Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 43, 27 October 1894 — HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI. Ke Koa Kaulana i ke Au O Imaikalani ka Moi O Kauai. KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI. KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.—KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo

KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI.

Ke Koa Kaulana i ke Au O Imaikalani ka Moi O Kauai.

KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI.

KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.—KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA.

(Iloopukaia e John K. Ilihia, lAhue, h'auai.) Ia wa i olowalu mai ai ka leo o ua poe kahuna wahahee la. Kahaha, he keu ka hoi keia a na eleinakule a ka hoopunipuni nui waie, o aha la ke hoike i ka mea pololei, aohe hoopunipuni a kana mai, a ko olelo ae nei, he koa, he alii, he io, heniuhi, he akua, he niu, he kulolo, he lapuwale o olua e neia mau «lemakule wahahee i ke alii, hele na maka o keia mau elemakule a ukolekole, hele na ili a pakapaka lua kohu ili no ka puhi, he oi loa ae la ka hoi ko olua ike a me ko olua mana mamua o makou, he oi olna a na kahuna a ka lapuwale ioa, w<thahee i ke alii aole o kana mai.

1 keia wa i olowalu iike aiai ai ka leo o na koa uie ka olelo ana; e laua nei e, e na kahuna lapuwale wahahee epa; a pane aku nei no hoi ua mau kaliuna nei. Kamailio paha oukou i ka oukou olelo i kealii, malia o pono ke alii ia onkou, o ka oukou oieio e kaliamaHa nei i ka maua oleio, he olelo ike ole, naaupo, aohe ike, he oleio inake, a ina oia nei e hoolohe ie aku ana i ka oukou oleio, aiaiia e hai a&u maua ia oukou, lilo oukou a pau loa i moe puu mahope o ia nei, a papapau oukou he aa ko ka hale, a#he kio pohaku naio I ke alo paii, a pakele mai no maua. Ia wa, olowalu hou aiai nei no na leo o ua poe koa nei, a ī aku nei i ke alii, kalua pu aku keia mau ele. makule me kahi koa nei, i hookahi no o lakou imu, aohe waiwai o keia mau kahuna o ke ola aaa I keia ao, he plha i ka hoopunipuni a me ka wahahee, ua manao paha laua nei he mea maikai iho la ia ka hoopunipuni aku imua ou e ke alii, a nolalla, e make iaua nei e ponoal, e kalua pia aku iioko o ka imu.

Iloko o keia wa a keia poe e kike olelo nei me na kahuna, eia no ua Imaikalani nei ke kulou malie nei no aohe leo pane. I* wa kamailio hou aku nei ua mau kahuna nei; e kaiani, mai hoolohe oe i ka lakou nei mau oleio, he oielo ia nou e poino ai, ina ua manao oe no kou ola a me ka aina, o ka aina ia, o ko ike aku i ke keiki, o ke koa ia, puni ka moku, a lanakiia hou no oe i ka la apopo, aka i hooiohe ole mai oe i ka maua nei ia, a ehia ka hoi mea aloha o oe o ke alli, o ka iwi koko, a moepuu aku paha auanel ou mau makaalnana niahope ou e ke alii, aohe a maua na kahuna, no makou ka olelo ana, he ala iki ko kahuna, nihi ae no maua la hala, a ia wa nonoi aku nei ua mau kahuna nei ike alii, e hookuu aku i ke ola o kahi koa; a pane hou aku ne i no ua mau kahuna nei: He elua wale no a maua' huaolel® e waih* aku ai imua ou, oia ka ae a me ka hoole, e nonoi aku ana maua imua ou e ke alli, hookuu ia ae ke ola o ke kanaka, mai au'a oe i ke ola, a mai lawe oe i ke oia o ke kanaka ileko o ka poho o kou lima e ke aiii, eae mai ana anei oe, a e hoole mai ana paha? Ia wa kulou iho ia ua alii nei ilalo a ioihi, a ea ae nei iluna a pane mai nei i na kahuna; Kahaha, ua ae hoi au i keia mau manao ae la a pau loa a olua i hoikeike mai nei imua o'u, a koe hoi ke oia o kahi koa nei la, he mea pohihihi loa kela ia'u, a he mea paakiki no hoi, a o olua ka paha auanei hoi ka mea nana e pale ae i ka ikaika o kuu kanawai, kahaha' maikai o!e maoli, kai no hoi o kuu ike aku no la i ke keiki pau ae la no, eia ka hol ke noi mai nel elua i ke ola o kahi koa nei e hookuu ae, ua manao au e make no kahi ko.i aole e oia.

īa wa, pane hou aku nei no ua mau kahuna nef, e kalanl, mai paakiki ka manao o ke alii, e pulupalu mai ka man.io o ke alii me he wai la, no ka mea oia ke kulenna keia olelo i liwe ia inai nei, o ike nku oo i ke keiki, a e liookuu aku i ko ila oke kanaka, no ku lue.i ei<> no tce keiki la ke naua m noiii'» i keoln oke kanakn, ake ku in ii u-!i n<«, ua hele a p tli kah iko lele Io»ho ke keiki e ku mai nei, a irm e lawo n»4a oeekealiiike ola o ke kauika, alaila e i aku maua ia oe, Hulihia ka lani, owela ka mauna, Nalohia ka honua, naue na moku, Auhee ka papa, ka pikoo Wakea, Haki kai koo o ka monna, HaleU>lelo ke kai, ku ke ko'a iukff, Hulihia ke kapu, ka ihi, ka paa, ka io uli kapu, Maka-eho lani, manewanewa kapu ou e kalaui la e—aloha wale, a nolaila, o ka hua keia o ke ola, ka aina, ka lanakila a me ka loihi o kou mau la o ke ola aua maluna © ka ilihonua, aka hoi ina oe e hoolohe aku ana i ka lakou mau mea a pau e kamailio mai nei, a e pahele mai nei la oe, a ina ua manao oe o ka pono kela o ka hewa keia a maua e hoikeike aku nei imua ou e ke alii. aia wale no ia i ka mea I holo i kou unanao, a e olelo aku nae maua iaoe, a i make kahi koa nei i keia ta, o ka huli no ia o ke keiki ma ka aoaoo Aikanaka, a kue inai ia oe e ke alii, alaila i aku inuua ia oe, lilo oe i moe puu no ke kanaka, aole hoi o oe wale no, o lakou nei ae a

peu loa e nonoho mai nei a me ou mau makaainana pu kekahi, a moe puu aku malulo o kalii koa nei, a nolaila la ea, e ike aku oe i ke keiki i ola oe, o ke koa ka hoi ia puni na moku a make ka hoi ko hoa paio, a nolaila hoola ia ke kanaka.

Ia wa i hooki iho ai ua mau kaliuna nei i ke kamaillo ana aku imua o ke alii, a kulou iho lu ua ulii nei ilalo a ioihi, a kani iho la ke u, a ea ae nel iluna, huli pono mai noi ke alo oua Inaaikalani nei a kaulnn:<

pono raai nei im maka iniua o nn kahuna a hoopuka mai nei i ka ®lelo. Kahaha, eia ka hoi ka mea e manalo ai o kuu kanawai o olua, aohe maualo a kana mai, o kuu kanawai la ho kanawai ai kanaka, ai koa, a ia olua hoi e keia mau kahuna pahua ka hui ka mana, ka ikaika a me ka make o kuu kanawai, ua mauao au e loaa ana la hoi ka pupu o kuu apu awa o keia ahiahi i na onohi o kahi koa nei, hui pu iho me ka palupalu o kani io, aoiie ono a kae mai; kahaha, eia ka hoi o olua ka puukaiahala nui e pakole ai a o ola ai o kela wahi kanaka kaurva laepaa makawela lapuwale, a nau ka hoi e kaia wahi koa e honpahua ka mana o kuu kanawai, a eia hoi na huaolelo makona a kela poe kahuna a me na koa i pane mai ai i ke alii. I kou hoolohe wale aku no paha kekahi i na olelo hoopunipuni a keia īnau kahuna lapuwale a me keia wahi koa, aia ka hoi o makou ka mea i ike ioaka i ke ano a me na lieleheiena o kela wahi keiki pupukaino, a i keia mau elemakule ae nei hol, he koa, he ikaika, A o ke koa ia puni ka moku, pala ka maia, auhee ke kulolo, ihea la hoi ka lke ana o nei niau kahuna w«ha wai e, he puni ka moku a me ka aina i kamaiii, kahaha, ke nana uaai nei na maka o keia mau elemakule hoopunipuni i ke aiii, e poalo ia aku paha auanei na onohi maka o olua, ia manawa hoi i paue mai ai na makauia, e kalani e, hopua na kahuna, pepehi iho a make a kalua pu aku me kahi koa nei la i ka iinu, aohe au hooponopono, oiai aole oe i pono e ke alii ia laua nei wale no, o makou pu no Kekahi; ia wa, nana pono uiai uei ua ī maikalani nei i na kahuna, hele na maka o ua alii nei a ula me he koko Ia i ka ua mea he piha i ka inaina, a pane uiai nei: E laua nei e—naahamoe kuu kanawai, o ka make oolua a me ke ola, eia Iloko o ka polio © kuu llma i keia wa, noiaila e waiho mai olua i wahi olelo na'u i ike aku au i ka io o ko oiua manao a me ka oie.

I t wa, poha koke aku Ia tio ka leo o kekahi kahuna, e kalani e, e maoao oe e ke alii aohe ou puukalahala nui a hoopakelo hoi o keia noho ana aliiaimoku nna ou, aka o maua wale no, o kou ola a me kou make, ua kokoke loa mai mai ia i na wa a pau, ke hookuli nae oe i ka niaua olelo, alaila e i aku maua ia oe o ke alii, ua make oe aohe e ola, a aia kou wahi e kau ai la o ka ieie a Aikanaka i hana ai, a noiaila ea, eia ka hope loa o ka maua olelo imua ou, a e ka pau ia, a nau ia e ke alii e feoho mai i kou aoao au e makemake ai, a oia keiai Ma ka make a ma ke ola mahea oe. Ia wa kulou iho nei ke poo o ua Imaikaiani la ilalo aloihi, ea ae nei īluna a pane mai nei i ka huaoielo imua o n& kahuna. E koho aku ana au ma ka aoao o ke ola, o ke oia k©'u. Ia manawa pane hou aku nei no ua kahuna nei, ae ia wai ee ; e oia ai? I mai nei no ua alii nei, imua o olua au e oia ai. A eia hoi ka huaolelo ioea a kekahi kahuna i pane aku ai:

(E hoemauia aku aua.)