Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 52, 29 December 1894 — Page 4

Page PDF (1.81 MB)

This text was transcribed by:  Crystalkaholokula
This work is dedicated to:  Princess Bernice Pauahi

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ka Nupepa Kuokoa

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

o ka Makahiki… @200

No Eono Mahina. … 100

Huike Ka Kula.

HOOPUKALA I KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

GEO. H. PARIS, Luna Nui.

J.U. KAWAINUI, Luna Hooponopono

@ Honolulu, Oahu, Lakou a pau.

POAONO.. DEKEMABA 29, 1894.

PAPA KUHIKUHI HANA

NO KA

Hebedoma Haipule.

Sabati, Ian. 6- Ke ano haipule o ka poe manaoio pakahi ma ka hale, ka hana no ke ola kino, ka launa pu ana me na makamaka.

Gal. 6:4,5

Poakahi, Ian. 7-Na Pule Hoonani me ka haawina manawala, no na pane i na pane i na pule, n ka holo ana o ke Iesu Hoola. Na Olelo Mihi me na Manao Haahaa, me ka hoike ana mai i ke ano oheahea, ka pili pu ana i na lealea a me na hanohano o ka poe hoomaloka a me ka hoohua ole aua.

Dan. 9:3-19. 1Tes. 5:15-24.

Pealua, Ian. 8--Na Pule no ka Ekalesia o Kristo ma ka honua holookoa, i mea e nui ae ai ko lokahi a me na pomaikai uhane, e pau koke ai na manao lalau a me na mokuahana, e hooikaika ai ka manaolana aku i ka lanakila o ka pono a me ko Iesu hoi hou ana mai. Ep. 4:1-16. Mat 24:1-24

Poakolu, Ian, 9-Na Pule no ko ka Lahui kupaa ana ma ka Pono, no ka hooikaika ana aku i ka poe malama pono i ko ke Akua mau kanawai, no ka hoopau koke ani i ka ona a me na hana kolohe e ae, no ka hooholo ana i ka pono ma na oihana kuwaho, no ka poe e hoolaa ana ia lakou no keia hana, no na puka komo i haumama ai, no ka iho ana mai o ka mana no ka Uhane Hemoielo mai ma na hana ano hou. Oih. 4:20-33.

Luka 24.45-49.

Poalima, Ian. 11-Na Pule me na Olelo Hoomaikai no hoi, no ka Oihana Kuloko o na Ekalesia, no na kahunapule a me na Mea Hai Euinelio, no na hana ano okoa no papa okoa o na lehu lehu. No ka malama pono ana i ka maluhia pono ana i ka maluhia hoano o ka la Sabati. Hal. 102:16-22 Is. 40:-1-11.

Poaono: Ian. 12-Na Pule no ka poe opiopio, ma na home, na kula, na ahahui no na hana e hoonaauao ai, a me na hana e no ka hoomaamaa ana i na opio i lawelawe mau a lanakila ma ka hooholo aua aku i ke aupuni o ka Haku. Kol. 3:18-41

Sabati, Ian. 13_Ke ano haipule o na lehulehu. Gal. 6:2

KULA SABATI.

1. 2. Ian, 13 Mareko 6:30 -44. Ka hanai ana. i ka poe elima tausani.

 

30 AKOAKOA iho la ka poe Innaolelo io lesu la, hai aku In in i na mea a pau, o na mea hoi a lakou, i hanaʻi, a me na mea a lakou i no aku ai.

31 I mai la oia ai lakou, E hele kaawale mai oukou, a i kahi mehameha, o oukou wale no, a e hoomaha iki: no ka mea, ua nui loa ka poe i hele mai, a i hele aku no ia mea, nole o lakou wa kaawale e ai ui i ka ai.

32 Holo laawale aku la lakou ma ka moku. a i kahi mehameha.

33 Ike ao la na kauaka i ko lakou holo ana, a nui no hoi na kanaka i hoo maopopo ia ia, holo wawao aku, a hiki mua aku la lakou a akoakua iho la io na la.

34 A hele ae la Iesu iwaho, ike mai la ia i ka ahakauaka he nui loa, haehae iho la kona @deha ia lakou; no ka mea, ua like lakou me na hipa kahu ole, a hoomaka ia e ao mai ia lakou i na mea he nui.

35 I ke kokoke ma e po ka la, hele aku la, He wahi waonahele keia, a kokoke e po ka la;

36 E hookuu aku oe ia lakou ma kahi mahinaai, a ma na kulanakauhale, e kuai i berena ua lakou; no ka mea, nole a lakou mea e paina ai.

37 Olelo mai la oia ia lakou. I aku la lakou iaia, E hele anei makou e kuai lilo ako i elua haneri deneri, i mea e loaa mai ai ka berena  haawi aku ia lakou e ai?

38 Ninau mai la oia ia lakou, Ehia ua popo berena a onkou ? E hele e nana. A ike lakou, hai aku la, Elima a me ua ia elua.

39 Kena mai la oia ia lakou, E hoonoho papa i kanaka a pau ilalo ma ka weuweu.

40 Noho papa iho la lakou, me na pahaneri, a ma na pa kanaliua.

41 Lalau ae la ia i na popo berena elima, a me na ia elua, alaila nana aku la ia iluua i ka lani, hoomaikai aku la, wawahi iho la i na popo berena, haawi mai la i kana mau haumana, e kau ae imua o na kanaka; a puunane ae la ia i na ia elua na lakou a pau.

42 Ai iho la lakou a pau, a maona.

43 Hoiliili iho la lakou i ke koena ai, a me ko ka ia, a piha ae la no hinai he umikumalua.

44 O ka poe i ai i na popo berena, elima taueani kanaka lakou.

 

 Pauku Gula. Luka 1:53. Ua hoemaona mai oia i ka pelioli i na mea maikai.

Manao Nui. E pono ke paulele aku i ke Akua lokomaika i ka wa nele.

Olelo Hoakaka. O keia hana mana oia ka hana mana hookai i haiia ma na Euanelio ana a pau. Ua makau loa na haumana a Iesu o pepehiia oia a make o like me Ioane Bapetito. Ua alakai aku o Iesu la lakou i kahi kaawale, aka nae ua akouakoa  pu ka lehulehu maiaila. O ko lakou nele ola no ke kumu no ka Iesu hana mana.

30. Akoakoa,--mahope o ko lakou kaahele nui ana, Mar. 6:7-

31. Mehameha, kahi i mahi ole ia i noho ole ia. Hoomaha, ua makemake ia he wa maha no ko lakou luhi, ka ao ia mai, ka launa pu ana, ka nana awa i ke ano o ka lakou hana. 32. Moku,--mai Betesaids aku i Butaiha, he alua papu huina kolu i kaupalena ia ma na mauna m@ ka aoao hikiana, ma ke kai o Genesarela ma ke komohana, ma ka muliwai o Ioredane ma ka akau.

33. Akoakoa,--me ka manao paha e hoopau i ko Herode alii ana no kona pepehi ana ia Ioane Bebetito.

34. Hipa,--e hahai ana kekahi i kekahi me ka noonoo ole ana i ka pono a me ka pono ole o ka lakou mau hana. 35. Po,--oiai aole he mau hookipa malaila. 3. Kuaimamaua o ka wa pouli. 37. Denari, he moni dala keia, nona ke kumukuai 15 mau keneta, he kinikini a me ka hapa. 38. Popo,--e like me ka berena a na luina, he palaoa moa wale no, paakiki, maloo. 39. Papa,--aole hukau ko ke Akua ano hana.

40. Pahaneri, nolaila ua maalahi loa ka helu ana ia lakou mamua o ka puunaue ana aku i na popo barena 41. Hoomaikai,--mamuli o ke ano hana maa mau o ka lahui Iudaio, Luka 22;17 19. 42. Maona,--ua lawa a oi na mea ai. 43. Hooiliili,--aolo hoouluulu ke Aku i mau hunahuna liilii. 44. Elima tausani,--ua hana palua ia keia mea kupaianaha, Mareko 8:19, no ka poe eha tausani.

I. Hookaawale o Ieru i kana mau haumana, 30:33. Heaha ka hana a ka poe umikumamalua mamua o keia wa? Heaha ko lakou lono? Heaha na kumu no kona hookaawale ana ia lakou? Mahea ko lakou hoomaha ana? Luka 9:10. No keaha la ko lakou holomoana ana? Heaha ka hana a ke lehulehu? No keaha la keia hoopili ana ia lakou ia Iesu, Ioane 6:2 Mat. 14:14?

II. Ka nele o na lehulehu, 34-38. Heaha na manao o Iesu ma ka ikemaka ana i na pilikia? Pehea i like ai o Iesu me ke kahuhipa maikai, Ioane 10:1-17? Heaha na hana elua a Iesu i hana ai ne ka pono o keia poe nele? Heaha ka olelo paipai a na haumana? Heaha kana olelo kauoha ia lakou? Heaha kana olelo kauoha ia lakou? Ehia mau dala ne na popo berena a lawa no keia mau tausani? Ua loaa anei la lakou kauwahi o-------------? Owai ka mea nana keia, Ioana 6:9? Ua lawa anei keia no ka lehulehu?

III. Ka hanai ana i na tausani, 31-44. Heaha ka Iesu kauoha o pili ana i ka poe hoonoho ana i na@lehulehu? No keaha ia keia hooponopono ana? Ua maa mau anei i ke Akua ke hana kapulu? Heaha ke auo hana kupono no na kanaka? Heaha ke Iesu hana mamua o ka puunaune ana akua i ka ai? E pono anei ia kakou ke pule kalokale ma ke ano like? Pehea ka Iesu puunaue ana aku i ka ia? Ua ano like anei kana puunaue aku i kona mau pomaikai uhane? Heaha ka Iesu kauoha o pili ana i na hunahuna ai i koe? Ehia mau hinai i piha ai No keaha la keia kauoha? E pono anei ia kakou ke hana e like me ka malama ana i na mea e pomaikai ia kakou?

Manao Pili. 1. E pono anei ia kakou ke hoike aku ia Iesu i ke auo o ko kakou mau hana mau pilikia paha? 2@E pono anei i ko Iesu poe paahana i keia au ke ia au ke malama i mau wa hoomaha? 3. Heaha ko kakou a@o hana kupono e pili ana i ka poe aole me lakou ka euanelio? 4. E pono anei ke kokua i ka poe loaa ia lakou na pilikia kino,  a i ole paha na pilikia uhane wale no? 5. Hiki anei i na kamalii liilii ke kokua i ka hana a ka Haku e like me ke keiki@ olelo ia ma ka euanelio nona ka o?

NA LETA

@ o makou makemake @ iawe i ke koikoi o na haka no na manao i hoopuka ia maialo o keia poo e ko makou @oe mea kakau. @

Mai na Pali Koolau mai.

MR. LUNAHOOPONOPONO;

 ALOHA-OE:-Ua lohe iho nei makou i ka hopu ia o Bush, Nawahi a me kekahi poe e ae, a aole no makou i hookahaha ia no ia mea. Ma ka nana a kaupaona pono ana i na hana a me ua kamailio a kei poai maloko o na nupepa, ua leli ke kahaha ma ka aoao e ulu mai ai ka @l@au penei: Heaha la ko lakou mea i hopu mua ole ia ai? He okoa ke alakai ana i ko lakou poe ma na kalaimano ku @ ka naauao, a maluna jei o le kahua kupono no ka hoohalahala, aka o na manao hoouluku a alakai hewa, me na olelo hoala kuee, me he la, ua hala aku ia mawaho o ke kaha e hiki ai ke manao ia he mea ia e loaa ai ka pono a me ka maluhia, a he mea hiki ole no hoi i ka poe makee lokahi a holomua ke ae aku e hookuu lanakila i ai mau hana. Ua lohi launa ole mai ka manawa o keia poe i noke ai i ka hoolaha i na manao ku i ka hoala kipi a haumaele me ka hoao ole ia e kinai, a no ia ke kumu kahaha o kekahi poe. Ua hoopalaleha ka mana aupuni, a ua ae aku e lu ia kela mau anoano alakai hewa me na hoopunipuni iwaena o na kanaka, a ua hilluai lakou he pono a he oi@io, mamuli o ka hele lanakila o ia mau hana i ke akea, a nolaila ka hookananuha o kahi poe e manaolana nei maluna o na alakai hewa@s.

Ua heluhelu makou i na manao alakai o ka 'Oianio" a me ka "Holomua," a ua hoomaopopo maoli no i ke ku i ka hoala haunaele kipi, i piha no me na huaolelo awahua a me an kaona lapuwale mawaho ae o ke kupono e komo iloko o ke apo papakonane o na palo kalaimanao naauao. He mau manao alakai hewa, a he mau hoouluku a hoala inaina e hu ae ai na kuko e hoala i na hana kue i ke aupuni. He mau manao e punihei male ia ai e kekahi peo mamuli o ko lakou naauop, me ka noonoo a hoomaopopo ole i na kuia mahope mai. Ua hookuu nae ke aupuni I keia mau hana e lawelawe lanakila ia no ka manawa lohi mawaho aku o ka palena kupono. Ma ka noonoo ana o kou mea kakau, ua hewa ke aupuni ma ia mea. Malia paha ua makemake ia e hike i ko ke aupuni hoomanawanui a ake ole e kau koke aku i kona mana maluna o ka poe e enemi mau ana a e ahoao ana e kulai iho aiai, aka mamuli nae o ia hana ana pela i nui ai ka pilikia e ka poe i manaoio a i hoolohe i kela mau alakai hawa ia, He oiaio ua nui na pilikia i ulu ae iwaena o kahi poe mamuli o na alakai kipi a Bush, Nawahi ma, a ua pono e kay ia ka uku kupono maluna o lakou no ka hopena o ka lakou mau hana, aka pehea la ka poe i poino mamuli o ka lakou? Malia paha e olelo ia mai ana, no ia poe no ka hewa i ka puni wale aku no! Ma kekahi ano, he oiaio no ia; a ma kekahi ano hoi, aole oia ke kaupaona no lakou. No ka mea iwaena o na Hawaii, ua hikiwawe loa ko lakou apo ana i na anoano hoopalaimaka no ka hoi hou ae o ke aupuni moi. Mawaena o kahi poe o lakou, ua kuuana a ua kanalua ko lakou lunaikehala, a ua hoomaopopo iho i ka lakou mea e hana ai no ko lakou pono iho, aka ua kono koe mai ka nae na kalaiolelo alakai hewa, a ua puni koke aku la mamuli o ka ike ole a me ka naaupo, a kapa iho la he aloha aina ka ke kumakaia i kona pono a me kona kuleana ma na mea a pau e pili ana i ka holomua a me ka pemaikai o kona aina hanau. Nolaila aia ka poino o keia poe maluna o Bush, Nawahi ma, a in a i kinai mua ia ka lakou mau hana aole lakou e komopoo ikoko o na maiuu o ke kanawai a in a hoi ua palekana kekahi poe lehulehu i puni aku i ka lakou a e kaniuhu nei me ka mihi i keia la. Ua ike maka kou mea kakau i neia mau mea mawaena o kekahi poe lehulehu o na pali Koolau nei, ka poe hoe makemake e apo i na pono a me na pomaikai malalo o ke kulana aupuni hou, aka no ka naaupo no, ua haalele mai la me ke kaukai aku i ka Bush, Nawahi ma mau pono e noke ana i ka hoonuinui a me ke  kaena. He mea ku i ka minamina ka hoomaopopo i ka ai ana i ke aupuni e lanakila keia mau hana no ka manawa hihi, e lawa pono ai hoi no ka lu ana i ka anoano a ulu ae, a he hana nui ka waele ana aku. He mea ku no hei i ke kahaha ka ike aku i na kanaka i manao ia he naauso, me ka ike no a maopopo he hewa, a hoopaakiki no nae e ao hewa aku i kahi poe, e like la me Bush, Nawahi ma i ao hewa iho nei. Pahea ana la ua mau nupepa la ka "Oiaio" a me "Holomua" nei ma keia mua aku? E kalai ana anei i na manao hoakaka a paio naauao? A i ole, o na manao hoala kueo a alakai hewa no paha? O ka lokahi a me ka pau o na nene kuee ka palekana, a o ka holomua o ka aina ma na hookele ana a ke aupuni oia ka pomaikai o na mea a pau. na ke au o ka manawa e heike mai i ka puana a ka moe.

MAKEE MAUHIA

Kawailoa, Koolaupoko, Dec. 17, '94.

O na kolamu mea hou o na aina e mai e ouka aku nei ma ka pepa o o keia la, he koena mai ia no ka oepa o ka hohedoma i hala i komo ole no ka piha kui loa o ka pepa.

O kuna, ke Kanaana o Hawaii.

Mr. Lunahooponopono, Aloha ka@i@imaka oe:-- Ma ka pule elua o Novemaba, ua holo au no na Kona, he kaawale o 15 malama mai ke one hanau mai, ua hoopahaohaoia ko'u manao i ka loli hikiwawe ana o ka aina ma ke kulana holomua hooulu waiwai kalepa, e pili ana:

I- Ka Oihana Mahi Kope: I ke au i hala, ua lilo nui i na kanaka Hawaii ke kanu ana i ke kope, aka, mamuli o ka hemahema i n loina i ka hoohana a me ka malama ana ua aneane lilo ka lohaua mahi kpoe ma Kona i mea manao nui ole ia; aka, na ka pakela ikaika o ke kope i oi ae i ko na kope o keia aupuni, oia wale no kahi kumu kawelewele i ahona ai e ko Kona kope. Nolaila, ma na kau ahaolelo o 1890 a me 1892, ua laweaku au i na bila kanawai, e hoomahuahua ana ike dute o ke kope o na aina e, wai ka 3 keneta o ka paona a hiki i ka 7 kena o ka paona a me ka hoonoa ana i  @a auhau apuni, maluna o na kope ulu ma kela aupuni, a me na hale wili kope iloko o umi makahiki; mamuli o ka lokahi loa o na hoahanohano, a i oi loa aku ka mea hanohano o Lahaiua, nolaila, ua holo na Bila Kanawai maluna ae, a pela iho la i loaa ai he manaolana no na kope o Kona. Ma ka hapa hope o ka A. D. 1892, ua hoomaka koke e komo mai na hui mahi kope, a me kekahi poe haole waiwai, e hapai i ka oihana mahi kope, wa hoopili aku kekahi pe kamaaina i ka lakou hoohana noeau ana i ke kope.

Mailoko mai o ka haluna nui o ka poe mahi kope, ua lawe hapa mai au i kekahi poe keonimana malalo iho, no lakou ka averia haahaa mai ka 5 hiki i ke 50 eka pakahi, me ka manaolana e kala mai ana lakou i keia hoolaha ana, walalo iho penei: Dr. 11. A. Lindley, Dr V. J. Capron, Dr. Mc Waune, George Clark, Goerge Mc Dougall, Wm. Muller, J. Kaelemakule, WmM. Kalaiwaa, C. Berile, W.C. Aehi, J.K. Nahale, D. Alawa, J.W. Keliikoa, M. F. Scott, S. Sboit, J.D. Paris, H. N. Greenwell, Jno. Gasper, A. Michado, S. Kekumano, S. Kino, Keanu, THos. H. Wight, W.H.  Wright, T. K. R. Amalu,G. Waiau J Wilson, J.F. Morgan, Mose Hu, J. W. Kuaimoku, J. M. Monsarrat, a me Iosepa Holi Jr..

Ua loaa he 500 eka ia lakou ma ke koho haahaa, i ka Hawaiian Tea & Coffee Co. 200 eka, a in a e hui pu me na kpoe e ae a pau e ulu nei, ua loaa he 1,500 eka, e kohoia 800 kumu kope o ka eka, alaila he 1,200,00 kumu kope, iua hookahi paona ka avergia o ke kumu, alaila, ua loaa ia Kona ma na kikina kope a pau, 1,200,000 paona, e hoolilo aku ma ka 10 keneta o ka paona, ua loaa he $120.000.

Ka averike o ka makahiji- O ka Hui Mahi Kope, Hawaiian Coffee & Tea Co., e ku nei ma Kona Akau, ke kilohana pookela oka nani e haahaeo ai ka maka, oia ke kumuao kau kope a Kona e hoohalike ai i ke anu ana i ka lakou mau kope. Ua lawe mai au i ke kahi mau hakaka malalo iho e pili ana i ka hoohana ana i ke kope iloko o keia hui mahi kope.

Ka hookawowo ana- Ua hookaawale ia kahi o hoopulapula ai na kawao wo kope , maloko o na holowaa i hana maiau ia me ka kanana makalii, ua kanu ialani ia na hua kope, ua uhi ia maluna me ka lole lahilahi i loaa ole na opio kope liilili e ulu ana i ka wela o ka la, pele e malama ai a hiki i ka wa kupono e wehe ai i ka lole uhi. E hoopulu i na kawowo me ka wai, e palaki me na hulu liilii i na kakani e kau ana ma na kawowo. He hana nui loa keia, e like no me na makua e malama ana i na hope, pela no ka malama ana a keia hui i na kawowo kope.

Ke kanu ana- Ina nuinui kupono na kawowo, e lawe me ka malama pono e kanu ma na lua kope o hana mua ia a maikai, ua hana ia na lua ma ka lalani pololei, me ke kowa like mawaena o kela a me kei lua kope a me kela a me keia lalani; ua ana ia a pololei loa, he 8 kapuai ke kaawale o na lalani kope a pela no ke kowa mawaena o na kua, ma ia ano ua loaa ka huinaha like, ua hiki ia oe ke ku mawaho o ka maia kope a ike mai oe ma ka lani pololei loa i ka ulu ana o ke kope, Ina he pohaku paakiki ma kahi o ia makalua, ua eli@a a hohonu a hoopiha ia me ka lepo, e kanu ia na kawowo kope i ka manawa ua a i ole i ka manawa haumau o ka la. Ka malama ana- O kela ka hana nui loa, ua makaala loa ka waele ana i na maui oilo a pau, a me ka palaki ana me na hulu i na kakani o kau ana ma ke kope, ua hana ia na wai hoomake maloko o na pauma ill, a me ia pauma e hookiki ai iluna o na lau kope, a palaki aku me na hulu.

Ka ohi ana- O na hua kope pala uliuli ke ohi kope ma ka laina kope mua, he elua kanaka ohi kope ma ke kumu kope hookahi, oia hoi, hookahi ma keia aoao aku o ke kumu a hookahi ma kela aoao mai: i na ua pau ka laua kumu i ka ohi, e kali lua a ppau like alaila neo like aku ka ohi aua i ka laina elua, a pele e ohi like ai a pau ka mala kope, Ua hiki i ka luna ke holoholo inawaho o ka mala kope, a ike aku i na kanaka ohi kope, ua hiki no hoi iaia ke malama ia 300 kanaka ohi kope.

Ka wili ana, kaului a me ke kui ana- O na kope pala a pau i ohiia na kekahi mikii e hana a keawale ka ili ulaula, a me k@io keokeo, e holoiia me ku wai a pau loa ka wale; alaila kaulai muluna o na papa pukapuka liilii i hana maiaula a hiki i ka maloo loa ana o ke kope, alailo hookomo iloko o kekahi mikini wili ili, a leaa aku ke kope io maoli; he uliuli maikai na jua kope a pau loa, aole like me na kope kalakoa e hana mua ia nei, uia hol@iloko o ke eke kope hookahi e ike ana i na koppe uliuli, ulaula, keokeo, a pela aku.

Ke haawi nei au i ko'u mahalo nui ia J. Kaolemakule a me T.K.R. Amalu, na opio Hawaii paionia ma ke kanu kope no laua ke averiga pakahi he 30 eka, a me na Hawaii e ae i hoolilo i ko lakou mau lima iho i mau paahana hoomana wanui i ka mahi kope ana.

2 Ka mahi Waina- Ua kauu nui ia mamua ka waina ma Wailuku a me Lahaina, i keia manawa, ua kanu nui na Pukiki ma Kona, he eha makahiki i hala ae nei, ua kano o Manuel Govea he 1 ! eka waina ma Holualoa, ma ka makahiki i ha hala, ua kaomi ia 1000 galani waina, a hoouna ia ma Honolulu e hoao ai i ka maikai o ka waina. Ina he heluna oioio kela maluna ae, alaila ua loaa he $500 no ka eka waina.

Ua lokahi ka hapanui o na Pukiki ma Kona i ka hooiaio ana he kupeno maoli ka Oihana Mahi Waiua ma Kona, no ka me@, he a@mona ka lepo, he ea maikai, aehe maikani ino a me ka ua i ka manawa e kokoke ai e pala ka waina. He lehulehu na hooiaio e maopopo ai, aia ma Kahakai o Kailua ke ulu nei ka waina a Frank Gerart Jr. pela hoi ma kahi o H. Weeks, a ma ka home aekai o ka mea Mahakoia J. K. Nahale, he lanai waina nui ma ke alo o kona hale me na hua ohana, ua hai mai o Sam, oia iho la no ke ano o ka waina a Kalepa i lawe ai mailoko mai o Kanaana - e hoike aku i ka Iseaela.

I mea e hooholo mua ai i keia kumu waiwai nui o ke aupuni, ua oi aku ka pono ia keia kau ahaololo ae, e hanaia na kanawai hoohoihoi mahi waina, e like me na Kanawai Hoohoihoi Kanu Kope a me ka Hala Kahiki, no ka mea, ua oi aku ka pono e inu i kawaina ponoi o ka ai@a i hana maemae ia, mamua o ka inu ana i ka waina opala pulumi alanui o Kaleponi.

3-Ka Hana Kele: Ma Kainakiu, ke hana nei o Mr. Davies a me Mr. Wassmann i ka hana kele iloko o na kini, mailoko mai o ke kuawa, poha, mikana, mana-go, a pela aku, ke kalepa nei ma ko kakou mau makeke kuloke, no ka averiga he 25 ke neta e kini kele. aka aole lawa na waha Hawaii e ai i na kini kele, aole hoi e hiki ke hooill i na aina e, mamuli o ke dute kaumaha; aka ke manaoio nei au, he la no e hiki mai ana, e komo dute ole aku ai na kele Hawaii i Amerika, a ma ia mau la e lilo ai na mea ulu huapi o Hawaii nei i gula a me ke diamana.

5- ka Awa a me ka Baka: Ke hoomau nei na kamaaina o Kapalilua i ke kanu awa a me ko Kailua i ka baka, ke nee malie nei keia mau kumu waiwai, aka in a aole e loaa na lawelawe akahele ana e hooholomua ai, alaila e poho ana no ka mea, ua lilo nui na opio Hawaii i ke inu rama a me ke puhi eikalika; ua pau ka makemake inu awa a me ke puhi paka.

5 Na home hookuonoono- I ka M.H. 1887, ua loli ka hookele aupuni malalo o ka Aoao Hoomaemae a e noho Kuhina Kalaiaina ana o Hon. L. A. Thurston, ua hoomaka ia e mahel@ na aina aupuni o kona e like me ke kanawai o 1884 a hiki i ka M. H. 1890, ua pau 2000 oka i mahele ia, ua lilo ka hapanui o lakou apau i na kanaka Hawaii, a ke kou a pau i na kanaka Hawaii, a ke noho lako nei na Hawaii malum o na apana home hookuonoono malalo o na kanawai o 1890-92. O kekahi keia o na hana poina ole i ka lehulehi e hoomanao @i ia Hou. L. A. Thurston.

6 Na alanui a me na uapo- Ke hana ia nei he alanui nani mai Kailua e pii ana i Huehue e nana ai ia Waimea, a ke hoomaemao ia nei ke alanui mai Kailua a Holualoa, a ke hoomakaukau ia nei ko alanui mai Napoopoo aku a hiki i Kainaliu, iloko paha o 3 malama i koe, a oia no hoi ke alanui o Hookena ke ho@hooma@ n@i i ki hana liilii i ka wa kupono e leaa ai o ke dala, He 10 kapuai averiga laula o ke alanui. mai ka 6 a hiki i ka 8 pakeneta illwai, ua hiki na kaa ke holo oluolu.

Ua hookumu ia na alanui nani o Hookena a nie Holuaka i ke aa hoomaemae i ka wa e noho Kuhina Kalaiaina ana i L.A. Thurston a ua hoomania m@i ka hana ana i ke au kuhina o C.N. Spevner; i ka manawa i wehe ai o L.A. Thurston i na alanui hou o Hookena a me Holualoa, ua kanikani ne na kume hala walaau i ka waiwai ole o keia hana, ua pau pu me kekahi mau wahi kolea waha elepi; ua lilo i mea kue i ka holo balota ana i ka M.H. 1890, aka, i keia la, aoho makapaa e hoole ana i ka pomaikai nui o Kona i loaa i na alanui hou. Ma ke alanui o Holualoa mai Kailua aky ke ku nei na hole laau ma na aoao o ke alanui, no na kanaka Hawaii a me na Pukiki, he maemae na home na mala kope, ua mala kalo. a me na mea ulu e ae, eia ma keia alanui e lawe ia nei na haneri tansani kapuai papa o na hui mahi kope a me ka lehulehu a pau, hewa i a wai na pomaikai nui a keia alanui e haawi nei i na kauaka, pela no ma Hookena, na keia ala nui nani i kono aku ia J.F. Morgan, e kukulu i hale nani mauka o Kalahiki, me na kaa holo lealea. Pele hoi ia J. W. kuaimoku, J.M. Monsar at a me na poe waiwai e ae. o hopai nei i na hana nui iloko o apana. O na kolea hooiloilo a hoinoino aku ia L. A. Thurston, ua ai lakou a pau i ka io ilio.

O na uapo e Hookena, Keauahou a me ka uapo nani o Kailua i hana ia e ka moopuna o Kakina i ke Au Hoomaemae, ua nukupuu i keia wa mamuli o ke nui loa o na waiwai kalepa o ka apana. He ekolu hana kaulana ano nui a L.A. Thurston i hana ai no Kona, oia ka wehe ana i na home hookuonoono, ka wehe ana i na alanui hou a me ka hana ana i uapo.

Ke mau nei ka makamaka o ko'u hooomano i na olelo a ua mea kaulana la, oiai maua ma ka ahaolelo o 1890, wahi ana "he mea ole ko'u pau ana mai ka noho Kuhina Kalaiaina mai aka o ko'u manamina nui, o ka hookoole ia o ke $80,000 ma ka bila hawina no na alanui o Kona," ma k kau ahaolelo o 1892, ua olelo houmai oia ia'u, "ua kokoke mai ka la e lolo ui ko kaua one hanau i Paredaiso no Hawaii."

7 No Kailua a me Hookena- Ina la i hala, ua emi aku ko ko kulana holomua o Kailua a me Mookena, oiai o laua na Kaona o na Kona, aka i keia mau la e neo nei, ua pii ae o Kailua-kai, 6 halo kuai nunui, 2 hale-holele, 1 haleholohu a me ka hale pahupahu, 2 hale amara, 2 hale hale poi a me ka hale haukipila e hoolanalana ai i na mai o na aina e mai, o ke kai a me ke ea, oia ka laau kaulana loa o Kena e poloai aku nei i na mai a pau o na aina e, o ku ae a hele mai e auau i ka wa o Pilemona.

Ma Kailua-uka, 3 halekuai, I hale lole pipi, a me na hale lehulehu o na limahana kope, a me ka hale o Dr. Mewayne, ka helu 1 o ka nani ma Kona-akau.

Ma Hookena, 4 halekuai nui, 2 hotele ai, 1 hale lele pipi, ake ku nei ka home nani o Mr. J. F. Morgan ma Kalahiki. O Kailua a me Hookena o laua na puuwai o Kona, malaila e hoahu ai na waiwai kalepa, a ua kokoke mai ka la e kipa ai na moku kalepa ma ko elua mau wai, e lawe aku i ke kope helu ekahi o Hawaii.

8- Ka noho ana o na kanaka: Ua noho lakou mauna o na aina ponoi a me na aina i loaa mai ma ka hoolimalima, ua lako me na home maemae, na eka aina i piha i na huaai, e hana ana ke kane, ka wahine a me na keiki i ko ko lakou mau hana ponoi he lehulehu na ohi-Hawaii e hoolua nei i na keiki, ho olelo oiaio, "o ka malu o ka ohana, oia ke ola o ka lahui."

Ma ka hoomaopopo ana  i ke kulala holomua o ka aina, kona @aau awa halai lana malie, na alanui maemae, na mala kope he gula ke nana aku, na tausani eka aina waiho wale, ke hea mai nei i ka Iseraela Hawaii e naue aku i ke Kanaana o Hawaii, ke aiua e kahe ana o ka waiu a me ka meli.

Ma ke awakea o ka la 24 e Novemaba, ua haalelo aku la ia Kailua a kau mai la ma ke Kahili "Malulani" e ike i o'u mau haku o ka ua Haao, me ka haawi aku i ko'u Adieu la-

Kona kaiopua i ka lai,

Opua hinano ua malei,

O kuu aina hanau e,

Nou au e mele nei.

J.H.W.

H@ao, Dec. 9, 1894.

I ka wa e nakulu ai oloko o ka opu me ka eha, a hele moku ka lepo, alaila, e hoao i ka CHAMBEBI AIN'S COLIC, CHOLERA a me DIAI ROEA REMEDY laau lapaau a e oi aki ana kou mahalo ke ike oe i kona hopena. He oluolu, palekana a puhili ole. Heoluolu, palekana a puhili o e e kuai ia no ma na halekuai lapaau a pau. BENSON SMITH & Co., na. Agena ma ko Hawaii Paeaina. tf

"O ka oi ma ke ao holookoa.' Oia ka W.D. WOODRING o BORDLY KENETUKE, e hookaulana nei no a Chamberlain's Cough Remedy (Laau Kunu). Ke kamailio nei oia ma kona ike ponoi iho i ka inu ana, oiai o kona a me ko kona ohana ola ana mai nei no ia mai ka loaa aa i ke kunu koikoi loa a me ka anu, a ua hooholo oia o keia laau lapaau ka pi ma ka honua nei. E kuai ia no ma na Haleuai Laau Lapaau pau. O BENSON, SMITH & Co., na Agena ma ko Hawaii Pae Aina. tf

@oolaha kumau.

Aole loa e maikai a oluolu ke ola ana o kekahi mea kino uhane ola in a he aaiole nona ake paa a hiki ole ke lawelawe i kana au hana me ka hololea. E hahai ana ka oalulu a me na nawaliwali a ae wa ka moali o ke ake ponalo. He m@ oiaio keia i hooiaio ia ma na wahio na poai oluolu akau iloko o ka hapaja keneturia, o na

HUALE A AYERS.

oia wale no ka LAAU HOOLA AKE maikai loa i ikeia. E hoola ana i ka lepopaa, ka nalulu eha, ne ma'i oloko o ka opu, a ma ke ano LAAU OHANA @ lua e like ai.

O ka Ayers Sasaparila, oia

ka Laau Hoomaemae Koko kilakila,

e haawi ai i ka ikaika a me ka hooponopono ana ia lokoo ke kino o ke o ka ili, e hoopau ana i na maluhila kanaka. E pepehi a ulupa ana i na PUHA, e hoola ana i na pohapoha hi o ke ola ana a e kipaku loa ai i na ano ma'i a pau. O ka poe ma'i no ka wali pono ole o ka ai, ka nawaliwali mau a ano ma'i e ae i ulu ae mai ke koko ino mai, he mea pono e inu i ka laau

SASAPARILA A AYERS.

He laau e hooikaika ai i ka nawaliwali, a e hoopuipui mai ai i ke kino. Ma ka inu ana i keia laau, e hoonoono ia ai ka ai ana, oluolu ka moe ana a maikai ke ola ana.

O ka Ayers Cherry Pectoral

laau, aohe lua ma ka hoola awiwi ana i na KUNU, ANU a me na PUU EHA. E hoola ia na KUNU KALEA a me na ma'i pili i ke ake me ka hikiwawe loa.

O na Huaale a Ayers, na Sasaparila a me ka Ayer-Cherry Peetoral, aia kahi e loaa ai ma ka Hulekuai o ka

Hollister Drug Co. Lt.

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii

2514

KAKELA ME KUKE

Ka Halekekuai Nui

o na

WAIWAI LIKE OLE

NA MEA

HANAKAMANA AIPAU

na lako pili hao kukolu hale. Na kepa. Na lei ilio, Na kaulahao ilio. Na Paha Na Upa. Na kope halu. Na polopele.

PALAU LIO

Na mea mahlai, Na au he, Na au koi, Na kua oipi, Na lei bipi. Na uwea pa, Na kaa palala. Na mea piula, Na ipuhao.

Makau me Aho Lawaia

Na Iliwai Na kauia, na hulu pona, Na pulumi, Na pena, me ka aila, Na kopa, Na aika maku Na pakeke

Na pakeke hao, Na kapu hao, Na panda, Na kukaepolo, Na kukaepolo, Na uwiki, a me Na ipukukui.

Mikini Humuhumu Kaulana

Wilcox, & Gibbs Hookahi Lo@

ka Remington, @lua Lapi,

A me na ukana he nui loa. o kalalano a me keia ano.

Ka kela me Kuke