Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 17, 27 April 1895 — MA KA AHA KIEKIE O KO HAWAII PAEAINA. Kau o Sepatemaba 1894. KA MOIWAHINE KAPIOLANI VS-S. W. MAHELON. Imua o Biekerten me Fear J. J. a mo Paui Noumanu Eaq., Ma kahi o Judd C. J. ikapono ole o noko. [ARTICLE]

MA KA AHA KIEKIE O KO HAWAII PAEAINA.

Kau o Sepatemaba 1894.

KA MOIWAHINE KAPIOLANI VSS. W. MAHELON.

Imua o Biekerten me Fear J. J. a mo Paui Noumanu Eaq., Ma kahi o Judd C. J. ikapono ole o noko.

He pa!apaia i oieloia, he paiapala hooiik» «ina i hanai» e ke Moi Knlakaua i make iho nei i ka nea hoopii ia no kekahi kumukual he $5000, ma ka U 150 Novemaba 1890, imua oke aio o ekoiu hoike. Ma aa elelo hoike, ua hoikeia *► ka Moi, kona kakauoleio i oleloia ame kekahi o na huike i oieioia aole iakou ma kahi 1 oleloia maiaīla i kakauinoaia ai ka palapala i ka inanawa I oleloia ola ka wa i hanaia ai; ua hoike kekahi poe hoike akamai, o ka inoa i kakauia maluna o ka paiapala aole oia ka liiua kakau o ka Moi; aole ka mea i hooiiloia aku ai ka aina i oleloia i liana i kekahi mau hana e hoomaopopo ai i kona mau pono malalo o ka paiapala; a o na olelo hoike a ka niea i hoolilo ia aku *i i oleloia a me na hoike i kakauinoa ma ka paiapaia he mau oleio ike ia o ke ano e kue la ai kona oiaio. Hooholoia, he palaphla apuka keia a he mea pono e hoopau ioa ia.. OLELO HOOHOLO A KA AHA I UAKI' IA £ PAUL NEUMANA ESQ. Ma keia hihia ua waihoia ae he palapala hoopii ma ke kaulike o ka mea hoopii ma ke ano nui e like me keia mahope iho nei: "O kou mea hoopii Kapio'ani, M6iwahine-kane-make, o Honolulu, Oahu, ke hoike aku nei me ka mahalo oia no ka wahine kane make o ka Moi Kalakaua i m*ke iho nei, a oia wale no ka hooilina malalo c, kona palupala kauoha i hooiaiopono ia ona waiwai paa ame na waiwai lewa a pau i waihoia iho e ia. Aeia 00 oia i keia wa, a pela no mahope mai nei o ka make ana o K*lakaua 1 oleloia ke paa nei me ka maluhia i ua waiwai nei." »0 S. W. Mahelona o Honolulu, Oahu, ka mea i hooiiia, eia oia ke paa nei i kekahi palapaU i oleloia ua kakauinoaia e KaUkaua i oleloia a i oleloia he palapala hoolilo inai a Kalakaua i oleloia ia S. W. Maheiona i oleloia no ke kumukuai o $5000 o kekahi mau apana aina, oia hoi, he iiookahi hapakolu o ka aina kanu laiki a me ke kula o Kaiwiula Mokauea, Kalihi, Oahu, a uie ke kai lawaia o Anianl, oia k:a noao akau o ka apana ekahi, Palapala Sila Nui Heiu G4ōo a me ka apana o Kawaiholo." <«Ke kula makai o ka aina kanu iaiki i oleloia a me ka ioko l a 0 Alenoho a me Auiki." "Hookalii hapaiua o ke kai lawa ia o Kapakahuki ame Houuku e piii aua me Kaiiawa." "'Ua kakaula ka palapala i oleiola I ma ka ia 15 o Novemaba, 1890, a ua I kope ia ma ke Keena Kaka-i Kope oke Aupuni Hawaii ma ka Buke 126 aoao 214."

"Ua ae ia ka palnpala i oleloia e Kalakaua i oleioia. A inahope mai o ka inake ana o Kaiakaua i oleloia, j oia hoi ma ka la 4 o lune, 1892, ua hele ka uiea i hoopiiia a mamuli o kekahi hana nia kona aoao waie no ua ioaa iaia a ua hoopiii ia keKahi paiapala hoike no ke kakauinoaia ana o ua paiapaia hooliio nei, u ua kope aku ma ke KeenaKakau Kope. a ua hooia i kona kuleana malalo o ia paiapalu, a ua keakea aku i ka poe hooliuial:ma e noho ana inaluna 0 ka aina i oieioia malaio o kou mea hoopli, a ke olelo nei e kipaku ia lakou. "A e like me ka mea i haiia mai a me ka manaoio o kou mea hoopii a pela oia e hooia nei mamuli o na mea i halia mal a aie ka manaoio o ka palapala hooliio i oleloia, he palapala oiaio ole, kolohe a i ham apuka la; a o ka inoa i kakauia ma ia pa!a- -| paiia aole oia ka iima kakau o Kalakaua i oleloia; o ka palapala i oleloia | aole oia ka palapala hoolilo o Kalakaua i oleloia; aole o Kalakaua i , oleloia i kuai i kekahi o ka aina 1 maioko o. ka palapala i oleloia i ka mea hoopiiia i oleloia, aele no hoi i loaa iaia ke kumukuai -i oleloia jaaaloko o ka palapala, aole no hoi i ioaa ; laia kekahi kumukuai mai ka hoo- | piiia mai; a ua ike no ka mea i hoo* piiia i keia mau meaa pau. I "O ka paa ana e ka mea i hoopii I ia i ka palapala apuka a kolohe i oleioia he mea ia e hoopilikia ai i ke , kuleana o kou mea hoopii; ke hopo- | hopo nei kou mea hoopii, e koi mai ana ka mea i hoopiiia malalo o ua palapaia hooiilo nei i oieloia mahope aku o ka make ana o na huike i hiki e hoole ia mea t a uialia paha o hooliio iwhopau ka mea i hoopiiia i ka paiapaia i oieloia i mea ole a hiii. nai maluna o ke kope i kopeia maloko o na buke o ke Keena Aina, a • hooliio aku ana paha oia i kekahi mau wahi i kekahi poe i ikeole i fee | ano kolohe o ka p«lap«U hoolilo i i oleloia." "Nolaila, ke noi nei kou mea bc» pii e kauehaia ka mea 1 hoopiiia e heie mai ma ka manawa a me kahi ! kauohaia e kou hanohano e paue i keia hoopii.'* 4 kau«haia ka mea i hoopiila 1 oleiola • hoike ae i ka palapaia hoc>Ulo i oleloia imua o ka aha } a e hoo« pau ioa ia ua palapala nei. A o ka meu i hoopliia I olelo ia & me kooa maa ageaa kena maa hope, a me koo» mau kaowii, e papaia, a e kaohlia mai ke keakea aoa i ka p*a aoa o ka mea hoopii a i k<K | kahi o oā wahi i maloko t

ka ]mlapala hooliio i olleloia iloko o km maoaw« e hanaia #na kfia h(»>]>il a mai ka hooiaana, he kulean* kon* maiaio o ka palapaia hoolilo i oleioia a mai ka hooiilo ttaa :»ka i kekahi kuleaoa mahiio a i oie ia tnsniuii o kd palapaia ho«4ilo l oleloi»; ao!e !»oi e honpau loa a lioolilo i loea oie i ka paUpaia hooliio i oU4»>i.', hoie hoi e bo-tno e i ka inoa i kekauia iho, a i ka nuaoawa e heo'ohe ia ai keia }>alapsla hoojut e heomau loa ia aku ka papa ai>a i oiifl.>ia." •*A e uku ia mat nti k«>'ma a tue aa mea eae hou aku S ike ia ua kupona" Ua haoaia kekahi olelo itt>ohoio a oa waiho ia ae e Lun*kan*wai Kaapuni ma ka 1« 1 o Sepatemaba, eae aku »nn e locta na mea i noi la ma ka pniapain i»-K p.i. Ma km oinau i waihoia u»ai, ua wale ia no ka nioao: *»0 ka palapala hiKlilo e koiia nei e ka luea i hoopii in. aa kakauinoa ia e ka Moi Kaiakaua i make ihu nei he palapaU o ; ?»io anei la aole paha?'* Ua oleloia ua kakaainoaia keia pelapala ma ka !a 15 o N«»ve:uabj ? 1890, a ua oieloia nia iuti t»lelo ike ua kakauiuoi ka uioi a uie na hoike i kakaoiuoa mawaeua -u ua hora 9 a tne 11 o ia la maloko o ka hale w:»apa o ka Moi a o ka !»»!hi o ka mana wa i hanaia ai keia haua he htK>kahi hom ine kr* hapalua. Ua kaa ka la lianau t> ka Moi nia ia makahiki ma ka h unihope iho, ka la 10 o Nuvemaba, he la Svibatl, a ua ike ua uiea a pau ua mniamaiu na hana hoohiwahlwa no kona !a hauau ina ka Pos.ono ka la 1 *» o No. veifiaba i oleioia. O im hana ma ia la e like no me ka mea uoai», he huokupu e lawe aku ai na kauaka Hawaii i ka lakou mnu makana la hauau e haawi i ke alii. Ua hoomauia keia hana a hiki ika hora 8 m.iu. ma ia inanaw iua ai ke aiii i kona aina kakahiaka. Mahope o ka «ina kaKahiaka, ua »ke «>ia i ka Hui Naua a hiKi i ka hora 10 a.iu. a ma ia wa ua ike i ka Hul Hooulu Lnhui. Mahope o keia ua komo loie ke alii a ma ka hora 11 a. m. ua ike ina Lona Aupuni ona Oihana Aupuni, na Luia oka Aha Kuka Mmlu a pela aku a hiki i ka h««ra 12 m. a nin ia inauawi ua ike i na Luna Nui o na Aina E, na Kanikela a iue na Aiii munuwa Amerika a hiki ika hora l p.m. mniiope o ia hori ua haalelo ke alii i ka ht«le aiii.

lTa hanlelp Um Moi U II«»n .)ulti ma kn ltt :!«'» o NoN'emalin, 185)0, no KrtlefK)ni r a ua uiake malaila ma ka la 20 o lanuan', 1891. Mh kh olelo hooholo i waihoia ae m » ka Ahu Knapuni ua hoakaka a wehewehe ka Luuokanāwai naauao niHiuna o na olelo ike o na hoike akamai i ninauia ina palia o ka lima kakau o ka Moi Kaiakaua nana ponōi pHha aole paha, a uia koe uuku loa ke kanalua no ka iilo o ke kakauinoa anu h» mea i haoei npaka ia a pela pu no hoi ka inanao e pili ana i im kakmiinoa una ma ka paiapala hookaa no ke Uala a me ka ieta kuhikuhi i ke ana aina e waihoia mai e lta mea i hoopiiia. O keia manao no ka oialo oh» o na kakauino» ana ua hoaoia e kue mamuli o ua olelo ike o na holke i Ike maka i Ke kakauinoa ana; mnmuli o na olelo ike o ka mea i lumpiiia; ko Isaac Sherwood a me ko Kaaukai ke Ana-aina. O na olelo ike o na huike i kaknuinoa ua kue kekahi i kekahi ma ke ano e hoohuoi ia ai a ua like loa ma kekahi mau mea liilii ine ka hola uo o ekolu inakahiki a na ia mea i hookanalua i kona olaio. Ke olelo uei keia j»oe lioike penei kolakou kakauin:a aoa, o OKuu mamua, Kalaeokekoi a me Zep«lino ka hope ioa. Ua kakauia ka inoa o Okuu ne ka inika eleele, ka inoa'o Kalaeokekoi ua Ike ia ma ka inika poahiahi ia a o ko Zepelino me ka inika uiiuli. HoikeoOkuu, Zepelino a me k«* mea i hoopiiia ua luiu ka mea i hoopiiia mamua iho o ko Zepelino kakauinoa ana, olelo keia poe hoike a pau he hookahi w.ile no omole inika, a u* olelo llakou a pau he hookahi wale no penii i kakau ia ai na inoa a pau, koe o isherwood a oielo oia he elua omole inika. O keia mau olelo e pili i kekahi mea uuku e like me ka mea mua i olelo ia ae nei mahope o ka hala ana o kekahi mau makahiki eia nae ua hoonaanao maopopoia e ua hoike, ke nana aku ua hanaia keia mau olelo noka ike ia ua like ole ka inika i kakau ia ai na inoa. Aole olelo ike i mai e kokua i ka olelo a Mahelona ua uie aku oia i $1000 gula uiai kana keiki Samuet Mahelona inai i mea e hoolawaia ai ka $5000, he taea hiki wale no paha keia ke liooiaio ia, a o ka haoa ole ana pela he mea ia e kanalua ia ai ia olelo. lle mea an« paakiki no ka hoeie ana i na oleiu ike i hoike ia mai e like me na mea i waihoia mai e ka mea i hoepiiia, aka mamuli o na ike *ole!o i waihoia mai e ka mea hoopii i hui ole la me kekahi naea nan i e h<(»huui uu hoike maopopo loa ia; Akuhi, mawaena o ka hora 9 a me 11 a.m- o ka U 15 o Novemab.i 1890, ka manawa e eleloia nei ua j kakauinoa o Kalakaua i ka palapala | hooiii* (oleioia, aole k« Moi ma kana hale-waapa kahi e oleloia nei malaiia i hanaia ai kela haiaa. : Eiua, o Lsaac Sherwood i oieioia | he hoike i ike maka a he mea bana i ka wa i kakauinoaia aii a nana I kakau ka palapala, ma ia la aole oia ma Honoiula aka aia oia mia Kailua ma ka Mokupuai o Hawaīl. Ekolu, Kalaeokekoi ka hoike ■ooa ka lnoa i ike ia ua hanaia me kekahi inika okoa los mai Iko na ho-1 Ike e ae aaa ia la aole oia Lna Ilono-1 lala, aka ala oia aia Kalliiia ma ka | Mokapaoi o Hawali. | Eha, iiokoo aaeane elua makahi-1 ki o ka mea hoopiiia e oleio nel oa uka oia be $5000 oo kei* waiwai aa | hoohemahema oia I ka hfina ana I ! oa haaa e hlki ai e kojpeia kona | ptlApala hoeiilo, me ka weheweh

o!p rai?i fke knmu o i* hoohemahea me lea »110 «ku I n» ln>ciUnj* ok« Moi t make no an p«tit*p«i!* h;x»i!ina nei kHn« koi iu»Nlo o la palapal?. *'£ Ki»ma f u* ms%»opo !<*• nn hi>Ske i hilmiiU * i hoiweia «« knh«* uifr k.i līmm £sakitu o ksi M»i i ilwfct\ c<-!t' m iiwfl >HHtu!ia o ka lnn>!i?t>» m»> n* ptftapalrt i hnnHm e k» M»»i. Eono. >♦« n* v l k* i heo» piii* u;« uk» «4« he i»t> keia wiiw-Hi em »at» he miu hoike i kue oU* e hf»ik* 1 m*opttpn »nni nna u* hiki Mku ku waiwn» o kei.i n>ia aina i k.ilii Vt>lc«»v»» | $40.000. U:» k4*i.«*. ir»j< he hiki ke hoo* U\Vi»i* n» t im n:vl't h> o l}tK>iiiln ai »»«»!♦* h»? i kr»kt t .»i».<» in k.n ln htH»»tfm i <iit lo'm (* M>»l i tuMke i ji t* na k« boo ht>(i» o k;« K») |<uni • |X'lrt !»o e krtlt »n t tt K. M. u»tNi iwopii; C. W. A>hf»»r\i h use \V. C. <*chi m»ka «uea hoopiiia. Knkiiuia, Honelulu, Aperila 1?«