Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 40, 6 October 1894 — HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI. Ke Koa Kaulana i ke Au O Imaikalani ka Moi O Kauai. KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo

KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI.

Ke Koa Kaulana i ke Au O Imaikalani ka Moi O Kauai.

KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI.

K A 01. A L! AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI. — KA HIAPAIOLE O NA LA I AL' WAI.K AKU I.A. (Ift»>pukaia t J<>ftn K. lUhia, l.ihu', A"iuai.i He oiaio anei ua hopu ia oe e kela wahi keiki uuku a kiola ia oe ilunn 0 ka Imu ? Ae nai nei kela, ne; a ninau hou mai nei ua 'lil nei i ua wthi koa 1»; he like me wai ka uuku © kela wahi keiki? Olelo aku nei ua walii koa ltt, he wahi kelki uuku loa no, e eht ole ai no kekahi mau keiki mahuahua ae maluna ona, a i ka'u koho aku nae, me he mea la ala paha ma kahi o ka eono a I ole ia ehiku paha puni a oi iki, a ia w;i, huli pono aku nei ke alo o ua Imiknlani nei a nann pono aku nei i ua wahi kanaka la, a pane aku nti; ea, kahaha, pakele maoli ka oe mai make i kela wahi keiki uuku kohu naonao, he keu oe a ke kanaka nui ikaika ole, o kamalii oia iho la ka kou hoa e hakaka ai, eia la ihea ka'u ai a ino ka'u i'a e hanai aku nel la oe, i eha ole ai kela wahi keiki ia oe, hilahiia au i kou ola ana i Keia ao, a o kamalii oia iho la kou hoa e kaua ai, nolaiU pau hewa ka'u ai a rae ka'u i'a, komo hewa ko'u waa o oe ke koa. No kou pakele mahunehune ana mai nei i kela wahi kelkl, he makeuaake loa au e ike pono i kona helehelena. Pane aku nei ua wahi koa nel, he mea oiaio hoi paha ia e ke 'lii, oiai oin ka manno a me ka mukemake o kau kauwa nei o ko ike aku i ke keiki, he nam hoi ia ua oili ae la ka huaolelo a ke Mii aia iwaho, a nolaihi he makemake au e lohe oe e ke 'lii i ka io o ka olelo a ke keiki, 1 ka manao a me ke ano nui o ia oleio, alaila e manao iho oe he olelo ia na ko kanaka koa e like me oe; a no ko la nei lohe ana aku hoi kekahi i ka olelo a ke 'lii no ka makemake o ike i ke keiki, nolaila aole o ia nei manao hou ana aku no ka make e kau ia mai ana maluna ona, a ano hauoli ae la hoi ko ia nei wahi manao, aohe hopohopo ana aku i koe no ka make. Ia wa, kikoi aku nei keia i ka hele ana o ka olelo imua ma kahi e piii ana i ka pa-ha a ua keiki nei, ia wa huli hou mai nei ua 'lii nei a jNine mai la ia ia ne<: Oia, kanoaillo oe, he makemake loa au o lohe i ka oielo a ke kelki. Ao, wahi a ua wahi koa nei i pane aku ai, me na wahi huaolelo kaukau: Kahaha—-maemae waie ka iani, Aohe maemae a ka'e mai, Haahaa ka lani, Newanewa ka honua, Hako'i ka mauna, Pukai ieho ka moana, ! Ha-ka i ku wohi o ka uaoku, 0 k* pae nuu ou e Kaleiui la—e, j HoiUooo mai— | Keela kahi kanāka a ke akamai 1 nui wale ooe, malkal, ka haoa mal | nei ka la o'u a kupono au I ka ii la | »e, oia, e olelo oe. | la wa hoomaka hou aku nei keia i ka oieU; ua pau loa mai lakou nei • pan i ka hol, a koe waie aku no au me ke keikl, o ko'u kumu iho la 00 fa o kH h iule loi ihrt|v* ? nanea loa au i ka nana i ka ui a me ka

maikai o kela keiki. Aia hoi ika wa i a ae ai o ka'u wahi pulehu a kokoke e eoaena, holo mai oei no ua wahi keiki oei me na kalioa lau nala nei no aoa, a hookau mai oei

no iluna o ia wa, ua pane aku nei au; e ke keiki, ioaua pololi oe ea, hoomanawanui iho pela a mo'a ae kahi pulehu o a ke 'iii; aole paha e o kena kalina tau uala ka mea e puiehu ai iluna o ka iuiu, eia ka al a, o ka ai ia, a mo'a ae alalla, papai aku au a lawa aa pai u*la elua, a kaawale no hoi ka ke 'iii a kaawnle no hoi ka T u, alaila mahele aku au i ka'u pai, hapa no hoi ia op, a hapa no hoi ia'u, aole he like o ko'u manao rae ko iakou la ka huhu iu oe.

A nalo iho nei hoi ua wahi pulehu nei a'u, ia wa liele aku nei ua wahi keiki nei a kahi puu pohaku i hoopuupuu lrt, pii ae nei a lunu poiio, a hahuu aku nei i uu mau kaliua lau uala nei aua mauiua pono no e ke alo, a hoopuka ae nei i ka olelo, a eia ke auo o ka olelo, he paha ka olelo: "E ai paha au, e koe paha oe, E ai paha au, e koe paha oe, K koe paha oe, I o no ImaikalaHl, O Imaik'alani ka hoi ke 'lii, Owau keia o Namakaokapaoo, Me knu aikane aloha me — .Namakaekai'u, Punl ka hoi o Kauai nei ia maua, Puni o Kauai—

Iu wa, ninau mai uei ua 'iii nei, oia iho la ka olelo a ke keiki ? Ae, oia iho la ke ano o ka olelo. Kulou iho la ke poe o ua 'lii nei ilalo a loiiii, ea ae nei iiuna, a huli pono aku nei ke aio u nnna aku nei i na kahuna, ke alawa iki aku nei ua wahi koa nei i na kahunn, ake oi pono mai la lakou la imua oke alo o ke 'lii, he e ua noaka o nei poe kahuna a knakaa pono I ka nana pono ia ia nei a i ke 'lii, ia wa pnne hou mai nei ua Mii nei ia ia nei, he makemake au e heluhelu hou mai oe i kela olelo, ia wa hana hou aku nei keia me ke akahele o ka heluhelu ana. Iloolohe pono mai nei ua 'lii la i ka ia nei hana aku, ia wa waiho aku nei ua 'lii nei i ka olelo imua o kona pahuna, me ka olelo ana aku: Eia ka lawehala a kakou ke ku nei ia imua o'u, imua o oukou, a iuiua hoi o kakou a pau, uo ka hana ana i hana ai, oia hoi kona pale ana ae i kuu kauawai, he kanawai make, aohe niiikauiiiann, aohe alii, aohe koa a aohe alii nui almoku e hiki ai 9 pakele ae i kuu kanawai; he nani hoi ia ua lohe ae nei kakou a pau i ka olelo a ke keiki, i puka ae nei mai iaia nei aku, a oia paha ko ia nei aiahele, a i ole ia puu kalahala paha e pakele ai mai kuu kanawai ae, o keia olelo a kakou i lohe iho nei, a o oukou no hoi keia o ko'u naau kahuna, ka mea a'u e olelo ae ai, he lima akau oukou no'u, o ko'u pono a me kuu ikaika, a'u a hilinai nei aia wale no la maluna o oukou, a nolaila, ke waiho aku nei au i ka make a me ke ola o kahi koa nei aia i no ia ina ka maua o ka oukou »au olelo, a nelaila ea, e noonoo pono mai oukou i ke auo a me ka io o ka eieio, a ia olua ka mua o ka olelo e nana uiai ai na makaula, a pau hoi olua, ia laua nei mai na kilo, a pau hoi laua nei, ia olua ae na kuhikuhi puu one, a pau ae hoi laua nei, ia oiua aku hoi ka hope

lo.i ka kahuna, a nolaila o ko olua manawa keia aa makaula, nanamai olua. Nana mai nei keia mau kanaka, ke kulou nei, ke hakilo nei, a liuliu ea nei na poo iluna, hnli mei nei a hoopuka mai la i ka laua ike imua 0 ke 'lli; ua kilohi aku nei mana I ka paa iluna a i ka paa ilaio, kahi-ki-ku, i kahiki-moe, i keapapanuu, 1 keapapaiani, kapapa ae nei maua i na moku o Hawaii nei la a puni, huna ia mai nei keia mau mea a pau loa iinua o ko maua mau maka, he hoopunipuni, he olelo haku, oolaila, kalua paa aku i ka imu, e uaake ke kolohe imua ou e ke 'lii, aohe e ola. Ia wa, pane hou aku nei ua'lii U, I ae, ua pau ae ia hoi ka oina ike, a !ia olua mai hoi na kilo. Pane aku [ nei keia mau kanaka, aohe e pono | ka maua papa hana iioko o ka hale, | aia ko m.tua kuleaaa iwaho, nolaiia t*a, e nho e puka maua iwaho. I (Aole i |>au)