Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 11, 16 March 1895 — HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI. Ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalani ka Moi o Kauai. KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI. KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI.—KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Namakaokapaoo

KE AHIKANANA WI WO OLE O KULA I MAUI.

Ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalani ka Moi o Kauai.

KA MEA NANA I PULUMI PAU NA KAEAEA O KAUAI A PUNI.

KA OLALI AU MOANA O NA KAI EWALU O HAWAII NEI. —KA HIAPAIOLE O NA LA I AU WALE AKU LA.

( lloopukaia t John K. Ilihia, Lihue, Ā'auai.) īa wa, puka mai nel ua keiki nei mailoko mai o kona walii papai polmku, me ka hil pu no i ua wahi puaa nei a noho pu lakou nei iwaho, a ike aku nei ua keiki la i kahi koa e noho pu mai ana me na kahuna, a aloha aku nei keia a aloha mai nei no hol U9 wahi koa nei, a eia ka hana a ua mau kahuna nei, ke hawanawana aku nei kekahi kahuna i kahi kahuna, o kilou ai na lima o laua ia laua iho. Ea, keela io no a ke keiki kanaka maikai o keia, ui aole o kana mai, a eia hoi ka olelo a kahi eiemakule, ea, ei nei, ola ko kaua mau iwi a o ka haku keia; ke kulolou la hoi ua mau elemakuie nei ilalo, no ka mea aole e hiki i ua mau elemakuie nei ke nana aku i ua keiki nei, ke hele aia a powehiwehi na maka i ka ul palena ole o ua kelki nei.

Pane mai nei ua keiki nei, heaha ia hoi, e liele aku au, a akahi no a waiwai ka huakai o ka liiki ana mai ia, a e hele hoi paha au e ike i ke alii o oukou, i ke alii puni koko o oukou. A pano hou mai nei no ua keiki nei, e auhea oukou, aole no i pau ka manao hoohuoi o ke aiii o oukou ia'u, no ka mea hala mai nei no oukou, kau ia mai la o Aha Ula, ka aha kapu, a e hele aku hoi paha au e pii i ka aha o ke alil. Ia wa, i mai nei ua keiki nei, e hele hoi ha kakou, a hoeu aenei ua mau kahuna nei a me kahi koa no J*a hoi, ia wa komo hou aku nei ua keiki la iloko o kahi papai pohaku ona, a hilan aku nei i kahi kuina apeu ona a kau i ke kua, a puka hou mai la iwaho, a o ko iakou kaha mai la no ia hele ana. O ua wahi keiki nei mawaena a o na kahuna no hoi ma na aoao, a o kahi koa aia ia mamua o lakou nei e hele la. I na kapuai wawao no o ua keiki nei a kai mai, o ka wa no ia o Kanehekili, Kaneikapohakaa, Kaneluhonua, Kauilanuimakehaikaiani i hoomaka iho ai i ka iakou hana, ke kui ala ka hekili, ke ne-i ala ke olai, a ke olapa nei ka uiia, i hele kela a malamalama Puna i ke ahi a ka wahine. O keia mau pohaku e*kui ngi, he pamalo wale iho no aohe aia no ka ua iuka o Waialeale kahi i noho ai, a o ka wai ke hele la i kai o Wailua, a I keia wa a lakou e hele nei, eia no ke ku jiei ka punohu ula, ke ua nei ka ua koko, ke pipio nei ke anuenue ma kela a me keia aoao o lakou oei, a ke kau pono iho nei no kaonohi ula maluna o ua keiki nel, a eia ke hele pu nei keia mau mea a pau loa me lakou nei, a oia ka uā mau kahuna nel i huii ae al a nana i ka lewa-lani, ua hele hoi ke ao a hakumakuma a eia hoi ka omaka wai ke puka nei i kai o Wailua,

a hoopuka ae la i ka, olelo. Kaliaha—ka maikai kahoi o ka lieLaaiia mai nei eia ka e ino ana, a pane ae nei ua keiki la. Heaha hoi ka ino, he malie wale no hol ia a kakou o hele nei. I'ane inai nei kekalii elemakule, kahaha —nawai hoi ka malle, eia na 'lii la ke hele pu nei me kakou, a eia ka huelo o ka wai Ia ke haki a nalu ae nel, eia paha la o na haoao nunui o mua aku nei. Pane mai nei ua keiki la, i ke aha hoi? I mai nei ua mau kahuna nei i ka inoino hoi paha o kahi e hiki aku ai. Pane le nei ua keiki la, aohe inoino, haele aku paha kakou.

O ka hele ia o iakou nei a kau pono iluna o Kuamoo, i nana iho ka hana © lakou nei ia lalo o kahawai o Kaiuahole, aole o kana mai o ua mea he wai. Aia hoi paha la, wahi a ua mau kahuna nei i pane ae ai. 1 ae nei ua keiki la, aohe hoi ha lie wai, iho aku kakou.

Iho aku neii lakou nei a hapalua paha koe alaila hlki aku i kahawai, a ku iho nei lakou nei ilaili, a i ae nei ua keiki la, e ku malie iho hoi oukou maanel a e heie iki ae hoi au ma o a hoi mai, ia wa hele aku nei keia a mamno iki mai a lakou nei aku, o ka wa ia o ua keiki nei i kahea ae ai i kona mau aumakua a pau, a nana aku la keia e holo kapakahi ana ka wai ma kela aoao, a ia wa hoi mai nei ua keiki nei a olelo aku nei ia lakou la, oia ina kakou, owau no auanei mamua a o oukou mai no mahope o'u.

O ko lakou nei hele aku la no ia a iho i kahawai, o ua keiki nei no mamua, a o lakou nei no mahope, a kau lakou nel ma keia aoao, ke pii aia lakou nei o ia pali nui a kau iluna, a iho i kahawai o Kawolowai a kau mao, ilalla wehe aku ia o uahi i kahi koa, nana aku ia ia neo ka hoio, nee ka lele aole o kana mai i ke ua mea o ka piha i ka hauoli o nei wahi kanaka, a oia kau eka mea heluhelu e ninau iho ai, o kahl koa hea la keia e nee nei ka holo nee ka lele, liaina, kai no hoi o kahi koa no keia i hookolokolo ia ai imua o ua 'lii nei o Imaikalani, no kona hewa he hookuli i ka olelo knuoha a malama oie i ke kanawai o ke 'lii, a mai pau i kalua paa la i ka iniu e ka pukaua nui o Imaikalani, e ole ke akamai piha o kona mau loio o ke pale ana (oia na kahuna) pakele ai, a i hui pu ia hoi me ka mana o na huaolelo a ka kakou koa opio.

Ae, pupuu a hoolei loa, nolio aku ana ua wahi koa nei i Koioa, a ku ana keia mawaho o ka pa r.uki o ke alii, ua hele hoi owaho o ka pa o ua 'iii nei a piha i na kamikn, e laa na kane. wahine a me na keiki, hewa i ka wai uft mea ho nui o na kanaka aole o kana mai, a eia hoi na koa o u;t 'lii npi ke holoholo nei mawaho o ka pa, ine ka lako i na mea kaua oloko o ia au. Aolo hui e hiki ia ianei ke komo aku iloko, oiai aia ke kau mai la ka aha kapu, oia o Aha Ula, a eia no keia mawaho o ka pa auki kahi i holohoio ai, e lelele ana io a ianei,

a i ka nana ia mai nae o ia nei e kanaka, he kohu pupule ke ano, e ko'u wale ana no ka waha ia mea aku ia mea aku, aka o ka pololei nue, he piha'hauoii ma kekahi ano, | a ma kekahi ano hoi, he piha Inaina | i ke aiii, i kona pukaua a me na koa i iieie pu ai lakou i kai o Wailua, a oia na huaolelo a ua wahikoa nei e kukahalake nei me ka nui © ka leo. Kahaha —ke nana mai nei na maka o oukou e neia kanaka lapuwale kauwa m&kawela iki a kau hana, o oukōu no hoi e keia poe koa lapuwaio a ka hoopunipuni i ke alii ia'u nei i ko oukou hoakanaka, me ko eukou olelo ae i ke alii he hoopunipuni au, a e make au, a e kalua paa aku ia'u I ka imu; e, auhea oukou, me kuu hookamani ole au e kamailio aku nei ia oukou, ina iho kuu haku a hiki mai, kuu alii a me kuu lani, a o kuu hoopakele lioi, a oia ka'u e olelo aku nei ia oukou i keia wa ano, me ka wiwo ole, he ahl au i keia la, he enaena au i keia la, aoho poiwai nul e pio ai keia alii a me keia enaena. I keia la e weho ana ka piko o louli, e haalele ana koa waa i koa kanaka, aohe lioaloha, aohe aiii, aohe kahuna i ka la o kuu inaina, i

ktfU;tt'aha'fli6i'nb la a ovraba aku i kua e lielē inai nel, ke llko nāe,' lioi kona mahao me ko'u, alaila e l. aku |*U/te, ouHou pau pulu oukou aoho opala koe Lkalua paa ia i ka imu i keia lii, mnl s oukou a i ka pukaua o oukou, af ke alii puni koko o oukou h mp kela mau kalmna hoopunipuni ike 010 o oukou t e make oukou a pau io'a o pono ah». wale no ko onkou pakele a ho alhha 0 ke keiki ia oukou, alaila pakele oukou a pau loa i keia mau oleloa'u e hoike aku nei ia oukou. A iloko o keia wa a ia nei e nui nei ka ieo mawaho o ka pa aukl, ia wa niuau ae nei ua Imaikalani nei, owai hoi keia e nui mai nei ka leo mawaho ? Olelo aku nei kona pukaua, kai no hoi o louli no. O louli, Mahi a ua 'lii nei i pane ae ai, mai nuj ole ko waha i ka walaau e na wahi kanaka ina oe i pau i kalua paa ia i ka imu i nehinei. . No ka lohe ole o ua wahi koa nei 1 keia mau olelo a Ue alii e kamailio nei, neenee mai nei kela a mawaho pono iho o ka puka pa, ua hele hoi na wahi lauoho o ia nei a okala, hele na wahi pepeiao a kihikilii, ke hoolei mai na mamala olelo a ua wuhi kanaka nei ho pupule maopopo ke ano, no ka piha mai nao I ka inaina ke kumu. Ia wa, nana aku nei keia ia loko 0 ko pa auki a me ka liale o ua 'lii nei, a ike aku nei i na kahuna, ola hoi na makaula, na kiio a me na leuhikuhi puuone e noho pu mal ana me ua 'lii nei iloko o ka hale, a eia hoi o Namakaokai'a ke holoholo nei, a i aku nei ua wahi koa nei> e 1 ala, he i'a oe na'u ua moa mua i ka lawalu, ko liooko ia kuu makemake e kuu lani a hoea ilio, he lili au ia oe o ku mai la, he oi oe a ko knuaka iuo a ka lapuwale loa, liele liui nu a olelo aku ia oo lie wahi olelo ka'u a lohe aku ke alli, eia kau, heaha aku kau o lalla, aia ia oe ka make a me ke ula. Nolaila, aole au e olelo aku ana ia oe, owau kou mea nana e pahu i ka ihe, aka aolo e moe keia maka a hulili ka maka o ka iho ma ko kua. A pau ae nei ka nuku ana o ua wahi kanaka nei i ua pukaua nei o ke alii, huli aku nei a nuku i na kahuI na. Kahaha— aia, o kela mau makaula lapuwale hoopunipuni Ike ole e noho mai la, o ka hookeikei makaula walo iho no, e oleha ai na maka i ka lani, aohe nao he ike, olelo ia hoi ka makaula ho ike, ia olua hoi e na mau elemakulo lapu- | wale hookohukoliu makaula wale Iho no, he oki loa nae, e laua la, | makehewa ke ola ana i keia ao aohe ike, aole e pomaikai ke alii, a aolo no hoi e pomaikai ka aiua o oukou na kahuna e noho ai o ke aupuni, he piha i ka epa, ka hoopunipuni a meka hoopilimeaai, nolaila ooukou a pau loa a eono e noho mai la, he maikai loa e kalua paa ia oukou I ka imu e pono ai. [Hoomauia.]

1 ka wa e nakulu ai oloko o ka opu me ka eha, a hele moku ka lepo, alaila, c hoao 1 ka Chamberi ain's Colic, Cholera a me Diai,roea Remedy laau lapaau a e ol aki. ana kou mahalo ke iko oe I kona hopi na. He oluolu, palekana a puhili ole. lle oluolu, palekana a puhili c e He 25 a me 50 keneta o ka omole, a e kuai ia no ma na halekuai lapaau a pau. Benson Smith & Co., na. Agena ma ko Hawaii Paeaina. tf "O ka oi ina ke ao holookoa.' OiakaW.l). \Voodring o Uordlt Kenetuke, e hookaulana nei no ka Chamberlain's Cough Ilemedy (Laau Kunu). Ke kamailio nei oia ma kona ike ponoi iho i ka inu ana, oiai 0 kona a me ko kona ohana ola ana mai nei no ia mai ka loaa ana i ke kunu koikoi loa a me ke anu, a ua hooholo oia o keia laau lapaau ka 01 ina ka honua uei. E kuai la no ma na Halekiiai Laau Lapaau pau. O Benso.v, Smith & Co., na Agena pna ko ilawaii Pae Aina. tf