Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 16, 20 April 1895 — Pepehi Kanaka Weliweli. [ARTICLE]

Pepehi Kanaka Weliweli.

Aioha oe:—Ke hoouna aka nei au i keia nahou waliweli, a nau ia e | hookomo iho ma na kolamu o kau kilohana pookeia o ka Lahui Hawaii, a nana ia e ahai aku ma aa : kaiaulu o keia Paeaina a pulelo loa aku ma na aina mamao penei. Ma ;ka auina la Sabati iho nei Aperila 7, ua pepehi hoomaiaoino ia kekahi pake kupakako a 8. Ami e kekahl lioiakoko menemeoo ole ma Kama•le, Kula Maai, mawaena o kahl noho 9 S. Ami a me Akuna kahi i hana Ia ai keia manaonao. O ka hora 3 a me 4 paha ia o ka la i holke Ia maluna. Aohe mea i ike i ka hanaia ana o keia pepehi kanaka wellweli ia ia, a ma ka Poakahi a me Poalua ae i uiaopopo loa ai ka mea nana keia hana puuwai eieele ino loa, a penei ka lohe o kou mea kakau, ma ke Sabati ua haalele keia pake i ka haie o S. Ami kahi ona e noho hana ana a hele no Keokea, a ma ka auiua Ia ua hoi mai oia a kipa ma o na halekual ma Kamaole, o ka hora 3 auina la ia, a malaila uo ka hoi loa i ka hale, a hikl aela ma kahi ona i auwe ai i kona aho hope loa, olai ka lima o ka menemene ole a me ke aloha ole, a ua kahea kela pake e loaa ona kokua, a e auwe ae ana paha me ka walohia, aloha wale kela leo walohia e auwe ana i kona hanu hopo loa. Penei ka pepehi ia ana, oiai keia pake e hoi aku ana, au halawai aku ia oia me ka limakoko lapuwale, oke koho aku aka mea kakau, ua noi aku paha ka Ilmakoko i daia, a oia paha ka lioomaka ana o ka pepehi, aia ma ka lima o ka pepohi kanaka kekahi pu wahalua ki manu, ua holke ae oia ua hiii oia i ka pako me īa pu i ka manawa mua, ua holo keia pake i kekahl hale inaia wahi no Keawe la hale, aolo nae he kanaka maia hale, ua aiualu aku ka limakoko a hili hou, ua huli aela ka pako no kai a holo aku la me ka newa I kela mau hiliiaana, n alnalu hou no ka lima paumaelu, a hili hou no paha, a hina ka pake ilalo o ke awawa kahawai, a mulaiU i lele loa ae ai ka hanu a o ke ola inakamae hoi a ke Akua i okomo ni iloko o ke kino lepo.

Ua kuipaiu iho (»ia mo ku pohnku ma ka helehelena, a ua houhou ia paha me kela pu, aia he mau pukapuka lehuiehu ro& ka heiehelona i ka wa i Ioaa aku ai ma kahi i lawe ia ai e huna. I ka mnke lo:i ana o ka pako ua hoao paha ka iimakoko e hapai, aole paha e hiki, uoiaihi uh hoopaa oia ine ke kaula ili a imki aku kohu pnuku lnau, a h(int nku Ia iioko o kekahi halu.i nnlo!;o <> na pnaini, u ūuwaua nku l t kn lium koko e huli ana i w.tfii e ualo ui kana hana eleolo i liann ai. Aojo nao o nalo, ma ko ao an.i ae o ka Poakuhi, ua haohao (a keia p:ike a hoouinku iu ka huli ana, n maia awuko.i, ua loaa ku noho lio a me ka pApnIe iu i ka halo o Keawe, ua loa.i kekahi iiapalu koko ma ka papalo, a iuairt wahi ua hooooaopopo ia u i pilikia ka pako, a k* huli ana mawaho mai o ka pa hale, a ioaa maiia he mau puu koko ma na wahi i hana ia ni keia mea weiiweli, poia ku hookolo ia ana a loda ma kahi • huna ia hi, auwo ka euhla o keia poe e huli nei i ka leaa ana aku, aohe iihi helehena. Na wai hoi e nole ka eehla ua waihn ia maUiia, * hiki wale mal o N. Ami a me ka iUmaku Analu a mi< na makai. Ua hoohuui ia ka niea naua i hana kela pepehl a ua |>aa maila i ka hopu in ma Wailoku a lawe ia a«la *o kahi o & Auii, a i ka noho ana o ka Aha Kolonelo me ka koli &oemanawAnui ana o ka Iiamuka a me ka ninau hoemanawanui ana oS. Ami, o ka lohe o koa mea kakau ua ae ka mea hewa, nana I hana kaia pepehi kauaka, ua ioaa po me ka pu ua haki a aa paumaeie me n& kihe'ahe'a koko, ua loaa ke Kaulaili a me ka loie aahu me iahaawina hookahi. tf a pau aku Kela mau mea apau ma ka liina 0 ka Ilamoko, olai hol au o paa ana 1 ka'u hana ponoi, m lol»o pono ole ako an i ka olelo boub»io u ke kiure, aka m&nao au na noohoio lakou he ouke pepehi ia. Ua ike pono aku

kou me& kakaa ma ka Poakolu iho la, i ta limakoko e alakni wawne i* »o ana e nakaiko o k* Kepuhalika o Hawall, ua koho na aiea apau na keia puuwai eleele no l hana iA pepehi kauaka, he nui na oull i maa naa kana uau hana ino niamua, a ua ike au i kokahi oia maa ouli. No Kula nei no keia kanaka o Kuhelemai kona ino:i t nona keU kaikaina i hou ia ai i ka pahi a inake ma Pauwela ma keU mau makahiki aku nei» a o kona mua no keia, he kanaka no keia no S. Aiui, a o keia no kekahi eueu o na hana ino apau ma Kula nei, a ua hoopaa* paa ia na mea apau o kela wahi e ia, aohe hilahila ilokooua, ua hiki oia e hoopaapaa kumu oie wale aku ina ho kane a wahine paha. Aohe manao ohana iloko ona, ua ttlki ke paio aku me he mea e ioa ana, o ka hoopanipuni kekahl mea punaheie loa iaia, a ua hiki no ke oleio ae e ike aua ka holoholona i ka hilahila mamua ona. A a ike iho ka poe a pau e hapai memeue ai, a e hilinai ai i ke kan&ka uhane aloha, eia la ua nalohia aku ia kekahl uhano. a ke Akua i hoonoho mai ai i llaku maluna o na mea apau e ieie ana ma ka lewa, na mea maloko o ka wai, a me na mea apau ma ka homm. Ho mea mokumokunhua no ka naau oka ohann e noho malla i Kina ke lohe aku i keia mako o ka mea nana lakou e kokua aku 1 na pono o keia noho ana mauleule. Ua hoopia ia ka iima menemone ole aia i kti haiepaahao o Makawao, a hookolokolo ia aku an:i p \ha imua o ka Lunakanawai P. N. Kahokuoluna, :t kapi iho no ke kau kluro ae o luno ma Wailuku. Ho pono e uku in ke kanaka e iike mo kana hana nn.i, ola ka mea ihoiko in ma ka buko Nui oke ola, he makahiki oi tiui waio nku keia o na inoo Kula nei, o ke kaua kipi mai hei ko KaknhPu'wa, o na hookolokolo iehulehu ko Kuia nei. A o Kula nei no p:tlui ka oi o na hihia imua o ka aha .» M !cawao, ho nui na lawena olelo iH) keia pepehi kanakn, a ike ia no k:« mea oiaio, ke nolm nvii nei ke kau o lune, a hoi aku e hlo i kama* »ina no na paiai paa o Kawa no ka hopena o kona mau la.

Ke pahola hou uoi ka maloo, ua pau kii hu ana o ke pīli i ka wai, o ka W;u ka i ko pili ka pololei, e u-li iiou ana mo na kinl i ko aumoe. Me koia mea hou woliwell ke haa« \vi nel nu i ko'u nloha ia oo e Mr. iunnhooponopono a me na keiki ulolo Iiuu metata o kou halepai. W. E. K. Maikai, Keokea, Aperila 11, 1S95.

E heiuheiu i keia malalo iho I lawe ia maiioko mai o ka palapala a Chas. M. Gutfieid e Uee<Iioy, Fresno Co. L'ai. "Mo ka hauoii au e hoike aku noi nm ko'u inu ana no hookahi la i ka CHAMBERLAIN\S Laau Ku»11, ua hoola i ke kunu koikoi i loaa ia'u. Ua nalulu ino ioa ia ko'u poo a hiki ole ko moe i ka po. Ke hoikeike aku nei au i keia Iaau laapau ola. O ke anu i kokoko ioa e komo iloko o ko poo a mahope hoohele aku i ka puu a me na ake. Ma o ka inu ana la i keia lanu f ka wa koke e ioaa ai i ke anu, e hoola koke ia i ka wa pokoie a keakea ia ke komo loa ana aku iloko o na ake. E loaa keia iaau ma na Haiekuai Laau Lapaau a pau, a o Be!*.»<gn, Smitk & Co. na Agena ma ko Hawaii 1',-ieaina. tf • # * I ka haulelau o ka 1893, loaa iho la ke keikikane a Mr. T. A. MeFarlanil, he haole kalepaano maka hanohano o Live Oak, Sutter Co. Cal. i ka mai kunu koikoi foa. Mamuli o ka ikaika Ioa o ka oha ma ka umauma ua loohia i ka umli a mo ho mea la e lo»a ana i ka wela ma ke akemama. Ua hoohalnu aku kona makunkmio i ua olopu nuaui lehuiehu 0 ka Laau Kunu, a |n»la 1 pau ai a ola ioa ke kunu. Ke olelo nei o Mr. McFarlan(l i na wa a pau v h»aa ai kana mau keiki 1 ka nae e luiau* ana oia ka i'oniii Remkdv (Laau Kunu Ola), a he ola io maoli no. Ke manao p B a u«-i oi he laau kunu oi loa keia lua ka makeke. E loaa no ma na Uaiekuai I/ipiu Lapaau a pau, a o Bexhon, S.mitk & Co. na Agena ina ko Hawni» rttf£ilna. tf