Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 43, 27 October 1894 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NU HOU HAWAII.

uk»Uba -o, tdh Knumakapili, ua m"ke em(*)le loa • W. B. Km!ji i ke ī,i o kon» mnu nanknhiki. o ka 1« •"» o N»vemMbd e hiki mai Hni, «>ia ka la hanau e ka Einepera 0 I ipana, a e hookelakela oi loh aua im lapana i ka la hanau o ko lakou aiii. K luioiiiHiiHO aii:< ka hui Ana rika Iki 1« 1 «enei o NoVt*muba »o ka pani nna ti ka makahiki o k.i noho ttni hui uialaio o in hui a oinloko o K.c»t».kana Holo. ] M« Kealia, Kau«i, i ka la 9 o SeUH awaiaulu ia ma ka berit!t mnemae o ka mare e Rev. J. M. Keal«»h«, o Hen slorner me Wiss Keh'koma. oka l'oakahi e hiki uini ana, i.Uabilta l!'», oia ka I» koho b;tlotrt lanui iu.ii Hawali a Niihau uo na a uie na lun<uuHkaaiiiana o ke nupuiu a o ka mua lioi uialalo o ka IlepuhHlika. Ua manao ia ua haalele aku ka mokaahi hou loa o ka Ilui EIooho!o Mokuahi Plliaina ia Kapalakiko i ka la 20 o Okatoba nei ke loaa ole kekahi kuin. A ina io pelu, ahiila e ku mai ana oia lua keia I'onlua a Poakolu iho. (> kona inoa, tm hua»kele loa ia e ua oiia moku, a aole no hoi anei e kulia i ka nuu ke kapa ilio o <Ke Au Okoa.' Piha pouo ka luakini o Kaukedno i iiM kanaka o na waihooluu like ole » t»o Sjbati Hku nei i haln uo K*h »iwUhf i k» uioolelo o iim lian« u Un i'uali oke Ola i holo mai nei ianei, h ioh na mea i wehewehe ia mui, oie he mea la ua like loa ka uku liitna o keia p»»e e hele nei e l«\veinwe i keia liana e like me uu poe paah&iia e ola mai nei. O k*la pake ho'u pahi o llana I ka makai Kaleo, ua hookolokolo m nuua o ka lunakanawai Piimanu o Kipahulu a ua waiho ia aku la no t«n klure kaapuni o l)ekernaba | aen«i. Oka lua o ka hilna o keia i l>«ke i hiki ai na makai e hopu, no ] fca oiea pili i ka opinma, ua hoekuu ia kn pake. Eia nae, ua haohao i»ai ia na kumu o ia hookuu ia ana. Ma ka la 5 aenei o Noveniabn, e iii.ho ai ke bKu kiure knnpuni o o*hu nei, ma o ka noho knhu ana n:ni o Lunakanawai Cooper. Eia w* uui o nahihia, he 12 hihia hewa h ua klure Hawaii a ho 25 a na hMole; he 7 hihia KiviUa na Ilawaii a he 16 a na haole; ho 22 hihia kiure hui; he 23 hihia kiure ole a 18 mau liihia oki mare. llui--128. Ua hopu ia kekahi haole o Jim r*drriogton ka inoa ma ka po S«bati aku nei e na makai kau lio mnloko o kekahi hale paina pake ma alanui Hotel, no ka lawe hele ma konu poli i na mea make, oia ka pupnna|>aaa a me na puupuu hao keleawe. lia ka hookolokolo ia ana imua o ka aha apana 1 ke kakahiaka Poaka* ki aku nel, ua ae maoli m»i ia i kona kewa a ua kau ia aku ka hoopai he $25 a me aa koina. Eia ke holkeike ia noi ma kekahi ona puka aniani nunui oka llalekuai L*ko llao o ka Pakipika k» kii olana wale no o kn Moi Lunalllo 1 ooake i haua īniiHu i;t e kekalii haole ma ke kapillpill ana i na lepo aeae a paakiki me ka noiau. Oua kii nei, eia ke waiho nei ma ka Makeke ao ke kuai aku i ka mea makemake. Oka tne:t ku ; »ooo loa paha nana e kuai mti, oia no nn kahu waiwai o ka waiwai o LunaUlo, a e malama ia i mea hoom ui io ma ka Home Lunalilo. E hoolaa ia ana ka Hale o ka Hui Opiopio Imipono Karisliano o im poe • noho mai la i ka ehaeha o Kalaupapa, ke hiki aku 1 ka la 14 o Novemaba aenei. Ua hoole ia na ooi a na elele a na ahahui opiopio imlpono Kariatlano e ae mawaho aka nei e ka Papa Ola, a o Hev. O. P. Emekona, Kakauolele o ka Papa Hawail kai ae ia. O keia ka hale i kaplliia eka lokomaikal o Hon. Q. N. Wllcox O ka mokupuni kihapai a makana ia aku i kela poe i hoohui ia lakoa iho o Kalaupapa uialalo • kelalooa hul, Hui Opioplo Imfpooo Karistuuio.

He pau ahi nui kai nome iho i na halekuai puke ekolu o Kapaa a me kekahi mau haie e pili kokoke aku ana. Ona mea koikoi oke poho, oia o Quong Wah & C«i., o Honoiulu, ka hul nana i kuai na kuloana a pau « Chop Tin iloko o ka hui o Quan War Jah & CU, ma Kapw. Uke panihakaha!ia nne i paa, aia iuhwhena oka $4,000 ame $5,000. Oko Chop Tin pdho, he mau lako iule a me kekahi mau wuiwai pilikino, ma kahi paha o ka $500 ke Kumukuai. O Poo Wah, he pake halekuai, ua piu loa ua waiwai i ke aiu mo $150 pu, me ke panihakahaka oio ia.

Mamua o ka make ani o S. N. Kakeia, ua hoike ae oia i kona manao e hoolilo i kekahi o kona mau kuonoono o keia oia ana ma kekahi mau hana maikai. Eia nae, aoie oia i hookaawale ma kona palapaia kauoha ia mau mea maikai a kona noonoo i kauaailio ai, noluila e kaa ana maluna o kana wahine ka hooko ana i kona makemake. O kela mau hoolala i manao ia ai, penei no ia: He $25,C00 i ka Papa Misiona Hawaii; he 815,000 i ka Almhui Waihona Buke o Honolulu, a me ona ogana ohe kani e hiki ai ke kuinukuai mai ka $2,500 ahiki i ka 3,000 no ka hale hou o ke Kulanui o Oahu Mawaho ae o keia, e haawi ia he 810,000 ma kekahi inau hana maikai e ae i wae ole ia i ke-ia wh. Ua nuku a kuamuamu wale ia na mikanele e kekahi poe puni hoino wale aku, aka aole nae lukou i hoonele i ka haawi ana aku no nn hana maikai i kekahi hapa o ko iakou waiwai.

Eia ma Kaupulehu eiei, ke a nei ka Ipukukui o ka Olelo a ke Akua, ke ku nei he eiua hoomana, oia ka Hoomana Katolika a me Hoomana Hoole Pope. Ke nlu nei keia mau hoomana me ke ohohia nui ia, oiai he mau makahiki i hala ae nei ka noho ana o keia apana ma ke ano palaka a me ka nnnea, aka i keia wa ke ku nei kela upana ma ke kulana holomua o ka pono karistiauo. A he mea hou no hoi i ikeia i keia wa hou e nee nei, a maluna ae o na mea a pau, he hauoli palena ole na hoahanau, no ka pono a Kakina ma i lawe mai ai me ka hoomanawanui. Nolaila, ena hoahanau o Kaupulehu, i nui Ue aho, e iioomanawanui a hooikaika, nn.i paupauaho o like me ka wahine a a Loka. I mai ka Buke nui, oka mea hoomanawanui a hiki i ka hopena, loaa no ka lei e ke ola, he lei mae ole. Ke ohi nei no na keiki o na keiki o na Kaha i na okeni o ka i'a, aohe la e hoi nele ai. •

Ua lohe raai makou, ua lawe ia ae e J. Alapai imua o ka Ahaluna o ka ekalesia o Kaumakapili i kekahi la aku nei I halu, he olelo hooholo o hilinai ole ana i na lala o ka Pupu Kaliu Waiwai, no ka uku ole ia aua aku o ka elima dala ia Alapui ma kona ano elele no ka ekalesia i hoouna ia ai i ka halawai o ka ahaliui euanelio i malama ia ma Waikane i kekahi o na la i hala. Ua hooholo ia ka olelo hooholo e ka Ahaluna o Kaumakapili, aka mamuli o ke ku ana mai o kekahi luna o D. W. Kahuakai a olelo ina e uku oia he umi dula, oia na uku 110 Alapai a me lee kahu i hele ai, alaila e hoopau wale anei o Alapai i keia hana hoopillkia? Ma ka ae ana o Alapai, ua uku la ka umi dala mai ka pakeke ponol ae o Kahuakai, a ua pau kela hoopii a Aiapai. Aole anei keia he imihala a hoonioni i na hana o ka ekulo'sia no keia mau wahi dala i manao ole ia e hoonele ia ana o Alapai i ka uku ia aku?

Ua loaa aku ma ke kakaliiaka nui S.tbati aku nei, ke kino make o ka liaole Suedena nona ka inoa Andre\v Carlson, e lana ana muloko nei u ke awa o llonolulu mawaena « ka uapo o Hurua a me ka inanuwa Ueritrtnia. Uh kiiia eka makai haole o na uapo maluna o ka waapa a maneie ia mai ana i Kuapapanui. Malaila i hooiaio ai ka poe i ]ke iuia i koua inoa i haiia ae la maluna. 'Aohe ona ohana, he 35 paha mi»ki\hiki, he 10 a keu oia mnu mikahiki i hoohala ia ma na kaiaulu o Hawaii nei, a he hune ka noho ana. He wawae kui kona, he ! mau makahiki i noho hana ai ma i Puunene, Makaweli a ina Ilonolulu j nei. Ua ike ia oia ma ke aumoe I Poaono e hapapa ana mawaho o ke- ! kahi o na liale hoohainu rama ma na kihi ekolu, ua ano luhe e hiki ai no ke hele pololei. Ame he mea j la, ia iho ana paha ma ke alanui e kaukoe ai i kai o ke awa i hele na- ' nea ni oia a poholo iloko o ke kai. He ulia maoli paha kona a he naaunuwa paha. Aka ma ka noho ana o ko kiure k®ronero, ua hooholo lakou, he make piholo. Ua lawe loa ia oia a kanu ia ma ka iiina o Makiki ma ia uhiahi Sabati no.