Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 24, 15 June 1895 — Ahaolelo Mua o ka Repubalika. NA HANA O KA WEHE AHAOLELO ANA. Ka Haiolelo a Pelesidena S. B. Dole [ARTICLE]

Ahaolelo Mua o ka Repubalika.

NA HANA O KA WEHE AHAOLELO ANA.

Ka Haiolelo a Pelesidena S. B. Dole

Ua hooaiha ia ke Keeoa Hnlawai o oa Aha Kuka a me Hooko noa loko o ka Hale MiOii Hooko me !kekahi aoaina nui makoiukoiu um ka hora 12 awakea o ka Poakoiu, lune 12, ka la hol I kuahaua ia ai e ka PereBidena no ka akoakoa aoa i:aai o ka Ahaolelo o ka Repubiiika e laweiawe i ua hana o ka lehulehu.

Mamaa ae o ke ku poao ana o ka la 1 ka 1010 poo, ua hooooho la ma tca aoao afcaa o fea awai fea wah ine a ka Peresideoa a ine na lede a na Kuhina a me na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, na Kuhina Hatch, King, Dimon a me Smith, Lunakanawai Klekie Judd a me na Koruh Bickerton a me Frear, na Luna k'anawai Kaapuni Whiting a me Co<oper, ka Eleie a me Kuhiaa Mana Piha Hawali hou i Amerika Huijpuia, ka Ilamuku a me ka wahine, na poo o na buro aupuni o ka Hale Dute, Hale Leta, Luna o na Hana Hou, Aaaaina nui, Luna Kaknu Kopea me na luna aupuui e ae. Ma ka aoao hema hoi e huli aku ana i na Kuhina a me na Lunakanawal, ua hooooho ia ke Kuhina Amerika A. S. Wiilis a me ka leele; ke Kanikeia Kiekie o Potugdla A de S. Canavarro; ke Kuhlna a me Kanikeia BeriUnia A. G. S. Hawes; ke K&nikela Kiekie o lapana Mr. Shimizu; ke Kokua Komisina Farani W. M. Giffard, ke Kanikeia Amerika Nul E. Milis; ke Kanikeia ItaliaF. A. Schaefer ame ka wahine; ke Kanikela Mekiko H. Kenjes; ke Kanikela o Peru Bruce Cartwri,ght a me ka wahine; ka Hope Kanikela Amerika W. P. Boyd a me ka wa« hme; ka Hope Kanikela B«ritauia T. R. Walker; Koku.i Kanikeia Denemaka F. W. Macfarlane; ua Agena Kalepa Pake Goo Kimni a me Kwon Wai; Kakauolelo a ke Kanikeia Kiekie lapana; Adimaral:i Beardslee a rae na aliimoku o na manuwa Amenka Piladelapia a me Bennington. Mamua ponoi aku o ke alo o ka awai, na Sanatoa a uiu na Lunama. kaainana uo lakou na nnlalo iho. NA BKNATOA. Hawaii—J. Kauhane, F. L. Lyman, F. Northrup a me Notley. Maui—A. Ho«king, H. P. Baldwln a me W. Y. Horner. Oahu—Cecil Brown, J. A. McCandless, Henry Waterhouse, H. W. Schmidt, W. C. Wilder a me J. N. Wright. Kauai—W. H. Rice a me G. N. Wilcox. NA LUNAMAKAAINANA. Hawali—E. E. Richards, liot>ert Rycroft, E. C. Bond a ine G. P. Kamauoha. Maul—W. P. Haia, A. Pali a me E. M. Hanuna. Oahu—A. G. M. Robestaon, D. L. Naone t J. C. Claney, James Dd,vis a me L. K. Halualani. Kaaai—W. Mcßride.

Mahope aku o na boa o na hiale elua, ka lehulehu uiakaalaan» i okemo ia e na kama elua. Ma ke kueoe peno ia ana o na mea &pau, oa iho ma! la ka Per<?sidena mai kona keena m»i, kouio mal la ma ka f»uka aoao. Ua hoohanohano aku ke anaioa ma ke ko aoa ilooa \ ka wa a ka Peresidema i kome mai ai a hele ioa ae ia a ku ma ka awai i hoomakaukau ia oc»oa i ma ka aoao mai maoka hoii i Ikai nei. Ua koaeu ae la ka Peresidooa ia Rev. A. Mackiotosh e pule, alaiila oa hoomaka mal ia oia 1 ka pule no ka hoopomaikai aoa i ka BeputaUika, ka Ahaolela, ka Pereeidexiai a me ka iahui. A i ka amama ana o ka poie oa neho iho la ke anaioia l lalo a ua heiaheia mai ia ka Per»>.Videna ! kana haloielo i iawe ia noai e makoo ma ke ano nui malalo I Ua kahea ia ka ahaoleio i kuknlu iaai ka m«nt kaokanawai oiaie» 6 ka ĪUpohalika, hoopaula oa aihn kaukanawai no ka uwuw», ka hfim ana I mau kannwal no na aioi m<t* poni a me ka hoomoe waeaeielo caa> waena o Hawaii a me Acueri ka Akio. Ea kana aka mu hooko no

ekola malanka hepe o ke Aapaoi Kuikawa a me eooo malauia mua o ke ku ai» o ka Repubalika. Ka oui o aa Aupani i Ika mai i ka Repubalika mai laUi 4, 1894 aiai a me ka noho Uaoa oiuoiu aoa me Ukoa. £ia ko Ukoa mau iooa e like me ka loaa ana mai o oa p»Up«U e ike mai aua, oia faoi o 1 Amenka Huipaia, Faraoi f Helevetia, Mekiko, Rusia, lUiia, Beiejama, OaaleoiaU, Beritaoia Nui, Oefemaoia, lapaoa, NetaUaa, Kili, Peru, BeraziU, Kioa, Suedena me Norewai, Aueturii, Sepania T Polugala a me Denemaka. Na haoa kaloko o ka aina aia ma ke kulaaa maluhia a holopouo, koe wale no kahi hoala kipi o lanuari i haia, nooa na lilo i uku ia aku ina ke §90,000 a oi. Ka maikai oke kuUoa malama oU o ka aioa. Ke kamuhana a ke Aupuoi, oia ka hoohui ia Hawaii me ka iika o Amerika Huipuia, ke mau nei ia maoao paa. £ hooikaika e haon ona mau kauawai aina e loaa ai i na poe

uuku mai o kahi loaa i inakemake i ainn mahi, aoie wale no na kamaaina, aka i kamu e kono akii ai i ka poe i makemake ia e hele mai a hookumuaina maoli iho. Oiai o na pake he iahui lewa waie no F.a, nolaiia aole e hiki ke hiiinai ia mn o iakou ia e lo.ia ai oaa lahui hoolaupai noho p.w iaaluaa o fca aina. O ka iioomoe ia oua wae&oieio m<»e moana e hiki ai ia Hawaii iauna kamaiiio me na aina kuwaho, oia kekahi mea nui, a ke oie e loaa ona waeaoieio moana ia Hawaii, aiaiia e mau ana kona ku hookaawale ia e like me ia i keia wa. Ua ioaa i ke Aupuni ua ike apau, a i na e hana ia i kan-iwai, alaila hiki I ke Aupuni ke hoonee aku imua no ka haiiH. E waiho aku ana ke Kuhioa Waiwai he bila haawina pakui no iu lilo aupuni a e kono ia ana ko oukou noonoo. He hana na keU a me keia Haie pakahi o ka AUaoielo ke koho ana i elima hoa o ka Ahakuka o ke Aupuni, a e pono ke iaweiawe ia me ka hoapaapa ole, no ka mea ua pau iho ia ka Aha Kuka, a o ka iakou mau hana ke hoomoamoa ia nei he moolelo no ke Aupuui Kuikawa a me ka makahiki mua o ke m o ka Repubaiika.

Halawai maa a ka Aha Seniita o ka Kepubalika o Hawaii-

Mahope Iho o ka pau ana o ka huiolplo a ka Peresideno maioko o ke Keeua Ilalawai o na Aha Kuka a me Hooko, ua hoi aku na Senatoa u maloko o ke Keeua Oihana o ka i ka hal® iluna o ka Hale Mana Hooko, a ua kahea ia e hoouaalu e Hou. H. P. Baldwin, lunahoomalu no ka manawa, a ua lawelawe mai o Mr. J. F. Clay ma ke auo kakauolelo no ka manawa. ke noi, ua koho ia na Hon. J. A. McCandless, G. N. Wilcox a me Cecil Browo i komito no ka nana ana i na palapala hookohu o na | Seuatoa. Ma ko lakou nana ana i ILa hookohu e waiho ana ma ke [ Keena o ke Kuhina Kaluiaina, ua hoi'mai lakou a hoike hoapono i na hookohu o oa apana koho Senatoa lehulehu peuei: Apana Ekahi—J. Kauhane, Chas. Notley, F. 8. Lyman a me F. Ncrttirup. Apana Elua—H. P. Baldwin t A. Hocking a me W. Y. Horner. Apana Ekolu—Cecil Brown, H. Waterhouse, W. C. Wilder, J. A. McCdndiess, H. W. Schmidt ame J. N. Wright. Apuna Eha—Qeo. N. Wilcox a me W. H. Rice. Ma ke nol, ua apono ia ka hoike a ua hookuu ia ke komiie. Oiai ka Lunakanawai Kiekie e noho Hna ma ke ano makaikai i ka halawai aka Aha Senate, ua nol ia oia e hoohiki i na Senatoa a ua hooko koke ia. Ua hoomaka ia ke koho i Peresidena no ka Aha Seoate, a ma ke noi ua koho lokahi ia o Hoo. W. C. Wildtr. Ika lawe aoa oka Pere> sidena i ka noho, ua haawi mai la oia he mau olelo hoooaalkai i paipai ia. Ua koho ia o Hoo. J. Kaohane i Uope Peresidena me kekahi kae oie. No ke kakauolelo, ua koho lokahi ia o J. F. Clay. No ka Makai oke Senate, ua noi inai o Senatoa Baidwin e iawelawe pu ia luna i ka hana aka elele a ua hoohoio ia. Waiho mai o Seaaloa Wrlgbt i ka inoa W. A. Wright h ua koho iokahi ia. No ke kahuuapule, be wahi hoopaapaa ko ua Senatoa. Noi o Seaatoa Brown, na kekahi hod noe puie. Hoololi mai o Senatoa Mo Candiiess, na kekahi mea mawaho e puie. Hooholo i« fca hooloii. Waihn mai o Senatoa Brown i ka iaoa o Rev. J. Kanhane, a o Seoatoa Mo* Candies3 i ka inoa o Bev. H. W. Peek. Ma aa balota, ua koholaka inoahope.

Noi o Seoatcki R*Mwin e kohoia | 1« i komlle no na Kola i ekolo tata a e hoike mai i ka wa e makaukao ai. Kob» ka Peresideoa ia Rice, Browo a me Bildwin. Ma ke noi, ua kauoba ia ke Kakanolelo e hoike aku i ka Hale Looamakaaloaoa ua makaukaa ka Aha Seoate oo kalawelawe aku i oa hana Imua. Ma ke noi, u* hoopanee ke Senate a ka honi 10 a. x. apopo.

[ Moolelo o ka Hale Lnnamakaainana | o ka Kepubalika Hawaii-

? - -I [ Ika hookou aoa ona h&na wehe | ahaolelo aka Peresidena t oa noho j iho na hoa oka Hale Lunamakaai- | nana e halawai maioko o ke Keena j nui o ka Hale Mana Hooko. I Ma ke ooi a Mr. Robertson, ua koho ia o Mr. E. £. Rtchards i lunahoomalu no ka manawa t a o \V. L. Wilcox i Kakauolelo r,o ka maIlHWii. Ma ke uoi, u;t koho ia o Robert« j soo, Naone a tne Bond i komite e iuna i na palapnl.i hookohu o na hoa. Ma ke noi, un hoopauee ka Ilale a noho liou i ka hora 3:30 auina la. Halawai Ahiahi Hora 3:30, ua kahea ia ka Hale e hoomulo e iunahoomalu no ka oianaw» K. E. Rlcliards. Ua hoike m:>i ke komite o na PalapaU H<>okobu, ua poioiei na hiH)kohu o u» lioa i koho ia o keia Haie penei: Apana l. E. E. Richards, R. Rycroft. Apana 2. E. P. Bond, G. P. Kamauoha. Apana 3. E. M. Hanuoa, A. Paii, W. P. Haia. Apana 4. D. L. Naone, E. C. Winston (noie 1 hiki mai), A. G. M. RoberUon. Apana 6. J. C. C'iuney, James David, L. K. Halualani. Apaoa (J. Walter Mcßryde, S. K. Kaeo. Ma ke noi ua opono ia ka holke. Kahea !a ka inoa o na hoa a ua pane mai lakou a koe o E. C. Winston. Koho ka iunahoomaiu ia Kamauoha, Robertson a me llaiuaiani i komite e kii aku i kekahi lunakanawai e hele mai e hoohiki i na hoa. Hiki mai o Lunakawai Frear a hoehiki i ua hoa.

No ka ninau pili 1 ua rula, ua pane mai ka Loio Kuhiim, ua hoomakaukau ia he mau ru!a no oa halo el«a ma na olelo Beritania a me Hawaii, a uu waiho hewa ia mahea la. Ua hoomakaukau ia he mau rula hou, ke pa! ia nei a malia o makaukau ma ka Poolima. E pono no e hapai i ke koho ana ona luna malalo o na ruia maa mau. Mahope o ka hoopaapaa wale ana no na mēa pono e hana aku ai, ua hooholo ia e hoomaha ka hale no hapalua hora heu a e nonnoo o na hoa wale iho no ma ka wae ana i ka lunahoomalu irtau a me na iuna 0 ae, a e noonoo no na moho e holo ana ma ia mau wahi. Hoomaha i ka hora 4:30 a noho hou i ka hora 5:45 mahope o ke kukakuka ana o na hoa wale iho. Noi o Kamauoha e kapae i na rulu, a e koho ia na rula mau o ka bale. Holo. Waiho mai o Hanuna i ka inoa o D. L. Naone I iunahoomalu a ua koho lokahi ia. Hoike mai ka luna» hoomalu i koho ia i kona hoomaikai Kie ka olelo mai, aohe oia i makaukau ma keia hana, a ua makemake oia i na kokua ana a na hoa. Koho lokahi ia o \V. L. Wilcox i maheleolelo, ma ka waiho ana mal a Kamauoha i kona inoa. Walho ia mai ka inoa o Jas. N. K, Keola, a me Arcbi Soiitbies 1 kakaaoleio, a ua koho ia o J.N.K. Keola. . Ma kahi o ka Makai a me ka Elele oka Hale, ua koho ia o P. Bruce. Ma kahi oke kahunapule no ka Hale, ua koho ia o Bev. J. Waiamau. » Ma ke noi ua koho ia o Robert~ son, Bood a me Richards i komite no na rula o ka Ilale. Ma ke noi ua kauoha ia ke Kakauolelo e hoike aku i ke Seoate, ua kukula ia a ua makaakau ka Hale e lawelawe aku i na hana e | hele imua. | Ua heluhela mai ke Kakauoleio | he palapala mai ke Kakaoolelo mai oke Senate, e hoike mal ana Ina iuna oke Senate. Ae ia. Ua kauoha ia ke Kakaoolelo e hoike aku ia Rev. J. Waiamau no | kona koho ia ana i kahunapule no ka Hale. Hora 6 ahlnhi, hoopanee ka Hale | a noho hou ika honi 101. m. Poaha. _____ BENATR. LA Hana 2. Icse 13, 1895. Halawai ke Senate I ka bora 10 kakahiaka. Peresidena Wilder ma ka oobo. Pole ke kahuiiapale Peek. Kalmm la 0« iooa a oa p«ne mal ai Seaatoa a pau.

Heiuheluic.be paUpaU niai ka Ilale Lnnamakaainana inai e hoike ana v ui koho ia ko iak«Hi īoau iuna a ua makaukau no ka lawelawe i ka hana. Holuheiu ia ka moolelo o ka U i hāla a aponoia. Hoike mai o Mr. Ricbani* tna ke ano komite hookahi lala mai ka Halo mai, he Oleie lloehdo Hui Keiu I e koho ia i komile hookahi lala mai na hale pakahi mal no ka hele ana aku e hoike i ka Peresidena f ua makaukau ka Ahaoieh» e apo mai a hookipa aku i na palapaia mai a i& mai. Nol o S«natoa Brown, eaeaku ke Senate i ka Uelo hoohoio. Apono ia Keho k* Peresidena ia Seuatoa Kauhane i koinile. Hoike mai ka Peresidena, oa loaa mai iaia na kope o na hoike a ke Komisiua Paahana, ka Loio Kuhina, ke Kuhina Waiwai ame ka Papa Oia. Ma ke nol, ua kauoha ia ke Kakauolelo e paiia ona mau pepa paihakahaka kupono a hiki i ka wa e koho ia ai ona komite pai. Mamuli o ko ke Kuhina Kalaialna omaimai, ua lawe mai ke Loio Kuhina i <<Ke Kanawai e pili aua i na Aina Aupuui." Ma ke noi, ua heluheiu oiua ia ma ka poo a w«iho ia malalo o na rula. Hoiko mai o Senatoa Kauhane ke tcomite hul loe LaaamaKnninanA Richards, ua hele aku laua a halawai me ka Peresldena a hoike aku eia ka Ahaolelo ke noho nei ma ke Kau. Hoopanee a ka hom 10 a. m. Poakahi. lIALK. La Hana 2. Ilne 13, 18U5. Akoakoa ka Hale tua ka hora 10 kukahiaka, LunahiKUiialu Naone ma ka neho. Pule ke kahunapule oka Hal« Rev. J. Waiamau. lleiuhela in ka moolelo o ka la i hala a apono ia. Noi mai ka l,oio Kuhina e heohola ia ona Olelo Hooholo Hui e Kolio nnu i komite hookahi lala mai ua hhle pakahi mai, a e hele hui ia komite u hoike aku i ku Pereside* ua, ua makaukau ka Ahaolelo e iawelawe i na hana. Apono i«. Koho ka uoho ia Luuamakaaiuana Richsrds i komite. Honi 10:10, ua lona mai he olele m»i ka Aha Scnate eae ana ika oielo hooholo a ua koho ia oSenatoa Kauhane i komite hookahi lala e hele pu ai mo Lunamakaainana Richtird.s. Ua noi mai ka Loio Kuhina, mamuli o ke omaimai oke Kuhina Kalaiaina, nolaila ua waiho mai oia i ka bila e plli ana i na Aina Au-

puoi. Ma ke nui, na heluhelu niua ia ma ke poo a waiho ia malalo ooa rul«. Hoike mai o Lunamakaaioana Iliehur(ls, ua hele aku ke komito hui o na halo elua o huiawai me ka Peresidena a ua hai aku iaia ua makaukau ka Ahaolelo e a{H) mai i na elole a pau e hoouna ia mai ana mai iaia oiai, a ua makemake pu oia e ike i ka papa inoa o na boa o ka hale ame na luna. Ae ia ka hoike a hookuu ia ke komlte. Ua hoike ae ke Kakauoleio, ua hoouna aku nei oia ia mnu mea. Ileluhelo mai o Lunamakaainana Kaiuauoha he olelo hooholo e koho ka hale i na lula eiima o ka Ahakuka o ke Aupuni. Hoololi mai ke Kuhina Waiwai i ka olelo hooholo, e koho ia on« komite ekolu lala e wae i na inoa o ka poe kupono no ke kulaua, aka aele nae ia wae ana he mea e papa ai i ka Haie i ka lawe ana i kekahi poe e ae. Hooholoia ka hooloii. Koho ka noho ia Rebertson, Kamauoha a me Rfcharils. Hoolaha mal ke Kuhina Waiwai e lawe mai ana ola he btla e hana ai i mau haawina pakui no na lilo o ko Aupunl Repubalika o Hawali no ka manawa elua maJtahiki e pau ana I Maraki 81, 1896, oona ka holoa he $156,250. Ma ke noi, ua ae ia aku e helaheiu mua ma ke poo a waiho ia malalo o na nila. Hoolaha hou mai ke Kuhina Waiwai e lawe mai ana ela he bila e hana ai 1 mau haawina pakul no ua hana o ke Aupuni Repubalika o Hawall nona ka huina he $32,800. Ma ke noi, ua ae ia ako e heluhelu mua ma ke poo a walho la malalo o na rula. Ma ke nei, ua hoomana ia aku ke Kakauolelo e hoolako mai i na pai--hakmhaka a me na lako kakau ka~ pono no ka pomaikal o ka hale. Ua komo mai o Mekia Potter, ukaii oka Peresidena, me ka eleie paiapala mai ka Peresidena Do!e mai, a oial e helohelu ia aoa ma ka olelo Beritania, ua nol mal la o Lunamaaikanana Hanuna, e hoopau I ka heluhela ana a pau I ka unuhUa ma ka olelo Hawail a paiia. Hoopanee ka hale anohehoa I ka hora 10 kakahlaka Pnakahl