Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 8, 23 February 1895 — HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI. Ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalani ka Moi o Kauai. KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI. KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.—KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo

KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI.

Ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalani ka Moi o Kauai.

KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI.

KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.—KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA.

(Hoopuiaiu t John K. llihia, Lihue, Kauai.) Ia wa ninau ho i mai nel ua wahī kanaka la, auhea aku la; a i mai nei na Makaula, e hoike aku auanei maua a e loaa ia oe ke alaalu hou aku, oiai he hookuli oe I ka uiaua olelo, kai no hoi o ka uuku ia o ka maua i olelo aku nei ia oe e pepehi hou iho oe a make ko hoa paio, aole ka auanei, he mano kuli oe he i'a kahala, hele mai nei ma ka hoakamai olelo. A i hou aku sei no ua wahi ka- ' naka nei, e hoike mai hoi paha elua ia'u, i alualu hou aku hoi au. A 1 mai nei na Makaula, aohe e loaa ua naiowale, he makehewa oe fee aiuala aku, he pono i:t ina he ao hikl hoi paha ia maua ke i aku ia oe, eia ae, a aia ia ke lele la; eia kakou ke haha poele nei i ka naele o Waikaakihl, o maua no hoi kahlmakemake alualu hou iaia la, o ka poeleele hoi ike ole ia aku kona wahi e lele ai. Eia walo no ka pono, e hoi kakou a oielo aku i ke alii aohe i loaa, oia ka | huaolelo waiwai. | A eia hoi ka pane a ua wahi Keaalele nei i na Makaula. lua ua kanalua olua ea, o a hoi, owau no ke ukali ae ma ka meheu o kua hoa paio, ioa e ao ana keia po ia'u oa hiki no, a po no ka la apopo ua hiki no, aia no ko'o hoi aku a make kuo enemi, o ka'u ai aku la ia, a o ka'u i'a aku ia ia, o ko'u wai aku Ja ia • ke keko o kau hoa paio. Heaha la ka waiwai o ka ai a ma ka i'a a ke alii a olaa e ai oei, a e molowa olua i ka hana a ke alii, a o ke aloha no ko olaa, ela au ke hele nel. lloko © keia manawa i oUi pulelo ako ai aa wahi taata nel iloko o kela mau hora kniia o ke kuloaumoe, e hana ana i kana pani, ma ka uehea o kona hoa paio ma ke aUaui pohihihi; eia nae i ka kakoa waki koa hookalakupoa o kela po, he nea 010 ia pouii nai, I ke kono ae a Loko, a

loko haaa noi v paa ole Ike ana ia. 0 ka iele a ka mana a he ike ia aka ia i ka hookapake'u *e, o keia, kahaha—nana akn ia la holu ka iau o ka iaaa, maewa ka iao o ke ma T o, kapAliii ka pua o ka niauu, raaafc> se ka maoa u« paa aka i», iie mea ole oa alu na piina (Mti, a ais% ka kmi ui*f3* kakaa e ho »bem>hew> ae m>i« Ina a o Mine kuu iio hoio, Mea ole ke alu ka piina pali, Kaohi mai «u he ole k:i p&«, 01 aku ka (•akeio ka pahee imaa, O oa kahaWai uunoi, nn awawa ho hona fe:uhoho, na piiew pali iaumania leie a koae, he aiea «>lt- ia i ua wahi kanaka la, i ka ua u:er» o lea makaa ole a me ke koa ih*fco u Keia pouli ana e haunaku nei. O na Makaula hoi, eia iaua ke hoi nei no kauhaie, lu te no hoi laoa & ho«a ika hnie ov>» hewehe kai ao, u haeie loa aku nei Uuh nei a oiua o ke aio © ke alii, oiai ua ala ae ua aili nei me na kanaka i kela wa, a ike mai nei ua alii la i ko iaua oei hoea ana aku, a eiu ka huaoieio a ua aiii nei o ka pau«* ana aku ia laua nei. Kahaha—ea, luama wale oiua ia o keia wanaao, &ohe mama a kana mai, auhea ka hoi ko oiua hoa oka hele pu aaa aku nei ? A pane aka nei ua mau Mnkaula nei. Ka> haha —ea, he i mai auauei kau e ke alii e a he pouo, hoakamai olelo ko maua wahi hoa o ka helena ana aku nei, hookuli a hooluheole i kamaua olelo; kai no hoi ua loaa aku nei 110 ua eepa ia ia makou i keia po, a me | ia no ka hakaka Hiia iin.i a hiki i | ka haule puhu ana o ua akua l:t ilalo oka houua, ake iiiannu nku nei maua ua make la ia e waiho mal nel, eia ka aole, i olelo hou aku hoi ko maua hana e pepehi hou iho a make, he ole ko i aia wahi mea a koolohe mai i ka maua olelo, \ uinau hou aku ko umua huna auhea iho la ? Eia ka i ala pane, he pihaa Keia e moe nei ua ulu iu e ka limu, a nolaila e ke ulii-e, e like me kona hookuli i ka maua oleio, pela oia e hooluh! hou ia ai. A eia nae kana oleln, aiu no kona hoi mai a loaa ua hUuu nei u luake iaia, ina 110 e loku ole, iiuui no i ka inii, a oia kana olelo ia maua, a n«u eka mea heluhelu, e waiho aku kakou i kahi kukiiii o ua alii uei, oiai aia oia ke hele la nia ke alanui pohihihi, a kakou o olele iho ai, e loaa aua paha laia aole p:iha, a e huli ae kakeu a nana aku i ka hoomakaukau ana a ua alii nei iaia iho no ka ike ana aku i ka kakou koa opio. Ka hoomukaukau ana o Imaikalani 'iaia iho—e like me ka uiea a na kahuna i kauoha ai iaia. Ae, eia hoi keia i ka wanaao, ke huiiii mai nei ke ahi o ka imu o ka puaa, ka īuiu o ka ilio, ke hele aia hoi kahi poe i ke kuahiwi, ke iho oei hoi kahi pee i kahakai, a aia kahi poe ke hele ala e kuu i ke awa ame ka anae, i na i"a momona o Nomilu, hele ia o ke awa a me ka anae la a piha i ka momona, aohe o kana mai, ke hele la hoi kahi poe i ka lawaia oepu a me ka opae iuka o Kamoolou, a ke hele nei hol kekahi mau kanaka e imi i ka niu hiwa, a aole hoi a ka uioa iawa, ka manu hiwa a me ka i'a ula, ua loa mua ia mau uiea eia i ka hale kahi i waiho ai, a pelu hoi mo ka malo ula, ua loaa mua 110.

Ka hele hai keia a kulua ihu nei iia mau imu nei, a uaamaama loa aenei, eia ko ke kuahiwi poeke hoi mai nei, ua hele ia la aohuohu pono i na lau nakele o ka uka, g nu kane, na wahine a me na keiki la e hoi mai nei, me ko lakou iuna no ia e hoi mai nei, a eia no hoi ko kahakai poe ke liuliu mai uei no ka hoi, a pela pu no hoi me ka poe lawaia oopu, opae o uka o Kamoolua, eia lakou ke huli hoi mai aei, oiai ua loaa mai la no na wahi kauna oepu ala o uka o Ku-iu ma, a ina iho hoi na kanaka lawai'a o Nomilu ke hoi mal nei me ke awa a me ka anae, hele no hoi ia o ke awa a me ka anae a nunui aole e kana mai. A akoakoa mai nei keia mau m«a a pau loa a waiho lloko o ka auolo o ua alii nei, ua hele hoi oioko ona halau a me na auoio a piha u i na kanaka, o na kane na wahine me na keiki, no ka inea ua kukui tuua ia aku la hoi ka lono.

O ka ia keia o ke aiii o Imaikalani e ike aku ai i ua keiki nei, eia ne kahi poe ke helo nei 1 ke alanui, o ko iaio mai o na Koaa, e la o Ma* na ma, Kekaha ma, poia mai ko Waimea, aohe kanaka noho aku, kee aku ka makapaa, ka makahoiel, ka nakakikoo, ka makaawihi, ka makapipipi, ka makauia, ka makole, ka oopa, ka hapakue, a peia aku, oka elemakule hiki no ika heie, kehelenei lakou, koe aku no ka poe paiupalu koiopiipu hiki oie i ka heie. [iloomaula.] Ua klpa ae ka mai olalii Keremauia e makaikai i sa haumaua he kanakoiu o ke kula aupuoi ma Ma* k&wao a he uimikumaoiaha paha o ko Kuia Kaikamahioe ma Maunaolu ke hai pa ia hookahi kumukula.