aole o kang m&i, no ka ike aoa aku i na waimaka o ka wahine a ae oa keiki e hiote makawalu mai aaa, aoie hol e hiki ia ia nei ke hoeknu iho i ko ia nei mau waiuaka o aaanao mai hoi ke Mii he oieio haku wale Iho oe keia ana e hoike aku nei imua ona, a noiaiia e aho keia e uumi i k& waimnka, ka uknna nui hoi a ke aioha.