Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 38, 21 September 1895 — NU HOU HAWAII [ARTICLE]

NU HOU HAWAII

Ua lohe mai makou, ua hookaawale iho ka Aha Kuka i $25,000 ma kela la aku nei no na lilo o ka Papa Ola. Aia ka ma'i korela ke holapu la ma Kina e luku ana me ka weliweli i na ola makamae ma ke kulanakauhale o Pekina ma ka 2000 o na make i kela a me keia la. I keia Poalua iho e halulu mai ai ka mokuahi Miowera ma Honolulu nei, mai Victoria a me Vanekouwa mai, a kikihi loa aku i ka helo no Fiji a me Kikane. Ke upu ia aku nei e ku mai ana ka mokuahi Monowai ma ka nuku o Mamala i keia Poaha aku, mai Kapalakiko pololei mai, a e kapalulu loa aku ana no Samoa, Nu Kilani a me Kikane. A ka la 24 aenei o keia malama e upuia aku nei, e ku mai ana ka mokuahi Miowera ma Honolulu nei mai Victoria mai ma kona ala moana e kikihi loa ana no na Panalaau o ka Hema. O ka nui o ka poe i ola mahope o ka loaa ana i ka ma'i korela mai kinohi mai o ka loaa ana o ka poe mauka nei o ka aina a hiki i ka wa i hookuu ia aku la e na kauka o ka Papa Ola, he 22. Eia ke awa o Honolulu ua piha loa i na i'a hahalalu a me kekahi mau i'a e ae ma na papa ke lana mai i ka ilikai. No ke kapu hoi paha kekahi, nolaila aohe upena nana e hokai pau i ka naholo. Ma ke kakahiaka nui Poaha nei, ua halulu mai la ka mokuahi Alameda a kuoi iho la maka nuku o Mamala, mai na Panalaau mai o ka hema, a huli loa aku la no Kapalakiko me ke komo ole mai iloko nei o ke awa. Ua hoopahulu ia na poe mea halekuai pake i ke ahiahi Poaono i hala, mamuli o ke kahea leo nui hooweliweli a kekahi kanaka ona rama, e i ae ko kaua ke hele mei nei a e pono e pani i na puka. Ua puni na pake a papani i na puka halekuai. Ma na makahikl hope mai nei o ke au kahiko, ua palaleha loa ia ka hoopaa ana ina hanaa, na mare a me na make, a me he mea Ia ke niau nei paha ia paialeha i keia wa. | loa pela, e hoeueu ae ke au liepubalika e mikiala. Ua lohe mai makou, eia ke hea inoa ia uei ka iiina ina'i koreia 0 Kapukaki, oSam Ku Hana ka pahu, a o na kaa nana e lawe ka poe mai, o Kaukaweli. Ua nana bo kanaka o kapakapa aku nei i ka iakou mau inoa. Oka paa mai koe ika haku mele ia o Ku. , Kt koi ia mai nei ka papa e na aptna kuaaina 0 na mokupuni ma*afeo aku o 6ahu nei, e hookomo pu i ka papa kukuiu hale, oia kekaoaa waiwai e hookuu ia e puka tku mai Houolulu nei a i na apana e ae, aka ke hooie lea nei ka Papa Ola i keia wa i kā ae aku. Eia ke hana hou ia nei oloko o K«oua Haie ma alanui Kmma, no kahoomakaukaue ioU hwua no kahaawina i Jmanao ia e ao ia aku mninkn q ia Hale,*oia hoi ka ike e like me ko na kuia kiekie ma na aioa naauaa eao ia mai n®i i ko lan koo mau haaooaaa hoio o ka ike. Eia uaioko o ka halaa o ka uapo o ka Hoi Mokuahi oka Pakipika, ke hoomaiu ia nei he haau a keu o na kanaka hana poo la. Ua hoomaiu ia keia poe, i hiki ai ia iakou ke iawelawe i ke kiola ana mei ina nkana • na moku kalepa ame ka m»kuahl e upu ia aku nei e ku mai uialaoeL

Ua kaha ia I ka Poaiima ke kino 0 Kaaamoana i make ai ma Kakaako mamuli o ka hoole o oa maka* maka, aole kona he ooa'i korela i make ai aka he ma'i maoii no. Ma keia kaha ana, ua maopopo, he koreU kooa mai i make ai. Ma ka huakai a ka mokuahi Waiia 1 hoi mai ai i ka Poakahi iho nei • keia hebertoma, mai na m<ikup«ol 0 Hawaii a me B£aui, ua hoi mai o Hon. W. C. Wilder a me kana wahioe oai ko iaua noho hoomaha ana aku nei jua ke kulunakauhale ua laoi piii. Ua ku uiai ka mokupea Aloha i ka auina ia o ka Poaiua nei mai Ka* palakiko mai. Ua hoohikihiki mai oia i na waiwai no keia awa i hiki ke kumukual 1 koho ia i ke $60,187. Hawaho ae ona waiwai kalepa, he 22 mau lio maikai no Mr. Samuel G. Waiia <> keia kuianakauhale. Uh hoe>kohu ia o J3. C. Howard, he haolo Araerika mai Isosetona ae, 1 Kanikela Hawaii no ke awa o lokohauia uia lapaoa. He keiki hoahaoau oia ua Jas. J. .Jarvi§, ka luoahooponopono o ka nupepa namu Poluoesia o Hoaolulu nei mamua loa a haku moolelo hoi tio Hawaii oei. Ua holo inahuko aku iie eiwa mau keiki o ke Kula Hoopoloiei o Keoneula mai ke kaliua aku o ke kula mamua ilio o ka hora G ahiahi o ka Poakahi uei. Ua hoikeia »e keia mahuka aoa o oa kamaiii i ka oihana hoooialu, a ua pau lakou i ka ioaa a pau. He eiua riae o lakeu, oa Alapai maoli no ī hoihoi ae i oa keiki i mahuka aku i kona haie. Eia oa Pake kuoooono o Honolulu nei ua hoala ae e lulu dala oo ka malama aoa i ka poe hune a oele o ko lakou lahui. Ma ia hana aoa, ua hiki aku ka huina o na mea i loaa mai ika $1200. Aia ka hale manawaiea ma ka Haie o ka Ahahui o oa Pake, ma Alanui Moi, a malaila e ioaa ai na mea hooluolu i ko na pake huue mau mea pilikia. Eleu no ka pake i ka malama i ko lakou poe pilikia. Ma ko komo kauhale aua a na kokua luua nana o ke Komile oka Lehulehu ma oa kauhaie o ka apaoa o Hooolulu nei, niai kekahi kihi a kahi kihi, iloko ao nei o na la i hoomaka mai ai ke komo kauhale ana e naoa ai i ka noho aua o na ohaua a rae ka hakiio ana i ke kulana malama ola o kela ame keia hale, ua hoomaopopo ia iie 28,061 ka nui o na kanaka e noho oei ma ka apana o Honolulu, o na a«o lahui a pau.

Ma ka holo aua aku a ka mokuahi Jamcs Makee no Nawiliwili i ka Poakoiu oka hebedema i hala, me na ukana, na eke leta a me ka ohua V. Knudsen, ke kamaaina o Kekaha ma Kauai, mahope o ka hoomalu ia ana maluna o ka mokuahi no na la ehiku e iike me na rula o ka Papa Ola. Aka ika halihali ia ana aku nei 1 Kauai, ua hoole loa ia raai la aole e hoolele aku i na ukana, a ua kipaku ia mai la o Mr. Knudsen e noi hou 1 Honoiuiu aei. Aia no ka mokukaua Amerika nani 01ympia hou loa ma ke awa 0 ka Ma|lu Uiu o Lele o hekau mai la, e kali I ana 0 ka loaa iaia he manawa e hoopiha ai i ianahu e iawa ai ke ahai iaia a hiki i na kai o Kina, a e holo haaheo iho mawaena o na aumoku iike oie e pupupu la malaila, ma kona ano he mokukaua lawe hae no ka Adimaraia Amerika e noho aiiimoku klekie ana maluna o na manuwa Amerika ma ke kai o Kioa, a o ka heiu ekahi paha ona moku adimarala ma ia mau kai.