Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 51, 21 December 1895 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA

NUPEPA KUOKOA

---ME---

Ko Hawaii Paeina i Huiia

 

 No ka Makahiki.   -   -   -   $2 00

No Eono Mahina,    -    -    -  1 00

Kuike ka Rula.

 

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

GEO. H. PARIS,  Luna Nui.

No  Honolulu,  Oahu,  Lakou  a  pau.

 

POAONO,  -  -  -  DEKEMABA 21, 1895.

 

KA BAIBALA.

 

  O na inoa o na kauaka powa i kaulia pu ia ai me Iesu, ma kona wa i kauia ai ma ke kea, oia o Tito ame Dumako. O Tito ma ka lima akau, a o Dumako ma ka lima hema. Penei ka moolelo e pili ana no laua: Ma ka wa a Maria ame Iosepa i holo ai i Aigupita me ke keiki (oia o Iesu) ua hoea aku la laua, me kekahi alua waoakua e noho nui ana na powa. A i ko Maria ma hele ana aku ma keia waoakua, halawai aku la la laua me kekahi puulu powa. O ka nui o lakou, ua pau i ka hiamoe, a he elua i ike mai ia Maria ame Iosepa ame ko keiki. O keia mau mea, oia o Tito ame Dumako. O Tito kai olelo mai ia Dumako, e hookuu laua la Maria ma, aole e hoopoino la lakou, aole nae ae o Dumako i keia mea. Nolaila, olelo o Tito ia Dumako, e haawi oia iaia i 40 apana dala, a i mea hoopaa no keia olelo ana, ua haawi aku la oia i kona kaei ia Dumako. Ua ae o Dumako i kela manao o kona hoa I ka ike ana o Maria i keia hana aloha a Tito, olelo aku ia oia, "E lawe aku ka Haku, ke Akua, ia oe ma kona lima akau, a e kala mai no oia i kou au hewa."

  Alaila, pane ae la o Iesu i kona makuahine: "I ka hala ana ae o na makahiki he 30, e pepehi hoomainoino mai no ka poe Iudalo ia'u ma Ierusalema. A ma ia manawa hookahi no auanei, o kela mau powa kokahi me a'u maluna o ka laau kea, o Tito ma kuu lima akau a o Dumako ma kuu lima hema."

  Lawe ia kela noloko mai o ka Buke Apokarupe o ke Kauoha Hou i kapaia 1 Infance, mokuna 8.

  Aka, ma ka Buke Apokarupe i kapaia ka Evanelio a Nikodeimu, a i kapaia oi mamua o Na Oihana a Ponetio Pilato, mokuna 7 o ua buke la, ua hoikeia mai na inoa o ua mau powa la, ola o Dimasa ame Gesetase. O Dimasa ma ka lima akau a o Gesetase ma ka lima hema.

  Ma ia mokuna hookahi no i hoikeia mai ai ka inoa o ke kanaka nana i hou i ka aoao o Iesu me ka ihe, oia o Lonoginuka (Longinus).

  He mau mea hoikeike wale no kela, aole hewa ke malama. Aole nae i maopopo ka oiaio ame ka oiaio ole o keia mau hoike ana.

                    GEMALIELE.

 

Ka Moolelo o Lunakanawai

Bekekona.

 

  Ua hanau ia oia (Richard Frederick Bickerton) ma Greenwich Ladana, ma ka la 3 o Aperila, 1844. I ka umikumamakahi o kona mau makahiki, haalele oia ame kona mau makua ia Enelani a holo no Melebona, Auseteralia. Malalia oia i hoonaauao ia ai ma na iaia mua o ka naauao. Ma ka makahiki 1863, kaahele makaikai oia ma na Panalaau oia wahi, e komo ana ma na kulanakauhale kaulana aua i lohe ai. Mahope iho, hooholo kona manao e holo i Amerika, nolaila, haalele oia la Dunedin, Nu Kilani me kekahi poe e ae no Victoria Columebia Beritania, me ka manao ana e loaa ke ka'ulua ike ana ma Tahiti ame Hawaii nei. Ua hoea io no i Tahiti, a ua ku ole hoi ka moku i Hawaii nei, nolaila, ua hala loa oia no Vitoria a ku ilaila ma Aperila, 1863. Mai laila aku hoea oia i Kapalakiko, a noho oia malaila no hookahi makahiki, e lawelawe ana i ke oihana kalepa hoopukapuka dala. Ma ka malama o Apr. 1864, hoea mai oia i Honolulu nei, me ka manao ole e noho ana oia ia nei. Aka, hiki ana mai, ua hoohihi koke kona manao e noho maanei, nolaila, hooholo koke ola e noho, a palapala aku la oia i kona makuakane ma Auseteralia. Ma kona wa i hoea mai ai ia nei; he nu na palapala hoomaikai i loaa mai iaia mai kona poe hoaloha mai ma Kapalakiko e hoolauna ana me na poe lawelawe oihana maanei, a mawaena oia mau palapala, oia k@ palapala ia W. G. Green. Nolaila, mamuli o ka Mr. Green hooikaika aua, ua loaa he hana na Mr. Bickerton ma ka Hui Mahiko o Kaalaea, Koolaupoko ae nei. A hala paha @a makahiki ekolu o kona noho ana malaila, ua lilo oia i luna nui no ka mahiko o Kaalaea. Aole no i poina ia kela mau la ana i noho luna nui ai malaila, no kona ano oluolu a me ka maikai. O ke Kulanui o Ahuimanu oia kana wahi e pii mau ai i ka hapanui o na Poaono ame kekahi mau la e ne no. A o kana hana, oia ka haawi ana i na ninau helu hoohoihei i na haumana, a he huli buke nohoi ma ua waihona buke o na kumu.

  Ua lilo iaia ka Hui Mahiko o Kaalaea, a mahope o kona hooikaika ana no kekahi mau makahiki, me ka holopono ole o na hana, ua hooki oia i ua hana ia.

  He nui kona iini e loaa iaia ka ike kanawai i kona mau la opiopio, a nolaila, ua lilo na buke kanawai iaia i mea heluhelu nui nana. Ma kona wa e noho ana ma ka mahiko, e huli ana no oia i ka ike kanawai, ma ka heluhelu ana i na buke hoonaauao o ia ano. Ma ka makahiki 1862, hoi mai oia no Honolulu nei a noho ma ke Keena Loio o ka Aeto W. C. Jones) i kulike ai me ka rula o ka Aha Kiekie ia wa, he mea pono i @kekahi mea ke noho ma ke Keena o kekahi Loio no hookahi makahiki mamua o kona noi ana i laikiai loio. Oiai oia maloko o ia keena, ua hoomau no oia i ka huli kanawai ana, me ka lawelawe pu ana i a oihana kakau palapala pili kanawai ame ka oihana kalepa waiwai paa.

  Ma ka makahiki 1875, lilo oia i hoa no ka Papa Lolo Hawaii, a hoomaka koke oia i ka lawelawe ana i ka oihana me ka holopono. Ma ka 1882, hookohuia oia i Lunakanawai Hoomalu no Honolulu nei, a he eha (4) ona mau makahiki i noho ai ma ia oihana. Ua lawelawe oia ia hana me ka hilinai nui ia a mahalo nui ia hoi. Ma ka 1886 lilo oia i Kokua Lunakawai no ka Aha Kiekie, a i ka hala ana o na makahiki eha (4) mahope mai, ma ka make ana o Lunakanawai Preston, ua hookiekie ia ae oia i Kokua mua no ka Aha Kiekie. He nui na manawa i haawiia aku ai ka Oihana Loio Kuhina lala, aole nae oia i lawe.

  Ma ka makahiki 1878, kohoia oia he Lunamakaainana mai ka Apana mai o Hamakua, Hawaii. Ma ka wa i kau ae ai ka Moiwahine Liliuokalani ma ka nohoalii, ua hoolilo ia oia (Mr. R. R. Bickerton) i hoa no ka Aha Kuka Malu.

  Ma ka makahiki 1871, mare oia me Miss A. Hughes, a hala na makahiki eha (4) make la wahine, a mare hou oia ia Miss Frances T. Spencer ma ka 1878. He ekolu keiki me ka wahine mua a he hookahi me ka wahine hope. Eia kana poe keiki ma ke Kulanui o Wasinetona kahi i hoonauaoia ai, ma Tacoma. Aia nohoi malaila kana kaikamahine i mare i ke kane.

  He kanaka noonoo kuhohonu keia a he piha oluolu me ka maikai. O kona ano a pau he hiehie ame ke anoano. A he kanaka Pelekane maopopo maoli no oia. O ke ano aiai o kona lauoho oia kekahi mea i ku ai kona kulana i ka ihiihi ke noho mai ika Aha.

KA HOOLEWA.

  Ma ka auina la Poalima Dec. 13, ua manele ia aku kona "kinowailua" a waiho mauka o Maemae. He kaoo nui o na poe hanohano kai ukali aku i keia huakai. A ua hoonohonohoia na huakai elike me ka Papa Hoonohonoho a makou i hoike aku ai ma ko makou pepa o kela pule aku nei. Ua aio aku ke kaoo hoolewa iloko o ke kelekele o na alanui me ka ua mai waho loa mai Waikiki a hoea i Maemae.

NA OLELO HOALOHALOHA A KA

PAPA LOIO HAWAII.

  Ma ka weheia ana o ke Kau o ka Aha Kiekie no Dekemaba nei ma ka hora 10 ponoi o ka Poakahi nei, ua hoea ae ka Lunakanawai Kiekie Alapaki me ke Kokua Lunakanawai W. F. Fear, ame na Lunakanawai Kaapuni Waitina me Makuna. Ua uhi ia ka noho o ka Lunakanawai i make me ke kanikau.

  O na hoa o ka Papa Loio i akoakoa ae, oia o Peresidena Dole, Kuhina Kupa, Loio Kuhina Kamika, Hope Loio Kuhina Kaaka, Ilamuku Baraunu, na Loio Hakawela, Kikila Baraunu, Kakina, Kaulukou, Maunakea, Rosa, Enoka Johnson, Helekunihi, Kini, Kaulia, M. Kealoha, Karaitona, Lunakanawai Pere, Robikana, Ke-ne, Luka Wilikoki, Edings, Geo. D. ia Vergre, Dickey, E. P. Dole, Davis, Humphreys, Stanley, Wright me Corea.

  He nui na maka hanohano e ae i akoakoa aku ma ia wa. Malaila pu no hoi ka Makai Nui o Maui.

  Mahope iho o ka weheia ana o ka Aha, ua ku ae ka Loio Kuhina Kamika a kamailio ae la no ka make ana o Lunakanawai Biketona, mamua o ka heluheluia ana o ka Oielo Hoalohaloha i hakuia e kekahi komite i waeia noloko mai o na hoa o ka Papa Loio. Mahope iho o kana halolelo, ua heluhelu aku la oia i ka Oielo Hoalohaloha.

  OIAI, ua oluoluia e ke Akua iloko o Kona mana kiai naauao, e law aku i ka Mea Hanohano Richard Frederick Bickerton, ke Kokua Lunakanawai Mua o ka Aha Kiekie, ma o ka make la, nolaila,

  "E Hooholoia, oiai kakou e kulou haaha ana no ka poino i loohia mai  maluna o kakou, mamuli o ka lawe ia ana aku e ka make o Lunakana- Biketona mai ka Oihana Kiekie aku, ma ke ano he Lunakanawai no ka Aha Kiekie, ke hoike nei makou i ko makou mau manao mahalo no kona kulana oluolu mau ame kona lawelawe pauaho ole ana me ka noiau i na hana koikoi o kana Oihana.

  "Ma keia ke hoike aku nei makou imua o ka ohana o Lunakanawai i make i ko makou mau manao aloha kuhohonu a kumakena pu me lakou iloko o ko lakou kulana kaumaha.

  "E hoopaaia keia Olelo Hoalohaloha ma ka moolelo o ka Aha Kiekie, a e hoounaia aku i kope i ka wahine kane-make a ka mea i make."

  Alaila, ua haiolelo aku la o Kikila Balaunu, S. K. Kaeo, Hatawela, Karaitona, J. Lot Kaulukou, Lunakanawai Waitina, a o ka panina o na poe haawi haiolelo hoalohaloha no ka mea i make o ka Lunakanawai Kiekie Kauka.

  Ua olelo ae oia; "O Lunakanawai Biketona ka'ehiku o na hoa lunakanawai i hala ma kela aoao o keia ola ana, oiai na makahiki ana e noho nei he Lanakanawai Nui no ka Aha Kiekie. Aneane iwakaluakumamalua makahiki i hala ae nei." Alaila, hoakaka mai la oia no ka hiki ana mai o Lunakanawai Biketona ia nei, kona lilo ana i luna nui no na hui mahiko o Waialua ame Kaalaea, a nolaila, ua loaa iaia ka ike no ke ano o ka nohona hoomanawanui. Hoike mai la oia: "He kanaka kulana hanahana oia, a he inoa maemae hoi. O kona moolelo ma ka Oihana Kanawai, he moolelo ia e hoike ana, ua hiki no i ke kanaka i hoonaauao ole ia ma na kula kanawai ke hehi ma ke kulana kiekie o ka Oihana Kanawai, mamuli o ka hoomanawanui, a hiki i ka wa e loaa ai ka pauleleia ana e kona hoakanaka ame ke aponoia ana e ke Akua."

 

Na Hana Hoohaumia Wale i na

Kaikamahine Hawaii.

 

Mr Lunahooponopono o ke Kuokoa,

  Ua ike au i ka manao hoahewa a ka nupepa Ke Aloha Aina, (puka pule) o Dekemaba 14 aku nei no na hoohaumia wale ia o na kaikamahine Hawaii e na kumukula haole. He hana ino a lapuwale haahaa loa io no keia mau hana i ike ia mawaena o na kumukula o loko o keia mau Pae Aina, a ua like ko'u mau manao hoahewa ma keia mea, me ko ke Aloha Aina. A pela no ka manao o na poe makee pono a pau o Hawaii nei--poe Mikanele a Mikanele ole, Repubalika a Rolaliti paha kanaka ili-keokeo a hapa keokeo, ili ulaula, a pela aku. Aole loa au i manao, ua apono ike na poe makee pono a pau mawaena o na mikanele i keia hana, a o ka poe kue mikanele wale no hoi ka poe i ahewa ia mea; o na poe Republika hoopono hoi a pau, ua makemake loa i na hana o la ano, a o ka poe Rolaliti hoi, o lakou wale no ka poe i maiinaina ia hana. Aka, o keia nae ke au o ke ko ana o na manao o Ke Aloha Aina ma kona manao pepa a'u i hoike ae nei. Ua helu mai oia no na hana ekaeka a na kumukula haole wale no ma Molokai, Kona Akau, Maui. A e owili pu ana hoi i kekahi mau keiki a na mikanele wale no iloko o ia ano hana, koe kekahi poe keiki a ka poe mikanele ole, no ka mea, he poe hemolele lakou.

  O ka lawe kapakahi ana i na mea hoikeike o keia ano a kau i na hoahewa kapakahi ana maluna o na poe i  lawe kapakahi ia mai ai no ka hoikeiki ana imua o ke akea, me ka nana ole ia ae o na kinaunau o na hana ekaeka a haumia loa i ike nui ia mawaena o ka lahui Hawaii maoli, i ke au Roialiti a hoea mai no i keia wa, he hoike ana mai ia i ke kulana ewaewa maoli o ka manao alakai o ke Aloha Aina. Ina he hoahewa no na hana hoohaumia i na kaikamahine Hawaii, e kau ia ahewa maluna o na mea a pau i hana ia hewa, mawaena o ka poe Repubalika a Rolaliti hoi, mikanele a mikanele ole, luna aupuni a ano e ae paha, he haole paha ia, kanaka Hawaii paha, Potugala paha, Iapana a kanaka e ae paha.

  Ma ka wa i hoonohoia ai ke kumukula haole a kanaka Hawaii paha, e noho lawelawe malalo o ka Papa Hoonaauao, mamuli o kona apono ia ana no kona makaukau ma ka oihana ao, aole loa ola i kauohaia e ka Papa Hoonaauao o ka hana hoohaumia ana i na kaikamahine Hawaii kekahi o kana mau haawina e ao aku ai ma kana kula a e uku ia oia no ia hana hewa. A o ka haule ana o kela kumukula iloko o na ume ana a ka hoowalewale, he mea ia i hiki ole i na mana aupuni honua--ina no he aupuni moi ia--ke pale ae a ke ike e paha i o la honua, a loaa ka hoonaauao iaia iho, aole e hoonoho aku i ua kumukula ma ka oihana ao, i ike ia ae kona pono ole, mahope aku o kona lawelawe ana i kana oihana o poino auanei na kaikamahine Hawaii. A he makemake loa au e hoolako ae ke Aloha Aina i ka Papa Hoonaauao me ka haawina ike kamahao o ka ike e ana o ka Papa i ola-honua he wahi kumukula keia e hoohaumia aku ana i na kaikamahine Hawaii.

  No ka hewa o hookahi a elua kumukula haole paha, ua lahui ia na poe kumukula haole i lawe ia mai nei e ao i na opio Hawaii, he poe hoohaumia lakou i na haumana o na kula a lakou e ao ana. A ma keia manao hului pau o Ke Aloha Aina ua pili like la i na kumukula haole i laweia mai--e ke Aupuni paha, e ka Ekalesia Katolika Roma paha, Ekalesia Enelani paha, Ekalesia Kalavina paha, "Moramona" paha, a poai hoomana e ae paha. A eia ua manao hului pau la o ke ahewa a ke Aloha Aina i na kumukula haole. "O ka mea apiki, ke ao mai nei no na poe kumukula haole i lawe ia mai nei, e ao i na opio o Hawaii, i na hana pelapela hoohaumia i na haumana o na kula a lakou e ao ana." E hui pu ana hoi me keia manao keia mahelo manao alakai o ua Nupepa Ke Aloha Aina nei, e olelo ana penei: "Eia na Karistiano ke kaena nei, no ka holomua o na hana pono, a me ua hana hoonaauao a lakou e ao mai nei." Owai na Karistiano? O ka Papa Hoonaauao wale no anei? O na poe Repubalika wale no anei? Alaila, o ka poe Roialitl, he poe pepana lakou ea? Kuhu no ka ike a me ka naauao! Pehea ka poe Katolika Roma, Katolike Enelani, Moramona, Konekakionela, Metodita, Karistiano (i kapaia ka poe Kamebelita) Adevenetita, he poe Ane Karisto anei lakou? O kela nae ka puana oiaio o ka manao alakai o ke Aloha Aina. Aia a hoolol@a ae ka welau manao mua, ma ka hooponopono hou ana i ole ai e laula ke kikoo ana o ke kiina manao, pela auanei e pili maikai ai na hope haina, aole e kiwalao ma o a maanei.

  Mamuli o keia kulana manao hoahewa kapakahi a ke Aloha Aina i lu aku ai imua o ka lahui Hawaii e ike maopopoia ai ke kahua i ku ai ke ahewa ana, oia hoi, he huhu maoli no i ka haole, a o ua poe haole la i huhu ia, oia na poe Karistiano, na haole i loaa ai ka naauao, ke akamai a me ka ike i na kanaka Hawaii o na la i hala ae nei a i keia mau ia a me mua aku nei. A o keia hooulu ana i na manao o keia ano, ua kapa ia e ka poe Karistiano, he "race prejudice," oia hoi, manao lilili pili lahui." O na manao hooulu inaina i na Karistiano, ua ike nui ia ia ma na aina o Kina, Aferika, mawaena o ka poe Mahomeda a me na lahui e poi pu ia ana e ka mana o ka pouli. O ke kumu nui keia o ka pepehiia ana kahuna Katolika Roma, a me na Misionari Perosetane ma Kina ame na Aina Pegana e ae. A ua manao anei Ke Aloha Aina e hooulu i keia hoomokuahana ana, mawaena o ka ili-ulaula a me kahi hapa o ka ili keokeo i nui ai ko lakou huhu, alaila, ma ka wa e hoea hou mai ai kahi pahu kupua, mai a Kalivalana mai, elike me kahi pahu mua aku nei i hemo ai paha ka haina iluna o Laeahi, o ka wa ia e hoalaia aku ai kahi hapa o ka lahui Hawaii e hoopihapiha ia nei e keia mau manao hooinaina haole, a o ka lele naaupo no ia e like me kela naaupo mua ana. E lilo na hana hooulu haunaele a na ili ulaula i hana ai mamua aku nei a lanakila ole, i mau mea hoonaauao mai ia lakou i keia wa.

  O ka inoa Karistiano, he inoa ia i hoowahawaha ia e ka poe Helene poe Roma hoi ma ka wa o na Lunaolelo. O ka poe i hahai i na ao ana a na Lunaolelo ma ia wa e noho mana ana ke Aupuni Pegana o Roma maluna o ka hapanui o ka honua nei, i ikeia ia wa, ua kapaia ma ke ano hoohenehene he poe Karistiano, oiai, o ka inoa i maa mau mawaena o na Iudaio ma ia wa no na poe e hahai ana ia Karisto ame kana poe haumana, he poe Nazarene.

  E ao ana ka poe Karistiano ma ka wa o na Lunaolelo e holomua na hana pono a me na hana hoonaauao mawaena o na kanaka e like no me ko keia wa, aole nae ia he mea e waia ai ka oihana Karistiano a ia poe i no ai no ka nui o na hana hewa a ka poe hewa. O ka Oihana Karistiano @ma Hawaii nei,--ina ia he Karistiano Perosetane, Na La Hope (Moramona) a Katolike Roma paha--oia @akuakane a me ika makuahine oka loaa ana o ka naauae a me ka ike i ke kanaka Hawaii, a o ka hana ana a kehahi poe i ka hewa moekolohe i kahi kaikamahine a wahine Hawaii paha, na mea minamina a ka@oa Hawaii--ina he kumukula a kumukula ole paha ka mea nana ia hana, i keia mau la e no@ nei a mamua aku nei paha, a mamua loa aku paha, a i keia mau mua aku paha e nee mai nei, no keia kanaka ponoi iho ia hewa, aole ia he mea e hookauhihila ai maluna ka Oihana Karistiano. Oiai e nakinaki a hoopaa ole ia aua o Satana i na kaulahao a kiola oie ia iloko o ka lua hohonu i ole ia e hoowalewale hou aku i ko na aina, pela no ka loihi e ulu ai keia hewa, aole mawaena o ke kanaka haole wale no, a koe ke kanaka Hawaii, aka, mawaena o na kanaka apau. A o ka hoohenehene ana i ka Oihana Karistiano, no ka mau o ka ulu ana o ia hewa mawaena o na keiki a kanaka, ua like ia me ka hoole ana "aohe Akua," oiai, na olelo mai ke Akua, e ulu pu no ke kikania a me ka palaoa a hiki mai i ka wa e oki ai. Aole ao ka Oihana Karistiano i ka pee kue Karistiano e hana i ka hana haumia.

  A ina ua manao ke Aloha Aina o ka hoopau ae i ka Oihana Karistiano ka hana pono loa e hana ai, a e hoi hou aku hoi ka lahui i ka nohona o na la i komo ole mai ai ka malamalama Karistiano, aole ia he hana pohihihi. Wehe ae i na pono a ka malamalama Karistiano i lawe mai ai a muu mokai i Hawaii nei, a hume hou i na malo, komo hou i na kamaa la-i, kakua hou na wahine a me na kaikamahine Hawaii i na pa-u, a o keia hana he mea ia e hoohaumia ole ia ai lakou e na poe hana hewa e noho nei i keia au o ka nohona o ka malamalama Karistiano, a oia auanei ka olelo, a o ke ao pono ana a ke Aloha Aina elike me kana i uinau iho ai: "A pehea aku la makou e olelo ai no ka minamina i ko makou lahui pono i hoohaumia wale ia ana" e ka haole o ke au malamalama Karistiano.

  Ke olelo nei au i keia, aole no ka manao hoino a hoowahawaha i na hoa lahui Hawaii, a makemake au e hoolanakila wale ia na hana lapuwale, inoino a haumia a na haole kukukula elike me keia ke ano, aka, e ahewa i ka mea hewa me ka holo kapakahi ole ana i hookahi wale no aoao e hele ai ke ahewa ana, elike me ka ke Aloha Aina e hana nei, me he mea la e hoohemolele wale ana no ia i na mamo e ae a Adamu a me Ewa, a hookahi no ohana mamo haumia loa a laua, o na haole a pau i lawe ia mai i Hawaii nei no ka oihana hoonaauao i ka lahui Hawaii.

  O wau iho no me ka makaukau

                   KEAULANAAKALANI.

  Hnuolulu, Dek. 16, 1895.

 

He Manao Hoalohaloha.

 

  Aloha nui:--E oluolu oe e hookomo iho i keia wahi hipuu a ke aloha Pokii. Ua halawai mai au me ka lono hoolelehauli a ke aloha, mai Hawi Kohala Hawaii mai, no ko'u Pokii aloha nui, Solomona Kamaka, ua hala aku la a haalele mai la i keia noho'na, ma ka ia 26 o Nevember i naue aku la. Oiai maua e noho ana ma Kalaupapa, Molokai, he Misiona no na kini makamaka o kaua mai Hawaii o Keawe a Kauai o Mauokalanipoo, i hoohuiia i ke kiko waena o ka Lahui, a ke aupuni Hawaii i hookaawale ai no ka ma'i hookaawale ohana, ma'i lepera.

  O S. Kamaka, he makamaka aloha oia, a heahea i o'u mau kini lehulehu mai kapali o Pololu a kamakani o Launiu o Kekaha. O kuu Pokii uhai a holo o na hana Pono Karistiano: Mai kaua Kanilehua o Hilo, a na alanui kikeekee o na Paliku, mai na alu kinikini o Hamakua, a kaalo ae i ka ua kipuupuu o Waimea. Aloha no ia mau kini o kaua, ua oluolu i ka Makua Mana Loa ka lawe ana'ku i kou ola makamae, mai ka poli aku o ko kaua kaikuhine i aloha nui ia, Mrs. Naheana, S. Kamaka, a e like hoi me ka berita aloha mawaena o olua ao ka make ka mea nana o hookaawale ae ia olua, a ua hooko ia.

  I kulike ai me ka olelo, Nana no i haawi mai a Nana no e lawe aku. E hoomaikai la ka inoa o ka Makua Mana Loa.

  E Mrs. Naheana, aloha nur oe, ke uwe pu aku nei mana me oe, me ka naau i mokumokuahua i ke aloha, oiai oe e hoomanawanui hookahi ana iloko o na kipona o ka ehaeha, a o ka noho'na luuluu me ke kaumaha, ke nonoi aku nei maua i ka Makua lani: E hoomama ae i kou naau luuluu, a e waiho iho kou palapu o ke aloha i ka laau hamo o ka olelo ao a ke Kahuna. He wa no na mea apau.

         MRS. ame MR. KEALOHA,

Kalaupapa, Molokai, Dec. 12, 1895.

 

  He mea pono i keia ame keia ohana ke loaa ona laau lapaau mama no na ma'i o ka opu. I laau lapaau puhili ole no ka "Moku ino loa o lepo" (Diarhea) Nahu, Umii, Kolera ame na ma'i apau o ka opu, aole he laau lapaau oi aku o ka maikai, elike me ka PERRY DAVIS LAAU PENIKILA (Pain Killer). Ua lawelaweia keia laau no na makahiki he kanalima, a ke hana mau ia nei i keia ame keia la, ma na aina apau o ka honua nei. O ka Hui Kuai Laau Lapaau o Holister, ka Agena.

 

Ka Hawaiian     

                     Gazette

He Nupepa Namu Elua

Puka ana o ka Hebedoma.

ma na

POALUA a me POALIMA

e hoopuka ia nei e ka

Hui

HAWAIIAN

          GAZETTE

                     COMPANY.

  O ka Nupepa Kuloko

Alakai keia ma ka Olelo

Beritania e hoolahaia nei

maloko o ka Paeaina a

hala loa aku i na Aina E

a ke heluhelu ia nei e na

mea a pau ma na oihana

na Halekula a komo loa

iloko o na ohana.

Ka Uku Papa Laulaha.

No ka Malama . . . . . . . . . $  50

No ka Makahiki Kuloko. .  5.00

No ka Makahiki Kuwaho.   6.00

Keena Hana Helu 318.

                           Alanui Kalepa.

Pehu Leta O.  Honolulu Oahu

2531-tf

 

Halepai

      Hawaiian

             Gazette.

  O keia ka Halepai Nupepa Alakai o ke Kulanakauhale o Hono lulu nei. Ua lako i na Hua Kepau o na ano a pau a ka makemake e ui ae ai.

  Eia ma keia Halepai e pai ia nei ka Nupepa KUOKOA, a me Nupepa HAWAIIAN GAZETE PACIFIC COMMERICAL ADVERTISER CHURCH CHRONICLE a me PLANTER'S MONTHLY.

  Ua hiki loa i keia Halepai ke pai aku i na pepa nunui hoolaha alanui, na buke, na bila kikoo, na bila hookaa, na palapala poloai ahaaina a me na hana e ae a pau o ka oihana pai.

  Eia maloko o keia Halepai he Keena Humuhumu Buke, kahi e humu ia ai na Buke, na pepa a me na mea a pau i pili i ka humuhumu ana i na palapala. He oluolu ke kuka ana a he emi kupono na auhau.

Keena Hana, Helu 318 Alanui Kalepa,

Honolulu ka Hale iluna.

2531-tf

 

 

Na Hua

Kuni

Inoa

  Eia ka Hui Hawaiian Gazette Co., ke hana paka maoli nei i na Hua Kuni Inoa o kela a me keia ano, nui a liilii e like me ka iini a ka manao.

            PAID

HAWAIIAN GAZETT@

  O keia mau Hua Kuni Inoa, ua lawa ia no ke kahakaha ana ma ke kanana a pepa e ae e hoailona ai i ka Inoa a kohu maluna o kekahi mea i makemake ia e kuni a kaha paha. He like ole na nku o na Papa Kuni Inoa, no ka mea aia no ke kau ia o ka uku a maopopo ke ano o ka Papa Inoa au i makemake ai, he nui a he liilii paha. Aka he oluolu ka uku a he waipahe na kuka ana.

  E kipa kino mai e nana i ike kumaka, a i ole ia e hoouna mai i na kauoha ma ke

Keena Hana-M@a ka Halepai 'HAW AIIAN GAZETTE. Helu 318 Alanui Kalepa, Honolulu

2531-tf

 

Hoolaka Kumau.

 

  Aole loa e maikai a oluolu ke ola ana o kekahi mea kino uhane ola ina he aalole kona akepaa a hiki ole ke lawelawe i kana mau hana me ka hololea. E hahai ana ka nalulu a me na nawaliwali e ne ma ka moali o ke ake ponalo. He mea oiaio keia i hoolalo ia ma na wahi o na poai oluolu akau iloko o ka hapaha keneturia, o na

HUALE A AYERS,

oia wale no ka LAAU HOOLA AKE maikai loa i ikeia. E hoola ana i ka lepopaa, ka nalulu eha, na ma'i oloko o ka opu, a ma ke ano LAAU OHANA aohe ona lua e like ai.

  O ka Ayers SASAPARILA, oia ka Laau Hoomaemae Koko kilakila e haawi ai i ka ikaika a me ka hooponopono ana ia loko o ke kino o ke o ka ili, e hoopau ana i na maluhilukanaka. E pepehi a uiupa ana i na PUHA, e hoola ana i na pohapoha hi o ke ola ana a e kipaku loa ai i na ano ma'i a pau. O ka poe ma'i no ka wali pono ole o ka ai, ka nawaliwali mau a ano ma'i e ae i ulu ae mai ke koko ino mai, he mea pono e inu i ka laau

SASAPARILA A AYERS.

He laau e hooikaika ai i ka nawaliwali, a e hoopuipui mai ai i ke kino. Ma ka inu ana i keia laau, e hoonoono ia ai ka ai ana, oluolu ka moe ana a maikai ke ola ana.

  O ka Ayers Cherry Pectoral laau, aohe lua ma ka hoola awiwi ana i na KUNU, ANU a me na PUU EHA. E hoola ia na KUNU KALEA a me na ma'i pili i ke ake me ka hikiwawe loa.

  O na Huaale a Ayers, na Sasaparila a me ka Ayers Cherry Pectoral, aia kahi e loaa ai ma ka Halekuai o ka

 

Hollist6r  Drug  Co.  Lt@

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.

2514

 

KAKELA

ME KUKE

 

Ka Halekuai Nui

----O NA ----

WaIWaI    LIKE    OLE

 

NA MEA

HANA KAMANA AIPAU

Na lako pili hao kukulu hale,

    Na kepa,

        Na lie ilio

             Na kaulahao ilio,

                  Na Pahi,

                      Na Upa,

                           Na kope hulu,

                                Na Puluplulu,

PALAU   LIO

                              Na mea mahiai,

                                     Na au ho,

                                  Na au koi,

                               Na kua bipi

                           Na lei bipi,

                       Na kaulahao bipi

                 Na uwea pa,

           Na kaa palala,

      Na mea piula,

  Na ipuhao.

            Makau me Aho @

Na Iliwai

      Na kaula,

           Na hulu pena,

                Na pulumi,

                      Na pena, me ka aila.

                            Na kopa,

                                 Na aila mahu

                                       Na pak@k@

  Na pakeke hao,

          Na kapu hao,

                Na pauda,

                      Na kukaepele,

                           Na uwiki, a me

                               Na ipukukui.

Mikini Humuhumu Kaulana

Wilcox,  & Gibbs  Hookahi Lopi.

ka Remington, Elua Lopi.

    A me na ukana he nui loa, o keia ano me keia ano.

Kakela me Kuke

2926 q