Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 51, 21 December 1895 — Page 3

Page PDF (1.90 MB)

This text was transcribed by:  Daniel Mcsweeney
This work is dedicated to:  For my wife Kalena

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA HUI ALAHAO ME AINA O OAHU

 

MANAWA HOLO

Mai a Mahope aku o lulai 5 1895.

 

Hiki I Wala @ la pau Hiki Wili o @ ua la a pau Hiki I Waianae ua la pauWili o Ewa @ Ukana Na la apau@ @

                     A.M.    A.M.    P.M.   P.M.

Haalele ia Honolulu … 8:40     9:15    1:45    5:10

Haalele ia Makana  … 7:@     9:@     2:@    5:@

Haalele Wili o Ewa …. 8:10    10:19    2:@    6:14

Hiki I Waianae      …____    10:14    ____   6:@

 

Wili o Ewa ua la a pau. Waianae ua la pau. Wili o Ewa @ Ukana Na la a apu. Koo Sabati

                      A.M.     A.M.    P.M.    P.M.

Haalele ia Waianae   6:44     ____    1:22     ____

Haalele ia Wili o Ewa 7:10      9:10    2:07    3:51

Haalele ia Makana    7:50      9:49    2:25    4:22

Hiki I Honolulu       8:23      10:30   3:11    4:55

Ma nap o Poaono a me Sabati e hiki ana koka Wili o Ewa mai kaa ahi @ ukana I na kaa ohua o ka papa ekahi.

G.P.DENISON

Luna                           F.C.SMITH

                                Luna Kaui Palapala Holo

 

NU HOU HAWAII 

 

     Mere Karikimaka oukou a pau.

 

     Aia a lawa pono na hoa o ka Aha Kiekie, alaila hooloheia ka hihia o E.Helekunihi.

 

     He umikumamakahi ka nui o na @ heihei no ka la i ae nei o lanau@i ma Kapiolani Pa.

 

     I keia Poakahi ae, e hoolohe ia aika hihia ohumu kipi imua o ka Aha Apana ke ole e loaa na kuia.

 

     Oia oukou e hel ana e imi i na mea nani o Piiholo, mai poina hoi i na halekuai o na kanaka Hawaii.

 

     Ma k ape Poakahi nei i hoonoho ia ai na luna nui o ka Hui Mahu Pikapika, no kela nee ana aku o ka Hui.

 

     Kanaono-kumamawalu eke kope o Kona i laweia aku e ka mokuahi Auseteralia no Kaleponi ma ka Poakahi nei.

 

     Ma kela mua aku e holo aku ana ka mokuahi Mikahala no Kauai ma ka Poakahi a ku hou i Honolulu nai ma ka Poaono.

 

     O Kikaha ka iwa i na pali ka hoike nui a ke aupuni e kali nei no ka hihia ohumu kipi o na haole e paa nei ma Kalakaua Hale.

 

     E haawi an aka Hui Keaka Lio i hoikeike ma ka Poakahi ae nei, a o na pomaikai e loaa mai ana no na poe mai Lepera ia o Kalawao.

 

     Ua hoolaha mai nei ka Oihana Wai o Honolulu nai, e hoohaaia na uku ai no eono mahina e pau ana ma Iune 30, ma ka la 1 aenei o Ianuari. 

 

     O Lunakanawai Kaleikau o Ulupalakua ka mea e lawelawe la i ka oihana lunakanawai no ka Manawa ma Wailuku ma kahi o Mr. E. Helekunihi.

 

     Mawaho ae o ka huina o $60,000 i hookaawaleia ai e ke aupuni no na lilo o ka wa mai kolera iho nei, ua hoea hou mai he huina koi o $1336.54 i ka Papa Ola.

 

     E hoomau aku ana makou i ka hoopuka ana i na manao ano nui a makou i ike ai no ka hana hoolala hhhui aina a Kamehameha III i hana ai.

 

     O na inoa wale no o H.L.Holstein ame Alexander Young na mea i maopopo e alualu ana no ka noho Luna Senate Ahaolelo o ka Mokupuni o Hawaii.

 

     Ua lilo ae nei ka noho kumukula nui ana no ke kula o Lahainaluna ia Mr. Osmer Abbot, o Mr.A.C.Lenhart, ke kokua kumu a o Mrs. Osmer Abbot kekahi kum.

 

     Ma ka mahina ae nei o Ianuari e holo aku ai o Bihopa Gulekana no ka mokupuni o Hawaii. E hoolaa aku ana oia i na halepule Katilika @ ma Kalaoa ame Olaa.

 

     Ua waiho aku nei ka Moiwahine kanemake Kapiolani i kana hoike imua o ka Aha Hooponopono Waiwai no ka waiwai o ke Kamaliiwahine Poomaikelani. O ka huina waiwai a pau he $20,043.13.

 

     Ua kai huakai aku na haumana koa o ke Kula keikikane o Kamehameha no ka Ilina o ke Alii Pauahi mauka o Maemae, e alakaiia ana e ka Bana Puhi Ohe. E paa ana kekahi poe keiki o ka lainakoa me elua lei palapalai loloa ma kea no he mau kaula huki no ke Alii Poaha nei.

 

     E hauoli ana ua poe o ke alanui Kuakini, ke hoomaopopo iho e loaa ana ia lakou he alanui maikai a maemae ma keia mua aku.

 

     Ma kou makou pepa o keia la e ikeia ai ka puana maopopo o ka Nane Huna o Kauikeaouli,e pono kohokoho wale ia nei no.  Na Kauikeaouli maoli no i hoike ae i ka haina eiaio o ua Nane Huha’la.

 

     Ke pae paahana hou nei o Mr. W. N. Coney, ka hanu mea hou kuloko o ka ka nupepa “P.C. Advertiser,” mahope iho o kona huli hoi ana mai nei mai ka moku mai o na Hono-a-Piilani.  Ua maholehole no kahi kanaka i ka ua a ka Ukio.

 

     Ke upu ia la e ko Hilo poe hana alanui aupuni e hopu pio i na alanui haiki a pau o loko o ke kulanakauhale a hoolilo ia lakou i mau alanui akea a palahalaha maikai.  Imua aku.

 

     O ka Loio Kuhina Kamika, na Loio Kakina, J.L.Kaulukou a me Charles Creighton ke komite haku olelo hoalohaloha no Lunakanawa Biketona i make.  O Mr. L. Kakina lunahoomalu o ke Komite.

 

     O kea no o ka hopunaolelo ad referendum) e ikeia ana ma kekahi o na palapala oloko o ka Hoolala Hoohui Aina a Kauikeaouli, e Puka aku nei ma ko makou pepa o keia la, oia keia, “no ka noonoo hou ia ana’ku

 

     Mai poina i ka nana aku ma ka aoao eha o ko makou pepa o keia la.  Malaila e loaa ai ke kumuhana hoohui aina a Kauikaouli i hana ai ma ka 1851, no ka hoohui ana ia Hawaii nei a ma na mokuaina Huiia o Amerika.

 

     Ua hoolaha ae nei o Mr. Bila Kamaki, ka luna alanui o Honolulu nei, oka poe he mau koi ka lakou i ka Oihana Alanui o Honolulu nei, no ka wa mamua aku o ka la 31 o Augate o keia makahiki, e waiho aku ia mau koi ma kona lima.

 

     Ma ka hoike a Mr. D. Keliipio o ka Makeke Hou imua o ka Papa Ola, he 67,000 ka nui o na i’a o keia a me keia ano e kuai ia nei iloko o ka hebedoma hookah  Heaha auanei—he makepono maoli kahi kenikeni i ka i’a i keia au hooponopono aupuni hou.

 

     Ma ka Poakahi ae nei, hora 10 o ke kakahiaka, e kuai kudala ia akuai maloko o ke Keena Ahaolelo kahiko ma Aliiolani Hale, e ka Luna Kudala Mogana, na lako pa amen a lako aniani a na Moi o Hawaii nei i hala aku, oia o Kamehameha III, IV,me V, ame Kalakaua.  I keia la e hiki ai ke makaikai i ua waiwai la.

 

     Oiai kekahi poe hoehoe waapa e pakika ana maloko ae nei o ke awa nei ma ka auina la Sabati aku nei, ua palahuli iho la elua waapa hoe pu-kahi, a lana ana ua mau olali nei o Mamala iloko o ke kai.  Mamuli o na kokua mai ka moku Benington mai a me ke kapena o ka moku Martha Davis pakele ai laua, ina paha ua loaa  mai i na moopuna a Kaahupahau.

 

     Ma ka po Poalua nai, i hoike ae ai o Akukana Egner o ka Pauli Hoola, maloko o ka hale o ka Ahahui Opiopio, i keia hoike:  O ka nui o na poe i hoea ae ma na halawai apau i malama ia mai ka mahina mai o Sepatemaba, 1894, ma Honolulu nei a ma Hilo, he 48.277, he averika o 777 iloko o ka hebedoma; he 671 na halawai (akea) kaupoku ole;  534 hora i hoohaiaia ma na hele ana e ike; he 30,200 nupepa “ War Cry” i kuai ia; he 4,950 poe keiki hiki ma na halawai; 353 na poe hoike manaoio; 28 poe koa; 36 poe hoomakaukau; ka averika uku no ka luna i ka hebedoma’ he $2.65.

 

     E heluhelu i keia malalo iho i lawe ia mailoko mai o ka palapala a Chas. M. Gutfield o Reedley, Fresno Co. Cal.

     “Me ka hauoli au e hoike aku nei ma ko”u inu ana no hookah la i ka CHAMBERLAIN’S Laau Kunu, ua hoola i ke kunu koikoi  i loaa ia’u. Ua nalulu ino loa ia ko’u poo a hiki ole ke moe I ka po.  Ke hoikeike aku nei au i keia laau laapau ola.  O ke anu i kokoke loa e komo iloko o ke poo a mahope hoolele aku i kawa pokole a keakea la ke komo loa ana aku iloko o na ake.  Eloaa keia laau ma na Halekuai Laau Lapaau a pau, a o Benson, Smith & Co. na Agena ma ko Hawaii Paeaina.

 

 

KAOHUMU KIPA!

 

NAUE KEOLAI ONI KA HONUA!

 

KOLEKOLE KA NO’A A KAMALII!

 

E Ole no ka Pala Onukunuku ua Ku i Lanai

 

O LANAIIKE KAHUA NO KA HOOKAHULI AUPUNI.

 

     Mamuli o ka hoomaopopo ana o ka lehulehu o ka Poaha nei Dek. 17, ka la e hooloheia ai ka hihia a k Republika o Hawaii kue ia W. J. Sheridana ame Kauka Frank Underwood, imua o ka Aha Apana o Honolulu nei, ua nui na poe makaikai i naholo aku a hoopiha ae la I ka @umi hokolokolo ma ka wa mamua iki iho o ka noho ana a ka Aha. Ua nui ka hialai o na poe a pau i hoea aku ilaila e ike I ka noho ana a ka Aha e hookolokolo i na mea i hoopiiia. O keia mau ohohia ana apau, ua paluuhe iho la ma ka hoomaopopoia ana ae, ua hoopanee ia ka hooloheia ana o ua hihia la a keia Poakahi ae Dek. 23.

     O Loio Robikana, ke kokua o na mea i hoopiiia, a ua hoike ae oie imua o ka Aha i kona Makaukau e paio no ka pono o kona mau haku, aka, ma ka aoao o ke Aupuni ua nonoi ia ka Aha e ae e hoopanee i ka noho ana o ka hihia no ka Poakahi, mamuli o ka hala ana e kekahihoike nui o ka aoao o ke Aupuni mawaho aku o keia mokupuni. Ua kakooia keia noi a ke Kokua oka aoao o ke Aupuni, oia o Mr. A. W. Kaaka, ka Hope Loio Kuhina, mamuli o kona waiho ana aku I kakahi Afidevita I hoohikiia e ka Hope Ilmuku Hikikoki.

     Maloko oia palapala, ua hoikela Ae o F. H. Hayselden (Kikaha) ka hoike i makemake ia, a, ‘aia oia ma Lanai, a ua hoouna la ka Palapala Kii Hoike  nona e hoea mai ola no Honolulu nei ma ka la 23 o Dekemaba, a oia keia poakahi ae. He kamaaina o Heyselden a he kanaka oia no Lanai, a oiai oia m ia mokupuni, ua launa ia aku oia e na mea I hoopilia, oia o Sheridan ame Underwood. O ka laua mau kamailio mua, ua pili ia i ka hiki ana e loaa ka mokupuni o Lanai i wahi hoolaupai kanaka. A i ka maumaua loa ana aku o ka laua mau kamailio, ua ikeaia ka puana o ka laua mea @ manao ai, oia hoi, ua makemake laua e loa o Lanai i wahi e kukulu la ai i puuluulu kikiwaena o ka ikaika nana e hookahuli i ka Republika o Hawaii nei.

    Ua hoike ae o Sheridan, ua hiki iaia ke loaa he heluna kanaka nui amen a lako kaua e holopono ai ka hana i manaoia. Hai aku la keia mau kanaka ia Hayselden, ke paahana nei laua malalo o kekahi Hui loteri ma kapalakiko e ake ana e loaa keia mau Pae Aina, i wahi e kukuluia ai ka Oihana loteri. I uku no ka lakou kokua ana ma ka hookahuli ana i ke Aupuni e ku nei, e loaa ana ia lakou mai ka Moiwahine i pau ae nei, ke ku hou oia i ka moku, ka pono e ae ana ia lakou e lawelawe i ka Oihana Loteri maanei.                                                        Ua olelo ae o Sheridan ame Underwood, ua kakauinoa laua ma kekahi aelike me kekahi poe i hilinai ia ( o loko nei H.L.) ma ke a@o, o keia kuleana pomaikai o ka aeia ana e ku ka hana Lotari maanei.oia ko lakou ame ko laua mau hoa, no ko lakou kokua ana ma ka hookahuli ana i ke Aupuni e ku nei a hoihoi hou ae i ke Aupuni Moi.

     A i uku hoi no Mr. Hayselden i haawi mai ia laua I kahi ae ana, a hole no oia i kona pane ana mai ia laua a hiki i kona noonoo pono ana ia mea. (Hayselden) me na Poo Aupuni no keia mea.

Mahalo o keia Afidevita ua ae ka Aha i ke noi ke Aupuni e hoopanee a noho ma ka poakahi ae nei.

 

     Ua hoomahui mua aku ke Kuokoa mamaua aku nei, he poe kanaka Hawaii kekahi e hoohuoi wale ia mai nei iloko e keia ohumu kipi. Ala hou no na kupua nei oia ka Bila Loteri, ka mea naua I hoopalahuli i ke Aupuni Roialiti.

 

Ka Hoolala Hoohui Aina a Kauikeaouli me na Mokuaina Huiia o Amerika.

 

Honolulu, Maraki 10, 1851.

 

     O makou, o Kamehameha III, ma ka lakomaikai o ke Akua, Moi o ko Hawaii Pae Aina:

     Mamuli a ma o kea o ana’ia a ko makou Kuhina Nui ame ka aha kuka o na’ili kanaka maoli, i ka ike ana i ko kakou mau launa ana me Farani, he hookaumaha loa i ke makou Aupuni, a kue loa hoi i kona mau pono ma kea no he aupuni kuokoa, a lilo hoi i mea hooikaika ana e lawelawe aku i ka hooponopono ana i ko makou mau mokupuni, me ka pono kaulike i na lahui apau ame  ke kuokoa kaulike ma na hoomalu mai apa o waho, a ua ma-make hoi ka manaolana no ke kaulike mai ia Farani mai:

     Ma keia ke kukala nai, o ko ma kou makemake a oluolu alii hoi ia e waiho aku I ko makou mau mokupuni, ame ko makou mau kuleana apau, ma kea no he Moi maluna o lakou, mai keia la aku

Malalo o ka hoomalu ana ame ko kiai ana o na Mokuaina Huiia e Amerika, a hiki i ka hanaia ana o kekahi mau hoo onopono ana, no ka hoonoho ana i ko kakou mau launa ana I oleliia ae nei me Farani ma ke kulana kulike me ko makou mau kuleana, ma kea no he Moi Kuokoa, malalo o na kanawai o na lahui a kulike hoi me ka makou mau kuikahi i hoopaa ai me na lahui e ae, o ko na aina e, a i ole ia, ina hoi e ikea an aka hiki ole ana o na hooponopono ana oia ano, alaila o ko makou make make ame ko makou oluolu, e hoomau loa ia aku ka hoomalu i oleoia ae nei malalo o na mokuaina Huiia o Amerika.

     A ke kukala hou aku nei makou elike me ia i olelo mua ia ae nei, mai ka la e hoolaha ia aku ai keia, e hukiia ka hae o na Mokuaina Huiia o Amerika maluna ae o ka hae lahui, maluna o ko makou mau papu amen a wahi amen a moku e holo ana me na inoa i hoopaa ia ana me ke Aupuni Hawaii.

          (Kakauinoaia e ke Alii am eke Kuhina Nui)

Maraki 10, 1851.

 

     Olelo Hoakaka.-O Kamehaeha III keia ame Keoni Ana. Mea Unuhi.

     A ua haawi mua o Kamehameha III, oia o Kauikeaouli i ka mana hoomalu Aupuni ia Amerika Huiia. Mea Unuhi 

 

     Olelo Hooloho Hui: E hooholoia e na’lii amen a Lunamakaainana o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa maloko o ka Ahaolelo. Ma ka manao o keia Hale, ua Akaka ka pono ole am eke kue o na koi a Farani I na Kanawai o na lahui am eke kuikahi a o ke keehina i lawelaweia e ia, ua kue loa me ke ku ana o kekahi aupuni koukoa ma keia mau mokupuni, ina e hoopaakiki o Farani ma ia alahele, ha hana auanei na ke Alii ke pale iaia iho ame kona Aupuni mai ka hana ino ia ana mai ame ka hookaumahu, ma ka waiho ana’ku i keia Aupuni malalo o ka hoomalu ana mai a kekahi Aupuni hoaloha; a ina e ikaika loa mai ia kulana kupilikii, e hiki ole ai ke loaa he hoakoakoaia ana he ahaolelo, e waihoia no i ke Alii ka Moi mamuli hoi ame ka ae ana o kona ahakukakukamalu, iloko oia wa kupilikii, e noonoo no ka hanohano ame ka palekana o kona aupuni elike me ko ke Alii noonoo maikai; a o kana mea e hana ai e paa no ia maluna o ka lahu.

     Hooholoia e na Hale elua o ka Ahaolelo Iune 21, 1851. W.L.Lee Lunahoomalu o ka Hale o na Lunamakaainana. Keoni Ana, Peresidena o ka Hale o na’Lii. Kamehameha. Keoni Ana.

Aponoia e ka Moi, Augate 4 1851.

 

Kauoha a ka Moi ia Mr. Wale feb. 6, 1854.

     Oia ua hoea mai la i ko makou hoomaopopo ana, ma o na luna olelo la i waiho ia mai imua o makou e na kanaka noonoo akahele he lehulehu, ka poe a makou i loaa ai he kumu e hiki ai ke manaoio he poe hoaloha oiaio lakou no ka lahui Hawaii, a ma o na auwaha lehulehu e ae nohoi, eia ke hoolalaia nein a mea kue i ka maluhia o ko makou Aupuniame ka pomaikai o ko makou lahui, a he mau mea hoi ia, ina e hookoia aku ana e hookahuli ana I ko makou noho @oi ana, a e hookomo aku ana ia @ou i ke kulana poino loa i oi ae @ko na kuiana poino apau, oia hoi, e kulana @kia.

Oini, e alai o mai ana paha ia Pilikia oia ano, i mea e ili ai ke koikoi maluna iho o makou, no ka inu ana aku i mea e palekana ai na pono io maoli o ko makou poe alii ame ka lahui, e imi aku makou ka hui kuikahi ana me na mokuaina Huiia o Amerika:

     Ma keia, ke kauoha aku nei makou ia oe, ko makou Kuhina o na aina e, e lawelawe koke aku i na keehina kupono a pololei, ma ka hana aelike ana a ano a ae p@ha ma ka hoomaopopo ana i na manao na mokuaina Huiia o Amerika, no ka mea e pili ana i ka hoohuiia ana aku ( annexation ) o keia mau mokupuni me ilaila, a pela pu hoi me na aelike amen a kumu e holo ai ia hana me ka hiki ana e hoomakaukau piha ia no ka halawai aku me kekahi popilikia hikiwawe e ala mai ana paha no ka hoopilikia i ke ku ana, a I ole ia o ke Kuokoa o ko makou Aupuni.

(Kakauinoaia)

                                 Kamehameha III

                                     Keoni Ana

Ae o Liholiho I ke kauoha alii maluna ae. Aponoia e Mr. L. Lee

 

     Olelo i laweia noloko mai o na Ololeao o Feberuari 21 1854.

     E komo koke aku oe ma ka lawelawe ana ma kea no ( ad referendum) me na Komisina o na Mokuaina Huiia o Amerika, o ke kumuhana oia ka hoohui (annexation) o ko makou Aupuni i na Mokuaina Huiia o Amerika, ma ka wa pilikia, a e pulama piha ana hoi ia i ko makou mau pono amen a pono o ko makou mau alii ame ka lahui, mamuli o ka hooiaio ana mai e ka palapala hoike ( protocol ) Helu 2, i waiheia mai imua o makou, no ka makemake ana o ke Komisina o na Mokuaina Huiia o Amerika e komo mai ma ke kukakuka ana.  Ua hoolilo ke kumukanawai o ko makou Aupuni i ko makou poe Kuhina i mau hoa kuka ma na hana o ka oihana hooko o ka makou Aupuni, a nolaili e waiho aku oe no ko lakou noonoo anai kela ame keia kumumanao e holo-olelo ia ana mawaena ou am eke Komisina o na Mokuaina Huiia , a e alakai ia auanei kau lawelawe ana e ka lakou olelo hooholo. E hui ana ke Keikialii Liholiho ma na kukakuka ana a ka Ah@ Kuhina, e koho ana maloko o @ a e hoi ke mai ana oia i kona mau manao ia manoa.  I ka paa pono ana o ke kuikahi (ad referendum) i oleloia ae nei, a e hole paha, a ina hoi makou e manao he hana naauao a kupono, e waiho no makou lahui, a na lakou nohoi ia e apono.

(Kakauinoaia)                            Kamehameha.

Ke apono nei au ma keia i na olelao maluna ae nei Liholiho

Kakauinoaia e Keoni Ana ame Kuhina apau.

 

     Arago, Coos Co., Oregon Nov 10 1893- Ke makemake nei au w hoike aku ia oe i ka waiwai nui o ka Chamberlins Pain Balm laau maikai i hoola ai i ka’u wahine.  Ua loaa iaia ka ma’i rumatica ma na lima no eono malama, a ua hoao oia i na laau lapaau i kuhikuhi ai no ai ma’i , aka aole nae oluolu iki ahiki i ka wa i hamo ai i keia laau Pain Balm; hookah wale no omole o keia laau, ua ola loa oia. Nolaila ke lawe nei au i keia wa ma ka hoikeike ana aku he laau ola keiano ia ma’i. Owau iho no, o C.A.Bullord.  He 50 keneta a he $1.00 o ka omole, a e kuai ia e Halekuai Laau Lapaau o Benson, Smith & Co. na Agena.

 

     I ka haulelau o ka 1893, loaa iho la ke keikikane a Mr. T.A.McFarland, he haole kelepa, ano make hanohano o Live Oak Sutter Co. Cal. i ka mai kunu koikoi loa. Mamuli o  ka iakika loa oka eha ma ka umauma ua lohia i ka umii a me he mea la e loaa ana i ka wela ma ke akemama.  Ua hoohainu aku kona makuakane i na olopu nunui lehulehu o ka chamberlin’s Laau Kunu, a pela i pau ai a ola loa ke kunu.  Ke olelo nei o Mr. McFarland i na wa a pau e loaa ai kana mau keiki i ka mae e haawi ana oia i ka Chamberlin’s Cough Remedy (Laau Kunu O’a), a he ola io maoli no. Ke manao paa nei oia he laau kunu oi loa keia ma ka makemake.  E loaa no ma na Halekuai Laau Lapaau a pau, a o Benson Smith & Co., na Agena ma ko Hawaii Paeaina.

 Hoolaha Hou

 

     AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA. Ekahi o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o Kahula Drew o Honolulu iho nei i make.

     Ma ka waihoia ana mai imua o ka Aha Hooko Kanoha, ma ka la 18 o Dekemeba, M.H. 18@ he Palapala i oleloia, oia ka palapala Kauoha Hope Loa a Kahula Drew i make ame kekahi Noi e hookoia na Palapala la, a no ka hoopuka ana aku hoi i na Palapala Hooko ia @.N.B. Hanaia ka mea nana i waiho mai e Akena Aniana.

     Ua hanohaia me keia o ka Poakahi, la 20 o Ianuari  M.H. 1886. Hora 10 a.m. o ua la la ma ke Keena Hookolokolo, ma Aliiolani Hale ma Honolulu, oia kahi a me ka Manawa i koho ia no ka hooiaio ana i ua Palapala Kauoha la, ame ka hoolohe ana i ua noi la, a ma ia wa hoi a ma ia Manawa ehele mai ai kekahi mea kuleana a kue i na Palapala Kauoha la, ame ka haawiia ana o na Palapala Hooko Kauoha Haneia Honolulu, Dekemeba 18, 1896.

Na ka Aha                       J.A. THOMPSON,

                                           Kakauolelo.

 

Hoolaha Hou

 

I LOKO O KA AHA KAAPUNI APANA HOOKOLOKOLO Eka@iok2 Hawaii Paeaina.  Ma ka hana o ka waiwai o Kamaile @ ke keiki oo ole.  Hoo@ no ka hoo@ ana i ka palapala hoopii a ke ka@u malama e kuai hoolilo aku i ka waiwai paa o ke keiki oo ole.

     Ma ka waihoia ana mai o ka palapala hoopii a Li@e K. Keola kahu malama o ke keiki oo ole, e nonoi ana e hoopukaia aku ka palapala ae o ka Aha @ia e kuai hoolilo i keia aina e waiho la ma Kauluwela, Honolulu, i hookakaia penei:  He apana aina ma Kauluwela e pili pu la me ka uapo o Waikahalulu ma Alanui Kula, a e holo ana ma Alanui Kula a i ka @wai he @ kapuai aiaila holo ma ka @wai @ kapuai a hiki i ka aina o Manuel de S@ Freitas a me Manuel Dias @ kapuai alaili holo ma ka aina la o Manuel de S@ Freitas a me Manuel Dias, a hiki i kahi I hoomaka ai he @ kapuai, oia no hoi kekahi mahele o ke Kuleana Helu @ Palapala Sila Noi Hei@ @.

     Notaila ma keia ke hai ia aku nei ka loaa o ka Poakahi la @ o Dekemeba @ hora 10 kakahiaka ma ka @ hookolokolo o ua Aha Hookolokolo la, ma Aliiolani Hale, Honolulu oia kahi a me ka manawa e hooloheia ai o na palapala hoopii la, a o ka poe a pau i kulea na a o na pilikoko paha o ke keiki ole, e hele mai lakou i kahi a me ka Manawa i hoike ia ae la maluna a e hoike mai no ke aha la e ae ole ia ai ua nonoi ia

Na ka Aha:                    Henry Smith.  Kakauolelo.

 

AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Eha o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka Waiwa o Luisa Kaolohu Conradt i make, o Hilo Hawaii.

Ma ka heluhelu ana a me ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a me ka Hoike Waiwai a Wm Conradt Lunahooko Kauoha o ka Waiwai o Louisa Kaolohu no Hilo, i make a maloko o ia noi i nonoi mai ai oia e ae ia ka huina @@ a e “kaki” ana ma ona iho @@ a nonoi pu mai e nanaia a aponoia ua hoike la, a e hoopukaia ke kauoha hope no ka mahele ana i ka waiwai e koe mei ma kona lima i na poe i kuleana ma ia mau waiwai, a e hookuu ana iala a me kona mau hope main a koikoi mai a pua o---

     Ua kauohaia, o ka  Poalima, ia 17 0 IANUARi. M. H. 18@, ma ka hora 10 a.m.mamua o ua Lunakanawai nei ma ke Keena, Ma ke Hale Hookolokolo ma Hilo, oia ka Manawa a me kahi no ka hoolohe ana i ua noi la a me ka Hoike WAiwai, a malaila a ma ia @ e hele kino ae ai na poe a pau a e hoike mai i kumu , ina he kumu ka lakou, heaha la ka mea e ae ole ia ai noi, a e waiho pu mai lakou i na mea hoike no ka poe i kulena i ua waiwai la.

     Hanaia ma Hilo, Hawaii, i keia la 14 o Dekemeba. M.H. 1895

     Na ka Aha                Daniel Porter,  Kakauolelo

2577-3

 

AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA  Ekahi o ko Hawaii Pae aina. Ma ka hooponopono waiwai o Samuela Kamaka o Honolulu.    

     Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a Pai Kamaka wahine kanemake, e hoike ana ua make kauhoa ole o Samuela Kamaka, no Honolulu, Oahu, ma Honolulu I olelo ia ma ka la 18 o Okatoba, 1895, a e noi ana e hoopuka ia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai.

     Ua kauohaia o ka Poalima ka la 17 o Ianuari, M.H. 1896, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka Manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina ha kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la.

     Na ka Aha:          George Lucas, Kakauolelo

2577-3

 

I LOKO O KA AHA KAAPUNI APANA HOOKOLOKOLO Ekahi o ko Hawaii paeaina. Ma ka hana o ka waiwai o Keaka (w) o Waialua Oahu i make kauha ole.

     Hw palapala e nonoi ana e hooholo ka Aha owai la na hooilina o ka mea i make a e mahele ia ka waiwaie like me ke kuleana o keia me keia hooilina.

     No ka mea, na waihoia mai e  Mary Kahoaka he palapala e nonoi ana e hooholo ka Aha owai la na hooilina o ka mea i a e maheleia ka waiwai ok mea i make elike me ke kuleana o @ela me keia mea.

     Nolaili, kehai ia aka nei ka lono i ka poe a pau i pili, e hele mai lakou ma Aliiolani Hale ma Honolulu, Oahu, i ka poalima la 27 o DEKEMBA, 1895, hora 10 kakahiaka, a ma ia wahi a ma ia Manawa w hoike mai no ke aha l e ae ole ia ai ke noi elike me ia i hoike ia ae la maluna.

     Na ka Aha:                   Henry Smith.

Honolulu, Novemba 29, 1895      Kakauolelo

2575-3

 

AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Elima o ko Hawaii Pae Aina. Ma ke Keena Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o W.B. Naumu o Kekaha, Kauai i make Imua o Lunakanawai Hardy.  Kauoha no ka hoolaha no ke noi e hooponopono ia ka waiwai.

     Ma ka heluhelu ana a me ka waihoia ana mai o ke noi a S. Brandt o Waimea, Kauai, e hoike ana, ua make kauoha ole o w.b.Naumu o Kekaha, Kauai,  ma Kekaha, Kauai, ma ka la 27 o Ianuari, M.H. 1895, e waiho ana he waiwai maloko o  ko Hawaii Pae Aina i kupono ke hooponoponoia, a e nonoi ana e hoopukeia aku ua Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai iaia, ia T. Brandt i olelo ia ae la maluna,

     Ua kauohaia o ka POAHA, la 9 o IANUARI M.H.  1896 hora kakahiaka, oia ka la i hookaawaleia no hoolohe ana i ua noi la ma ke keena hookolokolo o keia Aha ma Nawiliwili, a ma ia Manawa a mai ia wahi hoi, e hele mai ai ka poe a pau i pili na hana o ua waiwai la a hoike mai i kumu, ina he kumu ka lakou e aeole ia ai ua noi la, a hoolahaia keia olelo hoolaha ma ka olelo Hawaii no ekolu pule kai-like makolo o ka Nupepa Kuokoa ma Honolulu.

     Hanaia ma Lihue, Kauai, K.H. Pae Aina, Dekemba 2, M.H. 1895.

(Kakauinoaia)                          Jacob Hardy,

Lunakanawai o ka Aha Kaapuni o ka Apana Elima.

Ikeia:                                   P.W.Purvis

Kakauolelo o ka Aha Kaapuni Apana Elima.

2576-4@

 

 

AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Ekahi o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hana o ka waiwai o ANTONE PEDRO o Ewa, Oahu, i make kauoha ole.

     Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka palapala noi a Cecil Brown Lunahooponopono no Waiwai o ka Waiwai o Antone Pedro o Ewa Oahu, i make kauoha ole, e noi mai ana e apono ia na hoolilo he $247.70 a e hoike ana o na mea i loaa iaia he $427.04, a e noi ana e nana a apono ia kela mau mea, a e kauohaia w maheleia na waiwai w waiho ana ma kona lima, ia e hookuu ia oia a me kona mau hopr mai ko lakou noho Lunakanaponopono ana.

     Ke kauohaia nei, o ka POLIMA, la 17 o IANUARI M.H.  1896, hora kakahiaka, o ua la la, ma ka Keena Hookolokolo o ka Aha ma Aliiolani Hale, Honolulu, oia kahi a me ka Manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na papa hoike helu, a o ka poe a pau I pili e hele mai a e hoike ina he kumu io ka lakou e hole ia ai ua noi la.

     Kakauia ma Honolulu, Oahu. K.H.HP.A. keia la 4 0 Dekemaba, M.H. 1895.

Na ka Aha                      George Lucas. Kakauolelo

2575-3

 

AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI APANA Ekahi o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o THOMAS KEEFE o Honolulu , Oahu, i make.

     Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a Cecil Brown Kahu Hooko Kauoha o ka palapala hooilina o ka waiwai o Thomas Keefe o Honolulu, Oahu i make, e noi ana e aponoia na hoolilo he $338.80 a e hoike ana o na mea i loaa iaia $1290.00, a e noi ana e nana a ponoia keia mau mea a e Kauohaia e Maheleia na waiwai e waiho ana ma kona lima a e hookuula oia a me kona mau hope mai ko lakou noho Kahu Hooko Kauoha ana.

     Ke kauohaia nei, o ka POALIMA, la 17 o Ianuari M.H. 1896, hora 10 kakahiaka o na la la , ma ke Keena Hookolokolo o ka Aha ma Alliiolani Hale, Honolulu, oia kahi a me ka Manawa I kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi ia a me bna papa hoike helu, a o ka poe a pau i pili e hele mai a e hoike ina he kumu io ka lakou e hooleia ai ua noi la.

     Kakauia ma Honolulu, Oahu, K.H.P.A. keia la 4 o Dekemaba, M.H. 1896.

     Na ka Aha:          George Lucas. Kakauolelo 

2575-3

 

OLELO HOLAHA.

 

     EIKE AUANEI NA MEA A PAU OWAU O kamea non aka inoa malalo iho, Ke papa a ke hookapu loa aku nei au i kuu apana aina e waiho ia ma Kapaahu, Puna, Mokupuni o Hawaii, aole e hooku wale I na holoholona, ina e loaa I kuu luna i hookohuia e a’u oia o Mrs.Waipa, e uke ia o like me ke kanawai.

MRS. KELIIKANAKAOLE AKANU.

Kahuwa, Hilo. Dek—1896

2577-3

 

Hoolaha a ka lunahooponopono Waiwai

MANULI O KA HOOKOHUIIA ANA O KA mea nona ka inoa malalo iho, he lunahooponopono o ka waiwai o HONUAKAHA @ o Ewa. Mokupuni o Oahu, i make kauoha ole no laila ke hai ia aku nei ka lono i kela a me keia mea ina he koi ka lakou, e waiho ae imua o ka lunahooponopono ma kona keena ma Alliiolani Hale, Honolulu, Oahu, mamua o ka pau ana o na mahina eono, a i ole, e hole loa ia ana ia mau koi.  A o ka poe @ i ka mea i make ke kauohala aku nei lakou e uku koke ae i ka lunahooponopono.

HENRY SMITH. Lunahooponopono Waiwai o Honuakaha @ Honolulu Dekemaba 6, 1896

2576-3

  Hoolaha Hou

 

Holaha Hoohui

 

     Ma keia ke hoolahaia aku nei no, e makou o Chun Kow, Pang Wah Ch@p, Wong Yau Yick, Lau Kit Kui, Lau Hop, Pang Say May, Ung Sam Ling, Hung Yee, Lau Sat Tong, Lau Sun, L Akau, a me Wong Chong Hee no Moku@, Waialua, Oahu, ua hui ae nei makou @ e kekahi Hui malalo o ka inoa Hai Wing @ Wai Co.

     O ka hana a ka Hui, oia no ke ka@ ana mahi ana a kuai aku i ka @iki ma Moku@ i @

     O ke kahua hana o ka Hui, oia no ma Waialua, Oahu

Hanaia Nov. 27 1896

                                                CHUNG KOW

                                                PANG WAH CH@P

                                                WONG YAU YICK

                                                LAU KIT KUI

                                                LAU HOP

                                                PANG SAY MAY

                                                UNG SAM LING

                                                HUNG YEE

                                                LAU SAT TONG

                                                LAU SUN

                                                L. AKUA

                                                WONG CHONG HEE

2577-3

Hoolaha Kuai Waiwai Paa ma ke kudala Akea

 

     KE HAAWIIA AKU KA OLELE HOOLAHA ma keeia i kulike ai me ke kauoha a ka Aha Kuapuni o ka Aha Kaapuni Kahiki o ka Repubalika o Hawaii. I hanai a ma ka la o Novemaba 1896 maka waiwai o ONO IOKO, i make, e kuai kudela akea aku no ka Lunahooponopono Waiwai malalo ihe nei, i ua waiwai ia i ka mea koho kiekie no ke dala kuike @ apono nae ka Aha Kaapuni, maka Poakahi la 23 o DEKEMABA, ma ka hora 12 awakea me ka paka ma kea alo o Alliolani Hale, Honolulu, i na pono a pau a kuleana o ua waiwai la ( malalo nae o kehaki hoolimalima no 30 makahiki e helu ana mai ka la i mai o Dekemaba, 1870, ma ka uka hoolimalima o $12.00 no ka makahiki ) iloko ai pili i ka apana aina i hoikia ma hope ae nei:

     Ehoomaka ana ma ka hao ma ka palena o Kalalilo, mauka o keia holo Hema @ kapuai, ma ka palena o ko Kalalilo pa-hale a hiki ika pohaku @ kokoke i kae pali loko o Kawa, ke kihi Hema o ko Kalalilo, malaila aku holo kokoke i ke kihi o Loko a hiki i ka ina poopoo Heiau ma kae loko ma ke kihi o ko Kahahawai pa-hale, alaila Akau 37 Komohana 215 kapuai ma ko Kahahawai a ma ko Kapau a @ i kahi pahu, alaila hele poloiei aku a I kahi hoomaka ai.

     Oia no ka aina i hoikeia ma Kawa mawaena o ke Alanui e holo ana mai ke Alanui Moi a hiki i wilei a me ka pili na kai o ka awa o Honolulu.

     Kumukuai oi maluna o $1000.00.

     Na lilo Palapala n aka mea Kuai mai.

KEALOHA IUKO. Lunahooponopono Waiwai o Onoluko i make Honolulu, Novemaba 30, 1896

2575-31

 

Hoolaha Hooko Moraki me Kuai.

 

     KE HOOLAHAIA AKU NEI MAMULI O KA mana hooko kuai i hoahaka ia maloko o kekahi moraki i kakauia ma ka la 3 o Aperila, M.H. 1891, i hanaia mawaena o George Trousseau o Honolulu, Mokupuni o Oahu, a me Alexander J. Cartwright, Kahu Waiwai o Adelia Cornwell, o Honolulu i oleloia, i kopeia ma ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni ma na aoao245-247 o ka Buke 129, o ka mea non aka inoa malalo iho, ka hope o Alexander J. Cartwright i oleloia, o manao ana oia e hooko aku i ua moraki la no ka hai ana o na kumu penei: hookaa ole ika kumupaa a me na ukupanee i hala ke Manawa hookaa.

     Ke hoike pu ia aku nei, o na waiwai a apui paa malalo o ua moraki la me na mana a pau i pili ia mea, e kuai ia aku ana ma ke kuai kudala Akea ma ke Keena Kudala o James F. Morgan,

Ma Alanui Moiwahine ma Honolulu i oleloia, ma ka poakahi La 23 o Dekemaba, M.H. 1895. Ma ka hora 12 o ke awakea o ia la.

     O ka waiwai i paa malalo o ua moraki la, @ kela poe apana aina a pau e wiho la ma Kapahulu, ma ka Apana o Kona o ka Mokupuni o Oahu i oleloia, non aka ili a pau o umikum@ makahi ma 2-100 o ka eka, a oia no kekahi hapa o ka Apana 82 o na aina 8558 B, a o na apana i hooliloia i ka mea moraki, George Tousseau, e Chas. Cooke, kahu waiwai o Anna H. Bailey, ma ka palapala I hanaia ma ia L no me ke moraki.

     E hui pu ia ana na pono hookahekahe wai, na pauma, na paipu, a pela aku, maluna o ka aina oleloia.

     He kuike kuai. Na ka mea kuai e uku ua hoolilo o na palapala.

FW.MACFARLANE

Ka hope o

ALEXANDER J. CARTWRIGHT

Kahu waiwai o

ADELIA CORNWELL

2574-4

 

Olelo Hoolaha a ka mea Paa Moraki no ka Makemake e Hooko i ka Moraki a e Kuai aku.

 

     I KULIKE AI ME NA OLELO O KEHAHI Moraki hanaia e JOHN NAHINU ame KAPULE, kana wahine, ia J.A. Mahoon, kahu i hanaia ma ka la i o Mei, M.H. 1894 a Ii kopeia ma ke Keena Kakau Kope, Oahu, moloko o ke Buke 147 aoao 202 me 203; ke hoikeia aku nei ka lohe ma keia, ua makemake ka mea w paa nei i ka moraki e hooko aku Iii na olelo o ua moraki la i uha’I la ai, oia hoi, ka hookaa ana.

     Ke haawi puia aku mei ka lohe, ma keia, mahopeiho o ka pau ana o na pule ekolu, maikeia laaku, e hoolahaia aku no ka waiwai i paa maloko o ua moraki la, no ke kuai kudal akea Ia ana, ma ka Hale Kudala o Jas. F. Morgan, Honolulu, ma ka Poakolu Dekemaba 18, M.H. 1895, ma ka hora 12 o ke awakea o ua la la.

     J. Alfred Magoon

     Kahu a mea Paa Moraki.

     No na mea e pili ana i keia Moraki, e @ ia Dorothea Lamb.    

     Hanaia, Honolulu, Novemaba 19, 1895.

     O na aina i paa ma ua Moraki la eia:

     Akahi: O kela apana aina a pau @ ma ka Palapala Sila Nui 1,466 ia Henry Clark, maloko o laila, he kanaha-ku-mamaiwa eka, a

     Alua: Hookahi hapa iwakalua o kela apana aina a pau, i keia K Ahupuaa o Honokaa, ma loko a laila, he ekolu haneri ame iwakalua-ku-mamawalu 9-20 eka, a oia kahi hapa o ka Palapala Sila Nui 6,857, Kuleana 7,713, a oia kela wahi i hooliloia ahu ia John Nahinu i oleloia, e J.W.L.Lapauila, ma ka palapala kuia i hana ia ma Feberuari 22, M.H. 1890, a i kopeia ma ka Buke 125, aoao 9 me 10.

     O keia mau Apana aiana elua I hoike ia ae la, aia ma Kona Hema, Mokupuni o Hawaii.

2573-2

 

Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.

 

     NO KA MEA, o ka mea nona ka inoa malalo iho, na hookohu pono ia mai oia e ka Mea Hanohano W.A. Whiting Lunakanawaiwai Kekahi o ka Aha Kaapuni Kekahi, i Lunahooponopono no ka waiwai o ka @ i make.

     Nolaila, ke hoolahaia aku nei o na poe a pau he mau koina ka lakou mau koi iloko o na malama eono mai keia la aku, ina paha ua hoopaa ia a hoopaa ole ia paha ma ka moraki, a ina aole e waihoia mai iloko o ia Manawa, alaila e hole mau loa ia aku no. O na poe a pau loa i aie Ii ka mea I make, ke kauohaia aku nei lakou e uku koke mai i ka mea non aka inoa malalo iho, ma kona Keena ma Kapuaiwa Hale, ma Honolulu,

     Hanaia ma Honolulu, Iulai 29, 1896.

     W.H.Cummings.

     Lunahooponopono o ka waiwai o Clarisa E. Cummings i make.    

2339-2-17-96

 

Hoolah Waiwai o Mele Hoomoeapuli i make.

 

     KE HOOLAHAIA AKU NEI, O NA POE A pau ha mau koi ka lokou i ka waiwai o MELE HOOMOEAPULI i make e waiho mai i ka lakou mau koi i hooiaio pono ia iloko o na malam eono mai keia la aku, ina paha na hoopaa ia a hoopaa ole ia ma ka moraki; la’u ma ko’u hale ma Kawaihapai, Waialua, mokupuni o Oahu.

     A ina aole e waiho ia iloko o ia Manawa alaila, e hole mau ia aku no lakou. O na poe apau i aie I ua waiwai la, ke kauoha ia aku nei lakou e uku koke mai ia’u.

     Hanaia ma Kawaihapai, Mokupuni o Oahu, Dekemaba7, 1896.

     G.W. KAHANAUMAIKAI.

Lunaponopono o ka waiwai o Mele Hoomoeapuli i make.

2573-@

 

 

    

 

                                               

                                               

 

 

 

 

 

 

 

 

 

: