Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 42, 20 October 1894 — Moolelo o ka Ahahui Euanelio o ka Mokupuni o Hawaii. [ARTICLE]

Moolelo o ka Ahahui Euanelio o ka Mokupuni o Hawaii.

La Hana I. Sept. 13, 1-594.— Haiawai ka Ahahui Euanelio o ka mokupuni o Hawaii ma ka luakini »» Kaua Haao, Waiohinu, Kau, i Sept. 13, 1594, hora 10:45 a. in. Hev. C. M. KamaKawiwooie ka lunahoomala mua ma ka noho, weheia na hana me ka himeni a me ka pule a O. P. Eine«ona. ia iiii Ihlh 1 hiki mai: Na Kahu.— i<ev. S. L. J*esha ko Haili, Hilo, a h« koraite no Onomea me Hakalau; m. Kamaka, Hainakua liikina; John Kalino, Waimea a he koraite no Kohala Hema; S. W. Kekuewa, Kohala Akau; Kalino, komite no Kekaha; W. M. Kalaiwaa, Kailua me Helani a he komite no Kealakekua me Kona-waena; O. W. Wniau, I'ukaana; Kalaiwaa, Kaohe me Milolii; J. Kauhane, Waiohinu mo Kapaliiuka, \Vm. Kamau, Kalapana rae Opihikao, L. K. Kalawe, Puula me Paiaaia. Aole o Laupahoehoe, Ilamakua-waena me Kouiohana, a me Kohala Komohana.

Ni Klele, —J. Keliikahi, no Haili; 8. Keohoehu, KohHla Akau; ('. K. Kapi, Kekaha; »S. Kailipun, Kailua me Heluni; MoreMoku, Kealakekua mo Kona-waena; J. Kanui, Pukaana; Moso Hu, Kaohe; Kaui, Milolii; Kuaana, Waiohinu; S. K. Kenol, l'uula me Paiaa'a. Lala mau—O. P. Kmeaona, O. 11. Kulika a me M. Lutera. Koho ana i na Luna nui.—>la ka brtlota, ua koho ia Desha i lunahoomalu, Kalawe i kakauolelo. Koho ia na komite mau. 1 Komito Imi kumuhana, Euiesona, Kulika a me Kalaiwaa. 2 Komite Imi haawina, Kekuewa, Kamaka ame Kapa. 3 Komite halawai haipule, Kauhane, Waiau me Kalino. Hoike hapa a ke Komite Imi Hana.—l * Īlora haipule. 2 Hoike Kihapai me na hoike Komite. 3 Paiapala Hoopii. 4 Oihana Kuwaho. 5 Oihana Kuloko. (a) Miaiona i na lahui e. (o) Halo Kahu, halehalawai a luakini. (i) Ola Kahu. (o) Kula hanai. (u) Keiki a ka Aha. (h) Ekuleaia Kahu 010. (k) Na hana hoeueu. (1) Na hana e kulai ana ika pono. C Koho ana i na KomUe Hoike imua o ka Aha nui Pae Aina. 7 Heluhelu llaawina. Kalii amo ka wa e halawai hou ai keia Aha; Emesona, Kulika, Kalaiwaa na Komile. Aponoia ka hoike a ko kemite. Noi mai o Kalaiwaa e llio na Kahu Kula Sabati nui, na Kahu Kula »Sabati apana, na Elele Kula Sabati, na haiolelo a mo na hoa kupono e ue i mau hoa kuka no keia Aha. Aponoia. Hapaiia ke Kamuhana 2, Hoike kihapai. Na ke Kakauolelo i ko Laupahoehoe, noi mal o Kalaiwaa e lawo 1 keia hoiko a noonoo; aponoia, ma ko noi a Kaui e kohoia ia o Kalaiwaa i komite pano aku ia I>. Kahooio no ka hooponopono niaikai ana i ka poe hewa e noho huikau ana ma kona kihapai. Hooholo ia. Na Kamaka i ko HamaUua Hikina, a na ke Kakauoielo i ko Hamakua-waena a me Komohana, na Kalino 1 ko Waimea a me Kolmla llema, noi o Eoaesor.a e waihoia ia keia hoike a hiki aku i kekumuhana 5, mahele [e], na hale kahu, halehalawai, luakini; hoolioloia, na Kekuewa i ko Kohala Akau, na ke Kakauolelo i ko Kohala Komohana; noi o Kekuewa e waihoia keia hoike a hiki aku i ka mahele [»] Ola kahu, aponoia; ua Kaiino, komite o Kekaha, noi mai e hoopanee keia aha a noho hou ma ka hora 4:30 p. m. aponoia, hookuu ia ka aha me ka pule a Kulika.

Noho hou ka aha e iike ue ka hoopanee ana. Pule o Keohoehu; hapai hou ia ke koena o na hoike kihapai, na Kaiaiwaai-ko Kailua me Heiani, na Waiau i ko Pukaana, na Kalaiwaa hou, komite i ko Kealakekua me Kona-waena, a nana no i ko Kaohe me Milolii, na Kauhane i ko Waiohinu me Kapaliiuka, na Kamau i ko Kalapana me Opihikao, noi o Kekuewa e waihoia keia hoike a hiki aku i ke komuhana 3 Paiapala Hoopii. Hooholoia, na Kalawe i ko Puula, noi o Kalino e waihoia ka liapa e pili ana i ka haie kahu a hiki nku i ka maheie [e] Hale Kahu, liaiehalawai a luakini; apooo/a, aol mal o KaUlwaa e wafhola ka hapa e pili ana i ke kue a me ka mokuahana inawaena o ke kahu a me kekahi hoa paaliana o kakou a hiki aku i ka mahele }i] Na haaa e kulai ana i ka pono. Hooholoia, na Kiwiui i ko Ilalli. Na hoike komite. —Na ke Kakauoielo i ka hoike komite no Oiaa, a ma ke noi e lawe a noonoo i keia hoike komile, ua aponoia, noi uai o e waiheia keia hoike komite a Kamoku ma ka liaia o kekahi komite, aponoia; keho ka lunahoomalu i keia kemite; Kekae* wa, Kalaiwaa a me Kamakā. Na ke kakauoiele hou no i ka hoike komite haie kahu o Puula, noi o Kaiaiwaa o wāihoia keia hoike komite a hiki aku i ka mahele Le] | Hale Knhu, aponoia; na ke kakauoielo hoa no i ka hoike komite no ke ola kahu o Kalapana me Opihikae, noi mai o Emesona e waihoia

| keia hoike • hiki aku I ka mahele '■ r J], na ke kakauoielo no i ! ka hoike komite aie hanai kahu o j Kekaha, noi hou o Ecnesoiia e hoo- | pau ioa ia ka aie o Kekaha, a e hookou pu ia ska no hoi me ke koraite Kalino e hooikaika nei no keia hana. Hoohoioia. ""Hapaiia ke kamuhana 3 Palap«U Hoopii. 1. Na Kalaiwaa, korai(e i heluheiu mal he palapola hoopii mal Kaohe a me Miiolii mai, e tioi ana e hoohui ia i-.ua i hookLahi, a e kapaia ko taua iooa na Huiia o Kaolie me Milolil," ma ke ooi ua hoohoioia e howhuiia laua i hookahl, noi mai o Etnesooa, he mea pono no e waihoia »a hooponopono ana ma na mea aku i koe ma

ka lima noo kela komite, hooholoia. 2 Xa ke kakauolelo he palapala hoopii mai na Ekalesia Huiia mai o Kalapana me Opihikao, e noi aoa, e noi ana e hoopju loa ia ko Kamau noho kahu ana no ua mau Eka!csia Huiia la, noi mai o Kekuewa e hapaiia mai ka hapa hope o ka hoike kihapai a Kamau i waihoia ai a hiki ike kumuhina 3, heoholoia. Noi mai hoi o Kiwini, e waihoia keia hoike kihapai a Kamau a me ka palapala hoopii a na hoahanau ma ka lima o ke komite, hooholola, koho ia na komite, Emesona, Kau- | hane a me Kekuewa. 3 Na ka lunahoomalu i heluhelu mai he pa- ! iapala hoopii mai ua Ekalesia Huiia mai o Kealakekua me Kona-Wiiena, e noi ana ia M. Lutera i kahu no iakou, ma ke noi a Emesona, ua ' waihola ma ka iima o kela koir.ite mua ae uei o na paiapaia hoopii e Kalapana me Opihikao, noi inai o Kekuewa e hoopanee ka aha a noho hou ma ka hor* 9 a. m. apopo, hooholoia a hookuuia me ka pule ake kahu o Kohala Akau.

La Hana 11. J4, m4.— H«ldwai hou Ka aha e like me ka howpaneeia ana, Kiwini iua ka uoho luuahoomalu, wehe ia na hana me ka himeni a ine ka pulea Kalaiwaa, malama ia ka hapalua hora haipule, kahea ia oa inoa o na lala, heiuhelu ia ka moelelo o ka halawai 1 haia a aponoia. Noi mai o Kekuewa a hapai ia ke kumuhana (J, aponola, koho ka lunahooinalu i keia mau koi»jite, Kaliiio, koiuite r.o na hana o ka aha; Kekuewa, koujite no na hoike kihapai. llapai hou ia ke koena o na palapnia hoopii, na ke kakauolelo i heluheiu iuui he palapala lioopii mai ia M. C. Kealoha luai e uoi uiai ana niia e hookuu aku iaia ma koua ano hu iala uo ka Ahahui Euanelio Mokupuni o Hawaii, ma ke noi ua aponoia, waiiio mai o Emesona, e pane aku ke kakauoleio iaia, aoie pono o kupa mai i keia aha he Aha Lunakahiko e like me ko na mokupuni o Maui, aponola. Ilapaiia ke kumuhana 4, Oiiiana Kuwaho, na Emesona a me Kulika i lioakaka nui mai no keia oihana a uie na lala e ae, a nui ka pomaikai i loaa mai, n ua kauoha pu ia na Elele a pau e hoi aku ma na Ekalesia o lakou a hooikaika no keia Oihaua Kuwahu.

Kumuhana 5, Oihana Kuloko, [a] Miaiona ina lahui e. Iloakaka nui mai o Emeaona ine Kulika no keia, a waiwai nui ka Ahahui i ka lohe ana i keia hoakaka. L e J H rtle kahu, halehalawai a luakini. Na Kaninau i hoike mai no ka hale kahu o Kekaha, ua pau ka pilikia a he mau niea liilii wale no koe. No ka lmle kahu o Puula, noi mai o Kekuewa 0 pono no e iioopau ia ko koniite mua J. W. Kamoku, a kohe ia o Kalawe i komite uo ia hana, me ko lakou hana mua nae a loaa he Soo e like me ko lakou ikaika, hooholoia. Na Kiwini i hoakaka mai no ka halehalawai o Kalepolepo, Hiio, aole 1 pau ia pilikia. Na Kapa ika hahalawai o Kalaoa, ua lulu ilala, aole nae i kukuluia. Na Kamau i ka luakiui o Opihikao, ua hoolaaia. Na Kalino i kaluakini o Kawaihae kai, noi o Emesona e kohoia no o Kalino i komite no keia hana, hooholoia. Na Kekuewa he hoike komite e pili ana no ke kihapai o Olaa.

Hoike a ko koraite Kamoku. — Mamuli o ka nana akahele aoa o ko oukou kouiito i keia hoike, ua ma* nao ko oukou komite e waiho aku no keia hoike iloko o ka mahele [1] o ka Oihaoa Kuloko, Kekuewa, Kalaiwaa me Kamakawiwoole, komitc, aponoia. Ma ke noi a Eraesona, e koho ia o Kiwini a me Kalawe i mau komite hooponoponoa kuka pu aku me na haipule o Olaa no ka pono o ka hoolaa hou ia ana o ka luakini malaila, oiai aolo i kupono ko E. Kekoa hooiaa ana i ua hale la, lioonoioia. [i] Oia kahu, noi mai o Kalaiwan, e hoomau ia no i kokua no Rev. S, 0. Luhiau mai ka Papa Hawaii mai i $75 no ka makahiki, a na ke kakaaolelo no o keia aha e noi aku i ka Papa Hawaii e hoouna ae i keia mau daia i* Luhlau, a e pono hoi i keia aha e hoomau aku ī ke noi ana i ka Papa Hawaii I kela a me keia makahiki, hooholoia. Noi o Kamakawiwoole e hoopaneo i ka aha a noho hou i ka horaa. m. apopo, aponoia, hookuuia me ka pule Kuiika. La Hana 111. Sept. 15, 1594.— Hal&w&i k* afiafaui e iike me ka hoopanee ana, Kiwini ma ka noho lunahoomalu, wehe ia na hana me ka himeni a me ka pale a Aiu, malama ia ka hapalua hora haipule a kahea ia na inoa o na lala, heluhelu Ia ka moolelo o ka halawai i haia a aponoia me oa hoopouopoao. Hapaiia ke koena o na hwike komlte. Na Emesona, ka iunahoomalu o aa palapala hoopii. Ekolu mea i waiho ia mai ma ka lima © ko oukou ko* mite na lakoa e noonoo. 1 O ka hoike a ke kaha o na Ekaieaia Huiia 0 Kalapana me Upiaikao. 2 O ka palapnli hoopii o ua mau Ekaleaia Huiia la, 3 O ka palapala kahea kaha o na Ekalesia Hulia o Kealakekua me Kona-waena. (I) No ka hoike a Kamau me kona manao e waiho i ka hana, ua inaopopo ke kamu i ioaa ai keia manao i ko kakoa hea, eU keia; ua makee oia 1 ka noho kuik&hi ana o aa mau

Ekaiesia U. He mea kaomaha no keia waiho ana o ko kako3 hwa p«a. hana aloh* i ka hana ao« i Uiwei*we ai me ki koonMnaannai * me ke ilohi, no us makahiki ioihi i hala «e nei, &ka nu ka soooo» a ko komile, aa p»-no eae aku keia «ha t ke noi a ko kakou hoa paahan*. ('i) No keia w*iho an* naai o ko k*kou hoa o Rev. W. Kamau i ka hana, aa hnia ke koikoi o ka hana e piii aaa no ka paiapala hoopii o ICaUpana eue Opihlkao mai ko ka« koa lima aku, aka he loau mea no i ko« iloko o aa palapala hoopii la e pono ai i ke l a aha e ao aioha aka i ua Ekale«ia !a f me he U, ua hook>ihua ia keia paUpaU hoopii ilum o na manao weia o na hana kaUi aupuni o keia mau la. Ua kaalele lakou i na ano hooponopooo inaikai ana a kakou i maa ai maUlo o keia aha, ooiaiia ke paipai aioha aku nei keia aha i na hoahanau o keia mau Ekalesia, e waiho aku i nu inanao hoo mokuahana, a e haipu mai me ke tiioha me Ekalesia e»e maUlo o ka hooponopoao ana a keia ahn. Ke paipal pu ia nei na EKalesia a pau, 0 hoomahui kekahi i kela oielo i puka hewa mai, oia k;i hiiinai ole ia o ko Ukou hoopooopona ana, alaiia e iiio aaa ua mau fckalesia U 1 i mau Ekaies!a kuokoa. [3] No ka paUpala kahea kahu uo oa Ekaleuia Uuiia o Kealakekua me Kona-wae-na i waiho ia mai, e noi ana i keia I aha e hoonoho ia o Rev. M. Lutera | i kahu oo keia euau Ekaleiia, eia ka inanao o ko oukou komite; he uaea pono e waiho ia kela huaa i keia wh, o paa loa auanei i ka hana kuloko, ka luea i hapai lanakila i na hana kuwaho. Emesona, Kauhane me Kekuewa, na komite.

Noi o Kulaiwaa e lawe ia keia hoike a nooooo, aponoia, a nana no i noi hou mai e apono loa aku i ka lioike ake komite, hooholoia. Ma ke noi a Eiueson:i e hapai ia ka uiahele [h] o ke kumuhaua 5 Ekalesia kahu ole, aponoia. Nana no i waiho mai i ka lnoa o Kalawe e lilo oia i komit« nana e malama a lawelawe a hooponopono i na hana a pau no ka wa kahu oie o na Ekalesia Iluiia o Kalapana me Opihikao, a hiki i ka wa e loaa ai o ke kahu, aponoia. No ka apana o Olaa, noi o Kalino e iilo o Kiwini i komite aana e malama ia apana, hooholoia, o Kamaka no Onomea me Hakaiau, Kahooio no Hamakua-waena mo Komohana, Kalino no Kohala Homn, Lutera no Kekaha. Na Lutera i waiho mal he olelo hooholo, noi o Kalaiwaa e lawe ia keia a noonuo, aponoia, noi liou mai no o Lutera e hoihoi ia aku no keia olelo hoohulo iloko o kona liina, hooholoia, noi o Kalaiwaa o lilo no o Lutera i komite nana e malama a hooponopono i na hana ma na Ekaietia llulia o lvealakekua me Kona-waenn. a e hookuu loa ia aku oia ma ke ano kouiite, aponoia. Ma ke noi a ka lunahoomalu e liio o Kekuewa i komite hooponopono a hoopau i na kuee mawaena o na Ekale.sia huiia o Kealakekua a me Kona-waena, hooholoi»; a o Lutela no i komite nana e malama a hooponopono i na hana ma na Ekalesia o Kaoho me Milolii, hooholoia.

Hapai Uou iu ka luahele [oJ o ke i kumuhana 5, Kula llanai; ua Kiwioi i hoakaku nui mai uo ke Kula Hanai o Hilo, a na Emesona no na Kulii e ae. Hapaiia ka mahele [u], ua keiki a ka aha, ua loaa elua mau keiki, oia 110 o Lo Kaina no Kalapana Puua, a me Kuaana no Waiomao Kau, noi o Kmesona e kohoia i komite o hui pu aku me keia mau keiki no ka ninaninau ana ia laua, aponoiH; kolioia o Emesona, Kekuewa a iue Kauhano i mau komito no ia hana. [k] Hana heeueu, aohe mea i kaimulio ia, [I], na mea e kulai ai i ka pono, noi mai o Emesona e hoohui ia keia mau mahele elua i hookahi, hooholeia; ka Kaiaiwaa i hoa* kaka mai no ka Kamoku mau hana, ua paewa no kana mau hana ma kekahi mau kihapai o keia aha, noi mai oia e lilo o Kulika i komite e pane aku ia Kamoku nio ke alona, 110 na mea ana e kulai nei i ka poao ma kekahi mau Ekalesia o kakou, Ilooholoia. Ilapai ia ke kumuhana 7, lieluheiu haawina ohe mea i makaukau, noi mai o Kekuewa e hapai hou ia ka mahele [i] ola kahu apooo ia, nana hou mai no e haawi ia mai i ka Papa Hawaii mai na D. Kahooio i $50 Uala a na ke kakauolelo e hoike aku i ka Papa no keia, hooholo ia. Kumuhaua 8, kahi a me ka wa e hul hou ai ka aha, noi mai ka anela 0 na ekalesia hui ia e Kailua a me Helani, e noho ka aha ma Kailua, Kona Akau, i ke kau o Maraki A. D. lS9f> e hiki mai ana, hooholo ia. Na ke klai o Kohala Akau i waiho mai he olelo hooholo penei; olelo hooholo, hooholo ia; ke haawi aku nei na hoa o keia aha i ko lakou hoom9ikai i na makamaka o Kau, i k® iakou kokua ana mai i aa lala o keia aha i na mea e pono ai ke ela kiuo, me ke aloha S. W. Kekuewa, ua apono ia, na ka lunahoomaiu hoi 1 waiho hou mai he olelo heoholo ho», penei; olelo hoohoio, hooholo ia, lle m&a pono no j keia aha k® haawi aku i ko lakoa hoomaikai nui i ka hui naea ke kaa ahi i kokua mai bo na lala a me na hoa e ae, me ke aloha S. L. Desha, apono ia.

Koho ia o Emekona ikumiie pane aku no keia, noi o Kekuewa i kekahi lala o ke komile e ninaniaao i □a keiki a ka aha, he mea pono no e waiho ia ka maoa a pau do keia kana nn ka liena o ke kemUe, apono ia. Heiuheia ia k* moelelo a apono i« me na hoeponopono, noi mai no ka aneia o Kohala Akau, e hoopoka ia ka moolelo o keia aha maka nopepa Kuokoa, hoohoioia, nana no i noi hoa mai e hoopaoee ia keia aha a hui hoa ma Kailua ? Kona A'eau, i ke kau o Maraki A. D. 1895, hooholo ia; hookou ia ka aha me ka himeni a me ka pule a ka laoahoomala.

Lu K. Kalawk. Paula, P«na, Sepatemaba 29, 1394