Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 42, 19 October 1895 — NU HOU HAWAII [ARTICLE]

NU HOU HAWAII

E hoomaka ana ka holo manawa 0 na kaaahi o ka llui Alahao oOahu e like me mam'ua, ma keia Poakahi iho Okatoba 21. ke kumukuai o ke kopaa ma ka makeke o Amerika ma na lono hope loa 1 haiiia mai eka mokupea, he •'M mau kencta o ka paona hookahi. Ma ka po Poalua ilionei, uanlnau ia ka maamaalea ike oihana koa o na kapena a me na Lutanela «na Komopani U. a me 11. o ka Puali Kial Lahui o HawaiL Ua lioonoaia na ohua oka Papa Ekahi e holo mal Honoluiu aku ai na mokupuni e aku, mahope o ke puhi kukaepele ia ana o ke kino ame na wahi opeope mamua oka holo ana. O ke kula ia aupuni o Kauluweia, 1 hookoeia ai mawaho oka huina o na kuia i ae ia e hoomaka uia ka la 7 o Oka(oba, ua ae ia ua kula nei e hoomaka ma ka ia 14 mai o keia malama no. Ua hoopii ia ae nei e na hui o 11. llackfeld &Co. a mo Mackfarlane ACo. ka hui Paciflc Trading Co., ka hui oua lapana ma ka Hale Bute maaka iho, alanui Papu, e hoopaa no ka aie kaa ole.

1 ka la 11 o Okatoba uei, maukao Pauoa, Honoiulu, ua lianau inai ka wahlne at\ W. Booth, ho kaikamnhine. O keia iho la ka moopuna mua i loaa a o hii aku ai o Mr. a me Mrs. Iloapili Baker. Ina ua pau loa ko kolcra aoho o liota hou mai ana mamua o keia la, alaila e pau ana na luina o na moku helo pili aina nei a pau i ka hookuu ia e lole iuka nei o ka aina e ike al mo ko lakou mau ohaua i keia la. t*a hoouoa in ka wehe ana iua haie iiana poi ma ka hapa o ke kulanakauhaie i papaia ai e ka Papa Ola ma na la mua o Sepatemaba } oiai ka mai kolera e iaha ana, oia kela hapa mai ke kahawai aku o Nuuanu a hiki i alanui Liiiha. Ua hoouna ae o Dr. Surmaon, Kauka t«eremania, he palapaia i ka Papa Ola, a maloko o ia palapala e hoike ana oia, oka mai i laha hope iho nei ma Honeiulu, aole ia he mal kolera oke ano o Asia. Ina e like.| ole na kauka, alaiia owai ka mea ] nana e hooholo? - Ua haiuiu mai ka mokuahi Mariposa i ka wauaao Poaha nei mai na Panalaau mai o ka hema, komo loa mai iioko uei oke awa a pili ika uapo. \ma ke awakea kukonukouu o ia la no, ua niau loa aku oia no keawa oKapalaklko, mekalawe aku i na eke le(a ā me na ohua mai keia awa aku. Ua kakau pai palapaia ponol ia , Iho nei eke kakauoleio J. N. K. Keola, ka mooielo o HaleAha»| olelo Lunamakaaiaana o ke kau kuikawa! hoopaneeia iho nei aua pau ika paa. Ua humu buke ia ihonei; e ka halepal o ke Kuokoa a mikloi. He buke nui okoa maluna aku o na ' aoao he 300, a ua waihoia aku 1 ka Innahoomalu o ke komit« o na buke helu o ka hale lunamakaainana. f O keli Kakau paiia &na, na ke kakau* oielo ponoi no oka haie a nana no k» mekini i kukupauia ai apau poaona mea a pau. Ei«u no ke k»kauoieio.

K hoaahu mak»iike ia aka ana na Komepani Paala O. ameH. o ka Puaii Kiai Lahui, no ka mea, eia ke hoolaka mal nei ka Puaka o ka Maheie Koa Ekahi ina koho no ka humuhumu ana i na iole koa no keia maa komopani. £ia ke puapuai mai nei he maa mea hoehewa ia Kapena Smith, iana nai oka moku eli awa oke aapuni, mai kekahi mau kanaka hana mai i noho pu malaio oka hana eli awa. Ata ika haiiia ana, aohe oiaio o kela mau mea i hooiahaia. A ika hoomaopopo aku, ua lili loa ia ke kapena e keia poe hana malaio ona. Ua hoomaemae a kapiii hou ia iho nei ka mokaahi Iwaiani a ua hele a ui, kohu moku hou loa la maka nana aka. Ua hookohaia aka nei o Kapena Bmythe i ellimoka kiekie nona, a e hooholoholo fa aka ana ina aole no na pali kuhoho o Hamakua ma Hawaii, alaila e hooliioia aku ana no ntt awa ma ka aoao makanl o Kauai. Ona eke leta a pau mai na wahi mai o Asia a me Hawaii aku nei e hali ia ana i Kapalakiko, e i&we ia ana iluna o mokupuni Angei ilokoo keawa e puhi kukaepele ia'i, alaila hoouna ia aku i ka hale ieta nui o Kapaiakiko. Ma ia apa ana, ehaia ana he mau hora mamua oka loaa ana aku o na leta i na makamaka a me na hoaiaha. Aka aole hewa o ka malama» oiai no ka lomaloma ka piiikia. Ke kaukolo aku nei na kamaaina lapana o kakou maanei eku mal ona mokukaua lapana, me ka manao e hoonoho mau ia i mokukaua maanei e kiai mai i ko na kamaaina lapana mau pono ma keia aina, a i mea hoi e hooliolio ai i ko lakou kuekue i ka wa e hoonele hou ia ai iakou i na leka oie mai ka aina makua inai mamuli oka hana eepa a na kapena mokuahi a mau agena mokuahi paha. Ua hookiekie ia ae na wahi luina o ka moku Ka Leo I keia manawa, a i kapena a i malama*moku, no ka ma.nawa maopopo ole o ka paa loihi iho me ka ole. Aole no ka huhu'ia 0 ke kapena moku mua e haikaika ia'i e ka poe puni wale i ka wanana a ke kanaka pupule, aka he hoomaha iho la no n oluolu ae, alaila hoi mai no e paaua. He hooliio kumukuai ole kela e kukala ia mai nei, a peia i akaka ai ka lilo pau ole. O na lilo oka malama ana i ka Haiemai Moiwahine no ka hapaha makahiki e pau ana r Sepatemaba 1 hala, he $6,339.39. Oka nui oka poe i hookuuia no ke ola, he 114, oia he 50 o iakou he mau Hawaii. O ka nui oka poe mal i komo mai ia hapaha he 128, he 62 o lakou he mau Hawaii. Ona make iloko oia hapaha, he 13, he 8 o lakou he mau Hawaii. O ka nui ona mai e noho nei, he 73, he 40 o lakou he mau Hawaii.

Ua hoihoi ia ko Keena Hana o ka Papa Ola i keia wa aia ma ke keena ma ke kihi hema oka Hale Mana Hookolokolo, oia hoi makai iho o ke keena ahaolelo kahiko o loko o Aliiolani Ilale ika wa apulu. Ao ka hale oihana kahiko ma ke kihi komoliana o Mililani Kuea, he hale hoahu ukana aku la ia no ka Papa Ola. No ka maa ole paha o kah' poe i ua keena hou nei, e ake no e kipa i kahi hale apulu kahiko, aka oke paniku ona ipuka ka mea e hoomanao aeai ua nee. Ua hoohui ia ma ka mare a Rev. H. H. Parker ika po Poaono aku nel i hala, Okatoba 12, o Mr. A. W. Carter, Hope Loio Kuhina oka Hepuhalika, me Miss Adith Hartwell, kaikamahine a Lunakanawai a me Mrs. Hartwell o keia kulana* kauhale, ma ka home o na makua o ka wahine mare maNuuanu. Oke ku aoao oka wahine mare, o Miss Madeline Hartwell, a o ko ke kane, o Mr. A. M. Bronw, ka Ilamuku e ke Aupuni. He mare keia o ka ohana wale no a me na hoaloha pili kokoke loa kai ike. Ua hiki mai i Honolulu nei kekahi haole maiihini opiopio o F. H. Mendenhaii ka inoa a u& noho ma ka hotele Hawaii ma ka pono panapanau waha aku ame ka hookaiaii aahu lole hoaulii hookohukohu kei* ki na ke kanaka waiwai. Eia nae, ia noho ana iho, ua komo nni mai la o apn mau, ua neo mai ka pake* ke, aoka hanahope, okaaieakn ia hai, ano ke kaa ole, hana apuka maoll ma ka hoopuka ana i kekahi hiia daia he $20 e kikoo i ka baneko oC. S9preckeis &Co. I ke kikooia ana aku, ua hoole mai ka haneko, aohe helu oia haole me iakou. Nolaila, ua hoka iho la ka mea nana i kikoo, oiai ua haawi oia he $20 Hawaii no ia kikoo eiala hanako. Ua | hoopii koke ia keia haole, huliia a ioaa aku i kekahi wahi hale makai o Kaholoakeahole. Ua hopula ake paanei.

I Aka Poalaa aeoei e hoio aka ai ka mokakaaa Amerika Oiympia 00 lapana a me Kina. I ke ahiahi nei i haaiele mai &i |ka mokuahi Lehoa no ka holo i Lanai me kekahi poe holo lealea hoomaha no elua la a hoohiki hoa i Hooolala oei ! ke ahiahi o ka la apopo. Ma ke koho halota o na alilkoa no ke koho aoa i Lataoela Koiooela a me eloa maa Mekia o ka Mahele Ekahi o ka Puali Hiai Hawaii, i malama ia ma ka po Poakoia fho nei, oa koho lokahi ia o Col. J. H. Fisher, e paoi iaia iho; o Mekia J. McC*leod t e pani iaia iho; a o Lataneia J. W. Jones, oia ka elua o na Mekia. Ua kau aku maiana o ka mokaahi Maripo«a o ka Poaha iho nei a holo aku la no Amerika ke Kanikela Amerika Mills me ka lohe maa oie ia. He nai na lono e pahola nei, oa lawe heie ia iho nei he palapala hoopii na ko Honolulu nei i ka Kepahaiika o Hawaii e noi aku ia AmeAka Huipuia e kahea mai 1 kona Kanikela e hoihoi aku. Aole akaka ka oiaio. Ma'ka huakai mai nei a ka mokuahi Mariposa mai na Panaiaaa mai oka Bema, mamua o ka hiki aoa mai I Honolulu nei, ua make iho la kekahi ohua no K&ane ponoi no e hoio ana i Amerika e haiolelo imi daia ai o Mekla Henry C. ])ane ka inoa ma ka la 15 o Okatoba a ua kana ia ma ka moana. Ua holo pu mai no ia me kana wahine, aka no keia pilikia iwaena moana, ua noho iho nei ianei e kaii ai i ka mokuahi Aiameda a hiki mai, hoi hou i Kikane. Hoi hookahi ike kai ia. Eia ka Papa Ola ke hanai ai nei a hoomoe nei ika hale ma Kakaako ia kanaono kumamaiua paha mau Hawaii no lakou na wahi lako i iawe la ai eka Papa iloko iho nei oka wa mai koleia no ka pomaikai o ke ola o ka iehuiehu, a kaohiia ka laha ana aku o kela mai ino luku he kolera, ka weii i ikeia ma ke ao nei a ma Hawaii nei wale no i ikeia ai kona puhili ana. Ua nonoi ae nei o Maria Eua kekahi hoi o na kaikamahine a ki a Wiiliam C. Lane i ka Aha Kaapuni e kukalaia o William C. Laae, he uhauha. Ua hoakakaia ma ka palapala hoopii, he pipili ika inu ana i na wai ikaika, a i ka wa e ooa ai ua uhaai ia ke 'lala ma ke ano e hoiiihune iho al I fca waiwai, oia keia mau aina maikai ma Makao, Kooiauloa, Oahu nei. No ka mea, eia ke aneane nei e paa ka aelike e kuai ai a lilo ka aina ia Senatoa Hocking o Maul, a ua hopohopo ia o uhaai ia ke eiala e ioaa mai ana. Aia ma ka la 31 o Okatoba nei e hoolohe ia ai keia hoopil.

O kela mokukaua Beritauia nona ka inoa Hycinth i kamaaina iko Honoluiu nei, ua komo ae oia ma ke awa o San Diego, Kaleponi, ma ke kakahiaka okala 26 o Sepatemaba e hoopiha ai i wai nona. E holo ana oia ma ke alahele e hiki aku ai i Kalio, Peru a malaila e halawai ai me kekahi mokukaua I>eritania. He ekolu ae nei makahiki oka holoholo ana o keia Hycinth ma ka moana Pakipika Akau. A malia paha, o hoi loa aku oia ika home mahope o ka haalele ana aku ia Kalio, aka aia no na mokukaua a pau malaio o ka hoolohe i na kauoha ina e kuhikuhi ia mai e ke aupuni. Ua awaiaulu ia raa ka mare ike kakahiaka Poalua aku nei Okatoba 15, e Bev. Makua Leonor maloko o ka haiepule Katolika Homa o Honolulu nei, o Christopher J. Holt me* Miss Emma Weed. Mahope o ka pau ana oka mare, ua haawi 9e o Miss Lucy Peabody he pama kakahiaka ma kona home ma Makaho i ka paa mare, na ohana a me na hoaioha pili kokoke loa i na mea mare. Ua al lakou a hookuu i ka paa mare mawaena o na hoomaikai a me na kahoahoa ana no ko laua noho ana aku i keia mua iho, alaila, ua hookania aku laua e naue maiuna o ke kaaahi e hali ana ia laua i Makaha, Waianae, ko iaua wahi i manao ifao ai malaila ko laua mau la mua e hoohala ai. • Mamua o ka make ana o Mrs. Alh» F. Hitciicock, ka wahine a H. R. Hitchcock i hala e Ika make mamua ona, iia waiho iho oia he $11,200 ma ka paa ame lewa. XJa hooili iho oia he $3,000 no ke kalkamahina Margaret B. Hitchcock, no W. A. Hardy, he $500; ao W. L Hardg, he $500; Mary H. Hardy, $1,&00; AiiceDean | a me Wm. Dean, he $2,000 pakahi, no ka hoonaauao ana iaiana; no Cbar!es Hitchcock, he $250; a no ka uku haumana kula ma ke Knlannl o Oahu, he $750, e kap&ia uku haa« mana kuia a H. B. Hiteheock. A o kekahi mau mea e ae, na kaana ia no na ma ka helu papa ana, amē kekahi maa mea eae i hoakak* ia iioko oka hooilina.