Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 15, 13 April 1895 — HE MOOLELO WALOHIA NO NA UI Makua Ole Elua. LA FOSA, Ka Makona, A ME Pia Fosa, KA MEA I PIHA I KE ALOHA DE WODISE, Ka Naita Puuwai Piha Hamama a me ka Olu Waipahe. [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO NA UI Makua Ole Elua.

LA FOSA, Ka Makona,

A ME Pia Fosa, KA MEA I PIHA I KE ALOHA

DE WODISE, Ka Naita Puuwai Piha Hamama a me ka Olu Waipahe.

MOKUNA VII. KA MALAPUA O BELE-KA. A oka Muku isa de Pewele, ua olelo aRu oia ia Lafiu e lawe ae ia Heneriata I Bele-Ea, a nolaila e huli ae kakou a makaikai i keiu malapua i ka po hookahi i aihue ia ai o ua ui makua ole. A o ua kahua ln e hoike ana i kona nani nui, aola ka inea nana i hoohauoli aku i ka manao ona kauaka kiekie a hanohano o Farani i ka hoouiaka ana o keia keneturia.

He wahi inalapua uuku I hanaia iwaena konu o kekahi ululaau nui, a i huna ia hoi mal ka ike ia irtia e ke ao nei ma o kekahi mau hale noho liilii, o na hoohiwahiwa o ua raau hale nei, ua hana īa me ka maiau nui, a i hana ia keia hale i wahi hooluana 110 ka Makuisa de Peaele, he mea paakiki ka hiki e komo wale la, a he mea oiaio ua hiki i kela kanaka maka hanohano lapuwale ke lealea me kona.mau hoalauna me ke keakea ole ia, a i Uko pu mo la, o ka lealea wale iho ia.no ka lakou mea nai o keiaola ana. A ma keia ahlahi a kakou e olelo nei, ua hele ka malapua a {tuni i na hoohiwahiwa, a he nani maoli no ua kahua nei, a he heluna nui o na lede a me na keonimana e luana ana uo ka haawi ana i ka hanohauo i ka mea nuna ua anainn hoolaulea oei, ka mea i kaulana ma ia mea. A ia makou i hoao ai e komo aku iloko o ua kahua nei, ua keakea ia mai inakou e kekahi helunakanaka nul o ka poe kiai, no ka makemake e ike i ko makou mau palapala komo, a iua ua nele ia mau mea ia makou, alaila aole e ae la e komo iloko a me ka hookokoke ole ako i ka maUpua. A o na hooikaika ana aku imua o lakou no ko makoo iawe ana no hol e hoike I ka Makuisa, ola ana iike no, ia iakoo i oUlo mai ai aole hiki ke uhai ia, a o ka mea pano wale no o ka hookaawale koke, i ole e kulakulai ia mai. A pela iho ia ka maluhia o kahi hooluana o ka Makuiaa mai ke poi ana iho a ka eoemi. A he mea oiaio, aole e hiki ke komo wale la 0 BeieEa, he mea paaklkl ka hoao ana e ohai i na kaooha a ka Makniaa me ka loaa ele ia oe o ka palapala ae mai a ia mai. Ma hai o na pakaukttu e kuku ana iloko o ka malapua, he beJuna noi o na lede a me na. keonimana e noho ana, e ino waioa ana me ke k3.mail?o no m mea hoo o na anaina hoolaulea, a i ole no ka mea e pili ana no ua kanakainola. "Auheaoe, pehea kou manao no keia mau hale o'a e ko kaawale nei m! ko kaianakaokaio mai," I niuao

iho ai ka Makaiaa i ka mea ma kooa aoao, be ui i haiāma ia e ka naoi. £ kuu Makof3a alolia, i pane mai ai keia lede, "nui ko'a mahalo. Akahi oo a loaa kekahi keoaimana e malama ana i ka hanohano o k»na kuiana." "A eia no hoi kekahi poe opu ino ke makemake nei e kinai ia!" i hoohe mai ai kekahi opio o ke kulana kiekie ma kekahi aoao mai oke pakaukau. «• Ua pololei oe—opu Ino, opu ino," i pane aku ai o I>e Pesele, me kona kauoha pu ana aku i ke kauwa e lawe mai i waina hou. «<Alia hoi—ua lohe ka paha «e i ka iftea hou ea?" i ainau aka ai ka wahine i kamailio mua ae nei. A no ka lakou mau mea hou ole hoi o keia tnau hora i kaahope ae nei, hoomau hou mai la ua opio nei o ke kulana klekie. "Olelo ia mai hoi o keia poo hou oka oihana makai ua like kona paakiki me ka pohaku, a me keanu e iike me ka hau. £ paui aoa ka oia i k;t kakou mau anaina hoolaulea, a o keia ana paha kau anaina hoouanea hope loa e haawi ai 1 Be-le-Ea nei."

<4 Noho malie kela oielo. Makemake au e ike i ke poo o na makai e hele mai ana e pupa i na lealea a kekahi kanaka kiekie o Farani nei. Owai ola, a no liea mui ia?" 1 hoolio mai ai ka Makuisa. <<No Toulana mai oia; a ua hea ia kona inoa o ke Kauna de Linire, a he makuakane no ka naita Mauri de Wodise." (( Aia ihea ka naita; ua aemai hoi paha oe ia'u e ike iaia, e ka Makuisa ea?" i niuau koke aku ae ai kekahi ieele iaia i haupu ae ai 110 kekahi mea ia aku ai iaia i ka mea e pili ana no keia naita no kona uiakemake ole e noho papalua a iualuna ona keia lede e hoao nei e hoike i kona ui i wuhi mea e makemake ia mai ai. (( Oia no o ka hiki mai paha koe, a pela ro hoi me kekahi mea iho. Ke wanana aku nei au e na lede oia ana paha ka oi iwaena o oukou." <( Owai kekahi mea iho?" oia ka ninau i hoopuka ia mai iaia mai na wahi a pau o loko o ka malapua. (i He lede opio. Ile nohea .0 umikumamaono makahiki, he nani e like me ka rose, a me ka maemae e like me ka anela," i pane mai ai ka Makuisa me ka noonoo i piha i ka hauoli. (< lhea kahi i ioaa al o kela momi ia oe?" i ninnu aku ai kekahi ona lede ine ke ano hooheneheue. <»lloko o Nomanake," wahi aka Makuisa. Ika mnnawa i hoopuka ia ai o keia mau oleio, ua hahai ia mai me kekahi mau, heluna akaaka nui. "Ae, ua ike no hoi au i kekahi o keia mau ui o Nomanake, me ka papale kapu eono kapuai ke kiekie," i akaaka ao ai kekahi ona lede, me ke pahenehene ia hai aole nana iaia iho, me na manao lili iloko o kana leo. lloko o na kamaa laau, me na lau oho i hili ia mahope o ke koa?" i pane mai ai kekahi oua poe lede nei. «Akaaka nui ia, e na lede," wahi ade Pesele me ka minoaka. (( E ike ana hoi paha oukou i ka ai o Nomanake me ka papale kapu kiekie, kamaa laao me na mea a pau, alaila, e ike no oukoo a pau iko ookoo lili ke ike lihi ako iaia." A i keia manawa i lohe ia' aku ai kekahi ieo mai waho mai, iloko o kekahi uluaoa, a iohe ia aku Ia kekahl leo I ka i ana ae: (( Ke olelo aku nei au, makemake au e komo iloko, a e komo ana au. Ua makemake au e ike i ko haku." I ka iohe ana o ka Makuisa, hele aku la oia i ka puka e komo mai ai, a olelo aku la i na kauwa, owai keia e makemake nei e komo iloko. ««O Piea, ke kaowa laweiawe no ka naila de Wodiae," i pain» mai ai ka mea nona ka Lnoa, a o ka mea nona ka leo i lohe ia ae nei. Me ka hakalia ole i kauoha ako ai ka Makoiaa no ka ae ia e haokomo ia mai, a ku ana kekahi kanaka maka ooi poipoi ooiea, e komoanai ka 1010 oke atto oke De Wodise poe kauwa mamoa o keia anaioa.

«E ka mea M*baloia, ka Makuisa ame na !ede maka hanohano, ua noi ko'a kaomaha; aka ua noi mai ko'o haku e kaia ako oe iaia," wahi ana iloko oka leo nahenahe ame kekahi kunoa haahaa, a i apo Ia mai ai hoi me ka akaaka. «<E kala aeo iaia, oa hooiaio mai hai oia—" i hooho mai ai kekahi o * :a iede. «Na v u hoi e hooiaio ;ua olelo mai nei oia, aele i maopopo kona hikl mai me ka ole, aka nae ma ka noonoo ana ua hiki ia'u ke hooponopono no kona manao, na'u e hooiaio nona," i pane mai ai o Piea me kekahl o kana mau kunou haahaa. «'Alaila, ua hookiekle a hoekane lea oe, ua ku pono ioa oe e hoopaiia uo kela mau haua ana au," wahi a de Peseie"Pela no, oia wale no ka inea pono. Makemake ioa au ina oia e hoao ana; aka nae, auwe! O ko'u haku, aoie i like me kekahi poe haku e ae. A oka mea olaio aole loa oia he haku," i pane aku ai Q Piea me ka oluolu.

A no ka loaa ole 0 ka manao hilinai ma o keia mao olelo hoomao hoo aku la no 0 Piea, iloko oka pahee 0 ke kamailio ana: Pela io uo ena keonimana. Ile hoolilo ola 1 kona po me na leulea e like me ka na opio kulana kiekie e hana ai; aka o kona mau la—heaha ka oukou hoomaopapo no kana mau hana o ka la?" (( 0 ka hiamoe, manao ka oe pehea?" wahi a ka Makuisa. "E na keenimana, eae mai ia'u, no ka hahai ana aku ia oukou i ka mea oiaio ion," wahi ake kauwa lawelawe, ka mea huna, i na keoaimana i hoopuni ae ai iaia me ka manao uo ka lohe ana i kekahi manao ohumu kipi. (( He hana ©ia! Hana io oia! He noho oia iiaio me ka heluheiu a me ke kakau ana kohu mea he kakauolelo na kekahi lolo." (( Noho malie kela, mai manao oe e puni aku makou i kau mau olelo pelo?" i hooho mai ai kekahi. < ( Ae, a he nui loa aku koe; a, pe~ hea ko oukou mau manao no kana mau hana i na kanaka ina e makemake e ike iaia? A oka poe ana i aie ai paha?" i pane aku ai o Piea me ka nui o kona hauoli no ka pau apa aku o kekahi mau mea e pili ana no kena haku ika hahai ia. (( A, ina he poe lakou i kono ia, pepehi ia paha iakou, aole anei pela?" i pane mai ai ka Makuisa, me na manao pela wale iho la no ka rula i maa iaia no ka mea e pili ana i kana bila aie. "Ae, he hana ino ia lakou e ia; he uku no oia ia lakou. Ae, ena keonimana, he uku no oia ina kanaka hana," i pane mai ai o Piea me ka manao huhu, a huli ae laeia a nan* ae la i na poe e hoopuni nei iaia ia lakou e hoonanea ia ana i kana mau kamailio ana. < f Auwe ao ka hoi e, nui maoil ka pilikia oia hoa o kakou," I puana aku ai kekahi mea o loko o ke anaIna, (( ala oia ina makahiki oka iwakaloa wale no, aka nae, na hooiilo aku oia i kekahi heiona nni o kona waiwai a ke noho nei oia maiuna o kona wahi heiona waiwai uuku i koe Iho." ««Pplolei keia, a no ia komu aole e hlki ia'u ke kiai iaia," 1 pane mai ai o Piea, a mamuli no hoi ia o kona launa ma keia ano hana. (( Me he mea la oa pololei eia ina kela. Aka ea, ihea na leaiea noi e hana ia ai I keia po?" i pane mai ai o De Peaele. (( Na»u e hoike ako ia ookoa e na keonimaaa," wahi a kekahi leo halnla I pae mai ma ka puka e komo mai ai iioke oka malapoa. a !a iakon leaae al iiana, ike koke mai la lakoo ika naita de Wodise e ka ako ana.

He kanaka koiana hiehle oia aole e like me kekahi poo* o lakou ke ano nawaUwaii a e kemo ana hoi Ina paikim hoo ma ke ano hooolol I ahona iki ae hoi kahl koliiaa, a o ka mea paha e nana pono iiaa laia aoie paha e aele kona pane kokeae iioko oka noonoo ana no kekahl aaa hana ano noi aa oi aku ia ma* maa o kekahi poe. Aoie I pui.