Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 9, 2 March 1895 — HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI. Ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalari ka Moi o Kauai. KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI. KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.-KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo

KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI.

Ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalari ka Moi o Kauai.

KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI.

KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.-KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA.

(Iloopukaia e Juhn K. Ilihia, Lihue, Ā'auai.) A eia hoi ka huaolelo wanana a kekahi wahi elemakule lloko o keia huakai hele e hele nei. Kani mua iho la ke u a ua wahi elemakule neī a mahope hoopuka ae la i ka olelo: Kahaha —aohe hoi o'u wa i koe a pu-o ae ka iau o a'u niu, mohala ae ka lau o a'u na'ena'e, )ke e aua hoi i nei mea malkal; <> ka uhi ko'a, o ka uhi kapu, a kaui hou iho la ke u a ua wahi elemakule nei; u o ke alii ia ola na iwi, oia ka aiua, oia ka hu, makaainana, heaha la hoi, e hele aku hoi au e ike ia oe, oi kamau o'u mau wahi kookoo.

Peia inai no hoi ko lianapepe, eia ke hele mai nei, ko Wahiawa mai, moe kaoo o nei mea he kanaka ia e heie mai nei; hele a ai, hele a i'a, hele a kapa, ke alakai nei na puaa i ke aianui aole o kana mai, o na ilio keia, ua kupele wale ia ia o ka ilio la a piha i ka momona, oaoe kaoo o nei mea he holoholona e hele nei, peia no hoi me na huhui o ka moa, hele ia o na kanaka la a kaumaha i ka moa, aohe kane heie waie, aohe wahine hele waie, aohe keiki heie wale, pela hoi me na haawe oka i'a, ke kapa, ka malo, ka moena pawehe, no Niihau mai, ka moena i paa i ka haku ia i ke mele. Aia i Niihau kuu pawehe, Ka moena e pahee ai kuu ili, Hauna akamai a ka mikioi Ka makani noweio piko o Lehua.

Pela no hoi me na haawo o ka pau a me na aumaka o k& ai, o keia mau mea a pau loa i hoike ia ae la maiuna, he mau waiwai keia e hookupu aku ai i ua keiki mei, o keia la hoi, he la maiie loa ia, aohe kau ao o ke ao o ka iewa iani, kaiae aole o kana mai, o na kuahiwi keia 0 Haupu me Waiaieie, waiho wale aoho kau ao, huli ae hoi a nana aku 1 ka ilihuaiala o ka moana, nana 'ku ia la, Maikai Kauai i ka malie, Maiino ke kai o Kona i ka iui, Ka hooipolpo a ke kehau, Ka ua kewai noe i kekaia. KE KII AXA O NA KAHUKA O IMAIKAIiAMI I KA KAKOU KOA OPIO I KAI O WAILUA. Hoomakaukau iho nei ua uoau kahuoa nei ia laua iho, ke hawele nel na malo o ua mau elemakule nei, ke kikepa nei na wahi koioa apeu o Uua nui ke kua, laiau ako ael I na wahi ukaoa a iaua e Ibo al I kai o Waiiua, oia hoi ka p«aa hlwa, ka awa hiwa, ka aio hiwa, ka manu hiwa, ka moa lawa t ka i'a ula, ka a-ea a me ka malo ola. la wa ninau aku nei ua mau ka* huaa nei I ke nlii, auhea ia kahi koa? I oaai īiai ke alii, kahi koa hea la f kahi koa no hol a keaiii I hookoiokole alia, wahi a na kahuna i pane aku ai. Ahe, wahi a ua alii nel. Oia wahi kaoaka ka, a heaha ko okia makemake iaia ? laku neiua mau kahuiia uei, makemake maua e kahea ako oe

iaia e htle mai maanei, a i ole ia, e hoouna aku oe e ke alii i kekahi kanaka ou e kii aku iaia e heie mai ia nel, olai ua makemake mana iaia t e heie pu me maua i kai o Wailua, i loaa ko maua kamaaina uana e aUkai aku a hiki i kai oWailua. Heaha la hoi, Wahi a ua aiii nei i pane maiai, akeua ae nei ua iii nei i kona pakaua nui la Namakaokai'a, a oielo aku nei. e kii oe a i kahi koa i pakele ai mai knlua paa ia i ka imu, a olelo aku elelo aku oe iaiu e hele mai ianei. He manawa ole hoi ia i nei kana* ka noho aku ana, a ike mai nei ka wahiue a ua wahi kanaka nei ia ianei, ia wa huli aku nei a olelo aku la I ke kane, e auhea oe; heaha mai nei ua wahi kanaka nei, i asu nei ka wahine, heaha mai ka hoi kau, 0 ke kanaka o ke alii eia ae la a hoea mai; a eia ka huaolela a ua wahi kanaka nei i pane aku ai i ka wahine; malia pahu e kii hou mai ana no ia'u e make; a ia iaua nei no e kamaiiio ana, ku ana ua kanaka nei ma ka puka a ninau aku ia, auhea la o leuii? oia hoi ka inoa o ua wahi kanaka nei. Eia no au, i keaha la; i aku nei ua Ilamuku nei, 1 kauoha mai nei na kahuna o ke alii ia oe, e hele pu oe me laua i kai o Wailua, i keia manawa no oukou e hele ai. Ae mai nei ua wahi kanaka nei, ia wa hoomanao ae nei keia no na huaolelo a ua keiki nei i olelo mai ai iaia nei i kai o Wailua, a o ke ku ae la no ia o ua wahi kanaka nei hele me ka piha i ka liauoli palena ole, huli aku nei a pane i ka wahine, o kuu la no keia lilo au i haku maluna o na kanaka o Imaikalani, o ka mimo iho la no ia o ua wahi kaaka nel nalo, me na kaina wawae mama wale no ia la a ku aua kela mamua oka pa auki o ke alii, iwaho no keia, ka pahapaha aku la no ia o ua wahi kanaKa nei—

O louli au, o lelele, o loku, o lonoho, o Iohele; ea—heaha ka liuaolelelo o kahi alii, i kiina ia aenei au. A eia hoi ka pane a ke alii. Kai no hoi o ke kouio mal ou a loko nei, alaila lohe pono aku oe i ka olelo, mai ka lani mai ka honua co ka oe, o kou ninau mai la no ka ia. Pane aku nei no ua wahi kanaka nei, he pono hoi paha ia, ina o ka huaoielo a ke alii he huaoleio noho, alaila komo aku au iloko e noho ai me oe, aka o ka huaoleio a ke alii, he huaolelo hele, n eia kahi o ka heie o waho nei, a pane hou aku nei no ua wahi kanaka nei, e ke alii, e olelo oe i kela mau elemakuie e puka mai laua iwaho nei, a hiki mai ka hoi au, a mau no l&ua ia ika noho iloko, a no ka eu ole mai o ua mau elemakule nei, kahea hou aku nei no ua wahi kan&ka nei, e aha ana ka olua o noho mai nei, kai no e puka mai olua a haele ae kakou, eia ia he kula loa, a i mai nei ua mau elemaknie nei, e komo mai hoi iioko nei, a ia oe aku hoi kekahi ukana a maua; ae aku nei ua wahi kanaka nei, a komo aku nei keia a hala maloko o ka pa auki, a kokolo aku nei keia a mamua pono oke aio o ke aiii a me na k&huna; i mai nel ua alii nei, kai no paha aole oe e komo mai ana iioko nei, e nei wahi koa hookano. Pane aku nei keia, uo ka huaolelo hoi paha ka he\ia, lawea ae nei ka eielo ia'o, e i kaueka ia mai nei oe e na kahuna o ke alii e heie pu oe me laua i kai o Wailua, a ola ko'u kumu o ka hele ana mai la aku iwaho i >ahl oka heie, a ina hoi he haaolelo noho ka ke alii, a eia hoi peha kahi oka noho, e hele mai hoi a e noho pa rae oe. Hooia aeuei hoi na Mil a me na makaaiaana, oia ua pono io oe, a hu ae I» hol ka aka a na mea a pau o loko o ka haie o ua alii nel, no na oleio hookaau a ua wahi koa nei, a iioko o keia wa, pane mai nei ua mao kahuna nei iaia nei, e paa aku hoi paha oe i kekahi nkana a maua. Ninau aku nei ua wahi koa nei, he* aha ka*a ukana e paa ai? I mal nei ua mau kahuna nei, eia kau wahi akana o kahi puaa uei; ae akn aei kela» ia wa ialau ako nei ua mau eiemakuie nei I na kookoo kaoiia o iau* a paa i ka lima o ko iakou nei hoomaka mai la no la e heie no kai o Waiiua. [Hoomauia.]