Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 23, 8 June 1895 — Page 2
| This text was transcribed by: | Vicki Duffett |
| This work is dedicated to: | Puakea Nogelmeier |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MA KE KAUOHA
KANAWAI 30.
HE KANAWAI E HOOKAAWALE HOU AE ANA I MAU HAAWINA NO NA HANA O KE AUPUNI KA REPUBALIKA O HAWAII.
E Hooholoia e ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ka Repubalika o Hawaii.
PAUKU 1. O na huina dala mahope iho nei i hiki ka huina i ka Iwakalua Tausani Dala ($20,000) ma keia ua hookaawaleia mailoko ae o ka Waihona o ka Lehulehu, ma waho ae o na huina dala i hookaawaleia mamua aku nei, no na hana mahope iho nei, oia hoi keia:
KEENA NO KO AINA E.
Na lilo o kela me keia ano no ke kinai ana i ke kipi ana o Ianuari, 1895 $10,000.00
KEENA WAIWAI.
Na lilo o ka moku kiai oihana dute me holoholo kiai 10,000.00
$20,000.00
PAUKU 2. E mana keia kanawai mai kona la aku e hoolahaia ai.
Aponoia i keia la 23 o Mei M. H. 1895.
(Kakauinoai)
SANFORD B. DOLE,
Peresidena o ka Repubalika o Hawaii.
(Kakauinoai)
J. A. KINO
Kuhina Kalaiaina.
Ua hookohu ia o Mr. C. H. Bishop i keia la i Notari no ka Lehulehu no ka Apana Hookolokolo Kaapuni Elima o ko Hawaii Paeaina.
J. A. KING
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina
Iune 3, 1895.
2549-3
Ua hookohu aku au i keia la ia Godfrey Ailonso i Luna Pa Aupuni no ka Pa Aupu@ ma Waiakea, ma ka Apana o Hilo, Mokupuni o Hawaii.
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 28, 1895.
2548-3
Ua hookohuia o Mr. S. Lazaro i keia la i Notari no ka Lehulehu no ka Apana Hookolokolo Kaapuni Ekolu o ko Hawaii Paeaina.
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 30, 1895.
2548-3
Ua hookohuia aku o Mr. John Creig i keia la i Notari no ka Lehulehu no ka Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Paeaina.
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina
2548-tf.
Ua hookohuia na keonimana malalo iho i mau Komisina no na Pa no ka Apana o Wailuku, Mokupuni o Maui.
W. A. McKay,
George Hons,
Wm. H. Halstead,
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 20, 1895.
2547-3
Hoolaha i na Hui.
I KULIKE ai me ka Pauku 1441 o ke Kanawai Kivila, nolaila ke kauohain aku nei na hui a pau i kukuluia malalo o na kanawai o ka aina, e hoike piha a pololei ae i na mea a pau i pili i ka lakou mau hana i ke Keena Kalaiaina, ma a mamua ae o ka la 31 o Iulai e pau ana i Iulai 1. 1895.
O na paihakahaka no ka mea pili i keia e hoolakoia aku no ke noi ia ae i ke Keena Kalaiaina.
I ka wa e hooko ole ai kekahi hui i ka waiho mai i ka hoike iloko o ka manawa i makemakeia, alaila na ke Kuhina Kalaiaina ponoi, a i ole na hookahi a oi aku paha mau Komisina i kohoia e ia e koi aku no ka lawe ana mai i na buke a me @a pepa o ka Hui a e @iele i kona mau luna no na mea e pili ana i kana mau hana no na mea e pili ana.
J. A. KING,
Kuhina Kalaiaina,
Keena Kalaiaina, Mei. 25, 1895.
2548-4
KOHO NO KE PAIAI.
KEENE O KA PAPA OLA
Honolulu, Iune 1, 1895
Ua makemakeia na koho no ka hoolawa ana i ke Kahua Mai Lepera ma Molokai, mai ka 500 a hiki i ka 1000 paiai o ka pule e lawe ia a waiho ma ke awapae ma Kalaupapa, e like me ke ka@oha a ka Luua Nui, e waihoia mai na koho ma keia Keena mamua ae o ka hora 12 o ke awakea, Poakolu, Iulai 3, 1895.
I iwakalua-kumakahi (21) paona io o ke paiai i wa-hi pono ia me ka la-i, a e hoolawaia ma ka pule. Ua makemakeia na koho kaawale no ka manawa he elua makahiki, ekolu makahiki, a i ole no ka eha makahiki mai ka la 20 aku o Augate, 1895.
Mamua o ka hoopaa ana i ka aelike e waihoia mai he hona i emi ole malalo o $1000.00 me na hope i apono ia e ka Papa, no ka hooko pololei ia o ka aelike.
E kakau mawaho o ka wa-hi "Koho Paiai."
Aole i hoopaaia ka Papa Ola e ae aku i ke koho haahaa loa a koho e ae paha.
Ma ke kanoha a ka Papa Ola.
WILLIAM O SMITH,
Peresidena.
2548-4
MA KA AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI Apana Kha o ko Hawaii Paeaina. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ke koho ana i Kahu Malama no na keiki a Kailianu w.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Kailianu w. o Al@amai, Hilo, Hawaii, e noi ana e hoopukaia ona mau palapala hoomana kahu malama waiwai iaia me ke ano kahu no na keiki Kahoilihaia @, Kama k. Kapu k. a me Paupea w.
Ke kauohaia nei o ka POAKOLU, ka @a 26 o IUNE 1895, hora 10 a.m. ma ka hale hookolokolo ma Hilo, o@a ka manawa a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, a ma ia manawa a ma ia wahi e hele mai ai ka poe a pau i pili a e hoike mai ina he kumu kekahi e ae ole ia ai ua moi ia.
Kakauia ma Hilo, Aperila 18, 1895.
Na ka Aha:
DANIEL PORTER,
Kakauolelo.
2547-3
KA
NUPEPA KUOKOA
—KE—
Ko Hawaii Paeaina i Huiia
@ ka Makakiki $2 00
Ke Eono Mahina 1 00
Kuike ka Hula.
PUKA 1 2 3 4 5 6
ANA. Pule Pule Pule Pule Pule Pule
Iniha $1.50 $2.00 $2.50 $3.00 $3.50 $4.00
2 Iniha 2.00 2.75 3.50 4.00 4.50 5.00
3 Iniha 2.50 3.50 4.50 5.00 6.50 6.00
4 Iniha 3.00 4.00 5.00 6.00 6.75 7.50
5 Iniha 3.50 4.75 6.00 7.00 8.00 9.00
6 Iniha 4.00 5.50 7.00 8.00 9.00 10.00
O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aoie, aohe hookomo ia.
KOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
GEO. H. PARIS, Luna Nui.
J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.
No Honolulu, Oahu, Lakou a pau
POAONO, IUNE 8, 1895
Kuhina Hawaii Hou ma Wasinetona.
I kekahi manawa i hala, oiai e hakahaka ana ke kulana Kuhina Hawaii Mana Piha ma ke kulanakauhale poo aupuni o Amerika Huipuia, ua hoopa ia mai o Mr. W. R. Castle ina paha e ae ana oia e lawe i ke kulana maluna ae. Ma kekahi la o ka hebedoma i hala, @a haawi aku oia i kona ae, a ua kui ae na lohe ma ka la 3 o Iune nei mai ke Kuhina mai o ko na aina e, ua hooku ia o Hon. W. R. Castle i Elele a Kuhina mai o ko na aina e, ua hookohu ia o Hon. W. R. Castle i Elele a Kuhina Hawaii Mana Piha i ka Repubalika o Amerika Huipuia ma ka makalua i hoohakahaka ia e L. A Kakina.
Ua hoomaopopo ia, e haalele mai ana o Mr. Castle ia Hawaii nei a e holo aku ana me ka ohana ma na la mua o Augate aenei, a malia o hoohiki aku oia i ke kahua o kona hookiekie ia ma na la hope o ia malama, kiekie ia ma na la hope o ia malama, a i ole, na la mua paha o Sepatemaba.
O Mr. William Richard Castle, he mau makua Amerika kona i noho loihi loa maanei a make ka makuakane, aka ua hanauia oia ma Hawaii nei, a he ewe oia no ka aina. Oia kekahi o na loio ano koikoi o ka Papa Loia o ka Paeaina, a ua komo nui oia i na keehina e hoeueu ai i ka hoonee ana ia Hawaii imua ma na hana pono, kalaiaina a me kalepa. A iloko o ka hookahuli aupuni o 1893, o Mr. Castle kekahi lala o ke Komite Hoopakele o na Makaainana, a mahope iho, ua holo oia ma ke ano Komisina Hoohulaina i Amerika Huipuia me L. A. Kakina, C. L. Carter W. C. Wilder a me Jos. Marsden, ke Komisina nana i hoolala i kuikahi hoohuiaina a waiho ia aku imua o ka Aha Senate, ma na la hope o kona kau, aka i unuhi hou ia mai e Peresidena Kalivalana i kona mau la mua i pii aku ai ma ka mana hookele aupuni no kona manao hoihoi i ke Aupuni alii. Ua noho Loio Kuhina oia i kekahi manawa i ke au o Kalakaua a ua noho he hoa kau kanawai i kekahi mau makahiki. I keia wa, oia ka Peresidena o ka Papa Hoonaauao, kekahi o na lala koikoi iloko o na huila o ke kaa aupuni. Ke ae nei oia i keia hookohu no ka manawa, no ka mea ua nui kana mau hana i komo hohonu ai iloko o ka aina.
Ke manao nei makou, e halawai ana keia hookohu me ka apono ana o na mea a pau e hooikaika nei no Hawaii maloko nei o ka aina, malia no hoi o mahalo mai ka mana hooko o Kalivalana ma na hoao ana a pau a keia aupuni e hooluolu aku ia lakou ma na mea a pau no ka noho oluolu like ana o na aupuni elua me ka nana ole ae i na kuia a pau i hookui ia mai.
Ua hoomau ia kela manao ake iloko o ke au Repubalika, na kekahi ewe i hanau ia malalo o na aouli pomaikai o Hawaii, he mea i kamaaina a launa nui i kona lahui a me kona pomaikai, ka mea nana e noho kiai no Hawaii ina ke kulanakauhale poo aupuni o ka Repubalika nui, ma o ka hookohu ia ana o keia keiki hanau o ka aina. He oiaio, he mamo oia noloko mai o ka ohana misionari, aka ke hoomaoopo nei na kanaka naauao o Hawaii i keia la, o na keiki misionari, oia na hoaloha a me na makamaka ponoi o ka lahui Hawaii iloko o keia au. A ina aole lakou, ina me keia ua noonoo ole ia ua Hawaii maluna o ko lakou aina iho ma na hana o ke aupuni.
Hoka loa na Hakuepa a na Enemi.
He mau la aenei i hals, ka hoopihapiha ana o na anee alii a me na enemi o ka Repubalika i na ea polopolona ii o ka hakuepa, eia o Kakios ke koi nei e hoihoi i ke aupuni alii malalo o Kaiulani; eia he mokuahana mawaena o ka Aha Kuhina no ka like ole o na manao ma ke kumuhana hoohuiaina; a eia ka hui Amerika ke makaukau nei e hookahuli i ke aupuni e ku nei. He oiaio anei keia? Aole.
Ma ka po Poakolu o ka hebedoma i hala, ua haiolelo o Kakina imua o ke anaina nui maloko o ka Hale Halawai o ka Hui Amerika, a ua hoole loa mai oia, aole loa he hoihoi alii i puka aku mai kekahi o kana mau hana, huaolelo ia hoi a hoolala hana paha. O kana e ake nui nei a i molia ai kona noonoo, o ka hoohui ia o Hawaii me Amerika Huipuia; e welo mai kela hae aeto maluna o na kualona a me na kapakai o Hawaii, a oia wale no ka puuhonua a me ka palekana no kakou e malu ai.
Ma kela anaina hookahi maluna ae me Kakina, ua kukala mai ke Kuhina Hatch o ko na aina e, o ke kumu hooiaio oi loa o ka lokahi o ke Aupuni no ka hoohuiaina, oia ko na Kuhina hoomau ana e noho ma ko lakou oihana. Ua ike na mea a pau i ke kahua i kukulu ia ai ke Aupuni, oia no ka hoohui ia Hawaii me Amerika Huipuia; a i ka wa e haalele ai ia kahua, alaila o ka nahaha koke no ia o ia aha kuhina. He hana keia @a na enemi i mea e kanu ai i na anoano o ka noho ana lili punalua mawaena o ka poe kakoo o ka Repubalika. Eia hoi na huaolelo a ka Loio Kuhina Kamika, "i ka wa e hoopau ai ke Aupuni i ka hoohuiaina, aiaila makemake au e kaawale mai ka aha kuhina aku."
O na poe kakoo o ke Aupuni, na iwi a me na aa oiona o keia aina, aole o lakou wa i oi aku ai ko lakou pili paa ana e like me keia wa, a ua makaukau @a e komo pu me ko lakou mau alakai e malama i ka aina mai na enemi mai a pau e ala mai ana. A e ike ia ka oiaio o keia ma ke anaina nui o ka poe kakoo i ke Aupuni i akoakoa ae e hui aloha me ke Kolonela McLean i ka po Poaono i hala, maloko o ka Halepaikau o ke Aupuni ma alanui Hotele. No ka mea, aohe akoakoa nui ana o na kakoo o ke Aupuni mahope mai o ka la i kukala ia ai o Kumukanawai, e like iho la me keia ae la maluna.
Nolaila ke hoohoka wale ia nei na anee alii a me na enemi o ka Repubalika ma ka lakou mau hoao ana e hoomokuahana ma na wa a pau.
Ka Haiolelo a ka Mea Hanohano ka Lunakanawai Kiekie
Ua hoopiha ia ka luakino o Kaumakapili i ka po Poakahi aku nei i hala e ke anaina o na kanaka Hawaii, no ka hoolohe ana i ka haiolelo a ka Mea Hanohana A. Francis Judd, Lunakanawai Kiekie no ka piha ana o ke Kanahiku kumamalima mau makahiki o ka pono ma ma Hawaii nei mai ka pae mua ana mai o na misionari. No ka waiwai o keia haiolelo na ka lahui Hawaii e hoomomoa ai, nolaila ua pai aenei makou a pau ma ka aoao eha o ka pepa o keia la, a ke kono nei i na poe a pau e heluhelu nui i ua haiolelo nei me ke koe koena ole.
Hawaii ka Paradaiso o ka Pakipika.
Ua pau iho nei i ke pai a me ka humuhumu ia ka buke ma ka olelo namu i kapaia "Ko na poe makaikai alakai e hele ai a puni ko Hawaii Paeaina," i hooponoponopono a hoopukaia e Mr. Henere M. Wini, a he buke waiwai nui a nani no hoi. Ua kukikuhi ia maloko o keia buke na mea a pau a ka malihini e makemake ai e ninau no ka aina, na awa kumoku, ke awa o Puuloa, na wahi pana, na hana mikiala, ka nui o ka lahui, na mauna, na muliwai, ka noho ana a me ia mea aku ia mea aku. Ua awilii pu ia me na kii o kekahi mau wahi nanaina hiehie o ka aina a me kekahi mau hale maikai. O ke kumukuai, he 75 keneta o ke kope, a e loaa n ma na halekuai buke.
Hookuewa ia kela Ohumu kipi Crick
I ka Poaono i hala, ua ae o E. C. Crick i kona hewa ohumu kipi i hoopii pu ia ai me J. E. Bush a me J. Nawahi i ka makahiki 1894, imua o ka Aha Kiure Kaapuni o Oahu nei, a ua kau ia ka hoopai he ekolu makahiki ma ka hana @olea. Aka mamuli o ka hooponoono ana me ke Aupuni, ua ae ia oia ina e haalele i ka aina nei aole oia e hoi hou mai. Nolaila ma ka holo ana aku o ka mokuahi "City of Peking" i ke ahiahi o ka la 1 o Iune i hala no ke awa o Iapana, ua kau pu aku
la oia a haalele mai la ia Honolulu nei me ka hoi hou ole mai, oiai ka Repubalika e noho mana ana.
Mokukaua pani ia Piladelepia
Ua loaa mai i na aliimoku o ka mokukaua Adimarala Amerika "Piladelapia" maluna mai o ka mokuahi "City of Peking" o ka ia i i hala o Iune, na lona mai Kapalakiko mai, e haalele aku ana ka mokukaua Amerika "Bennington" i ka la 28 o Mei ia Kapalakiko a holo mai no Honolulu nei, e pani ma kahi o ka mokukaua Piladelapia e ku nei, i hookuu ia ai oia e hoi a kapili i kona mau wahi hemahema i ikeia i keia manawa o kona mekini mahu a me na hooponopono e ae. A ina ua holo io mai oia i ka la maluna ae i oleloia, alaila e ku mai ana oia i keia la. O keia "Bennington," aole ia ne moku nui, aka he moku pananaiki e like me ka "Yorktown" i ku mua ai maanei i kekahi wa i hala a holo loa ai i Kina.
Ke ku mai ka Bennington, alaila e hoihoi aku aua o Adimarala Beardslee i kona hae iluna olaila a noho loa i Hawaii no ka manawa maopopo oie. Ua ku io mai keia manuwa maanei i ka Poakolu nei.
Halawai o ka Ahahui Euanelio Nui o ka Paeaina.
Ma ka hora 10 kakahiaka o ka la o Iune nei i noho ai ka halawai makahiki kanakolu kumamalua o ka Ahahui Euanelio Nui o ko Hawaii Paeaina, maloko o ka luakini o Kaumakapili, ma ka hoomalu ana mai o ka Lunahoomalu mua o ka makahiki i hala.
Ma ka hoomaopopo ana eia na lala i hiki mai ma keia halawai, ua ike ia penei:
No Hawaii—Na Kahu Ekalesia S. L. Desha, L. K. Kalawe, D. Kahooio, C. M. Kamakawiwoole, J. Kalino, S. W. Kekuewa a me W. M. Kalaiwaa a me ke komite W. N. Lono. 9.
No Maui—A. Pali, J. K. Hihio, O. Nawahine, S. Kapu, J. P. Kuia, D. K. Kaumiumi, E. M. Hanu@a, H. Manase, M. C. Kealoha, a me ke komite S. K. Kamakahiki. 10.
No Oahu—H. H. Paleka, J. Waiamau, J. M. Ezera, E. S. Timokeo, Jas. Davis, M. Kuikahi. 6.
No Kauai—G. L. Kopa, J. B. Haleole, L. M. Mitchell a me na komita J. B. Hanaike a me J. M. Kealoha. 5.
Na laia mau—O. P. Emerson, C. M. Hyde, H. Bingham, S. E. Bishop, J. Kekahuna, J. S. Kalana, J. Ake@a, D. Kapali, R. Maka, J. Kanoho, O. H. Guli@k, Hon. A. F. Judd, Hon. H. Waterhouse, W. W. Hali, E. Bailey. 15.
Na elele o Oahu—J. Nalua, J. N. Halualani, J. Ahina, Asa Kaulia.
Na elele o Hawaii—Maluo, Lilikane, John Ai, S. K. Keohoehu, Mose Hu, S. W. Kawewehi.
Na elele o Maui—Kalohelani, J. Kaluna, Kamakaiwi.
Na elele o Kauai—D. Kua, J. Kaoni.
Ma ka wae ana i na luna no ka Ahahui, ua kohoia o Rev. E. S. Timokeo i Lunahoomalu, a o Rev. Jas. Davis I Kakauolelo.
Ma ka la mua o ka wehe ana i ka halawai, ke koho ana i na luna; na komite mau, Imihana, Haipule, Papa Helu, no na Hoike a Pai Moolelo: no hoike papa helu o na ekalesia a me na hoike a na komite o na aha mokupuni.
Ma ka la elua mai, na mea pili i na misiona kuwaho, oia hoi ka hoouna hou ana i mau misionari a me ka lulu hou ana i waihona no ia oihana; alaila, o na hana kuloko i pili i na ekalesia.
Ma na la elkolu mai, ka hoike a ke Kakauolelo o ka Papa Hawaii a me ka Puuku.
He makahiki akoakoa nui keia o ua kahu o ka Paeaina.
No na Poe Hipa Auwana.
O ka poe hipa auwana, oia no na hipa kahu ole, aola hoi o lakou wahi e maluhia ai a e pakele ai hoi mai na hoopoino ia mai e na ilio hihiu hae, i ka po, moe no lakou ma na kula, ma na puu i kahi manawa. I ka wa hoolilo, oia hoi ka wa haule lau, aole he mea ulu maluna o ka aina aole mea ai e loaa, nui ka ua a me ka makaui, haalulu ke kino o na hipa auwana i ka nui o ke anu, opili a aneane make kekahi poe hipa auwana. Uwe leo nui na keiki hipa auwana no ka nele o ka makuahine hipa auwana i ka wa@u ole, a make mai ole kekahi poe hipa auwana. Hele ae kekahi poe kanaka ma kahi o keia poe hipa auwana e moe ana, a i ko lakou ike ana i na hipa auwana e waiho a make a@a, piha loa lakou i ke aloha, ehaeha lea ko lakou naau no keia pilikia i ili iho maluna o na hipa auwana.
O keia poe kanaka i maalo ae la ma kahi o na hipa auwana, he poe kahu hipa no i hoomana ia aku e ke kahu hipa nui o ia aina hookahi no, a ua hoihoi mua nae lakou i ka lakou poe hipa iloko o ka pa hipa, i ka malama o Augate, oia ke kuana mua, a he rula maa ia o ka hoihoi e ia o na hipa iloko o na hale ma @a aina o Iudea.
Ua kuka na poe kahu hipa a hooholo like i ko lakou manao he mea pono e hoa lakou i keia poe hipa iloko o ka pa hipa i hana ia a paa i hale, a ua hoahu ia ka ai a me ka wai no na hipa e na kahu hipa. Nolaila, ua hookaawale lakou ia lakou iho iloko o 4 mau mahele, ma ka ekolu kahu hipa o ka mahele hookahi, ma ka hikina ekolu, ma ka akau ekolu, ma ka hema ekolu, a ma ke komohana ekolu. Hoomaka na kahu hipa e hoa i na hipa kahu ole a hike i ka la 26 o Augate 1894, ua hoohui ae la ua poe kahu hipa la ia lakou iho a ma ke kulana hookahi, a hele no lakou mamua a kahea no lakou me ka leo nui: Hipa auwana! Hipa auwana!! Hipa auwana!!! Aole hele iki mai na hipa auwana ku malie loa lakou ma kahi hookahi, luliluli no poo, kakani na pepeiao, okala na hulu, lewa ka auwae, nau na kui, a eia no keia poe hipa auwana ke huikau pu nei me na hipa hoolohe i ka leo o ko lakou kahu.
He nui na hipa auwana i hoikeia ma ka Palapala Hemolele, e nana kakou i kekahi hipa auwana i hoike ia ma Mataio 10:6, ua hele no kekahi poe kahu hipa he 12 e hoa mai i na hipa auwana o ka ohana o ka Isaraela e hookomo mai iloko o ka pa, aole no he komo. Nolaila, heaha ka mea i ike ia no keia poe hipa auwana, pehea lakou? Pilikia no lakou, loaa lakou i na ilio hae a make na hipa auwana liilii, aole he mama i ka holo. No ke aha ka mama ole ana? No ka pololi, aole waiu o ka makuahine hipa auwana a me ke kahu ole. Aole anei he mau hipa auwana ma Hawaii nei? He nui loa na hipa auwana, no ke aloha alua mai ke kumu o keia auwana o na hipa, ke koloka pouli e nalo ai ka mea i manao nui ia, oia hoi ka hoihoi moi, he opumalumalu wale no ka huaolelo aloha aina.
O ka hoihoi moi, oia ka pulakaumaka o ka poe i kapa ia lakou iho he aloha aina. Auhea la ka aina, ua pau i ke kuai a moraki ia ka aina i na haole, aole aina i koe, he kakaikahi loa ka poe aloha aina e noho nei he ona no ko lakou mau aina iho, e like me J. Kamala, o ka uwea umii a na haole. Nowai ka hewa? No ka poe aloha aina no, ke kuai i ka aina i na haole; aole e pau keia makahiki, lele ka poe aloha aina i ka lewa. Nui ke kuhihewa a me ka hupo, ua hahai loa aku no ka naaupo a ka poe i hookiekie ia ae ma na oihana hanohano, aole i kipaku ia aku e keia aupuni hou, ua haalele honua e no, weliweli loa i ka leo kahea e hoohiki, hookahula aenei i ke kino kanaka i kono hipa auwana, hoolohe ole i ka leo kahea o ke kahu hipa e hoi e komo iloko o ka pa hipa a lilo i hipa laka.
Mahope iho o ke kukala ia ana o ke Kumukanawai o ka Repubalika, ua hoouna aku ke kahu hipa nui i kekahi mau kahu hipa e hoa mai i na hipa auwana, ma Hawaii 3, na mokupuni o Maui 3, Oahu 3 a o Kauai no hoi 3, a kehea no lakou me ka leo nui hipa auwana! hipa auwana!! hipa auwana!!! aole no he hoolohe mai o na hip@ auwana, nolaila ua hewa ole na kahu hipa. Pela no i ka wa o Iesu i hanau ai, he mau kahu hipa no e kiai ana i ka lakou mau hipa i ke ao a me ka po, a na lakou i hoolaha aku ua hiki mai ke ola, pela no keia kahu hipa Repubalika Hawaii, aohe hoolohe mai na hipa auwana.
D. H. AUKAI.
Kula, Maui, Mei 31, 1895.
Ma ka po Poaha, Mei 30, i haawi ai ka Hui o na Opio Hawaii he aha himeni manawalea imua o na lala a me @a makamaka i akoakoa ae ma @ p@. Ua hololea na mea a pau i hoomakaukau ia e na opio. He mau haiolelo hoomakeaka ma ka olelo Beritania a me na himeni ma na olelo elua kai hoike ia e na hoa. Ma ke noi a ka hui, ua haawi mai o Capt. H. C. Cochrane, kapena koa o ka mokukaua Piladelapia, ka mea nana i haawi ka haiolelo ma ia po. Ua kamailio oia no Aberahama Linekona. Ohohia nui ia kana mau olelo.
O na batali e hakoko ana ma ke kahua paani kinipopo o Makiki i keia auina la Poaono, oia o Kamehameha a me Ikeoleia. He mau puali keia i maoao ia ua ane like iki aku ko laua makaukau ma keia hana hooikaika kino, a no la mea e upu ia nei he paani oi loa keia o ka eleu o na aoao elua. A oiai, o ko laua helu ma na kulana o ka paani ana, ua like, nolaila e noke ana kela a me keia o laua i ka nooikaika ino no ka puali e puka ana ma keia paani ana. No ka mea, ina o ka puali e eo ai o ka paa@i o keia la, oia ana ka helu kiekie no ka manawa, a i pakeo mau aku no o ke kau no ia i kaupoku o Hanalei.
NUHOU KUWAHO
I ka hora i a me hapaha o ka wanaao Poalua, Mei 28, ua hala aku ia i ka make ma Wasinetona, o Hon. Walter Q. Gresham, ke Kuhina nui o Peresidena Kalivalan@, mahope o ke kaa mai ana mai Mei 1 mai, me ka ike o kana wahine, ke kaikamahine a me ka hunona. Ua piha iaia ke 63 makahiki a me 2 malama. He repubalika kona aoao kalaiaina mai kinohi mai, a ua koho ia i lunakanawai, lunamakaaina@a mokuaina a he Luualeta nui no Peresidena Arthur. I ka 1888, ua holo moho Peresidena oia ma ka aoao Repubalika a haule ma ka wae ole ia ana. Ua noho mai no he repubalika, a i ka hole moho Peresidena hou ana o Harrison, ua hui oia me Loio Kuhina Mac Veigh o ke au o Garfield a ua kumakaia i ka aoao kalaiaina. Ua hele kino maoli i ka hooikaika no Kalivalana, ka moho Democarata a puka no hoi ke kumuhinu. O ka uku o kona hooikaika ana, oia kona hookohu ia ana i Kuhina nui, a o Wayne Mac Veigh hoi i Kuhina noho ma Italia. Ano hookeekee no na Democarata kahiko a oiaio i ko ka Peresidena hookiekie ana i keia kanaka akahi no a komo mai i ko lakou aoao kalaiaina. I kona noho Kunina nui ana, ua nui na ninau lahui i hookui mai i kona noonoo, a o ka ninau hoohuiaina o Hawai nei me Amerika Huipuia, he enemi ikaika ino loa oia a he makemake e hoihoi i ke aupuni alii ma Hawaii. Aka ua hoohoku ia oia e ka Aha Senate a me ka lahui Amerika ma ia manao.
He mai nawaliwali no ko Peresidena Kalivalana e malama loa ia la maloko o kona keena moe ma Woodley, he wali noho ia nona mawaho aku o ke kulanakauhale.
Malia o koho ia aku o Don. M. Dickson, kekahi o na Democarata alakai a hoaloha pili loa i ka Peresidena, i Kuhina nui e pani i ke kulana kiekie i hoohakahaka ia e Gresham i ako e ia aku la e ka make.
Ua kauoha ia mai nei o Adimarala Beardslee o ke aumokukaua Amerika o ka moana Pakipika nei e hoi aku me kona moku lawe hae Piladelapia, in ma kona noonoo ana ua kupono ole ia elu mau manuwa e ku ma Honolulu nei i ka wa hookahi.
Ma ka lono hope, ua hoea ae na manuwa Iapana ma ka nuku o ke awa o Tamsui mokupuni o Foamosa i ka la 27 o Mei, a ke upu ia aku nei he hakaka mai koe, no ka mea, ua kukala akea ae ka poe, oluna o ua mokupuni la ma Mei 24, e noho aupuni kuokoa ana lakou. E hakaka aku ana na kanaka oluna o Foamosa ia Iapena a aole e ae aku, ana i na kauoha a ke aupuni o Kina. Ua loaa ae kekahi lono waeaolelo o ka la 29 o Mei, mai Sanahai a e Ladana, e olelo ana aia he mau lono hoohikilele ke laulaha la e hoomaka hou ana ke kaua mawaena o Iapana a me Kina. O na mokukaua Iapana i ku aku i Foamosa, ua hoomakaukau ia no ke kaua. O na mokukaua Farani keia ma ke awa o Tamini, ua makaukau no ke kaua.
Ua loaa kekahi lono i Nu Ioka i ka la 26 o Mei mai Ladana ae a hoike ana, ua ae mai la kekahi pualikoa Rusia nui he 20,000 ma keia aoao o ka palena aina o Rusia, a ke kokoe la i ka iho iloko o ka okana aina o Kirin ma Manchuria hema, e kokoke aku la i ka palena o Corea. Me he mea la ke hana apuka nei o Rusia, a ua makemake e lilo iaia o Manchuria a me Corea. Ua hoole o Geremania, aole e komo pu aku me Rusia ma ka hookikina aua ia Iapana e unuhi aku i kona mau pualikoa mai Corea aku.
Ua ili mai nei ka mokuahi "Colima" ma na kapakai Mekiko e kokoke aku ana i Manzanillo ma ka po o ka ia 27 o Mei. O keia mokuahi, he mokuahi holoholo mau keia mawaena a Kapalakiko a me na awa o Mekiko. Ua lohe ia keia poino ma o kekahi waapa la i pae aku i ka aina me umikumamaha kanaka oluna. O ka nui o na ohua kapena, he 40, na ohua oneki 82 a o na kanaka o ka moku he 70. Ua pau paha ke koena aku o kela heluna kanaka o ka make a o ka poe wale no o kela waapa hookahi ae la koe, a i ole ua palekana paha a pau loa.
Ua ku mai ka Mariposa i ke kakakahiaka nui poniponi o ka Poaha nei mai Kapalakiko mai, me 35 mau ohua kapena, 15 ohua oneki a me eke leta. Mahope iho o ka hora 4 ahiahi o ia la no, ua mau loa aku la oia no Samoa, Nu Kilani a me Kikane.
Hoolaha Hou.
Hoolaha Hooilina Waiwai.
Ua makemakeia na hooilipa o Kapua w. he mai lepera i make ma ke Kahua Mai Lepera. Molokai, e waiho ae me na hooiaio kupono ma ke Keena o ka Papa Ola i ka lakou koi no ke koena dala o na pono o ka mea i make iloko o na mahina eono 6@ mai keia ia aku. i ole ai e @o loa keia mau dala no ka pomaikai o ka Waihona o ke Aupuni.
Honolulu, Iune 1, 1895.
WILLIAM O. SMITH.
Peresidena o ka Papa Ola.
2549-3
Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.
E IKE auanei na mea a pau ma keia, owau o ka mea uona ka inoa malalo iho, e like me ka mana i loaa iau he Lunahoop@aopono Wawai no S. Kekumano i make kauoha ole e Napoopoo, S. Kona, Hawaii. Noialia ke kauehaia aku nei na poe a pau he mau koi aie ka lakou i ka mea i make, e waiho mai i ka mea nona ka inoa malalo iho ma Honolulu, Oahu, maloko mai o na malama eono mai keia la aku a i ole ia e hoole mau loa ia aku no. O na poe he mau a@e ko lakou i ka mea i make, e uku koke mai i ka mea nona ka inoa malalo iho.
S. LUI KEKUMAO,
Lunahooponopono o ka waiwai o S. Kekumano i make.
Kakauia ma Honolulu, Oahu, Iune 3, 1895.
2549-4
Hoolaha i ka Poe Aie.
UA Hookohu ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho i Lunahooko haueha no ka waiwai o Thomas Keefe i make o Honolulu, Mokupuni o Oahu, ke hoolahaia aku @ei ka lohe i na poe a pau he ma@ koiua ka iakou i ka waiwai, e waiho koke mai me na hooialo kupono, ina paha ma ka moraki a ano e ae, ia Cecil Brown ma kona keena hana ma Alanui Kalepa, Honolulu maloko mai o na malama eono mai keia ia aku, a i ole ia e hoole mau loa ia aku no. A o ka poe a pau i @ie mai i ka waiwai o ka mea i make, ke kauohaiai nei lakou e uku koke mai i ka mea nona ka inoa malalo iho.
Kakauia ma Hoaolulu, Iune 3, 1895.
CECIL BROWN
Lunahooko Kauoha o Thomas Keefe i make.
2549-4
Aina Kope Maikai no ke Kuai
E KUAI ia aku no me ka makepono loa kela Ahupuaa o Kauleoli, S. Kona, Hawaii, he 364 eka me ua hale maikai elua: aia no he mau eka kope e uiu aua maluna o ka aina.
E ae ia no hoi e kuai liilii aku i na poe a pau e makemake ana i mau wahi noho a mahi paha iloko o ua aina ia, me ke kumukuai makepono loa.
No na mea i koe e ninau ia Wong Wa Foy ma kahi o Wing Wo Tai & Co., William J. Wright o S. Kona, Hawaii: a i ole ia
WILLIAM C. ACHI
Boroka o na waiwai paa.
Honolulu, Mei 29, 1895
2648-tf
NA LETA E WAIHO NEI ILOKO O KA HALE LETA
A HIKI I KA LA 31 O MEI 1895.
APUA.
W. Kealoha@aole H. Kuahau
Kalakuala@ w Kupehuino 2
HONUAKAHA.
A. Keaweiwi
KULAOKAHUA
Miss D McKeague Kalimahaua k
KAPA UHI
Ioane Mrs. Kalanui
KAA KOPUA
H. Papaula Mrs. Haua
Kahalnikulani K. Amau
KUNAWAI
Miss N Kihapiilani P Halul@
MAKIKI
Miss L K Keehukai
PELEULA
Levi Drew 2 Heleloa
Keliiopio 2
WAIKAHALULU.
Kalili Kaenaokalani
K. Kailian@ Mrs K Pa
KAKAAKO.
Noa
KAUMAKAPILI.
Mrs. Paakea S R Kamuela
Miss L Wahineiki Makaluhi
Kupanihi Milimili
Malia Anama (Pake) Akina 2
Mrs. Kekaulike
KIKIHALE.
S. Naaono M H Kaana@ua
M H Hil@ai Mrs Kaahanui
H Manoa w Kekoo@a Aki
KAWA.
Mrs. Mah@ka Mrs. K Pumauu
K Kahuakailoa Makuea
AALA.
J W Holoua Ah Chang
HALIIMAILE.
E O Seymour Kahai opio
KAMANUWAI.
Mrs. Lahapa Papu Mrs. Kawelo
W P H Kepio Miss L Wahineiki
L Mainoiao Mrs. W Kekua
Miss Keakahiwa Miss M Hoomaua
HUEHUE.
Pila K Kuapea
WAIKIKI.
Miss Kane Nuauao
KAWAIAHAO.
Manuhoa Weisbarht A Napahueua
Mrs A Kailia@u W E Alohikea
Mrs M Kahelemauna H F Ikuwa
Mele Kalama Mrs M Kawaihea
Miss A Kanoho Mrs E Kal@opu
Mrs. K Keonokalale Mrs M Opu@nui
KAPUUKOLO.
Mrs. J. King Mrs K Luke@a
Mrs K Napoohiwi Maria Keahi
W B Lukeia
KALIHI ME PUUHALE.
Mrs. Mahoalani Papaia
Maila Kauluuae w
KAMAKELA.
Mrs Kamali J Enota
D Kawelowaialani Kamalu 2
MOANALUA
Jno Mahaua S Kauhola
KAHEHUNA.
Mrs D W Kekona 3 Mrs M Kaulua
Sam Aia
MANAMANA.
Mrs E Kahelemai
WAIKINEKONA.
L W Kaia
AUWAIOLIMU
K W Kaaiwaiu Miss Keolapamai
M Wahinekapu Hokolane
Kalua S Keahi
Kaialu Makaikai k
HAUHAUKOI.
Mrs K Iakoba
NIUPAIPAI.
Kahikapu
MAEMAE.
Jno Papaakahi
KALIA.
J Kailikole Kaaomoana w.
O Kapule Kalai Keoui
KUKULUAEO.
Mrs Kanae Makaluhi 2
NA ALANUI.
S W Kaiwilei Mrs Mahoe
Mrs. Apikaila Kaleimaeole
Mililani Mrs Mahiai
KAPALAMA.
Mrs. N Kaailau Mrs Lizzie
P Kuia Mrs. L Uilani
Kaluaihanakahi Mrs. J A Kahoonei 2
J Luha Mrs K Kinoiki
J Paakau@a Mano 2
Milaina Malaea Kaapa
Lease Iowane
Na Leka hoihoi ia mai na Mokupuni mai:
O L Kawaihalau J Kaukino
O K Kek@owai Pohano
Kuokoa Keiki
J Kalehua Ema Kani
Keahililau Kaunaia
N.B. O na poe na lakou na leta mai@ua ae, e oluolu e ninau mai i na leka i hoolahaia.
J. M. OAT,
Luna Leta Nui.
Honolulu, Mei 31, 1895.