Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 41, 12 October 1895 — Page 3

Page PDF (1.95 MB)

This text was transcribed by:  Lorna Lam Yuen
This work is dedicated to:  Rafaele Mauga Taufa'asau, loving grandfather

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA HUI ALAHAO ME AINA O OAHU

 

MANAWA HOLO.

 

Mai a Mahope aku o Iulai 5, 1895.

 

                                                                 A. M.       A. M.         P. M.        P. M.

               Haalele ia Honolulu.......... 6:@0        9:15           1:45          5:10

               Haalele ia Manana............. 7:@@      9:@6         2:2@        5:53

               Haalele Wili o Ewa............. 8:10          10:1@       2:@@      6:1@

               Hiki i Waianae...................... -------        10:@@      -------        6:19

 

                                                                 A. M.       A. M.         P. M.        P. M.

               Haalele ia Waianae............ 6:11          -------         1:12          -------

               Haalele ia Wili o Ewa........ 7:19          9:10           2:07          3:@1

               Haalele ia Manana............. 7:50          9:@8         2:@5        4:22

               Hiki i Honolulu.................... 8:23          10:@@      3:11          4:@@

                  Ma na po Poaono a me Sabati e hiki ana ko ka Wili o Ewa mai kaa i Honolulu ma ka @:55 aole ma ka 4:55 P.M.

                  E lawe ana na kaa ahi hali okana i na kaa ohua o ka pepa ekahi.

                        G. P. DENISON,

                                       Luna.                                                   @ C. SMITH,

                                                                                       Luna Kuai Palapala Holo.

 

 


Halawa Mokupuni.

      E halawai ana ka Ahahui Euanelio Mokupuni o Oahu nei, ke hiki aku i ka Poalua la 22 o Okatoba nei, ma Waialua, Oahu.  Nolaila, ke kauoha ia nei na lala a pau o ia a@a, e hele ae ma ka manawa a ma kahi i hoikeia maluna.

 

 


NU HOU HAWAII

      Mawaena o na pake he 518 a ka mokuahi China i lawe mai nei a e hoomalu ia mai la ma Kahakaaulana, he 339 he mau pake limahana.

 


      Ua hoouna aku ka oihana leta o Honolulu maluna o ka mokuahi China i ka po Poakahi nei, he 2111 mau leta a me 857 mau nupepa, no Kapalakiki a me na wahi o aku.

 


      I keia auina la Poaono e niau aku ai ka mokuahi Kinau no kona mau awa maa mau o Maui a me Hawaii a hiki loa i ke kulanakauhale ua kaulana o Hilo Hanakahi.

 


      O ka Maripora ka mokuahi kuwaho halihali leta e ku mai ana ma Honolulu i ka la 17 o Okatoba nei, mai na Pa@alaau mai o ka hema a e kikihi loa aku ana no i ka paukiki i ke ka i ka holo e ake o ka hiki i Kapalakiko.

 


      I ka wehe ana o ke Kula Hanai Kaikamahine o Kawaiahao i ka Poakahi iho nei, ua hoi mai na kaikamahine he kanaono ka nui, he umikumamalua o ia heluna mai na mokupuni mai mawaho aku o Oahu nei.

 


      I ka hoi ana aku nei o Lunakauawai W. R. Kelley o Omaha, Nebraska, mai kana huakai pokole ia Hawaii nei no elima wale no la, ua keha aku oia ia Hawaii nei imua o ka lehulehu, he aina o Hawaii nei e kahe ana ka waiu a me ka meli.

 


      Ua hoohanohano ae o Peresidena Dole a me Lunakawai Kiekie Judd i ka wehe ana o ke Kula Hoomaamaa o Punahou ma ke poo o alanui Rikeke, ma o ko laua hiki kino ana ae i ka wa i hoomaka ai ke kula i kakahiaka Poakahi aku nei i hala.

 


      Ua lohe mai makou, o kekahi poe kakani o ka lehelehe he karistiano a manaolo ma ko lakou keha iho, ua pau aku i ka puni i ka Lukela wanana i ka la Sabati aku nei, a ua kukulu kuahu nui iho la.  O ka poe o Palama ka oi loa o ka poe i puni.  Malia no ke kokoke no paha i Kalaepohaku, ka punana o na olalau.

 


      Ua lawe ia imua o ka Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Ekahi i kekahi ia aku nei i hala, ma ke ano he hoike e ike mai ai ka aha i ka hanakuli o na mea hana keaka a na pake, ma o ka hihia la e hoepiiia nei e papa i ke kukulu ana i hale keaka pake heu ma kahi kokeke i ka hale keaka e ku nei.

 


      Eia ke hoolaha ia mai nei he kanalima ($50.00) Makana i ka mea nana ke kii e hoolala ai no ke Sila Nui o ka Repubalika o Hawaii ke ae ia ua kii la e ka Ahaolelo e noho mai ana.  E hoomaopopo pu ia o kela huakumu kahiko a kamaaina i na mea a pau i hiki ke kamailio, o "Ua mau ke ea o ka Aina i ka pono," e hoopaa ia no ia maloko o ua kii la me ka haule ole.

 


      Mamuli o ko ke Aupuni o Geremania hooholo ana e kipaku i na poe hoalaala kipi [socialisi] a pau o waho mai e noho ana maluna o Geremania mai ka aina aku, ua olelo ae kekahi nupepa o la aupuni o ka hoomaka ana ia o ka mana alakai koa e nee mai imua.  Aohe hoi he kipaku o kahi poe i ko lakou mau kipi, aka, ke kapa ia nei no he aupuni mana koa.

 


      Ua loha mai makou, eia ka uupe pa Ke Aloha Aina ke ailiili mai nei e lele loa ke aho, no ke kumu i kuluma i kona mau mua, eia hoi ka hune.  O ko makou ake, ka nui o na mea hoonaauao iloko o ka aina, a ke lana nei ko makou manao, e lilo keia lohe i mea oiaio ole e uahoa ole iho ai ka poe aie iaia i ka hookaa ana i kona aie kupono iho no kela hana hoonaauao i ai nanea ia me ka hoomanao ole.

 


      E ulaa aku ana o Kaulu i ka a@@a mai i na lepo moe keneturia o ke kahawai o Nuuanu mai kahi aku o ke awawa e hiki ai ke komo oia me kona mau kipapalale a hiki i ka uapo a Haaliliamanu, pau kahi hiki laia.  O na lepo o ialo mai o ka papaku o keia wahi e eli ia aku ana, e kaia ae ana a hoopihi aku i na wahi waiho wale aohe i lilo i aina maloo.  Aka, ke hoo@iole mai nei kahi poe, he lepo maikai anei kela o lalo mai o kahawai.

 


      Iluna iho nei o Kaimiloa na waiwai kalepa a ka mokuahi China i halihali mai ai mai na awa mai o Asia, Kahi i hookaawale ia ai me ka hoohuikau ole mai me ko ka aina nei a wahi e ae paha.  A i kulike ai me ka manao o ka Papa Ola, ua hoohala ia he olua a ekolu mau la o ke puhi ia ana i ka mea hoomaemae e lele hou ole mai ai ka ma'i, ina ua pili kekahi anoano ma'i ma na wahi e loaa aku ai i ka laau hoomaemae a ka Papa e phui aku ai.

 


      Ua hoea ae ma Waiohiuu, Kau, Hawaii, he malihini kipa mai ka home ae o Mrs. Noa Kauhane he kaikamahine puipui ohana, ma ka ia 28 o Sepatemaba, a aia ka makuahine a me ke kaikamahine ke ola maikai la ma na lono hope loa.  Hii moopuna no o Rev. J. Kauhane, a o ka oi aku hoi o Mr. J. L. Kaulukou, no ka mea, eia no oia malalo o ka hapalua o kona mau la mamua o ke awakea hii oia i ka moopuna, ka hua hoi a koua io ponoi.

 


      E lulu hou ana ko Kawaiahao mau hoahanau a me na hoaloha o pono, no ka hoopau ana i na hemahema i koe o ko lakou luakini i hana hou ia iho nei a maikai, ma ka wa anaina pule o ke Sabati, Okatoba 20.  A ke kono ia nei na makamaka a me na hoaloha o ka pono a pau, e alu like mai i ka pilikia o keia luakini makua o ka pono ma Hawaii nei.  Aole mohai uuku e hookae ia, ke hoouna mai i ke kahu o ka ekalesia.

 


      I ka huki ia ana o ka mokupea Matilda iluna o ke Alahuki Moku i ka Poakolu nei no ka manaoia e hana hou i kona mau wahi hemahema.  Eia nae, iaia e huki ia ana e ke alahuki moku e kau iluna, aia-hoi ua paapaaina ae la kekahi mau mea paahana o ke alahuki moku a ua awiwi hou ia ka hookuu ana i ka moku iloko o ke kai.  Ua lawe ia e hoopili ma ka uapo a paa na mea hana, alaila huki hou.  Ma ka Poaha mai, ua nanai poo puu aku la ua moku la iluna.

 


      Ma ke ahiahi o ka la 4 o Okatoba nei, ua malama ae ko Maui mau makaainana i halawai akea maloko o ka hale hookolokolo ma Wailuku no ka noonoo a kakoo ana paha i ka olelo hooholo a ko Maui Papa Ola i hooholo ai no ka mea e pili ana i ka hoemi iho i na la hoomalu o na ohua e halihali ia aku ana mai Oahu aku nei.  Nolaila, ua kaana a aponoia, e hoomalu ia na ohua e holo aku ana i Maui mai Oahu aku nei i elima la ma Maui, mawaho ae o na ia hoomalu ma Honolulu nei.

 


      Ma kekahi kamakamailio ana o Mekia Wodehouse, ke Komisina Beritania mua ma Hawaii nei, mahope o kona hoi ana aku nei no ka home, ua hoopuka aku oia i keia mau olelo e pili ana ia Hawaii nei: "O na kanaka Hawaii maoli a me ua haole Beritania kamaaina, he makemake lakou i aupuni alii, aka o ke Aupuni a me ka poe e kakoo nei, he makemake lakou e hoohui me Amerika, oiai nae o Amerika Huipala i ko'u manao, aohe ake mai e hoohui aku i ka paeaina."  O keia mau olelo a kekahi kupa Beritania koikoi, he makemake na kamaaina Beritania ma Hawaii e hoi hou ke aupuni i aupuni alii aole ma ka hooohui me Amerika Huipuia, e like auanei ia me ka huaai kaukemio a na poe lunahoeponopono nupepa Amerina e hanu hele nei e ake o ka loaa.  Aole no e kala ke Komisina i pau i hookakua ai ia manao, a aole no he mea e ae i kona umauma o keia painuu wale no i ke ano auponi alii mamuli o kona maa i kona aina ponoi.  Aka ke pii nei ka naauao o ka honua, ke laulaha nui loa nei ke ano aupuni Repubalika, a ke kohokoho nei kekahi poe e hoea aku ana o Beritania ia hopena.  Ina aole o Enelani i makaukau no ka hoololi ana i ke ano o kona aupuai, aiaila eia ola ma ke alanui e hiki aku ai ia pahu hopu.

 

      Mamua o ka make ana o ke Kama'lii Wahine Poomaikalani, ua hana iho oia i hooilina no kona mau waiwai a pau e like me keia:  I ke Kula o Iolani, he $1,000; i ke Kula Hanai o Hilo, he $500; i ka luakini Bihopa, he $1,500; i ka Hale Hoo hanau Keiki Kapiolani, he $1,000; a o ke koena aku o kona mau waiwai a pau, ua hooili aku oia maluna o kona hanau mua alii ka Moiwahine Kanemake Kapiolani.  O ka nui o kona waiwai i koho ia, he $25,000.

 


      O ka hale noho maikai o ka ohana Dickson e ku nei ma alanui Beritania, ua lilo aenei i ka hoolimalima ia, a e wehe ia aku ana i hale hotele no ka poe wae wale no a me ona hale paina.  A oiai eia keia hale ke ku nei ma ke kahua maikai, a eia no hoi iloko o ke kikowaena o ke kulanakauhale, nolal@ila ua manao ia e kaele ana no ia hotele i ka poe wae.  A mamuli no hoi kekahi o ke kaulana o ka mea nana i hoolimalima e nui ai na hoaloha e hoolaukanaka ai i ka noho ana.

 


      Ua hala aku ka mokukaua Amerika Bennington i ka auina la Poaono i hala, ke ana ona e manao ia aku nei malaila e hoohala ai no hookahi anahulu.  Mahope o ka pau ana o ia manawa, alaila e hoi mai ana oia i Honolulu nei, maanei e kali ai a hiki i kona wa e kauoha ia ai e hoi i ka home.  E hoomanao ia he mau malama loihi ka hekau ana mai o keia mokukaua ma ko ka Repubalika nei awa kumoku poo e kiai ai i na pomaikai o na Amerika ma Hawaii nei.

 


      E weheia ana ma na ahiahi ma keia mua aku, he mau papa e hoomaamaa ia ai kekahi mau ike hou i makemake ia e loaa maloko o ka Hale o ka Ahahui Opiopio Imipono Karistiano o na haole o keia kulana kauhale, oia na ike kakau leta pai, malama buke helu, kakau pokole, kaha kii a me na laia e ae o ka naauao, e like me ke ao heluhelu, kakaulima, Arimatika a me ka ike pili olelo.  E hoana oka ia ana na ahiahi o kela a me keia mea e ao ia aku ana o ia ano.

 


      Ua hookuu ia ka i'a o ke kai e ai na kanaka Hawaii, aka aole nae o na i'a o loko nei o ke awa a me ke kahawai o Nuuanu, oiai ua papa loa ia ka lawaia ana i na i'a maloko nei o ke awa.  O na i'a e ae ia ana e ai na Hawaii, oia na i'a o ke kai lipolipo mawaho aku hoi o na kuaau o Honolulu nei, a me na i'a maka a maloo a pau e lawe ia mai ana mai na kuaaina mai o Oahu a me ko na mokupuni e aku mawaho aku o kakou nei.  Aka e hoonohoia ana i luna nana i'a ma ka makeke o Honolulu nei.  Aole e kuai ia na i'a ma kekahi wahi e ae, aia mai ka makeke wale aku no ma Kuloloia.

 


      Ma na ahiahi Poakolu a ma Poalima a ka Puali Puhiohe o ka Repubalika e hoaeae mai nei i ka lakou ipu leo mele lea ma ka pa o ka Hale Mana Hooko, ua hoomuimuia nui ia na hai o ke Kuea Uniona e na kaa lio ohana a me na poe hoolohe puhi ohe.  Aole hoi oia wale aka o ka poe paani tenesi o ka Hui Pakipika, o lakou pu kekahi poe i hoohauoli ia, no ka mea e paani ana lakou ma ko lakou kahua makai pono o ka pa kahi a ka Puali Puhiohe e hookaukaulele ana, me ka hoolaukanaka pu aku i ka lakou paani ana.

 


      Ke olelo nei o J. Nawahi ma kana hana e pili ana i na hana a ke Komite Malama Ola, he mau hana kalaiaina ia.  Ahea la pau ko J. Nawahi hoao ana e alakai lalau i kona lahui?  Me he mea la oia hookahi wale no paha mailoko mai o na kanaka Hawaii i kupono e kapaia he poe i loaa na noonoo maikai me na manao oia ano, a i ole aohe no oia i komo ma ia kulana, a i ole ke mauleule mai nei kahi nupepa ana, a oia ka mea e hoao mai nei i na kalai olelo kohu ole i mea e puni wale aku ai na kanaka i kana mau alakai lalau.  He pono i na kanaka Hawaii e ao kanaka mai, a e kapae loa ae i kana mau kalai olelo lapuwale haalelel ma kahi e.

 


      Ua lohe mai makou, ua maauaua hele ia ae ma na alanui o Honolulu nei ka pono panihakahaka ola o kekahi kanaka keha iaia iho a hoea loa ae ma ke alanui Papu a maluna ae o kekahi hale oihana.  O ua pono panihakahaka la uae, ua nui na wahi o ka moraki hele ia ana.  I ka ninaninau ia ana, ua waiho ia aku na apu hoopunipuni a nui me ka manao e pili ana ka manu @a ia apuhi, eia nae ua ike maoli ia mai la ke ano kolohe a lapuwale loa o ua kanaka keha nei iaia iho, a ua kipaku ia mai e hele oe peia, he hoopunipuni kau hana.  Aka o keia no nae ke kanaka a pai mai nei iaia iho ua loaa iaia na palapala mahalo mai ka poe mai i hala e aku i ka po.

 

 


Alanui Piinaio.

      Ua hooholo iho ke komite alanoi i hoounaia ai e hele e nana i ke alanui o Piinaio e holo la i kahi o Mr. John Ena i Waikiki-kai, e mana ia mai ke alanui nui aku o Waikiki, e hoakea ae ia alani a i kanaono kapuai.  A o ke alahaka e moe ia maluna aku o kahawai o Piinaio, o ke kapili papa hou ia ana iho nei no ia, ua hoomaikeike mai iakou e hahau ia i alahaka pohaku ma kahi o ke alahaka papa.

 


Ua Ae mai o J. Nawahi i Kona Hewa.

      Ma ka nupepa "Ke Aloha Aina" a J. Nawahi o Okatoba 8, 1895, ua ae maoli mai o J. Nawahi i kona kue i ke aupuni o Kalakaua, aka, ua hihipea wale ae kana mau olelo ia Koii ma, me na olelo hoinoino no iakou; he mau hana keonima@a ole hoi; oiai, ua hala kela poe ma kela aoao o ka honua, a aole hoi e hiki ia Koii ma ke pale no lakou iho; ke pai nei o J. Nawahi iaia iho mamuli o ka loaa ana aku o na palapala mahalo iaia mai ka Moi Kalakaua aku ma o Hon. Jno. M. Kapena la; ke hoike hou mai nei keia mau hana a J. Nawahi i kona ike ole i na rula keonimana, aohe he mea pono na J. Nawahi no e pai iho ia J. Nawahi.

      Mamuli o ko J. Nawahi hoole mai i ka ke Kuokoa i olelo ai, o J. Nawahi kekahi kino @ ao aku ia Liliuokalani e kukala i kumukanawai hou, nolaila ua like ia me kona ae mai ua hana no oia pela, alaila, o J. Nawahi kekahi o na kanaka Hawaii i ao aku ia Liliuokalani e hana i kekahi hana e kue ana i kona (Liliuokalani) pono; a i ka pono hoi o na kanaka Hawaii a pau loa iloko o keia aina, a ola ao a J. Nawahi oia ke kumu pilikia o ka Lahui Hawaii i keia la, a he oi loa aku no ka pono o ka lahui Hawaii, ina aole i hanau ia mai o J. Nawahi ma keia ao.

      Manaoio no makou, ina aole i ao lalau aku o J. Nawahi ma ia Liliuokalani, ina no ke mau nei ke aupuni alii ma Hawaiii nei i keia la, a ina he au holomua keia o ka lahui Hawaii; aka hoi, ua poino maoli ka lahui Hawaii ma o ka lawe hewa ana ia J. Nawahi ma i mau alakai hawawa launa ole.  Ke hoao hou nei no oia me ka manaolana e lilo hou oia i alakai, aka, he kuhihewa loa maoli ka lahui Hawaii ke ae aku pela; he noku wale iho no kana mau hana ike me ka hua ole.

            "O kou po ua moe ia

            O ko'u nei aole

            Ua lia au i ke aloha

            I ka nani o ia pua."

 


Ka Hopena Mainoino o na Ipo Elua.

      Ma na palapala i loaa mai ia makou mai Wailuku mai, i ikeia iho ai, ma ke kakahiaka nui o ke Sabati, Sepatemaba 29, ua loaa aku ke kino o D. Beniamina Kamaukoli o Kamaole, Kula, Maui, nona na makahiki he 60 paha, e lewalewa ana ke kino iloko o kekahi keena o ka hale.  A maloko aku o kekahi keena okoa o ka hale, e waiho ana ma ka papahele kekino make o Mileka, he wahine Hawaii nona na makahiki he 40 paha.  Ua upehupehu loa na papalina o ka wahine a ma kona puanai e kakau ana na hoailoo ka opa a umi ia ana paha.  Ua kahiko ia laua me ka lole, o ka wahine me ke keokeo paumaele ole, a o ke kane hoi me ka paa eleele a he hainaka ulaula e uhi ana ma kona poo.  Aia ke holo la na lono lehulehu o ko na ipo moolelo i hopohopo ia ai oia ke kumu i hiki mai ai ka hopena maewaewa maluna o keia mau kino uhane ola elua o ka lahui Hawaii.  Ua ae laua e mare ia ma ka la mamua iho, eia nae i ka hoea ana mai o ka la a ko laua mau puuwai i hooholo ai, ua kukahalake ae la laua mamuli o ka lohe ana o ka wahine ua hoolilo iho o Beniamina i kona mau waiwai a pau i kana mau kaikamahine.  Ua noke laua i ka hakaka a kaawale iloko o ka inaina, aka ma ia kakahiaka ae no, ua loaa aku la ko laua mau kino he mau kupapau.  Ua noho ke kiure koronero, a ua loaa ole ke kumu o ka make ana o ka wahine.

 


Ka Aumokukaua o na Cuba Kipi

      Ma na lono e laulaha la ma ke kuianakauhale o Nu Ioka mawaena o ka poe i kuleana ma na mea la o Cuba, ke olelo nei lakou eia ka poe kipi o Cuba ponoi iho ma ke alanui molaelae e loaa ai ona mokukaua mamua o ka la i o ka makahiki 1896 ae nei.  Ke hooia loa ia mai nei e ka poe e olelo nei ua maopopo ia lakou na mea a pau, e loaa ana ia Cuba ka pomaikai o ka ike ia ana aku he aupuni e Mekiko a me na Repunalika lehulehu e ae o Amerika Hema mamua o ka pau ana o ka malama mahope iho o ka la 23 o Sepatemaba, e hoomakaukau ia ana he mau kahua hoahu lanahu no ke aumoku o na Cuba a me na moku a pau e holo ana ma@alo o na palapala ae a ka repubalika o Cuba.  E lehulehu ana o na moku ma keia ano hope, e hoolawaia ana me na kanaka mai na ain@ mai a he nui no hoi na noi e waiho nei ma na kahua oihana o na Cuba no na kulana maluna o ke aumoku.  O ka miaiona a Kuhina Quesada i Mekiko, i hunakela ia mai ka ike ana aku o ka lehulehu, oia ka hoolala ana no ma mea e pili ana i keia hoolala hana.  Ua maopopo loa ua holopono na mea a pau i keia wa.  O ka lilo ana mai nei o ke awakumoku o Banes, ma ke kapakai akau, ola ka hooko ana i ke keehina mua o keia hooiaia hana.

      Aia ma ke awa o Antwerp ke kali la kekahi moku no ka holo aku i Cuba.  Ua hoolako hapa ia oia a aia maluna o kona opu he 2,700 mau pu raifela me na elau, 5000 Manser raifela, me na pahikaua elau a me na owili poka he 1000,000.  He pu nunui kupono wale no iakou a pau, e like no me na pu e hoohanaia nei e na Sepania.  Ua wae ia keia ano pu no ka mea, he makena waie na lako kaua mai na Sepania mai.  E hoonohoia ana maluna o na manuwa Cuba na kanaka akamai i hookauwa ia he mau makahiki iloko o na aumokukana lehulehu o Europa.

 


Huli ia na Hoohaunaele i na Misionari ma Kina.

      Ua hoohiki ae ma Wasinetoma i ka la 18 o Sepatemaba na lono e hoike ana, ua holomua ka huli ana a ke Komisina hui o na Amerika a me na Beritania i ka hooia ana i na hewa a me ke kau ana i na hoopai maluna o ka poe na lakou i hoohaunaele a pepehi i na Misionari ma Kucheng.  Ua loaa pu mai na palapala waeaolelo mai ke Kuhina Denby mai ma Peking a me ke Kanikela Nui Jernigan ma Sanahai, e olelo ana he ehiku mau pake i hoopaiia e ke komisina no ko lakou komo ana i mau alakai ma na hana hoohaunaele.  Aole i pau ka hana a ke komisina, aia no ke hoomau la.  Ua hoike pu mai o Kuhina Denby, eia ke nee nei no imua kana hana e hoolala nei i ke kukulu ana i komite kuokoa no ka huli ana i ka hana hoohaunaele ma ka misiona o Cheng Tu.

 


Ko Iapana lawe ana ae ia Foamosa.

      Ua hiki ae ka lono i ka nupepa Elele o Nu Ioka ma ka la 14 o Sepatemaba mai Ladana ae, e hoike ana:  Ua hoike mai na palapala oihana e pili ana ia Kina a me ka mokupuni o Foamosa no ko Kina kono maoli ana aku ia Iapana e lawe ae ia Foamosa, aohe oiaio.

      Ua uwalo aku ka Amabasadoa Li Hung Chang o Kina ia Couna Ito, o Foamosa aia iloko o ke kulana haunaele, a ua ao mai ia Iapana, e kali a hiki i ka wa e akakuu mai ai ka pioo mamua o ka haawi ana aku.

      "O Foamosa," wahi a Li Hung Chang, "ua like ia me ka miki poi ua komo mua i ka waha.  Aka mai pupuahulu e moni koke ae."

      "Aka ua pololei o Iapana," wahi a Couna Ito, "a ua makemake e moni koke no.  A e Ike auanei oe e hiki ana ia Iapana ke hoomaluhia ia Foamosa iloko o ke anahulu."

      Ua haawi aku o Kina, a i ka wa a na Iapana i hiki ae ai a hoomaka i na hana ino, e pepehi wale ana i na wahine a me na kamalii, ua ala mai la ua kanaka a pau e ku iluna a hoopalahalaha aku la ma na kukulu puulu liilii ana, lele aku la e pepehi maluna o na Iapana, alaila neenee aku la iwaena o ka aina.  Ina he oiaio ka Kina hana ino ma Foamosa, no keaha ko lakou hoole i ka hookipa mai i ka Iapana hookuu lanakila aku?

      Ua kukala ae ka nupepa Geremania Deutsche Warte o Berelina ma ka la 15 o Sepatemaba, e hoolilo ia aku aua ia Geremania ka mokupuni o Chusan mawaho aku o na kapakai hikina o Kina, a e hoonoho ia ana he panalaau no Geremania malaila.  Ua pakui hou mai ka pepa e loaa hou ana no he apana aina no Geremania ma kahi kokoke i Teintsin.

 


Ke Kaikamahine Amerika me ke Duke o Marlborough.

      Nu Ioka, Sept. 23.--Ua hoi mai nei o Chauncey M. Depew i keia la mai Newport mai, kahi ona i manaoia ai i holo aku nei oia ma ka misiona o ka hookuikahi e pohopoho ae ai i na kuee mawaena o Mrs. William K. Vanderbilt a me ka ohana o kama kane mua, no ke kokoke o ka manawa e mare ai o Miss Consuelo Vanderbilt i ke Duke o Marlborough.  Ua hauoli na helehelena o Mr. Depew, me he mea la ua holopono ka manao o kana huakai o ke hele ana aku nei.

      O ko Miss Vanderbilt mahele hapakolu e mahuahua maoli ana, he $10,000,000 ka huina e kamailio ia mai nei.  Mawaho ae o kela ahua dala nui he $10,000,000, e haawila ana o Miss Vanderbilt i $50,000 no ka makahiki, no ka mea oia ka puu dala mau e haaw@@a i na kaikamahine a pau a Vanderbilt ma ke ano he haawina pilikino.  Ua kipa aku o Mr. William K. Vanderbilt e ike ia Miss Consuelo kana kaikamahine ma Hale Mabela i ka la 22 o Sepatemaba, oiai ka makuahine ua hele i kahi e, a ua noho iho ka makuakane me ke kaikamahine no hookahi hora.

 


      I ka Poaono hope o Sepatemaba, ma Wailuku, Maui, ua hoao iho kekahi poe makai e hopu i kekahi keiki ona rama mawaho iho o ka halekuai rama o Iao.  Ia hopu ana, ua kupaka ino paha a hono e pakele mai na lima aku o ka mana hoomalu, ela nae ua puliki paa ia paha me ka hooponopono ole, a ua loaa i keia keiki na palapu kukonukonu nana i hoomailo mai i kona kino maloko o ka halemai a ua make ma Okatoba 3.

 


      O ka umikumamakahi keia o na la, aohe puka hou mai o ka mai luku weliweli he kolera.  Ua make loa, aohe e hoea hou mai, no ka mea ua paopao ikaika ia e ka Papa Ola a me ke Honolulu poe hoolohe a pau i ke ao ia aku.  Ua hoike aku kakou i ke ao holookoa, he lahui naauao, no ka mea, ua anai a kipaku kakou mai ke kakou mau kapakai aku i keia mai weliweli loa ia no ka nui o ka luku aua e like me ka mea i ike ia ma na aina e a kakou i heluhelu ai.  Aku ma Hawaii nei, ua hooki iho kakou i kona nee ana mai me ka hikiwawe loa a me hapa loa o na make.

 


      I ka Poalima o ka pule i hala, mamuli o ke omaimai o ka lunakanawai kokua mua o ka Aha Hoekolokolo Kiekie, ua kono ia o Mr. Samuel Kane e na lolo Kinney ma kekahi aoao a me Kahookano ma kekahi, e hoolohe i ka hihia i komo ai laua ma na aoao kaawale elua.  Ua ae oia e noho mai i kolu no na lunakanawai o ka Aha, a ua hoolohe ia na hoopaapaa o na aoao elua a hiki i ka pau ana.  O Mr. Kane ka Hawaii mua i konoia ma keia ano e hoowehi ai i ka Aha, aole o na loio kaikuaana ili keokeo, no ka mea, he kono pinepine ia kekahi poe o lakou i na wa e pilikia ai kekahi lala o ka Aha.

 


      I ka haulelau o ka 1893, loaa iho la ke keikikane a Mr. T. A. McFarland, he haole kalepa ano maka hanohano o Live Oak, Sutter Co. Cal. i ka mai kunu koi koi loa.  Mamuli o ka ikaika loa o ka eha ma ka umauma ua loohia i ka umii a me he mea la e loaa ana i ka wela ma ke akemama.  Ua hoohainu aku kona makuakane i na olopu nunui lehulehu o ka CHAMBERLAIN'S Laau Kunu, a pela i pau ai o ola loa ke kunu.  Ke olelo nei o Mr. McFarland i na wa a pau e loaa ai kana mau keiki i ka nae e haawi ana oia i ka Chamberlain's Cough Remedy (Laau Kunu Ola), a he ola io maoli no.  Ke manao paa nei oia he laau kunu oi loa keia ma ka makeke.  E loaa no ma na Halekuai Laau Lapaau a pau, a o Benson, Smith & Co ., na Agena ma ko Hawaii Paeaina.          tf

 


      E heluhelu i keia malalo iho i lawe ia mailoko mai o ka palapala a Chas. M. Gutfield o Reedley, Fresne Co. Cal.

      "Me ka hauoli au e hoike aku nei ma ko'u inu ana no hookahi la i ka CHAMBERLAIN'S Laau Kunu, ua hoola i ke kunu koikoi i loaa ia'u.  Ua nalulu ino loa ia ko'u poo a hiki ole ke moe i ka po.  Ke hoikeike aku nei au i keia laau laapau ola.  O ke anu i kokoke loa e komo iloko o ke poo a mahope hoohele aku i ka puu a me na ake.  Ma o ka inu ana la i keia laau i ka wa koke e loaa ai i ke anu, e hoola koke ia ia ka wa pokole a keakea ia ke komo loa ana aku iloko o na ake.  E loaa keia laau ma na Halekuai Laau Lapaau a pau, a o Benson, Smith & Co. na Agena ma ko Hawaii Paeaina.          tf

 


Ka Laau Lapaau Oi Loa o ke Ola no ke Korela.

      Ke lawelalawe koke a pololei ia hikiwawe loa ke ola.  Ua ike piha ia keia i ka wa i laha ai ke Kolera ma Nu Ioka i ka 1866.  E hoi koke ma ka moe i ka wa koke e hoomaka iho ai na hoailona, moe peia me ka malie a inu i ka Chamberlain's Colic Cholera and Diarrhoea Remedy ma k palua puna i ka manawa hookahi a hiki i ka pau ana o ka eha, alaila i hookahi inu ana aku mahope o kela a me keia naha ana i oi ae ka naha i ka mea maa mau.  E hoouna koke i ke kauka, aka me ka inu no i ka laau e like me keia kuhikuhi ae ia a hoea mai ke kauka.  E malama mau ia keia laau ma ka hale me ka makaukau no ka hoohainu.  E inu koke i ka laau iloko o elima minute mahope iho o ka hookau ana iho o na hoailona.  O ka Chamberlain's Colic, Cholera and Diarrhoea Remedy, oia ka laau oi loa o ke ola i ike ia, aole wale no na ano lahilahi o ka opu eha, aka no na ano Kolera Asia awahua a pau.  E kuai ia ma ka Halekuai Laau Lapaau o

BENSON, SMITH & Co.

2466-1m                    Honolulu.

 


Hoolaha Hou.

 

I LOKO O KA AHA HOOKOLOKOLO KAApuni Apana Ekahi o ko Hawaii P@@@inoMa ka hana o ka waiwai o ke Lii POOMAIKALANI (w), Honolulu, Oahu, i make.

      No ka mea ua waiho@@ mai ma ka ia 4 o Okatoba 1@@@, imua o keia aha, he Palapala e @@@@ ia ana oia no ka Palapala Ka@@@@ a Hooilima Hope Loa o ua Poomaikalani ia, i make aku ia me ka palapala hoopii e momoi @@@ e @@@@@ ia ua palapala kauoha la a e hoop@kaia aku @@ palapala hookohu iunahooko ia Kapiolani ka Moiwahine Kanemake i waiho@a mai e ia.

      No@ika ua kauokaia o ka POALIMA, ka ia @@ o NOVEMABA 1896 @o@@ 10 kakahiaka e ia l@, ma ka rumi hookolokolo e ia aka, ma @@@@@@p@@ oia kahi a me ka manawa e noho ai ka a@@ @ noonoe i ua noi ia a @@ no hoi kahi e hale mai ai o na poe a pau i kuleana e hoike mai @o ka aha la e hooiaio oie ia ai ua palapala ka@@@@ hope loa la a me ka hoopaka ana i ka palapala hookolu @unahoo@@.

      Na ka Aha:

                                                                                    HENRY SMITH

                                                                                         Kakauolelo

2567-3

 

 

I LOKO O KA AHA HOOKOLOKOLO KAAPUni Apana Ekahi o ko Hawaii P@@@ina.  @@ ka hana o ka waiwai o ONO LUKO i maka.

      Ma ka heluhelu a me ka waiho a@@ m@@ e @@ palapala noi a healoha luko, ka lunahooke kamoha wahine o ka waiwai o Ono luko i m@@@, e noi ana e hoopukia ona kauo@@ e kuai i k@@@hi aina o ka uaea i make oia ka aina ma Ka@@, Honolulu, Oahu, a e hoike ana i kekahi @@@ kumu e kuai ia ai oia: sole i lawa na waiwai lewa o ka mea make no ka uku ana i na aie.

      Nolaila ke kauohaia nei na hooilina e ka @@@ i make, a me ka poe a pau i kuleana i na waiwai la, e hele mai imua o keia aha ma @@ PUALIMA, la 5 o Novemaba, A.D. 1896, @@@@ @ a @ ma ke K@@ua Hookolokolo o keia aha ma M@@@lulu, a maiaiia a ma ia wahi e hele mai ai ka poe a pau o hoike ina he kumu ka iakou e @o ole ia ai ua noi ia e kuai i ua aina la.

      Hanaia ma Honolulu, Okatoba 5, 18@@.

            Na ka Aha:

                                                                                    GEO. LUCAS,

                                                                                      Kakauolelo

2@67-3

 

 

      Aha Hookolokolo Kaapuai Apana Elua e ko Hawaii Pae Aina.  ma ka hooponopono waiwai.  ma ka hana o ka waiwai o John Kalama k., o Makawao, Maui, i make @@@@@ ole.

      No ka mea, ua waihola mai imua o keia @@@ ma ka la 27 o Sepatemaba, A. D. 18@@ kekahi palapala e noi ana, e hooponoponoia ka waiwai o ka mea make, a e hoonoho ia o Mrs Sarah Kalama i Lunahooponopono Waiwai.

      Noi@@@a, ke kanonoaia nei, o ka Poakolu ka la 6 o Novemaba, A. D. 1896, @ora 10 kakahiaka o ia la, ma ke keena hookolokolo o na aha ia ma Wailuku, Maui, oia kahi a me ka manawa i kohola no ka hoolohe ana i ua @oi la, a ma ia manawa a ma ia wahi o hele mai ai na poe a pau i kuleana, a me ua mea kue paha i ka hoekohuia ana o ka Lunahooponopono.

      Kakauia ina Wailuku, Maui, i keia ia 27 o Sepatemaba, A. D. 1896.

            Na ka Aha:

                                                                                    G. ARMSTRONG,

                                                                  Kakauolelo Aha Kaapuni Apana @@

2@66-3

 

 

AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Eha o ko Hawaii Pae Aina.  ma ka hana o ke Kahu Malama Waiwai o Grace Black o Hilo, Hawaii.

      Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka paiapaia noi a me ka papa hoike heiu a Joseph Nawahi, ke kahu malama o ka waiwai o Grace Black o Hilo, Hawaii, e noi ana e aponoia na hoolilo he $569 mailoko mai o na dala he @@@ i @@@@ @@@a, a o noi ana e nana a aponoia kala mau mea, a e kauohala e mahele i ka waiwai a paa nei @ala i ka poe kuleana, a e hookau @aia a me kona mau hope mai ka noho malama ana

      Ke kauoha ia nei o ka Poalua, ia @ o Okatoba A.D. 1895, ho@a 10a.m.  Imua o la lunakanawai ma ke keena, ma ka hale hookolokolo ma Hilo Hawaii, ola kahi a me ka manawa i kohola no ka hoolohe ana i ua @oi la a me ka helu waiwai, a malila a ma ia wahi e hele mai ai ka poe a pau i kuleana e hoike mai ina he kumu ka lakou e ae ole ia ai ua hoi ia, a e hoike mai i ka poe i kuleana i ua waiwai ia.

      Kakauia ma Hilo, Hawaii, Sept. 17, 1895.

            Na ka Aha:

                                                                                    DANIEL PORTEE,

                                                                                            Kakauolelo.

2565-3

 

 

A HA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Ekahi o ko Hawaii Pae Aina.  ma ka hana o ka waiwai o Kaaialo k. o Honolulu i make.

      Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka paiapaia noi a me ka papa hoike helu a Kamakee W. Luna hooponopono o ka paiapala kauoha a Kaaialo k. o Honolulu, i make, e noi ana e aponoia na hoolilo he $107 mailoko mai o na dala he $107 i loaa iaia, a e noi ana e nana a aponoia keia mau mea, a e kauohala e mahele i ka waiwai e pua nei laia i ka poe i kuleana, a e hookuu iaia a me kona mau hope mai ka noho malama ana.

      Ke kauohala nei, o ka Poakahi ia 28 o Okatoba, A. D. 1895, hora 10 a.m ma ke keena ma ka naie hookolokolo ma Honolulu, ola kahi a me ka manawa i kohola no ka hoolohe ana i ua nei ia a me ka helu waiwai, a maiaiia a ma ia wa o hele mai ai ka poe a pau i kuleana e hoike @uai ina ne kumu ka iakou e a ole ia ai ua noi la, a e hoike mai i ka poe i kuleana i ua waiwai la.

      Kakau. a ma Honolulu, Sepatemaba 25, 1@@@.

            Na ka Aha:

                                                                                    J. A. THOMPSON,

      2565-3                                                                               Kakauolelo.

 

 

 


Olelo Hoolaha

 

O KA poe a pau e loaa aku ana ma ka aina Hanai Holoholona o Hualaiai, Kona akau Hawaii, me ka paiapala ae ole mai a Mrs. Greenwell a i ole ia mai a Sydney Smith mai, e hoopiia no ma ke kanawai.

                                                                                    E C, GREENWELL,

Sept. 30, 1895                                                                                                             2@6@-3

 

 

 


Hoolaha Hoohui.

 

UA hoohui ae nei o Manuel Machado, John Vieira a me Robert Reiley Babtiste o Hilo iloku o ka Hui, no ka lawelewe ana i ka hana hana a me Piepiele Wai momona a me na wai e ae ma @@o maialo o ka inoa hui Pacific Soda Works.

                                                                                    F. M. WAKEFIELD,

                                                                             Loio no ka Pacific Soda Works.

2566-2

 

 

 


HOOLAHA AKEA.

 

E IKE auanei na kanaka a pau ke nana mei i kela.  O maua o Mrs. M. Kaapu w. a me Solomon Eli k. ua keiki ponoi a Henry Landa@s o Waioli, Hanalei, Moku, uni o Kauai mamua.

      Ke hoolana aku nei maua ma ke akea, o ko maua mau waiwai paa a pau, o waiho la ma Waioli, Hanalei, Mokupuni o Kauai, a i hanaia ma ka Palpala hoolimalima a mau Paiapala hoolimalima e ae paha, e ko maua mau kaho malama waiwai i oi aku na makahiki hoolimalima manua o ko maua oo ana.

      Ke hoopau a ke hoole loa aku nei man ia keoua maaahiki a mau kueua makahiki hoolimalima i oi aku mamua o ko maua oo ana a no ke kumu ua @o maua ma ke kanawai.  O maua ka mana e hoolimalima i ko maua mau aina a pau loa a i ole ia, o ko maua hope i hooku@uia e maua, oia o Edward Kuapuni, o Hanalei, Mokupuni o Kauai.

                                                                                    MRS. MARAEA KAAPU w,

                                                                                    MR. SOLOMON ELI k,

                                                                                    Punaluu, Koolauloa, Oahu, Sept. 26, 1896.

2566-2

 

 

 


Hoolaha a ka Lunahoopono, pono waiwai.

 

UA hookohnia mai ka mea nona ka inoa maialo iho e ka Aha Kaapuni Apana Eha i Lunahooponopono no ka waiwai o J. K. Mokuola, i make o Honokaa, Hamakua, Hawaii, neialia ke hooiahaia aku nei ka lohe i na mea a pau ne mau klua ka lakou i ka waiwai o ka mea i make, e waiho koke mai me na hooiaie kupono maloko mai o na malama pono, a i ale ia e hoole mau loa ia aku no, a o na mea a pau i aie i ka mea i make, e hookaa koke mai i ka mea nona ka inoa malalo iho me ka hookauina ole.

                                                                                    CHARLES WILLIAMS,

                                                                     Lunahooponopono Waiwai o J. K. Mokuola i make

Honokaa, Hawaii, Sept. 14, 1896.

2565-4

 

 

 


Ed A. Williams                                                                                                         C. E. Williams

 

C. E. WILLIAMS & SON.

 

Hookahi Wale no o Laua Halekuai.

 

Aole lana i pili iki me kekahi Hale Hoolako hale a me Hale Hana Pahu Kupapeu e ae, aia ma ka Hale Helu 611 Alanui Moi, mauka mai o ka Pa Kuai Papa o Lui me Kuke.

 

 

Hana Pahu a me laloa Kupapau,

 

      Na pahu kupapau mai ka $3.00 a pii aku iluna.

      Kaa kupapau pakahi ho oi o ka maikai ma ke Kaona iho, he $8.00.

      Kaa kupapau palu ho oi ka maikai ma ke Kaona iho, he $5.00                                  @@@@