Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 6, 9 February 1895 — HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI. Ke Koa Kaulana i ka Au O Imaikalani ka Moi o Kauai. KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI. KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.—KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo

KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI.

Ke Koa Kaulana i ka Au O Imaikalani ka Moi o Kauai.

KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI.

KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.—KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA.

(lloopuleaia t John K. Ilihia, Lihue, Kauai.) A ia wk, iou aku nei ka apu aw* o ua alli oel, a inu ae nei hoi koaa kahuoa a me ka poe makeniake inu awa, a piipu mui ia hoi i pau aku hoi ka muleuiulen o ka puu, a • ka wa no hoi ia o ua alii nei i hamale iho ai i ua mau oopu pulehu nei, ke iho U ka akau f owala ka hema, a o ka heie hoi keia la a noh« p«no iho o keonipulu ma kahi o hanale, Iho mai la ko luna poe Hikikii ka ua o Eaa a aaki iho ia ka ona o ka awa o ua alii nei, a huli ae nei ua alil nei a kakea heu aku nel no i ua kukini nei ona, e Keaalele e, o mal nei ua wuhi kunaka nei, e-o; e neeuee mai •e niaanei; a k«koiti mai nei ua wahi kanaka nei a oiuu o ke alo o ke alii; a i aku nei i ke alii, e Kalanie, ka hua 1 ka uiuauma la, haina. A i niai nei ke aiii, he aa n« oe e liele pu me na makaula i keia po e aiualu i kahi ukua, a i aku nei ua waki kanaku nei, kai no o ko'u makemake ia o kona iuake, i ol« ai ia e hoohalua hou i ka poe e hele ana ma ke alaloa; aohe ou mukau i ko inake mal ia iula, wahi a ua lii nei i paue inai ai. A eia hoi ka ianei pane, ke make hol paha au iaia, alaiia he nani make aaa ia o'u lie elua ona kiuo, aka, ina • nui kona mauaa i na po, pakele ia, aka i liapa kona mama a oi aku ko'u, alaila e i uku au ia op, make la ia'u a< ie e ola, aia kona wahi e waiho ai a, o luna o ka heiau. Ae, ia wa liuliu ae nei ua wahi kukini nei a me na Makaula pu no hele ana asu e hooko ma ka l»kou apana hana, a o ua wahi akua nei, eia no ia īnawaho o na heiau e pokaa helo mai nei, e haliko ana o ka puka aku o ua wahi kanaka nei iwaii9, aiaila o ko i ala manawa ia e alapono mai ai ia ia nei, pau poo pau hiu, aka he moeuhana palaualelo nae ia aaa, no ka mea eia mai ka make a halawai aku me ia. Ia wa puka like aku uei u® lakou nei a i ekoln a ku ana iwaho. I keia wa a iakou e ku aei iwaho, aole he ike ia aku o ua wahi eepa nei, a • keia po hoi, o ka po no ia o Kane; a a no ka ike ole o na Makaula i ua wahi eep'a nei, ia wa hoomaka aku uei lakou nei e huli; e waiho hoi kakou ia lakou e huli ana i na wahi apiki la, a e huii ae kakoa a nana aku i ke alii a me na kanaka. I aka nei ua alii la i na kanaka, auhea onkou, e mee oukou a eia 'ku ke ana a ka moa, a mahop* mai o ia manawa hoomaka oukou • ala, aaai moe oukoa a kanl ka moa kuakahi, ala no oukou hoa no ka imu o ka ilio, aia hoi a wanaao, alaila, hele kahi poe o oukou i ke kuahiwi, a hele kahi poe 1 kahakai, oiai o na mea i koe, o ko uka a me ko kai, o ko Wainiha ea, ua ioaa mai nei eia i ka haie nei, o ke kapl wale aka no koe. Kena aku nei ua aiii nei i kekahi kaaaka e kapi i oa mau wahi kauiia oopu nopiii nei a miko i ka paakai, i hele hoi ia a kakahiaka ae, ua kouu. ! He maaawa ole hoi ia i kela kanaka o la hana ana mai, a paa ua maa wahi kauna oopa nei i kapi, t komo iloko o kona ipukai, oia hai ka ha o ka hiaano a ahoia ia iho ia ka lau maia maw*ho ioa y a o ka iai | iho, a o ka \sa o ka awapaki* a • ka ha no hoi o ka hiaano maioko ioa, hoope ia mai la no hoi apaa,ho eopa pna hiaano ka olelo aaa; a noa e ka mea heluhelu, e huii ho« ae kakoa a nana ako 1 na Makanl» a me oa w&hi kaklni nei, aa ioaa ako ne! paha oa wahi eepa aei, aele ||r ha; haioa—aele, Oiai lakoa nei o iioomaa ana no i ka bali aaa i m wahi e«pa nei, a oa mamao loa m» hoi iakou nei mai ka kale mai, »8 h© mea la he/niie paha ka maaMO alakoa m1 /heie mi t a h@ po kaiae QAQyapo>a€i, :Bohs kaa ao o ka

lew* Unl, o k« anoaeo «ehU w«l« |ao <» lokō o k» ololMa mehaueha i kmi hftlii !ho mlaiu o i«koa sei r » 0 u kalowKi hai »b«, o ka mkioi kfh»o o ok» iho o K»n»slM «**» «l» k» an B»na e bto)toltk|« nei i na kioo ha|«a«* o k» knksMt w»*o k«mab«(c o ke kolusuiroe. OI»i Ukoo nei e hauuaku Me «»** i o a loka a i ks«i, a IMto tiat o ka n.ihHe, h« luhe aoa k» oa wahi knuika tM>i i k«*t» uiea o k« km»i mb« il»« whluiui |m>(k> ona, i alaw» »« k» iiaoa o oa w hi kaoaka oel, pahaha iho ana kt*i« aiea EBalu> U OB* kohu oiaoo, ?I — kauwa toake lo* oe ia'o «ni wat»« krti«tka i k«i« po, kahaha, ua oianao «e nei ka hoopolewalewa o ku*u kakahiaka i kahi mea p«isa ole, eia ka hol e ioaa aoa ka'u wahi uiea paioa • kakahlaka o oe, a«, » uut ko luama a uui pa mo ko ikaika, p»kele oe ln'u 1 oa po, aka, hapa ko uiaoia a me ko ikaika, uiake oe ia'u aoie e ela; o»au keia o Kahuui, ka upoo wai o Ku T aknhala ( ono uo l»oi ko wahi maka, ko wahi ihu, ko wnhi waha, ko wahi pepeiao, ouo no hoi ko wabi io, he ouo wale no oe mai luua a lalo e ku iuai nel, aohe wahi ouo ole. Ke kaoiaiiio mai ia ao ua wabi eepa ia ia īnnei, ke uiukamuka luai ia ao ka waha, pulu ke ulelo. A eia hoi ka paue a ua w.ihi sanaka nei, aia 110 hoi paha i na hana ana a kaua, he wau keikikaue *aie uo ka hoi, heah» hoi ka hewa iua e make au ia oe, he uaui make ana ia o'u ia oe, he elua ou kino e kena akua aikanaka lapuwaie, uiauao iho la kou la poioli, a o kanaka oia iho ia kao ai a me kau i'a, e ai «i oe a piba kou opu palaualelo ai i ke kaoaka, e nei akua maka huluhulu hpuwaleaka hoekano nui wale, kahaha—ea, he ike 110 oe i ka hana kanaka e na eepa hokai ipuka liale 0 ka po, kai no hoi, «ia ka kuu alii 1 hoouna aaai nei ia*u t e heie mai au e i«Qi a loaa oe i knhi e loaa ai, pepehi au ia oe a make, l.iwe aku au i ko kino i keia po n kau iiuua o ka heiaa, o kou wahi iu e kaulai ia ai o» mau wahi iwi i ka la, a o ko mau wahi onohi maka e nana mai nei, he pupu ia no ka awa o kuu alii o ka la ap. po, ka la ike alii, i iohe oe; inu mai la ku aw.i o kuu alii a pau, aiapoho ia aku la ou mnu onohi waiewale a konio i ka wahu, 0 ka mahanahana ae o ka io puaa, hao mai ka mikipoi, u he ono ia, a o ke koena aku o ko mau onohi walewalo a kuu aiii e luwe aku ai a kloia, a aia kahi e waiho ai la o ka nahele, oia iu i lohe oe, ea —lohe aku la ko pepeiao huluhulu e hakahaka mai uei, e na akua pukaihu huluhulu lapuwale ai kanaka.

No keia mau olelo hoouaukiuki a ua wahi kaoaka nei i kahi akua, ia wa anehe mai nel na lima o ua wahi akua nei e hopu noai ia ianei, ia manawa i oiii mai ai na Makaula mailoko mai o ka naheiehele, me ka man&o o laua e iele mai no a hopu, eia nae lohe e aku nei ua wahi akua nei i keia mea o ke kapalalu ana mai maiioko mai o ka naheiehele, ia wa haalele iho nei ua wahi akua la, a no ka ike ana mai i keia mau kanakn, aoie oia i maoao he ekolu lakoa, ua manao no oia o keia wahi kauaka ltix>kahi waie no ia, eia ka ekolu lakou 1». Ia manawa, holo aku nei ua w<thi akua nei a kahi e, kamailio mai nei, kahaha—pakele ka hoi k«'u ola ma ka apua, ina la ua pau oe ia'u i ki klapoho ia i keia po, a na ko wa* bi uhane la e ho! aku a hai aku i ko alii, ua make au, ua pau au 1 ka ai ia e Kahuol. Pane aku nei ua wahi kanaka oef, kahaha —ke akua pepeiao huluhulu iapuwale hookano, muki hele o ku po, eka lapuwale, pakele oe I ko hoio ana aku la, eku malie iho aei oe, a ioa ua Ike oe I ua ala paa a ke | keiki oka pali hulaaua, ina ua uo\ho pono ka melo iko lae. I k'eis wa a ia nei e kamailio aku nei i uct wahi akua nei, aia kela ke noke mai ia i ka lelele mao a maanei o lakou nei, a ia wa i paoe mai ai m Makaula ia ianei, aohe pooo i kee„ o keia mau hana ea, he man hana heonui oleio wale iho no keia, aole kakou i hele uai i kela po uo ka> oleio, i hele mai kakoo no ka hai&a, j a eia aa hana nei he hakaka, e kana hoi paha, aole kakeu I hiki ma keia wahl no ke ola, i hiki mai kakou ma keia wahi e molia i ko kaken ola iieko o ko i ala lima, ia wa pane aku nei ua wahi kaoaka nei, oia o ka peno io ia a olua e kamailio mai neL Waihee, lan. 2i~lla ka U 26 o laaaaHp i ka honi 8:50, oa ikei* he launaele nni na Paaluuuu O ke knmu o kela haanaele ana, no ka oaai kanma, eaumeeme aoa m kftoe a me na wahiae, a e hok> aaa kahi poe aohe papaiii o ke poo, e eama aaa aama mal. £ia kepii nei aa kaaaka o Walhee aei I ke kaahlw! e bo*a i«a« ki ai f a ke hei# j*a aa makua a me na keiki i kda hana lApowaie, 1 P. Maunajh#.