Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 18, 4 May 1895 — NU HOU HAWAII [ARTICLE]

NU HOU HAWAII

Ke houpuupu ia tual nni e dkoakua aoi kn Ah*olel<» iiih k i la 30 o Mei nei. Pela |mlm! Eia ki l iakiui o Kawalahno ke wawahi ia uui uu wahi l mnnao la ua po(>op> a p h iiia hou ia aku ai. O Honry (<»i»i ke panl iua kahi o Morri.*i K. Ke>ohok:tl«ile ma kekahi o nn kuluiia kakauoU-100 ke Koena Kalaiaiua. T # Ua ae ia o Mr. Lawivru'e Kip o Kalep )iii niii nei, o lawelawe ma ka oih iim loio iloko oua Aha KaiMwai a pau o ka Kepuhalika. K«< iuakemake nei kekalii poe lehulehu o Kali'.ii e hooloihi aku i ke Alanui Kalihi, a eia ke iiui ia luai uei ka poe mea aiua o knhi ke alanui e tuoe aku ai. K luK)iuaka ana ka pauni uuih loa 0 ke kau kinipopo o ka I8!)f> nei I ka hora 3 o keia auina la Ponoiio tna kw kuhua o Makiki. O uu punU e hoau luua ana, o lloku kue ia Itce ole. lJia ka uupep» C<ill o Kapil.ikiko 1 oui ia e Sepakela ohana mokuahana ua hoopuupuu ia na ino makawe* laweia a nui a ke uoke nei i ke kue ika hooliui aku īa Kawaii nei uo Amerika lluipuia.

Ua hala aku kn Moiwalilue kuiwmake Kapielani inaluna o ka iuokuahi Nlalulaui o ke kakahiaka Poaiua nei uo ka holo hoomdhi& a hooiuoiu iila iho malaio o na ea kuuiaua o na Kona kai opua i ka lai, a e hila aua miu heheeloma iaia ma Kailua. Ua hiHipau ia ko Kalo Aki laikiui Ijio mamuli o ka hoopii u ka Lolo Kuhiua ame ka hnawl ia ana o ka 01010 hooholo e ka L'inakanawni Kiekie i *pono lokahi ia e kona iutu ho;»e elua t nu ka hihia apuka i hoopiiia iuiui o ka ioio KuhiiH. U.i lawe luui k i uiokuihi U.ielie Uv» Houolulu nei i ka Po«kalii iho uei mui Houokaoua a iiu lapjua mai, h<) 3SO mau pake a uie 307 iu«u I»pau<i liiuihana uo ko kakou uihu uitiiiko uani e hue ujrii uei ua miueuinemla a uie »Jjl » o k«i kakou iwau aiua. Kia ke hoolulm nei na auee ulii ua hoi iuai nel o Kakiua a ke hoo ikaika uei oia e hoihoi hou ae i ka Moiwahiue i haalele a hoole loa I koiia kuleana (»le tka uoluwlii o Ha «nii. Na lakou wale iho wo keia i uiea e iioomau aku ai I ka pipiii ana o ua aneo alii. K iv*law *l aua ka Hui Ilttpub.tlika Hawail iu.i ke lakou hale lialawal mau Robikana liolo ke hiki aku i ka hora 7:30 nhiahi o keia Pualua lao, Mei 7. Nolaila, ua makemake ia ua lala a pao o ia hui nul e inanamaoa nei kona mau lala ma o a mianei o ka aina e hele nul **. Maloko o ka Halekula ICaikauiahine o Kamehameha, I ke ahiahl o ka la 2 o Mel aei, ua awaiaulu ia ma ka mare e Hev. C. M, Hyde, o Soimon Maheiooa me iftw Naocy Ahia. Oko uiakou maa hoomaikai « nui ika p*a tnare, ati hahalia iauae Moia loihiame Upamai* kmL

Ma ka papA kahikuhi maoawa holo e na mokuahi hoioholo mas mawaena o KapaUkiko a me Kikane ma ke aia aka o Hooolula, Samoa a me Nu Kilani i hoomaopopo ia iho al, e ku mai ana ka Aiameeia ianei ma keia Poakoiu iho t uo ke kikaha loa aku i na Paimlaaa o ka Hema. Ke apo aku nei makoa i kanupepa nama hoikeike kuioko The Time ( anaw;i) e komo mai i ke kahua akea oke kaiai manao akea aaa. H« uupepa hou loa keia i hoopuka ia i ka Poaono i haia malato o kk hooponopono ana a Mr. J. T. Stacker, a e hoomau ia aku ana ka paka aoa i keia a tne keia hehedoma. Ua ku mai ka Maripo*i i ka waoaao Poaha uei mai ua Panaiaaa oiai o ka He.ua a ua pakika ioa aku ao Kapaiakiko i ke awakea ae n», me 31 mau ahua kapena īoai iloaoiulu aku nei. Ika po Poaha nei, ua ku oial ka mokuahl Miowera mai Kikane uiai, a ua kikihi ioa aku ia no Victoritt. Ke hoopii mai uei kekahi poe o Hilo e hoopau ioa i ka Inikini kuai rama ma Hilo, a ke noi mai nei ho; kekahi poe ona Kona e wehe ia ona halekuai rauia liilii ma Kona. Hookahi uo puuwai o ka moku nui a Keawe, aka, he elua nae paua ana. Oka pono ke hnua ia no ka pomaikal oka lehulehu, a ua kaa ke koikoi maluna o ka iuttria h«M>ko oka Mawaena o na leU lehulehu i loaa mai i ka Lunakanawai Kiekie mai ka poe koikoi uiai o Aiuerika iiuipula, ua loeli» P. liihopa kekuhl, ka haku oua buke kanawai. O kana iolelo, e like me ka hiklwawe o ka iahui u Auierika lluipuia e ae ia ui e hana e like uie ko lakou iuakeinake, pela auanei e ko ai k» hoohui j ia mai o Hnwail ine Aui(>rika 11 ui- i puia. Ua hoea m.:U ka nupepi pnka la hou loa ma ka olelo lvieliiul i Ua l i 1 o Mei nei, i hoopiiiia kon* iooa me ko keia nupep* ke unuliiia hh inai ka inoa iiumu a I ka olelo kaukau poi, oia o Kuokoa. O kona Lunahooponopono, oi.i uo o Mr. Daniela Log<tn o ka nupepa anee alli mamua (< Bulletln," i pihilolelolo mai ai mahope o ke kuahaua ia ana oka Repubalika Kuinukanawai ma Hawaii uel. Aole e hoi mni ana ktt ilauiuku a hiki i ka l.i 20 o Mei, aka mainua o ka hoi ana inii e hele mu i aku ana oia mawaena o Pun.i a me na Kooa. Ua makaikai pu aku oia « ka aina kanu kope o Ola», aua ilihi» oia i ka ike ana i ' ka loii auo hikiwawe ana oia aina nui ululaau kanaka ole ana manu oo e pohai ai a i na mala kope uliull e ulu nei no lakou na paahana e kali aku nei uo ka hoohua mni i na hua ohaha oka honua. E hooholo aua o Mr. J. U Wilsou he kaa 110 lawe ohua makaikai lua pele o Kilauea ma ka aoao Kau mai, e like ai ka oluoiu me ko nu kaa iio ma ka aoao Hilo aku uei. Nolaiia, he keiki keia no ka eleu ke hului polua nei i na alanui makalkai i ka lua o Peie nui a kaulana loa o ke ao uei, nana e kauo mai nei i na poe makalkai lehulehu wale ona kihi o ka honua nel i ka paradaiso oka Pakipika, a ua lilo pu hoi i mea ho«laha aku ia ilawaii nei i ko ke ao m i a puni.

He palnpala ka iu><kou umi Knu iiawMli inai ma ka Mhiuhini oka pule i hdl» t e oleio ana ua nui loa ka luahalo o na kaoakn o Kau nei i ka Luna LpU nui eua Ilonoiulu, no kii hooponopono ia una o na halihali leta e puoi koke ai ka mokupuoi I ka loaa i n* makamaka o na !eta, a e |Mne koka la ai mi na mokuahi no n&ua e aku na leta mai Ho oolulu aku, iua un ke Kinau ama ki) Mnlulaui paha e hali ia aku ai. He makaaja p.ikeu pali kei:« o ka Repubilika e hiki ole ni ke huna Iho na anee alii. L kn hor;i 8:30 ahiahi Poikolu iho nwi o keia hebedoui:t, Mei 1, ina ka hale noho o iloo. a uw Mrs Henry VVi«terh«u.se, ua hoohui la lua ka mare ka luua kalkamahlne Miss May Wah»rhouse me Mr. D. W. Corbett y K*kauolelo o ka Ahahui Opiopio liulpono o oa haole o Honolulu nei, e Hev. H. W. Peek i kokaaia e Re\\ D.P. Buruie imoa ona m*kaiu&ka a me na hoaloha |ionoi o ka paa mare, a ua lilo laua i mau hoapili no ka wa mau kia «D4 Im «nake e liookaawale i Kekahi o laui Ma ka mokuahai Miowera i hole nku ai uo VMoria a me Vanekoawa i kau aku ai iaua aia ka huakai htwu aoa kane a wa* hioe no ka aioa o Canada, a e iuila aoa ia laua he ekoiu malaoia e bi» wate ai mai Hawaii akunai ma k&ia kaahoie aoi»

Ua lilo mal oei Ika Hal Hn»i o H&leilaU ka houliaialim* o ka wili kalioa mti a L voa Tempaky mai i wlii iho nei i n* kaiioa o KuU me ka hofop*no a paka oo hoi, a e kakaiuia aka aoa i wiii m*haabua ae e paina a p.ikolu ai ka Dni iko ia wili. Mt ka li 20 aku nei o Aperiia f aa be 500 maa to(ii kaiim i ka Kahiko o Po. aaeoe. Ke !oaa mai nei ika Hai Haleakaia na kuiina mai ka poe mahi kalioa mai e pili oaai aaa i oia hoi ka poe i m ihi a ike he hooa paka ia. Ua haawi oaakaoa ia oiai o Prof. H. Berger e na kuma a me na haamana o ke Kuia Hanai Kaikainahioe o Kawaiahao me kekahi halnaka a-i naoi i liomu niaiaa Ia ame | kekahi pahu waU gula ma keoa kua ; i kaha ia ai ke k« o Laeahl a me na | huaolelo nani: ««Ia Prof. Berger mai ke Kuia mai o Kawaiahao no na haua maikai." Ua ukaliia keia mau makana mamaa ae me kekahi wahi palapttia nona na olelo pananaiki: "la Prof. 6erger—he hoike ana mahaio no kou oluolu. Na kumu a me na haumana kuia o Kawniahao, Aperiia 28, 1895.' lloike llui—E hoike hui aua na Kuia Sabeti o ka Mokupuni o Oahu nei maioko o ka luakini o Kauma* kapili, ke hiki aku i ka hora 9:20 o kakahiaka Poaono, luoe 3 o keia makahiki. £ia na haawiua Kuia SHbati o kela a me keia apana e hoike ai ma ia !a: Ka haawina o Ihnuari, 1895, iko Kawaiahao; ko Feberuari uiai i ko Kaumakapiii; ko Maraki uml i ko Kalihi me Moaualua; ko Olcatob.», 1394, i ko Walaiuu; ko Noveunbi mai i ko Waikane; ko Dekemaba i ko Kaneehe. He 15 wale no minute (» ke Kula Sdb:iti hookahi. Ma ke kau»hi a na Kahu K.ula S.«b;iti nui.

Mh ka Poakahi iho nei, ua ku in.»i m.i keii hwi k i luoiiaahi G.ielie, Knpeua P»?arne, m li llonokHOiia a me lokohauia uaai, ina kona ala e hoi ana no Kapalakiko. Ua lawe mai oia no lionolulu nei ia 6 mau ohua kapena, GS7 mau pake ame na iup.ina limahana a ni9 700 paha mau tona ukana. Ua hoomalu loa ia ka moku mai ka pii ana aku o ko ka aina noi poe, ona ohua kapena walo no oka inokuahi kai ae ia. e lele iuka nei o ka aiaa, a o na limamahana, ua hoomalu loa iaa hoolele ia i kai o Kahakaulana. O ke kumu 0 keia oia ka puka ana ae o kekahi wahi mai puupuu samola i>oki lahilahi loi mawiena o kekahi ohua o ka oneki mawaena o Honokaona a me Xaga9aki a i kiola ia no malaila. Ua holo mai ka mokuahi me ka puka mai hou ole ae a ku waie no 1 Honoluiu nei. Ma ka hora 7o ka Poalua mai, ua holo ioa aku ola no Kapalakiko.