Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 44, 3 November 1894 — Page 4

Page PDF (1.85 MB)

This text was transcribed by:  Colby Jardin
This work is dedicated to:  Dr. Chun

KA NUPEPA KUOKOA

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA

KO HAWAII PAEAINA I HUIIA

NO KA MAKAHIKI               $2.00

NO LONO WAHIWA         $1.00

KUIKO KA RULE.

 

 

HOOFUKAIA E KA

 

HAWAIIAN GAZETTE CO.

 

GEO. H. PARIS.  LANA SUI-

J. U. KAWAINUI, LUNA HOOPONOPONO

 

A HONOLULU, OAHU, LAKOU A PAU.

 

PUAONO, --- NOVIMAIEA 3, 1891

 

KULA SABATI.

 

            iv. 7. @ ka haiolelo ma ka @ luka 6:20-31

            @@@@@@ mai maka malona @@@@@@ i @ la ia.  pomaikai @@@@@@@ no ka mea, no oakou he @@@ ke akoa.

            @@@@@@ ka poe pololi ano: no ka @@@@ ia @.  pomaikai @@@@@@@ no ka mea, e olioli @@@@.

            @@@ ana oukou i wa e inaina @@@@@@@ a e hookaawale @@@@@@@ a e hoino ai lui, a e kiola @@@@@ man inoa me he mea @@@@@ a ke kanaka.

                        @@@@@@@@@ uakou ia la. a e ele‘ele iho @@@@@ ka inoa eia hoi, he nei no ko @@@@@@@.  pela no hoi i hana @@@@@@@@ poe makua i ka poe kaula.  @@@@@ ka poe waiwai!  no ka @@@@@@@@@@@ ku oukou olaola.

            @@@@@@@@ poe maona, no ka mea.  @@@@@@ oukoa ka poe @@@@@ ka inoa.  e u auanei oukoa a @@@@@.

            @@@@@@@@@ oukoa i ka wae olelo @@@@@ kanaka a pau no oukoa!  @@@@@ pela no i hana aku ai ko lakou @@@@@@ i na kaula looponiponi.

            aka. ke kanaka nei au ia oukou ka poe @@@@@@ aloha aku i ko oukou poe @@ e lana maikai aku hoi i ka pue in-@ mai ia oukou.

            @@@ aikai aka i hoino mai ia oukou @@@@ aku hoi no ka poe i hoahewa wale mai @@@@.

            e no ka mea e hoi mai ia oe ma kekahi @@@@@ e @ kou ae i kekahi: a i ka @@@@@@ aku i kou aahu.  mai aua i kou @@.

            @@@ i kela mea i keia mea @@@ mai ia oe. a i ka mea lawe aku i @@@ mai hoi kou aku oe.

            @@@@@@ makemake e hana mai na kanaka ia oukou.  pela hoi oukou e @ aku ai ia lakou.

            pau gula luka 6:31.  e like me ko oukoa makemake e hana mai na kanaka ia oukou, pela hoi oukou e hana aku ai ai lakou

            manae nui.  e pono ke hooko @ i na makemake maikai o ke alii no ka lani mai.

            oleio hoikaka. i kona wa i wae ai i kona poe umikumalua, ua haiolelo o iesu i kana haiolelo ma ka mauna.  e wehewehe ana i ke ano o kona aupui hou.

            @@,- haahaa ma ka manao oukou, oia no ka poe i hoomakaukau ia no ka lawelawe ana i na hana pili pono i ko iesu aupuni.  aupuni,- ke ano noho hou no na kanaka a pau loa. 21.  pololi,- lini nai, imi loa.  hooinaunauna ia.- luna na mea i makemake ia.  uleu @ lakou ano hewa.  olelo,-no ke kalakala. 22.  keiki, na haumanaa iesu i hoomauia no keia inoa, 24.  waiwai,-mamuli o keia au wale no, oluolu,- no ka manawa no na kumu pono ole. 25. ua,- no ko lakou ano hele.  29. kui,- ma ke ana pono ole. ioane 18:32:23. aahu, ka lole ma waho, ke kilohana, kapa.- ka lole maloko, pilikino,30.  haawi,-mai hoole i mea e hana kulike,-31.  makemake,-mat. 7:12. 1. na pomaikai o ke aupuni hou @ owai ka poe pomaikai ma ke iesu haiolelo."  owai ka poe ilihune."  owai ka pomaikai i olelo ia, p.21? heaha ko lakou pomaikai? owai ka poe pomaikai ma ka pauku 22?  no keaha la keia kauoha e olelo ia nei?  ua pono anei ka poe ilihune a pau loa, pololi, nee waiwai?  o ke kuonoonoo, he hewa anei ia?  ua kue anei ka ilihune i ka pomaikai? ua pololei anei ka mahalo loa ana i ka poe waiwai, hoakaaka alua?  ua kue anoi ko iesu mau pomaikai i ko ke ao nai? heaha ka hana kupono, ka hoopau ana i na makemake, a i ole paha ka hoomalu ana ia lakou?

            11. na mana hooweliweli o ke aupuni hou.24-26.  he aha ka poino i olelo ia, p. 24? p. 26?  owai ka poe waiwai?  maona?  akaaka?  heaha ko kuo no keia mau poino?

            111.  na kanawai mamalahoa o ke aupuni hou, 27-31. heaha ke kauoha a iesu e pili ana i ko kakou mau enemi?  heaha ka lakou ano hana kupono i na paha ua hoomainoino ia kakou?  pehea ko iesu ano hana, @ @  he aha ka iesu kauoha?  he aha ka huina pau o na kauawai umi?  e pono ke lokomaikai aku i ka poe e hoehaeha ana ia kakou?  heaha ko kakou ano hana e pili ana i ka poe makilo?  heaha ka hana kumu hoohalike, homa @, a me roma 12:20-21.  ua pono anei ke haawi manawalea aku i kela mea keia mea noi?  heaha ka mose kauoha e pili ana i ka poe ilihune, kau. 15:7-11?  ua pono anei ke kokua i ka mea molowa e hoomau ai i kena molowa?

            manao pili.  1.  ua kulike anei ke ano hookiekie i ka pono karisiano?  2.  ina paha aole kakou e huikala i ka poe hoomainoino e huikala anei ke akua ia kakou?  3.  ua hiki anei i kekahi mea pono ole mamuli o keia mau olelo ke komo i ka pomaikai lani,  hoikeana 21:274.  heaha ka mea hookahaha ke lamakila mauluna o ka ino,  roma 12:19-21?  5.  heaha ka mea kokua hookahi i hiki ke hoolanakila ia kakou, roma 5:3.4?

moolelo o ka halawai o ka ahahu

            buanelio o ka mokupuni o oahu i

            malama ia ma waikane okatoba

            1894.

 

            halawai ka ahahui euamelio mokupuni o oahu ma waikane, oct. 3, 1894, e like me ia i hoopanee ia.  e. s. timoteo, lunahoomalu no ka manawa ma ka noho.  hapai ia na hana e like me ka mau.  hoomaopopoia na hoa o ka aha i hiki mai.

            kawaiahao, ahoe kahu; j. nalua, elele; kaumapili, kahu j. waiamau, j. alapai, elele; kalihi me moanaina, ahoe kahu; j. s. keawe, elele; ewa, ahoe kahu me elele; waianae, kahu j. kekahuna, s.k. hui, elele; waialua, kahu, e. s. timoteo, j. ahina, elele; hanula, aohe kahu, h. kauaihilo, elele; waikane, kahu james davis, j. kaoheloahi, elele; kaneohe, kahu moses kuikahi, f. pahia, elele; waimanalo, aohe kahu me elele.

            na hoa mau-o. p. emekona, c. m. hyde, o. h. kulika, d. kapali, r. maka a me s.kaili.

            ma ka o lima ana, ua kohoia o j. kekahuna i lunahoomalu, a o e. s. timoteo i kakauolelo.

            koho ka lunahoomalu i na komite mau.

            komite imihana- o p emekona, j walamau, h kauaihilo.

            komite imi haawina-o h kulika, j alapai, moses kuikahi.

            komite haipule- o p emekona, e s timeteo.

            na emekona i na kumuhana. 1. hapalua hora haipule. 2. na komite i ka aha nui. 8. hoike kihapai a na elele a me na komite. 4. na palapala hoopii. 5. olhana kuwaho. 6. oihana kuloko. a. kihapai kahu ole. e. luakini, halehalawai a me hale kahu. i. ola kahu. o. na kula. u. na mea e kulai ana i ka pono, me na hana hoeueu e ola ai. 7. na keiki a ka aha. 8. kahi a me ka manawa e halawai hou ai keia aha.

            hapaiia ke kumuhana 2. na komite i ka aha nui.  na ka lunahoomalu i ka komite, j waiamau no na ekalesia, a o james davis no na haha o ka aha.

            hapaiia ke kumuhana 3. hoike kihapai a na elele a me na komite. na j nalu, j alapai, s k keawe, s k hui, j ahina, h kauaihilo, j kaoheloaho a me pahia.

            noi mai o p emekon e waiho i ka noonoo ana o ka hoike kihapai o kaumakapili a me waianae, a hapai ia ke kumuhana o na palapala hoopii.  a na na no i noi mai e waiho ka hoike kihapai o kaneohe, a hapai ia ke kumuhana, na mea e kulai ana i ka pono a me na hana hoeueu e ola ai.  a no! pu mai no hoi e hoopanee a halawai hou i ka auina la hora 2:30, pule o c.m.kauka hai.

            halawai hou ka aha, himeni a pule o j. waiamau. na e. s. timoteo a me moses kuikahi i heluheli mai i ka laua hoike komite, noi mai o o. p. emekona e hoohui ia ka hoike a ka elele a noonoo pu ia me ke kumuhana, ne kihapai kahu ole apono ia.  a na na no i noi mai e koho ia o e. s. timoteo i komite no ia ekaleisa, a e haawi ia iaia ka hooponopono ana i ka uka o ka paahaua a me ke ano o kona noho ana, apono ia.

            kumuhana 4. na palapala hoopii.  na ke kakauolelo i heluhelu i na palapala hoopii a ke kahu o waianae, ka palapala hoopii a kekahi hapa o waiane oia hoi o makua a me kanmakapill.  ua noonoo ka aha i ka palapala hoopii a ke kahu o waiane a me ka palapala hoopii a kekahi hapa o ka ekalesia, a waiho mai o c.m. kauka hai, he olelo hoeholo, hooholo ia.  e hookohu ia o e. s. timoteo i komite na keia aha e kuka pu me ka ekalesia o waiane a me ko lakou kahu.

            ina e ae ole ia mai e ka ekalesia e hookipa hou i ko kakou hoahana ma kona oihana kahu, a ina e ae ole ia mai e ke kahu e noho hou ma kana oihana kahu no ia ekalesia, alaila e hoomana ia ke komite ma ka inoa o keia aha e hoike akea aku, ua pau ka oihana kahu o ke kakou hoahana ma waianae, a e hookuu ia oia me ka maikai, apono ia ka olelo hoohole.  na s. kaili i heluhelu mai i ka hoike a ke komite halawai, apono ia. ma ke noi a o. p. emekona e hoopanae a halawai hou apopo hora s kakahiaka, ua hoopanae ia me ka pule a a luna hoomalu.

la hana 2.

            halawai hou ka aha e like me ka hoopanee ana.  j, kekahuna ma ka noho, hapaiia na hana mau; kahea na hoa e ka aha, heluhelu ia ka moolelo o ka halawai i hala a aponoia me ka hooponopono hoa ana.  heluhelu mai o o. h. kulika i ka hoike a ke komite imi haawina. 1. ahahui opiopio imi pono karistiano; c. m. hyde, 2. pehea ia e maluhiai a e malama pono ia ai ka la sabati ma ko kakou paeaina; j. waiamau, 3. pehea ia e hooulu ai kakou iloko o ma haipule kanaka ui i ka makemake e ao ia i ka oihana kahunapule; e. s. timoteo, 4. he kuleana anei ko kakou mai ka haku mai e hoohuli mai ai i na lahui e ae e noho nei me kakou; j. m. ezera.

            Na komite; o. h. kulika, j. alapai a me moses kuikahi.  Noi  mai o C. M. Hyde, e hoomahuahua ia na hoa o ke komite no ka palapala a ke kahu o waianae; a aponoia ke noi, a na na no i waiho mai i na inoa, j. waiamau a me o. h. kulika.

            Noi mai o O. P. Emekona e hapai ia kekahi kumuhana i paa ole iloko o ka hoike a ke komite oia hoi; na hana i waena o na lahui e. A na na  no, a na C. M. Hyde, O. H. Kulika a me E. S. Timoteo i hoakaka mai no ia kumuhana; waiho mai o hyde he olelo hooholo

            Hooholooia; aiai mamuli o ko ke akua hooponopono ana i ke au o ka manawa, he wa maikai kela, no ka haeueu ana i na hana hoohulihuli ma na ekaleala euanello hawaii, no ka pono o ke na aina e kekahi, ke paipai nei keia aha i na kahu a me na hoahanau e hapai lokahi a hooholo loa i keia hana maikai. Aponoia.

            Hapai ia ke kumuhana o na kihapai kahu ole; waiho mai o J. S. keawa he olelo hooholo.  Hooholo ia. Oiai mamuli o ka ike ana o keia aha i kau hoike kihapai o na ekalesia hui ia o moanolua a me kalihi, ua holopono no ka hana a ke komite i ka hapalua i hala, nolaila ke waiho aku nei au i ka inoa o Sam Kaili i komite nana e malama, aponoia ka olelo hooholo.  O E. S. Timteo, komite no hauula, a o moses kuikahi komite no waimanalo.

            Hapaiia ke kumuhana ke ola o na kahu.  Waiho mai o J. Alapai he olelo hooholo, a mamuli o ka hooponopono ana a C. M. Hyde, na apono loa oa ka olelo hooholo.

            Hooholoia-Mamuli o ka noonoo ana o keia aha i ka palapala hoopii a ka ekalesia o kaumakapili no ko lakou kahu, ua waihoia ka palapala hoopii ma ka papa a lohe ia mai ka pane a ke komite waiwai o ka papa hawaii no ka pono o la ekaleia o Kaumakapili.  Ke paipai aku nei keia aha i kela komite e waiho koke ae lakou me ka eleu i ka lakou hoike imua o la ekalesia o Kaumakapili.  Ke paipai nei keia aha i ka elele e hoike aloha aku i keia hana o ka aha.

            Hapaia ke kumuhana na keiki a ka aha.  Waihoia mai ka inoa o S. H. Kaailua i keiki na ka aha, a waiho pu ia iloko o ka noonoo ana a ke komite wae no ia hana.  O H. kulika, Moses kuikahi me James Davis.

            Na O. P. Emesona i hoakaka i ke kumuhana na mea e kulai ai i ma hana pono, me na hana hoeueu e ola ai. Na R. Maka i hoakaka i ma mea e pili ana i ke kumuhana ka oihana kuwaho a me C. M. Hyde.

            Na O. H. kulika i hoike mai i ka hoike a ke komite wae, no ka noonoo ana i ke kaiki a ka aha.  Ua lawe ka aha i ka hoike a noonoo, ua apono ia ka hoike a ke komite e apono ana i ke kaeki a ka aha.

            Waihoia mai e J. Alapai he olelo hooholo.  Hooholoia:  Mamuli o ka ike ana o kakoi i kekahi mau kahu mapule o keia ahakui mokupuni, ua lawe mai lakou i na oihana aupuni a hoohuikau pu me ka oihana laa a ko kakou haku.  Nolaila, ma keia olelo hooholo, ua pono i keai aha e ao aku i na kahunapule i lawe mai i na oihana aupuni i kaawale ai lakou i na mea hoohihia o ke ao nei.  A in a aole e hoolohe mai i keia aha e hoopau aku ia kahunapule mai na ekalesia aku o kakou.  A ma ke noi a O P Emekona, ua aponoia ka hapa mua o ka olelo hooholo a ua kapaeia ka hapa hope, ma kahi e olelo ana, "a ina."

            A ua J. alapai no i waiho mai he olelo hoohelo hoomaikai i ka ekalesia o waikane, no ka malama pono ana i na hoa o ka aha.  A nana no i noi nai, aia a hoopanee ia keia aha e halawai hou ma kaumakapili ma ka poakolu mua o Aperila, 1895 hoopaneeia me ka himeni a me ka pule a ka lunahoomalu.

E. S. Timoteo,

K. A. E. Mokupuni o Oahu.

NA LETA.

            [Aole o makou makemake e kawe i ke koikoi o na hala no na nanao i hoopuka ia malalo o keia poo manao e ko makou poe mea kakau]

He Oiaio Kau e Koho Nei.

Mr. Lunahooponopono;

Aloha oe;

            Akahi no au a hoomanao ae e hoike i ko‘u nanao ponai ma ke akea, ma ka hupepa i maa ia‘u mai kona hookumu ia ana mai a hiki i kela la, kuokoa a me ko hawaii pae aina i huiia.

            Ka mea mua ma kela poo o ko‘u manao i hoike ia, ke aloha aina, ma kela mahele au i ku loihi ai a naua hoi i na manao o kela a me keia o na makamaka, a me na hoaloha o‘u a me ua hoike manao ma na nupepa o na wa i hala ae nei, me ko‘u noonoo nui ana hoi i ka hopena e hoea mai ana.

            A ma ka mui e na kukai olelo ana i na wa i hala, a me ka makaui o ka olelo e nou mai ana mahope iho oia huikau ana i kaeleawaa, nolaila, ua onou aku la au i ka inoa o kuu makuakane i aloha nui ia e hiamoe mai la ka moe kau moe hooilo, oia hoi o J. W. K. Kaulii, ka mea o paa la ma ke buke aloha aina.

            A ma kekahi mau kumu, ua kaohi mai la no au i kou inoa i maa mau, ka mea i lawa i ka ike ana mau o a o, oia hoi keia me ka ehaeha o ka manao.

            1.  O ka holo ana o ke kanawai loteri iloko o ke kau Ahaolelo hope loa, ka mea a kou lunaikehala i lili loa ai no ka hoea mai o ia hana ino o ka piliwaiwai e hoopilikia loa ai i ka pono o ka lehulehu.

            E ole ka mana piha aloha o ka akua i keia paeaina, in a paha ua nui aku ka hauoli ana o ka poe puni laelae, e ia nae make loa ia kumulau hoolaha ino; ia pono.

            2. O ka hoopua pinepine wale ia o na kuhina iloko o ia kau ahaolelo, a kohu ano kamalii a ku no hoi i ka hoehoka wale ia oia poe maikai i hilinai ia.  Aohe kau ahaolelo mai mua mai, e like la me ke kau ahaolelo hope loa i hala aku la ka hana ia pela.

            3.   O ke kue ia hoi o ke kanawai wlima o ke akua

            E hoomaikai e i kou makuakane a mekou makuahine, i loihi ai kou mau la maluna o ka aina a lehova kou akua i haawai mai ai ia oe.

            O keia kanawai hemolele o ke akua i waiho mai ai ko ke ao nei, ua nani a maikai maoli aole hoi keia kanawai i pili no makua i hanau ia ma ko ke kino wale no, aiai he kino no ia a ua nee ae ko lakou mau la me he ao la e panae ana ma keia ao malihini.

            Aia ma ka hoino wal ana i na makua nana i lawe mai na pomo pili paa no na uhane o ke kanaka, e hapala wale ana hoi i na misionari na lakou i lawe a kanu i na anoano maikai o ka pono o ka olelo a ke akua no ka pono o keia lahui.

            A no ka hana ia pela o na makua e hoomaewaewa wale ia, a ua piha hoina nupepa a me na leholehe o kekahi poe i ka hailiili ana ia lakou la a me na mamo a lakou.  Aka nae, ua hala e ka hapanui o ia huakai imi ii na pono lani mau, i ka maha mao, mao maluna.

            A me he la hookahi wale no paha kaula i koe e ola nei, e kakali ana no ka pau pono o na hooponopono e ke aupuni honua ( REV. E. B.), e like no hoi me ko simeona kali ana no ka hoola a ke akua.

            Eia hoi ka mea elua o kou manao, ka hoohui aina, ka repubalika hoi i keia wa, aole no hoi i kaunu pu mai me au no na la mua mai a hiki i keia la, aole,aole loa no, ua kapu kuu kua a me kuu alo, aohe hoopa olelo mai i kou noonoo.

            A ma kou nana ana a noonoo pono ana me kou manao ponoi, e like me na haawina maikai mai ke akua mai, me ka hiaai ole aku no ka pono koho balota o ka la 29 ae nai a me kekahi mau mea a ae, ua kaohi mal au i kou kakau ana i kou inoa, a me ka lawe ana iau iho e hoohiki imua o na luna no ke kumukanawai, na kanawai a me ka aupuni republika o hawaii.

            Aia no hoi a hoike ia ae e kou mau manao ma ke akea, a aole no hoi i pomo i kou noonoo ma kahi malu au e hawanawana aku ai i ma hoaloha, nolaila,  he oiaia kau e koho nei.

            Oia hoi keia, ke hoohiki nei au imua o ke akua mana loa, e kokua no au i ke kumukanawai, na kanawai a me ke aupuni pepublila o hawaii, a aole au ma kekahi ano e kokua ma ka hoihoi hou ana a hoala ana i aupuni moi ma ko hawaii pae aina.

            A no ka oiaio o keia koho ana, ke kakou nei au i kou inoa ponoi me kou manao kuokoa maikai.

            J. W. KEOLOEWA

Pakolea, n. kohala, oct.12,1894.

Hauhili ka ai a kawele a i ka nupepa ka oiaio.

            E me. L. H. o ka hupepa kuokoa aloha oe:  e oluolu oe e  hooalaha ae maloko o kau nupepa, i na hana lalau a hauhili a ka nupepa ka oiaio a me kona lunahooponopono, ma kou ano owau kekahi mea e lawe nei i kela nupepa, a o ka elua no oi keia o kou ike ana i na hana kauhili a keia nupepa, o ka hoohui ia iho o ke pai kalo me ka uala kahiki, a o ka iaikl aku hoi me ka poi kalo, a oia keia, o moolelo o ka makaikiu lau omaomao, komo aku la iloko o ko laukaieie iloko o ko lauomaomao, a pela iho la keia nupepa e hauhili nei la, lalau keia hana, ia manao paha keia nupepa oiaio he maikai iho la ia, ka heluhelu aku a hapa, a lele aku ana, in a ua nele i ka moolelo ole, waiho malie, uoki, mai hoolah mai, aole o makou makemake i ka lauwili a me ka huikau a e ike aku makou, kahaha, ke hele aku nei keia nupepa oiaio iuka o waolani i kahi o ka eepa a me ka apiki, you no use.

Manukapalulu

Lihue, Kauai, Oct.-1894

            O ka oi ma ke ao holookoa oia ka W. D. Woodring o Bordly Kenetuke, e hookaulana nei no ka Chamberlain's cough remedy (laau kunu).  Ke kamailio nei oia ma kona ike ponoi iho i ka inu ana, oiai o kona a me ko kona ohana ola ana mai nei no ia mai ka loaa ana i ke kunu koikoi loa a me ke anu, a ua hooholo oia o keia laau lapaau ka oi ma ka houna nei.  E kuai ia no ma na halekuai laau lapaau.

            pau.  O Benson, Smith and co., na agena ma ko hawaii pae aina.

            I ka wa e nakulu ai oloko o ka opu me ka eha, a hele moku ka lepo, alaila, e hoao i ka Chamberlin's Colic, Chaolera a me Dial Roea Remedy laau lapaau a e ol aku ana kou mahalo ke ike oe i kona hope na. He oluolu, alekana a puhili ole.  He oluolu, palekana a puhili @. He 25 a me 50 kenete o ka onele, a e kuai ia no ma na halekuai lapaau a pau. Benson Smith and Co., na agena ma ko hawaii paeaina.

He MOOLELO KAOO

 

Namakaokapaoo

 

KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI.

 

KE KOS KAULANA I KE AN O IMAIKALNI KA MOI O KANAI.

 

KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI.

 

KA PLALI AU MOANA O NA KAI EWLU O HAWAII NEI.- KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA.

 

            Kaahaaha wale kalani, oe la, nioniolo io ka ihi paa wela, haule ka lani kikihi mai kuaihelani ka aina i ka polikua a kane,- a maemae oe e kalani- e, o ke ola iho la no ia, a o ka aina iho la no ia, a he naai la no ko waha e ke alii, o ke ola oia kou makemake, a nolaila ea, hoola ia ke kanaka mai pepahi oe, in a ke akua la he muhee he kololua.

            Ae, ia wa kahea aku nei ua alii nei i ua whai koa nei i ua wahi koa nei e hele mai a mamau pono o ke alo, a haule iho la na kuli o ua wahi koa nei ilalo, a i aku nei ua alii nei, ua kala ia oe mai a‘u nei aku, a mai ka poho aku o ka lima o kuu ilamuku, o ka make ou i keia la malalo o kuu kanawai, ke hai aku nei au a ke kukala aku nai, ua ola oe, a ua hookuu loa ia aku oe ma na ano pau.

            A i ka wa i puka ai o keia huaolelo mai ka waha mai o ke alii, he mea e a waha mai alii, he mea e ka hauoli oiha o ua wahi koa nei, iloko iho la no ia oia wa, a o ko ia nei kaha aku la no ia hele ana a puka ana mawaho o ka pa akui o ko ke alii hale, a ike aku nei keia i ka ia nei wahine a me ka ia nei mau keiki i kauhele, he mau kipona walanuhea ia a ke aloha o a umme nai mawanea o ia nei a me kona ohana, ke hiolo ala na waimaka a ke kehau.

            O kuu la koili i ke kai

            Ke ma-u la kamalii

            Ke ko-hi la i ke kukuna o ka la

            Pumehana wale ke kini o hoolulu

            E-la

            Aohe wale ke kini o hoolulu e-la

            Aohe no hoi he lua ia oe e ke aloha

            Ua pono no

            O kuu pu-ni o ke alo-ha-e la.

            A o ua imu kalau kanaka nei hoi, kena aku nei ua alii nei i kona ilamuku e olelo aku i na kanaka e paa ala me na newa e  hele e aki i elua kumu ma‘a iholena nunui, e lawe mai a kalua i ka imu, he manawa ole hoi ia i kela mau kanaka, oia mikina ana aku o ke kumu a me na lau a kau ana iluna o ka imu, a oia ihe ia ke kanaka o keia imu i kalua ia ai he pumala.  A no oukou e na makamaka heluhelu, ka poe hoi  e kaunu pu nai me ka mea kakau e keia moolelo hoonaue puueai, oiai, ua ike pu ae ia no kakou a pau i ka pakele ana aku la o kahi koa mai keia kanawai kalua kanaka aku a keia alii, a nolaila ke hoakaka piha aku nei au imua o oukou a me ka mea kakau i ke ano a me ka manao o na kanawai o na alii nui i ku i ka moku, a i kapa ia; a‘imoku, a‘iaina, a‘iaupuni, a‘ikalana, a‘iahupuaa, a‘i kolea, a‘ihukuone a pela aku, o hawaii nei i ke au kahiko.

            A oia keia, he nui a lehulehu wale na kanawai ikaika o na‘lii nui o kakou o hawaii nei i ke au kahiko, e like me keia alii e imaikalani i kona kanawai kalua paa i ka imu, au paha e ka mea heluhelu e olelo iho ai oe, o ka manaolo iho la no ia o keia alii, o ka pepehi mai i ke kanaka i na wa apau, a kalua i ka imua mo‘a, alaila a‘i, aole pela, he kuhihewa ia.

            I hana keia alii i kona kanawai pela, i mea e maka‘u ai, a e waeliweli ai na kanaka i ka make, a i hiki ai i kela kanaka a me keia kanaka ke hoolohe pono i ka leo o ke alii i na wa apau, a e malama pono hoi i ka aahina a me ka ihiapu o kona kanawai, a o ke kanaka e hoolohe pono ana a e malama pono ana i ke kanawai o ke alii i na wa pau, e lilo ana oia he mea nui a he punahele i ke alo o ke alii, a o ke kanaka no hoi e hookuli ana, e like ae la me keia wahi koa i pakele aku ia kona ola ma ak apuna, a eia na kanawai ikaika in a o nalii o hawaii nei i ke au kahiko, e make ai ke kanaka, pepehi ia ke kanaka a make, a kau iluna o ka lele, a i o‘e ia poalo ia na onohi maka a i wlua o ke kanaka, a kahi e make aku ai, a eia hou keia kanawai, he koli oia ia ke kanaka a hiki i kona make aku ai, a eia hou keia kanawai, he koli ia ke kanaka a hiki i kona make ana, a i ole ia hopu ia ke kanaka e na kou a paa alaila kupee ia na ima me an wawae a pau, e like me ka puaa.

            Alaila lawe ia no me ia ola a ka pali kahako lele a koae a klola ia e make, a eia hou no keia kanawai, hopu ia no ke kanaka a paa e na koa, malalo o ke kauoha a ke alii, alaila hikiikii ia a paa i ke kaula me ia ola no, alaila lawe ia a waena moana maluna o ka waa, a hoopaa ia no wawae a paa i kekahimea kaumaha, e laa ka pohaku a me ke one, alaila kiola ia iloko o ka hohonuu e ka moana kai uli lipolipo, a o kekahi kanawai he kanawai puki ahi, a o keia ke kanawai i make ai o kanlinonui, no kona moe ana me kaahumanu, ka wahine kapu a kamehameha, oia ka A. D. 1809, hopu ia o kanihonui a paa a lawe ia a luna o puoino hikii ia na lima a me na wawae a paa i ke kaula, a paila ia ka wahio a nuii, alaila puhia i ke ahi, e aikanaka ke kupuna o na moi kalakaua a me liliokalani, a oia ke alii puhi ahi a puhi kanaka o luna o ka puu o puoina i ke au o kamehameha I.

            A he mau kanawai koikoi a ae no kekahi e poino ai ke oia o ke kanaka ka malalo o ka mana a me ikaika o na olelo a malii nui o hawaii nei, i ike ia iloko oia au pouliuli i hala, a nolaila ua maopopo aku la ia oukou keia mau mea a pau loa.  A e huli hou ae kakou a e nana aku i na alii nei me na kahuna, a oia kau e ka mea heluhelu e ninau iho ai, heaha aku la kana hana i koe me na kahuna, ae, a eia kana hana i koe, aia i ka wa i hookuu ia aku ia o kahi koa, ia wa huli aku nei ua alii nei a ninau aku i na kahuna, pehea la auanei au e ike aku ai i ke keiki.

            O au mau puaa nui anana hea, e holo mai nei, i hele ka huelo a wili i ka opu, hele ka niho a olokea i waho, i hele ka ai a ahu ka ole, a u no e ke alii i hoohiki ai in a ka ikamahine, i kanaka koa, ke kanaka ikaika a i ole ia he alii nui mai ka po mai, a alaila make ka hoi ko mau puaa, ae,a ke hoike aku nei maua imua ou me ka oiaio, eia iho ke koa, eia iho ka ikaika,a eia iho ke alii nui mai ka po mai, moe ia ka ihu o ka puaa i ke alo, a eia hou keia mea a maua e hoike hou aku ia imua ou e ke alii, o ko mau ilio nunui nahu maka, i hele na o ka huleo a wili, a wili a kumu iki, hele kena o ka niho a oloke‘a i waho, kalua i ka imu, o ko mau loko i‘a momona e holo mai nei, i hele kona o ka anae a me ke awa he anana a hea, hele kena o ka i‘a a unahi ole i ka ua mea he piha i ka momona, a e kuu, o ko puawa hiwa e ulu mai nei, hele kena o ka awa la lena, hele ka ak‘a a nunui ke kohu lala no ka ahia ku makua, au no e ke alii i hoohiki ai na kaikamahine i ke kanaka ikaika a i ke alii nui mai ka po mai, eia iho ka ikaika, eia iho ka ihi, ka wela, ke ahi, kapaa, ka kapu, ka mana, ka ike, a eia iho ke alii nui mai kapo mai, a o ka aina ka, a haua ka puawahiwa i ke alo, a eia hou, o ka niu hiwa hiwa, ka manu hiwa, ka moa lawa, ka mola ula a me ka ia ula, a ela hou no keia mau mea au no e ke alii e hoomakaukau ai, he nani no ia, o oe no ka mea nui o ke kanaka e ke alii, o ke kanaka iki a me ke nui, kena ae oe e ke alii i ke alii i ke kana, ka e hele ko ke kuahiwi a e hele ko ke kai, a eia na mea o ke kuahiwi a ke kanaka e kii ai a lawe mai, o na lau nahelehele no o ke kuahiwa e ulu mai la, e laa ka palai, ka leie, ka lai, ka awapuhi, ke kupukupu, ka hala pepe, la lama, ka lehua, ka lau o ke kukui, ka lau o la ohi a ai a me ka lau o ke koa, a no keia mau mea aela ka hoi la ka ke kanaka e kii ai a lawe mai, a make ami la no na wahi lau pohole, e na wahi lau hoio mai la no, o na wahi lau kikawalo a mai la no.

            A ku keia mau mea a pau loa i ka hale nei, a alaila e kena hou oe e ke alii i ke kanaka e hele i ke kai, a eia ka mea o ke kai e kii ai, he ia ula a me ka aea, a no ia mea ka hele ana, a make mai la no na wahi lau lima o kahakai, na wahi opihi, na wahi pipipi, o na wahi opihi, na wahi pipipi, o na wahi in a mai la no, a mau wahi ha ukeuke hoi, a make mai la no na wahi pilipili hee, a mau wahi kauna wana hoi a pili mai hoi na wahi opea ula, mau no ka hoi ka loaa o na wahi mea elua la, o ka ai mai ka hoi o ke keiki la a me oe e ke alii e ao ia, a mau wahi papai hoi kekahi, a i mau ia maoli e ae hoi kekahi e laa hoi ka neunue, manini, poopaa, hinalea, maili a me ka a ea.

            Aole loa e maikai a oluolu ke ola ana o kekahi mea kino uhane ula in a he aaiole kona akepaa a hiki ole ke lawelawe i kana mau hana me ka hololea.  E hahai ana ka malulu a me na nawaliwali e ae ma ka moali a ke ake ponalo.  He mea oiaio keia i hooiaio ia ma na wahi o na poai oluolu akau iloko o ka hapaha keneturia, o ma

Huale A Ayers.

oia wale no ka LAAU HOOLA AKE maikai loa i ikeia.  E hoola ana i ka lepopaa, ka malulu eha, na mai oloko o ka opu, a ma ke ano LAAU OHANA aohe on a lua e like ai.

            O ka ayers sasaparila, oia la laau hoomaemae koko kilakila, e haawi ai i ka ikaika a me ka hooponopono ana ia loko o ke kino o ke  o ka ili, e hoopau ana in a maluhilikanaka.  E pepehi a ulupa ana i na puha, e hoola ana i na pohapoha hi o ke ola ana a e kipaku loa ai i na ano mai a pau.  O ka poe mai no ka wali pono ole o ka ai, ka nawaliwali mau a ano mai e ae i ulu aemai ke koko ino mai, he mea pono e inu i ka laau.

SASAPARILA A ATERS.

            He laau e hoeikaika ai i ka nawaliwali, a e hoopuipui mai ai i ke kino. Ma ka inu ana i keia laau, e hoonoono ia ai ka ai ana, oluolu kamoe ana amaikai ke ola ana.

            O ka ayers Cherry pectoral laau, aohe in a ma ka hoola awiwi ana i na kunu,anu a me na puu eha. ehoola ia na mai pili i ke ake me ka hikiwawe loa.

            O na huaale a ayers, na sasaparila a me ka ayers cherry pectoral. aia kahi e lona ai ma ka hale kani o ka

Hollister Drug Co. Lt.

Na agena ma ka paeaina hawaii

Kakela

me

Kuke

 

Ka Halekuai nui

 

Waiwai like ole

 

na mea

 

Hana kamana aipau

 

Nalako pili hao kukulu hale.

            Na kepa.

                        Na lei ilio

                                    Na kaulahao ilio

                                                Na pahi.

                                                            Na upa.

                                                                        Na kopehulu.

                                                                                    Na pulupulu.

Palau lio

na mea mahiai

na au ho

na au koi

nakua hipi

na lei hipi

na kaulahau hipi.

na uwea pa

na kaa palala

na mea pinla

naipuhao

Makau me aho lawaia

na iliwai

na kaula

na hulu pena

na pulumi

na pena, mekaaila

na koppa

naaila

napakeke

napakeke hao

na kapu hoa

na panda

na kukaepele,

na uwiki, a me

na ipukukui.

Mikini Humuhumu Kaulana

Wilcox, a Gidda hookahi lopi.

ka remington, elua lopi

            A me na uakea he nui loa, o kela ano a me keia ano.

KAkela Me kuke.