Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 39, 28 September 1895 — Page 2

Page PDF (1.88 MB)

This text was transcribed by:  Malialani Cabaniss
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MA KE KAUOHA.

OLELO HOOHOLO HUI.

            E hooholoia o ka Aha Senate a me ka Hale o ka Poeikohoa, e haawiia ka mana i ka Peresidena e koho i Komisina o ekolu lala e noonoo i ke kumuhana o ka lawelawe ia ana o ka Uwila no na Alanui Alahao ma Honolulu, a me ka haawi ana i kekahi pono no ia hana, a me na kumu a me na hoohaiki ana kupono e kau ia maluna o ia pono a hoike ae i ka Ahaolelo o 1896 no ia mea.

            Aponoia i keia la 7 o Augate, M.H. 1895,

            (Kakauinoa)

            SANFORD B. DOLE, Peresidena o ka Repubalika o Hawaii.

 

Na Rula o ka Papa Ola.

KEENA O KA PAPA OLA}

Honolulu, Sept. 20}

O ka rula a ka Papa Ola e papa ana ka malama ana o na halawai ma na wahi ukea ma ka apana o Honolulu ke hooponopono ia nei ma ka ae ana aku i na anaina pule a me puhi ohe e malamaia ma ke @@

WILLIAM O. SMITH,

Peresidena o ka Papa Ola.

256501

 

Rula o ka Papa Ola.

KEENA PAPA OLA,}

Honolulu, Sept. 9, 1895}

Aole loa e ae ia kekahi kanaka e hoololi i kona wahi e noho ai iloko o ka Apana o Honolulu me ka palapala ao ole mai ka Papa Ola aku.

Me ke kauoha a ka Papa Ola.

WILLIAM O. SMITH,

Peresidena o ka Papa Ola.

2363-8

 

Rula o ka Papa Ola.

KEENA PAPA OLA,}

Honolulu, Sept. 9, 1895}

No ka malama ana i ke ola o ka lehulehu, ua maheleia ka Apana o Kona, i na Apana he iwakaluakumamakahi.  Ua hoakakaia na palena o na Apana elike me keia malalo iho:

APANA 1.

Na palena: Makai o Alanui Moi mai ke alanui o ka palena o ke alahao (Tramways) a hiki i ke kahawai o Nuuanu.

APANA 2.

Na palena: Mauka o Alanui Moi mai ke Kula Kamehameha a hiki i ke Alanui Liliha.

APANA 3.

Na palena: Mai ke kihi o na alanui Liliha a me Moi, e holo ana ma alanui Moi a hiki i ka muliwai o Nuuanu, holo ma ka muliwai a hiki i alanui Beritania, holo ma alanui Beritania a hiki i alanui Nuuanu, mauka o ia laina a hiki i alanui Kula, mawaena o na alanui Liliha a me Nuuanu.

APANA 4.

Na palena: Hikina o Alanui Nuuanu, mauka o Alanui Beritania, komohana o Alanui Alapai, ma ka hikina o ka palena o Alanui Emma pii iluna o Puowaina, makai o Alanui Kula.

APANA 5.

Na palena: Makai o ke Alanui Hotele, e mai ke Alanui Nuuanu aku a hiki i ke kahawai.

APANA 6.

Na palena: Makai o ke alanui Beritania, a mai ke Alanui Nuuanu aku a ke Alanui Alakea.

APANA 7.

Na palena: Mai ke Alanui Beritania a ke Alanui Moiwahine, a mai ke Alanui Alakea a ke Alanui Puowaina.

APANA 8.

Na palena: Alanui Moiwahine a ke kai, Alanui Alakea a Konia.

APANA 9.

Na palea: Alanui Puowaina a alanui Waikiki, makai o alanui Beritania.

APANA 10.

Na palena: Mai ka huina o alanui Waikiki a me alanui Moi, o na wahi a pau makai o alanui Beritania, huipu me Moiliili me Waikiki.

APANA 11.

Na palena: Waialae a me na wahi apau mahope aku o Kaimuki.

APANA 12.

Awawa o Palolo.

APANA 13.

Na palena: Mauka o Alanui Beritania, Alanui Punahou ma ka Hikina, hui pu ma ke Awawa o Manoa.

APANA 14.

Na palena: Mauka o Alanui Beritania, mai ke Alanui Punahou a ke Alanui Alapai.

APANA 15.

Na palena: Awawa o Pauoa, mauka o Alanui Kula a me Alanui Puowaina.

APANA 16.

Na palena: Awawa o Nuuanu, mauka o Alanui Pauoa a me Alanui Kauka.

APANA 17.

Na palena: Alanui Kula a hiki i ke Alanui Kauka, Alanui Nuuanu a hiki i ke Alanui Liliha.

APANA 18.

Na palena: Kalihi, ma ka aoao ma Ewa o ka Halekula o Kamehameha, mauka a me makai.

APANA 19.

O Moanalua holookoa a pau.

APANA 20.

Na palena: Mai alanui Kula a hiki i alanui Pauoa, e mai laila aku a hiki i Puowaina, a mai alanui Nuuanu a hiki i ka huina o na alanui Kula a me Ema, mauka o Puowaina.

APANA 21.

Na palena: Mai alanui Beritania a hiki i alanui Hotele, a mai alanui Nuuanu a hiki i ke kahawai.

WILLIAM O. SMITH,

Peresidena o ka Papa Ola.

@@@@-@

 

Na Rula o ka Papa Ola.

Keena o ka Papa Ola,

Honolulu, Sept. 5, 1895.

Aole e ae ia kekahi kanaka e komo aku ma keia mau awawa a me na wahi malalo iho, ma a ma kahi pili ia Honolulu nei me ka palapala hookuu ole mai ka Papa Ola aku, oia keia:

Awawa o Palolo

Awawa o Manoa

Awawa o Pauao, mauka aku o ke alanui e holo ana mai Alanui Nuuanu aku ahiki i alanui Puowaina.

Awawa o Nuuanu mauka o Alanui Kauka, a me kela hapa e waiho ana mawaena o Alanui Nuuanu a me kahawai mauka o ka uapo ma Niupaipai.

Awawa o Kalihi, mauka o Alanui Moi.

Awawa o Moanalua

Aole i pili keia mau rula i na kamaaina ponoi o kela mau awawa a me na wahi i hoikeia.

WILLIAM O. SMITH,

Peresidena o ka Papa Ola.

2562-3

 

KEENA O KA PAPA OLA,

HONOLULU, Sepatemaba 7, 1895.

            Aole mokuahi, moku pea a waapa o na ano a pau e ae ia e haalele i ke awa o Honolulu no kekahi awa e ae o keia mau mokupuni me ka palapala ae ole mai ka Papa Ola aku.

            Aole mokuahi, moku pea a waapa o na ano a pau e ae ia e haalele i ka mokupuni o Oahu no na mokupuni e ae o ka Paeaina me ka palapala ae ole mai ka Papa Ola aku.

            WILLIAM O. SMITH,

2563-3             Peresidena o ka Papa Ola.

 

KA

NUPEPA KUOKOA

ME

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

No ka Makahiki...$2.00

No Eono Mahina...$1.00

Kuike ka Rula.

HOOPUKA E KA

PUKA ANA}             1 Pule              2 Pule              3 Pule              4 Pule              5 Pule              6 Pule

1 Iniha                         $1.50               $2.00               $2.50               $3.00               $3.50               $4.00

2 Iniha                         2.00                 2.75                 3.50                 4.00                 4.50                 5.00

3 Iniha                         2.50                 3.50                 4.50                 5.00                 5.50                 6.00

4 Iniha                         3.00                 4.00                 5.00                 6.00                 6.75                 7.50

5 Iniha                         3.50                 4.75                 6.00                 7.00                 8.00                 9.00

6 Iniha                         4.00                 5.50                 7.00                 8.00                 9.00                 10.00

            O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomo

HAWAIIAN GAZETTE CO.

GEO. H. PARIS, Luna Nui.

J.U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.

No Honolulu, Oahu, Lakou a pau.

 

POAONO, SEPATEMABA 28, 1895

 

Ke Kauka Kolohe.

            O kela kauka kolohe o ka mokuahi Belgic e manao la nei nana i halihali mai i ka anoano o ka mai kerela a kanu iho ma Honolulu nei ma na la mua o Augate o ka makahiki 1895 nei, ua lohe ia mai, i ka wa i hiki ai o ka mokuahi i Kapalakiko, ua haalele koke oia i kana oihana kauka maluna o ua mokuahi la.  Ua manaoia, o ke kumu o ia waiho ana no ke kau o kona weli ma o kona hoike wahaheo ana la i ke kumu o ka make ana o na pake limahana ekolu mawaena o Iapana a me Hawaii nei, he mai okoa no aohe he korela.  Eia nae, ua maopopo no i ua kauka la he kerela no ua mai la, aka ina e puana ae ana ua kauka la, he mai korela, alaila e hoomalu ia ana ka mokuahi maanei, a i ole ia e halihali loa ia ana na pake i Kapalakiko e nui hewahewa auanei na lilo a poho ka Hui nana oia i haawi i ka hana.

            Ua olelo kekahi ohua wahine Amerika i kau mai ai maluna o ka mokuahi Belgic ma ia huakai hookahi i halihali mai ai i na Pake, i kekahi o kona hoaloha ma Honolulu nei, ua haohao loa oia i kona ae ia ana e lele mai iuka nei o ka aina, no ka mea, ua make he ekolu mau ohua i ka mai korela.  He ohua kela wahine no ka papa ekahi, aka o na pake i make ai, no ka huina o na limahana i hoonoho ia ma kahi i like ole mai ka maemae a me ka maikai me ko na ohua o ka papa ekahi.  O keia wahine ohua, ua kau hou aku no ia maluna o ia mokuahi a hoi ina no Amerika.  Aole no nae hoi i loaa hou aku i ka mai kekahi mea oluna o ka mokuahi a ku wale no i Kapalakika, aole mawaena o na ohua a o na luina mokuahi la hoi.

 

Ka Aina a ka Ehaeha.

            Ma ka malama aku nei i hala, o ka nui o na mai lepera e noho ana ma ka Panalaau, he 619 mau kane a me 451 mau wahine.  O na lahui o keia poe, he 21 Pake, 7 Pukiki, 5 Amerika, 4 Geremania, 3 Beretania a me 3 o na lahui e ae, a o ke keena aku e piha ai ka heluna he 1070, he mau Hawaii wale no.

            Eia ke noho nei iloko o ka home Balauwina he 96 mau keikikane, a iloko hoi o ka Home Pauahi he 114 mau kaikamahine.

            Aia ke noho pu nei ma ke Panalaau, he 92 mau kamaaina i loaa ole i ka mai, oia hoi na kane a me na wahine a ka poe i makemake e noho pu me ka lakou mau mea aloha.  A oia hoi ke noho pu nei me na makua, he 42 mau keiki mai lepera.

 

O KA MA'I AHULAU.

(Mai Kahoahana Mai.)

            E pono i ka poe haipule ke heluhelu pinepine i ka Halelu 91 i keia mau la.  Ua hoolahaia kekahi ma'i ahulau ma Honolulu, a make 56 mailoko mai o 85 i loaa ai ia lakou keia ino.  He poe malihini 7 wale no i uluhia i keia poino.  Ua ai lakou i mau ia, a pela no ka poe Hawaii.  Oia ma ka nana'ku ke kumu o keia ma'i ahulau.

            Pau koke ke ola, ke ole ka lapaau pono ana i ka wa koke.  Ua palekana 25 i keia la, Sept. 24.  Ua papaia ka ai ana i na ia maka, aka nae ua hana keia poe mamuli o ko lakou makemake, a pau koke ke ola a me ka naaupo pu.  Ua like keia me ka hewa a me kona hua oia no ka make.

            I kekahi mau hewa aole pili paa ka make koke.  Aka nae ma ka ma'i kolera ua hoololiia ke ano o ke koko i ka wa koke.  Aka nae ma ka ma'i kolera ua hoololiia ke ano o ke koko i ka wa koke.  Luai, haalulu, anu, nawaliwali, maule, oia no na anuu o keia ma'i ahulau.  Pau koke ke ola iloko o na hora ekolu.  O ka hookomo ana i kekahi wai paakai oia no ka lapaau e lanakila ana.  O ka hookomo ana i na manao o Iesu oia no ka lapaau no ka ma'i uhane o ka hewa.

 

Ko ka Ekalesia Moremona Heluna ma Hawaii.

            Ua kakau mai kekahi lunakahiko o ka ekalesia Moremona i ka nupepa namu Hoku e olelo ana eia he 4,899 o ka "ekalesia o na la hope" ma Hawaii nei, a he 300 o lakou ke noho nei ma ko lakou kahua ma Laie, Oahu.  Aia he 42 o lakou mau hale e hoomana ai.

            He umikumamaono o lakou mau lunakahiko e lawelawe nei i ka hana maanei, oiai he haneri kanalima paha e lakou i hoopiha mai i na misiona mai ka elua a ka ewalu mau makahiki mai ka hiki 1850 mai.  O keia puali moremona ikaika e like no hoi me ko na kahunapule Katolika Roma puali, ke hele nei ia e hoike aku no ka emi ana o na ekalesia Hoolepope mawaena o na kanaka Hawaii mahope iho o ko ka Papa Amerika unuhi ana aku i kona puali misionari mai ke kahua aku o ko lakou luhi mua.

 

Na Kahuna Anaana o Kau.

            Kau, Hawaii, Sept. 17,--Ua hopu ia iho nei e Hope Makai Nui Yates a me Isaaka he elua mau kahuna no ka hewa anaana.  A ma ka Poaono aku la i hala, ua hookolokoloia laua imua e Lunakanawai Waipuilani a ua hoahewaia.  Ua hoopaiia kekahi he elua malama ma ka hana oolea ma ka halepaahao, a o kekahi he $100 ma ke dala maoli.  Ua laweia na ike, ua hoomaka keia mau kahuna i ka anaana i kekahi wahine a ua make aku la ua wahine la no ka makau a me ka manaoio no paha kekahi i na hana hoomanamana o ka wa kahiko.  Ke mahaloia nei keia mau luna aupuni o ka oihana hoomalu i ka ikaika o ka huli ana i na ike e loaa ai ka hoopai ana i keia mau oopu moewai o kahawai o Waawaaikinaaupo, a ua wiwo ole no hoi ka lunakanawai mama awa a haumana ao anaana no hoi a ke kahuna kalakua, o ka iliki ana iho la kanono pono.  He oiaio, he mana ka naauao.

            PALAHEMO.

 

            Ua panee mai nei na aliimoku o na mokuahi a me na mokukuna i hekau iho nei ma ka nuku o Mamala e hoomalu ai, i ko lakou mau mahalo a mohai ia Mr. L.T. Kenake o ka oihana leta nui ma Honolulu, no kona eleu a hoolawa like ana i ko lakou noho ana hune ma o na leta la.  A i hoola no ko lakou mahalo kuio, ua mohai maoli he puu dala i lulu ia e na moku, penei: Mokuahi Wails, $18; Kauai $13; Malulani $10; Kilauea Hou, $3.50; Mokoili, $4.50; Likelike $3.50; a o ka Mokukuna ka Moi he $2.  Huina $60.

 

KA MAI KOLERA MA HONOLULU.

Ka Laha a me ka Make Ana.

KA IKAIKA O KA PAPA OLA

Ala Like ana o ka Lahui e Kinai.

Hoomaemae ana ike Kulanakauhale.

            Ua hoopau ka ma'i kolera weliweli i kana hana makamaka ole o ke kipa ana mai ma Honolulu nei e haupa ai iloko o ka malama hookahi i hala, e hoomaka ana ma Iwilei ma ka la 17 o Augate, a lele kikokikoi ao la ma Kamanuwai, Kapuukolo, Apua, Aala, Leleo, Kaakopua, Kukuluaeo, Kikihale, Kakaako, Awaiolimu, Kalihi, Lunalilo Home, Waipilopilo, Kapalama, Puunui, Kauluwela, Kaumakapili, Honuakaha, Kawaiahao, Kalia a me Puuhale, a hooki iho la mai ka la 18 o Sepatemaba nei me ka puka hou ole ae o kekahi ma'i ahiki i ka wa a makou i hoi ai e pai i ka pepa i ka la inehinei.  A e ikeia kana mau maewuewa malalo iho:

PAPA HOIKE MA'I KOLERA.

            O ka nui o ka poe a pau i loaa i ka mai korela mauka nei o ka aina, mai Augate 17 a hiki i Sepatemaba 18, ke huipu ia me ka luina moku hookahi o ka moku kaua America Bennington, he 85.

            Na lahui nona keia heluna i loaa i ka mai, oia he 75 Hawaii maoli, 3 hapa Hawaii, 3 America, 2 Pukiki, 1 Pake a me 1 Iapana Huina 85.

            Na hoike i hoomaopopo la mai, penei no ia: Hoike ia mai i ka wa mahope o ka hookau ana iho o ka mai, he 50; hoikeia mai i ka wa e make ana, he 19; hoike ia mai mahope o ka make ana, he 16.  Huina 85.

            O ka nui o ka poe i make a pau loa, he 60; o ka nui o ka poe i ola loa a hookuuia, he 25.  Huina 85.

            He wahine o Honokoa o Iwilei ka mea mua i loaa i ke korela ma ka la 17 o Augate, a make ma ka la 21 mai; a o Koapokaua (w) ka mea i loaa ma ka la 18 o Augate a make koke no ma ka la 19 ae.

            O ka hope loa o na mai i puka ae a o ka pau loa no hoi ia, oia o Mrs. Louisa Fisher o Kapuukolo, ua loaa i ke korela ma ka hora 8:30 o ka po o Sepatemaba 17, a ma ka hora 8:05 kakahiaka o Sepatemaba 18, akahi no a hoike ia mai; a ma ka hora 6 oia ahiahi, make aku la oia ma Kakaako.  He wahine ka mua, a he wahine ka panina.  Aole he mai hou i puka ae mai ia wa mai a hiki inehinei.

KA MANA O KA PAPA OLA.

            Ua mana a ikaika maoli no ka Papa Ola iloko o keia malama hookahi o ka hakoko ana e kinai i keia mai weliweli o ke komohewa ana mai nei e pakaha i na ola makamae he kanaono o keia lahui.  Mai ka Peresidena a i na lala, na kauka lapaau malalo o ka Papa, na kauka a me na poe kokua mawaho ae i haawi wale mai i ko lakou mau hookauwa ana me ka manao wiwo ole e kaua lakou i keia ma'i ahiki i kona anaiia ana aku mai na papalina aku o ka paredaiso o ka Pakipika.  A ina he enemi kekahi i ka Peresidena W.O. Kamika o ka Papa Ola a me kona mau lala mamua ae i keia la ua hiki ia enemi ke hoopaa mahope o kona ike ana me kona mau maka i ka Kamika mau hooikaika kino a me na lala i ke ao a me ka po, e hanu ana ma ma na kumu apau e kipakuia aku ai keia ma'i.  A ke manao nei makou, ua papahila ka lakou mau hooikaika ana apau e kinai i keia ma'i kolera me ka lei alii o ka holopono a me ka mahalo ia e ka lahui o na aoao kalaiaina like ole a me na kahu Akua hoomana like ole ma Honolulu nei.

KOMITE MALAMA OLA O KA LEHULEHU.

            Ma ka halawai o ka Papa Ola ma ka po o ka la 6 o Sepatemaba, ua hookohu ia na Keonimana W.A. Kinney, A.W. Carter, G.W. Smith, J.F. Colburn, S.K. Kane, F.B. McStocker, John E. Bush, L.A. Thurston, E.C. Macfarlane a me C.L. Hopkins, i komite malama ola no ka lehulehu.  O ka lakou hana, ka mahelehele i ke kulanakauhale i maua pana a hoolako aku i mau luna nana e komo ai iloko o na hale a pau i loaa na hoike pololei no ke kulana o na apana lehulehu.  O ka lakou hana ka ninau i ka mea ma'i o ka hale, a hoike koke mai i ke komite nui ke kulana malama ola, ka mea e ai ai a me kahi e kiola ai na mea ino.  Ua mahelehele ia i iwakaluakumamakahi mau apana, hoonoho ia hookahi luna nana poo o ka apana, a malalo aku ona he mau kokua luna nana, e like ka nui me ka heluna kupono e lawa ai.  Ua haawi wale mai ka poe luna nana a me ko lakou mau kokua i na hookauwa manawalea e hooholo ai i keia hana nui he komo kauhale, a ua hoomau ke Komite Kuwaena he umi i ka noho ana hana maluna o ke Keena Loio o Carter a me Kinney.  Mamuli o ke alu like ana o keia poe e kokua i ka hana aloha kanaka, ua hiki ole ke huna ia na ma'i e puka ae ana.  O ke Komite Kuwaena, ko lakou mau luna apana poo a me na luna kokua ma'i i hana, ua hookauwa maikai lakou no ka lahui a me ka aina, e kupono ai e haawi ia na mahalo ana o keia anaina ia lakou a pau.  Eia malalo iho ko lakou mau inoa:

NA LUNA NANA I HOOKAUWA WALE IA

Apana--                       Apana--

1 J A Low                   12 Antone Perry

2 T A Lloyd                13 W Dillingham

3 Brother Frank           14 J A Magoon

4 Henry Smith             15 Robert Boyd

5 Henry Holmes          16 Geo Carter

6 A V Gear                 17 C B Ripley

7 J H Fisher                 18 Abe Fernandez

8 C B Wilson              19 W Mutch (asstd by E Damon)

9 F J Lowrey               20 Jos Marsden

11 William Auld         21 C M Hyde

NA KOKUA LUNA NANA HOOKAUWA WALE.

            Apana 1.--J.K. Baker, John C. Lane, L.K. Sheldon, Robert Holbromes, M. Aona, W.K. Waiamau, J.L. Aholo, D. Kahaleaahu, James Kolikoli, Sam Kaloa, Ed. Duvachelle, Lot Lane, A.S. Prescott.

            Apana 2.--John H. Thompson, S. Paaluhi, N. Fernandez, William McGurn, John Hiram, J.M. Kaneakua, George Gray, Charles Rose, J.K. Pendergast, J.K. Nakookoo.

            Apana 3.--Fr. Kuroda, Eli Crawford, W. Crawford, W.C. Achi, W. Nott, John Moses, J.F. Figuerdo, W. Chung Hoon, Charles Warren, J.W. Nahaulau, D.H. Kaulelio, S.K. Aki, D. Crowningberg, Chas. Clark.

            Apana 4.--Wm. F. Love, Phil. Braun, J.N.K. Keola, H.W. Peck, J.D. Holt, J.A. Johnson, W.R. Sims, D.T. Bailey, E.H.F.  Wolter, A.G.M. Robertson, Chang Kim, Henry Hapai, Wray Taylor, H.A. Parmalee, Bruce Cartwright, C.D. Chase, E.P. Chapin, J.M. Webb, R.L. Auerbach, V.H. Kitcat, E. Silva, Joe Silva, J.P. Dias, Joaquim Silva, A.V. Soares, T.P. Melvin, J.M. Camara, J.F. Eckardt.

            Apana 5.--E.C. Winston, Carl Mett, F.A. Hosmer, Collins, J.H. Soper, G.D. Freeth, C. Crabbe, A.H. Mossman, Halstead, H. Crabbe, R. Catton, L. Marks, Peacock, McKenzie, Humphreys, C.R. McVeigh, J.W. Podmore, C. Forster, Akau, W. McBryde, T.J. King, J. Morgan, W.H. Cooper, G. Ingham, W. Herrick, J.H. Jones, J.L. Dumas, F.W. McChesney S. Lederer.

            Apana 6.--E.B. Barthrop, J.B. Daniels, W.H. Wright, I. Harbottle, W.M. Templeton, G.A. Mauer, I.A. Lowell, F.L. Dortch, Arthur Reynolds, I.K. Napoleon, George Turner, F.W. Damon, Bruce Waring, S.A. Gunst, Viggo Jacobson, Tom Dow.

            Apana 7.--Dr. Eiger, C.B. Gray, J.B. Gibson, K. Podeyn, Dan Logan, L.C. Hough, J. Galbraith, Geo. Rose, J. Liwai, J. Leleo, C.B. Cooper.

            Apana 8.--G.S. Harris, Jr., M.K. Keohokalole, U. Napoleon, E.K. Lilikalani, Walter McBryde, C.T. Wilder, H.M. Whitney, Jr.

            Apana 9.--A.F. Cooke, G.E. Smithies, E. Wodehouse, L.H. Dee, W.W. Harris, E. Benner, Dr. Grossman, Paul Mullendorf, W. Berlowitz, C.A. Long, C.J. Rhodes, W.H. Wright.

            Apana 10.--T.P. Cummins, H. Kaouli, M. Colburn, G.J. W@@er, C.J. Sherwood, S.M. Kanakanui, T.S. Douglas, J.F. Brown.

            Apana 11.--Wm. Auld, Chas. Lucas, Geo. Angus, Chr. Conradt, C.M. White, A.C. Pestano.

            Apana 12.--W.J. Coelho, Hanola, Alexander, W.F. Thrum, Lecker, G.A. Long, Rose Davidson, S.G. Wilder, J.Q. Wood, C.H.W. Norton, M.A. Gonsalves, H. Davis, A. Kid, Sam French, Wm. Maysen, R. Wood, A.E. Weirick.

            Apana 13.--H.E. Waity, W.D. Edings, Rev. Birnie, H. Swinton, W.F. Allen, G.P. Castle, E.A. Jacobson, T.H. Petri@, B.F. Beardmore, C. Atherton, E.O. White, F.S. Lyman, W.O. Atwater, J.L. McLean, T.R. Lucas, C.J. Fishel, W. Lishman, Mossman, E.W. Peterson, J.G. Rothwell.

            Apana 14.--C.S. Desky, W.Saumoana, H.W. Kanakaole, Jas. Mana.

            Apana 15.--Joe Correa, Sam Ka, J. Smithies, J.J. Egan, G.S. Waterhouse, Jno. Edwards, J.P. Keola, Albert Judd, Kaanana.

            Apana 16.--C.A. Mackintosh, A Queen, B. Kane, Ihihi, Dr. Nichols, H. Crabbe, Poepoe, R. Kapua, Marks, H. Mist, B. Mist, Ferd Hedemann, J.B. Alexander, C. Bolte, H.H. Parker, H. Green, Kahaiwai.

            Apana 17.--G.W. Smith, J. McRodrigues, Nakuina, Fernandes, Penfield, F. Maby, C.E. King, Fagerros, Peter Naluai, E. Montgomery, S. Mahelona.

            Apana 18.--Kama, Machado.

            Apana 19.--Jas. Kealohakui, E. Sniffen.

            Apana 20.--J.O. Carter, Jr., A.G. Corres, D.W. Corbett, J.S. Martin, W.F. Wilson, E. Woodward, H.C. White, W.C. Hollingshead, F.W. Weed, Rev. S.E. Bishop.  

            Apana 21.--C.M. Hyde, J. Leadingham, J.A. Thompson, Rev. O.P. Emerson, G.D. Egner, D.H. Sharpless.

            Mamuli o ka holopono o ka lawelawe ia ana o ka hana kona o kauhale e nana pono ai i ke kulana malama oia, ua hooholo ke Komite Kuwaena e noi aku i ka Papa Ola, e hoomau ia na luna nana malalo iho no na apana pakahi he 21 me ka uku ia:

1 E Devauschelle        12 E H Naoho

2 H Zerbe                    13 S K Moses

3 D Kahaulelio            14 H Nirson

4 E Silva                      15 Robert Boyd

5 Lloyd                       16 H Standen

6 S A Gunat                17 J McQueen

7 Geo Galbralth          18 J Braun

8 U Napolean              19 J Kealohakui

9 Geo Smithies            20 E Woodward

10 Thos Cummmins    21 WL Drummond

11 Charles Lucas

 

HOOPAUIA KEKAHI RULA.

            Ma ka la 21 o Sepatemaba nei, ua hoopau ia ka rula a ka Papa Ola e papa ana i ka hoakoakoa ana o na anaina kanaka ma kahi hookahi, e like la me na anaina pule ma na luakini, na anaina puhi ohe a me na wahi e ae e akoakoa nui ai o na kanaka.

HOOMAEMAE IA HONOLULU.

            E like me ka mea i hooholo ia e ka Papa Ola, e hookaawale ana i ka Poakahi, Sepatemaba 23, i la e hoomaemae ai i ke kulanakauhale o Honolulu nei, a i ohohia ia e ke Komite Malama Ola o ka Lehulehu a me kona mau luna nana a me na kamaaina, pela no i hooko ia ai ma ka Poakahi nei.  Ma na apana i kukala ia ua puia i ka mai korela, he hamo puna ia kona kauhale a e hookomo ia na lole komo iloko o ka wai i hoomoa ia.  Ma na apana mai ole, ua kauoha ia na mea a pau, e kaulai i ko lakou mau lole a me na pono moe o ka hale iwaho i ka la no ka manawa aole e emi malalo o ewalu hora.  He mau haneri o na kanaka i haawi wale ae i ko lakou mau kokua ana ia la ma ka hamo puna a he mau haneri no hoi a ke Aupuni i hoolimalima ai.  O na lilo puna a me na hulu hamo, na ke Aupuni i hoolako wale aku i kela a me keia mea hale me ka auhau ole aku.  No ka pau ole o na hana ia la, a no ke ano kilikilihune ua hoi kekahi, nolaila aole i pau pono na hana ia la hookahi, aka ua hoomau ia mai i kekahi la ae a pau pono.

            Ua kuai ia no keia hana hoomaemae i ke kulanakauhale, he 1,184 mau hulu hamo puna, he 205 mau pahu puna kuai me ke dala a ka Papa Ola, a he 25 mau pahu puna makana wale mai na ka hui kalepa o W.G. Irwin & Co.  Mailoko mai o keia mau pahu puna he 230, ua loaa he 1,840 mau pahu puna i hoowali ia a hehee kupono no ka hamo ana aku i ka hale.  O ka nui o na galani wai hoomaemae i hoohuihui ia e G.W. Smith, aia ma ka 4,510.  Nolaila e kahakaha ia ana ma ka moolelo o Hawaii nei, o ka la 23 o Sepatemaba, 1895, oia ka la i hoomaemae puni ia ai o Honolulu holookoa.  He mea pono e hoomau ia ka mikiala i ka malama ana i ke kulana malama ola i keia mua aku.

KELA A ME KEIA.

            Ua pau loa na ma'i oloko o ka Halema'i Kolera ma Kakaako, a ua hookuu ia aku na kahu ma'i, na lima lawelawe a me na kuene, a koe ka mea malama halema'i.

            Ua owili ia ka hapanui e na hale lole o ka poe limahana o ka Papa Ola ma Mililani, a ua hookuu ia aku ka hapanui aohe hana i koe e noho mai ai.

            Ua pau na malama halawai pinepine ana o ka Papa Ola i keia mau la, a ua pau mai ka muimuia nui ia o ka Hale Oihana o ka Papa Ol.  Me he mea la, e hookuu ia ana na mea a pau ma ka la hope o keia malama ke puka hou ole ae he ma'i.

            Ma ka mea pili i ka hanai ana i na ohana Hawaii hemahema o ke kulanakauhale o Honolulu nei iloko o keia wa a ka ma'i kolera i laha iho nei, e haawi ia na mahalo a nui i na wahine i haawi wale i ko lakou mau hookaawa ana no ia hana makee lahui, a me ka poe no lakou na puuwai aloha i wehe ae i ko lakou mau ekeeke e haawi manawalea no ka hanai ana i na Hawaii i nele.

 

Na Make i ke Korela ma Parisa.

            Ua hoolaha ia maloko o ka nupepa Farani ka nui o na make i ka mai korela ma ke kulanakauhale nani o Parisa ma ka makhiki 1882 mai a hiki i ka 1892, me ka nui o na heluna kanaka o ke kulanakauhale i kela a me keia wa, ka nui o na make a me ka nui o ka make ma ka 100,000 kanaka, penei:

            I ka 1832, he 785,862 ka nui o ka heluna kanaka ma Parisa; he 18,402 i make i ke korela; ua like me 2,845 make oloko o ka 100,000 kanaka.

            I ka 1854, he 1,174,846 ka nui o ka heluna kanaka; he 19,615 i make i ke korela; ua like me 1,861 make oloko o ka 100,000 kanaka.

            I ka 1865, he 1,825,274 ka nui o ka heluna kanaka; he 6,847 i make; ua like me 354 make oloko o ka 100,000 kanaka.

            I ka 1866, he 1,825,274 ka nui o ka heluna kanaka; he 5,218 i make; ua like me 289 make oloko o ka 100,000 kanaka.

            I ka 1878, he 1,851,792 ka nui o ka heluna kanaka; he 855 i make; ua like me 44 make oloko o ka 100,000 kanaka.

            I ka 1884, he 2,260,945 ka nui o ka heluna kanaka; he 986 i make; ua like me 44 make oloko o ka 100,000 kanaka.

            I ka 1892, he 2,447,967 ka nui o ka heluna kanaka; he 977 i make; ua like me 89 make o ka 100,000 kanaka.

 

Hala ia Kamaaina o Honolulu

            Ua kii ia mai a kailiia aku la ke aho hope loa o Mr. Thomas Sorrenson i ka hora 5 a me ka hapaha o ka wanaao Poaono i hala, mahpoe o ka hakoko ana me ka mai piva malaria, mai ka hale noho aku o ka ohana ma Nuuanu, i ke 68 a keu o na makahiki o kona ola ana ma keia honua, a haalele iho la i kona kokoolua o keia ola ana he wahine a me na keiki eha, ola he keikikane a me ekolu mau kaikamahine.  O kona one hanau o Denemaka, a o kana hana maamaalea ola ke kapili moku.  Ua haalele oia i ke ona oiwi a holo ae ma Amerika Huipuia; hookaulua malaila he mau makahiki paha ekolu a niau loa mai la i Hawaii nei.  Hiki maanei i ka 1856 a noho mai ia wa mai a hiki i ke kuu ana mai o ka hanu ola i ke kino.  O ka mea nona keia kanaenae, oia ke poo o ka Hui o Sorrenson a me Lyle, na kamana moku a me na mea nana e paa nei i ka hoolimalima o ke Alahuki Moku o ke Aupuni.

            Ma ka noho ana, he hoopono a mahalo ia e na mea a pau i launa lawelawe hana me ia, a ke huli ae kakou i hope e hoomanao i kona hiki malihini ana mai a hoea mai i keia wa, alaila e ike iho kakou, ua kupa a kamaaina maoli oia la Honolulu nei i aneane loa e kaau na mahiki o ka noho aloha pu ana.

            Ma ke ahiahi Sabati ae, ua manele ia aku kona kino make no ka ilina, i ukaliia e na hoaloha a me na makamaka.

 

Kueia no ka Pake hoomano mai no nae.

            Ua ku ae ma Victoria, Beritania Columebia, ma ka la 3 o Sepatemaba, ka mokuahi ka "Emeperese o Kina" mai Asia mai.  Ua ike aku oia ma ka lua o kona la mai Iokehama mai i ka mokuahi "City of Peking," a ma kahi he 80 mau mile ka mamao mai kona alaholo moana aku.  Ua hoike mai kona mau hiohiona me he mea la ua paluku la mai e na ale ahiu o ka ino hope iho nei a ua maholehole, aka no ke kau ole mai i kekahi hoailona, nolaila manao iho la ka Emeperese aole oia i makemake i mau kokua, aole ia i kamailio aku.

            Ua lawe mai keia mokuahi Beritania mawaena o kona mau ohua, he 207 mau pake i hoohui malalo o ka Puali Keaka a na hoahanau Yong, ka poe e makemake ana e ae ia mai e komo i Amerika Huipuia no ka hana malama hana keaka e hoike ia ma Atlanta, Gerogia, i ka wa e malama ia ai ka hoikeike o na mokuaina kanu pulupulu.  Ua manaoia, he palulu wale no keia hoohui ana ma ke ano hana keaka e aie ae i ke kanawai kue pake, a ma ia mea e pale ae ai i ke kau kanawai kue limahana hana aelike kakau palapala e komo mai ai iloko o na mokuaina hui.

 

KA LA E ALU LIKE MAI AI.

(Mai Kahoahana Mai.)

            Ua maa mau i na Kula Sabati ma Amerika e hookoho i kekahi la hookahi he la e alu mai.  Ua kono ia a koikoiia na lala a pau loa o ke Kula Sabati, na pokii, na opio, na makua, na elemakule, ka poe pili a pau loa, e akoakoa nui ai e like me ka huina pau o ke Kula Sabati holookoa.  Ua hoomakaukauia na hana kupono a ua paipaiia na mea a pau e pili paa ai no ka wa mahope i ke Kula Sabati a lawelawe pu i mea e holo pono ai ka hana a ka Haku.  E pono no i na Kula Sabati Hawaii ke hana pela.  Nolaila ua konoia na kahu Kula Sabati a pau loa e kukakuka pu me ko lakou mau kumu Kula, a koho i ka Sabati elua o Okatoba no keia hana ano hou.  E huli i na mea a pau loa ma kela a me keia kihapai, hiki ia lakou ke lawelawe pu i keia hana, a hookomo ia lakou i keia halawai "E alu ka pule ia Hakalau."  Mai ae aku i ke kaawale ana o hookahi mea.  E paipai, e koikoi, e huli, e kii, a loaa no keia wa hookahi na mea a pau loa hiki ia lakou ke lawelawe pu i keia hana.

 

            E ku mai ana ma Honolulu nei mai Honokaona a me Iokohama mai ma ka la 6 o Okatoba aenei, ka mokuahi China, a e holo koke aku ana no oia no Kapalakiko ia la.  Mai keia malama ae a hiki i Feberuari o ka 1896, e ku mau mai a na hookahi mokuahi o keia hui i kela a me keia malama mai Kina a me Iapana mai.

 

            Nui na hoakaka a ka nupepa "Ke Aloha Aina" i keia mau la no na mea e pili ana i ke Akua, a pela wale aku.  Aka, o ka mea kupanaha, ke mau nei no ke ku ana o ka lunahooponopono o ua pepa nei ma ke ano aole e ike ia Peresidena Dole oia kona alii.  No ka mea ke olelo nei ka buke nui, "Aole e alii kekahi ke ole e hoalii ia mai e ke Akua."  Pehea la keia, aole anei i pili pono ka la i Papaenaena i ke Aloha Aina?