Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 51, 21 December 1895 — Ka Moolelo o Lunakanawai Bekekona. [ARTICLE]

Ka Moolelo o Lunakanawai Bekekona.

Ua hanau ia oia (Kicbaid Frederick Bickerton) ma Greenwich, Ladana, ma ka ia 3 o Aperiia, 1844. I ka umikumamakahi o kona mau makahiki, haalele oia ame kona mau makua ia Eueiani a hoio no M*lob4ha, Aoseteraiia. Malaila oia 1 hoonaauao ia ai ma na lala mua o ka naauao. Ma ka makuhiki 1563, kaaheie makaikai oia ma na Panalaau oia wahi, e komo ana ma oa kulanakauhale kaulana aua i lohe ai. Mahope iho, hooholo kona manao e holo i Amerika, nolaila, haalele oia ia Kuneilln, Nu Kiiani me kekahi poe eaeno Victorla Columebia Beritania, me ka manao ana eloaake ka'olua iki ana ma Tahiti ame Hawaii nei. Ua hoea io no i Tahiti, a oa ku oie hoi ka moku i ]Kawaii nei, noLaiia, ua hala loa oia noVitoriaaku iialiama Aperiia, 1863. Mai laila aku hoea oia i Kapalakiko, a noho oia maiaiia no hookahi makahikl, e iaweiawe ana i ka oihana kaiepa hoopukapuka dala. Ma ka malama o Apr. 1564, hoea mai oia i Honolulu nei ? me ka manao ole e noho ana oiaia neL Aks, hiki ana mal, ua hoohihi koke koaa manao e nobo maanei, noiaiia, hooholo koke oia e noho, a palapaia aku la ola i kona makuakaoe ma Auaeteraiia. Ma kona wa i hoea maia! ia nei; he nui na paiapaia hoomaikai t ioaii mai iaia mai kona poe hoaloha ma i ma Kapalakiko e hooiaaua ana nie na poe laweiawe oihana maanei, a mawaena oia mau palapala* ola kii palapaia ia W. G. Oneen. Nolaila, mamuii o ka Mr. Oreen hoolkalku aua 9 oa ioaa he hana na Mr. B|cikerto& sna ka Hui Mahiko o Kaaiaua, Kooiaupoko m ml A halapaha -aamakallikl ekoiu e koeanoho ann :malaila, ualiio oia

i lona aai no ka mahiko o K«alae«. | Aole no i poina ia kela enaa I* aaa i noho lani nai ai maiaiia, no kona ano oluola ame ka maikai. Oke Koiana! o Aliaimana oia kana wah j e pii mau ai i ka hapanoi o oa Poaono ame kekahi aiaa Ue ae no. A o kana hana, oia ka haawi ana ina ninaa helo hoohoihoi i na hanmana, a he hoii boke nohoi ma na waihona buke o na knma. Ua iilo iaia ka Hui Mahikoo Kaalaea, a mahope o kona hooikaika ana no kekahi mau makahiki, me ka hoiopono ole ona haoa, aa hooki oia i ua hana la. He nui kona iinl e loaa iaia ka ike kanawai i kona maa la opiopio, a nolaila, ua liio na buke Kanawai laia i mea heluhelu nui nana. Ma koaa wa e noho ana ma ka mahiko, e haii ana no oia i ka ike kanawai, ma ka heiohelu ana i na huke hoonaaaao ola ano. Ma ka makahiki 1862, hol mai oia no Honolulu nei a noho ma ke Keena Loio o ka Aeto W. C. Jones) i kulike ai me ka rula 0 ka Aha Kiekie ia wa, he mea pono 1 |kekahi mea ke noho ma ke Keena 0 kekahi Loio no hookahi makahiki mamua o kona noi ana i laikiai loio. Oiai oia maloko o la keena, ua hoomau no oia ika huli kanawai ana, me ka lawelawe pu ana i ka oiliana kakau palapaia piii kanawal ame ka oihana kaiepa waiwai paa. Ma ka makahiki 1875, lilo oia i hoa no ka Papa Lolo Hawaii, a hoomaka koke oia i ka iawelawe ana i ka oihana me ka hoiopono. Ma ka 1882, hookohuia oia i Lunakanawai Hoomalu no Honolulu nei, a he eha (4) ona mau makahiki i noho ai ma ia oihona. Ua iawelawe oia ia hana me ka hilinai nui ia a mahalonui ia hoi. Ma ka 1886 lilo oia i Kokaa Lunakanawai no ka Aha Kiekie, a 1 ka hala ana o na makahiki eha (4) mahope mai, ma ka make ana o Lunakanawai Preston, ua hookiekie ia ae oia i Kokua mua no ka Aha Kiekie. He nui na manawa i haawiia aku ai ka Oihana Loio Kuhina iaia, aole nae oia i lawe. 3la ka makahiki 1878, kohoia oia he Lunamakaainana mai ka Apana mai o Hamakua, Hawaii. Ma ka wa i kau ae ai ka Moiwahine Liliuokalaui ma ka nohoalii, ua hoolilo ia oia (Mr. H. 11. Bickerton) i hoa no ka Aha Kuka Malu. Ma ka makahiki IB7l,mareoia me Miss A. Hughes, a hala na makahiki eha (4) make la wahine, a mare hou oia ia Miss Frances T. Spencer ma ka 1878. He ekolu keiki me ka wahine mua a he hookahi me ka wahine hope. Eia kana poe keiki ma ke Kulanui o Wasinetona kahi i hoonaauaoia ai, ma Tacoma. Aia nohoi malaila kana kaikamahine i mare i ke kane.

He kanaka noonookuhohouu keia ahe piha oluolu me ka maikai. O kona ano a pau he hiehie ame ke anoano. A he kanaka Pelekane maopopo maoli no oia. Oke ano aiai o kona lauoho oia kekahi mea i ku ai kona kulana ika .ihiihi ke noho mai ika Aha. KA HOOLEWA. Ma ka auina la Poalima Dec. 13, ua manele ia aku kona "kinowailua" a waiho mauka o Maemae. He kaoo nui o na poe hanohano kai ukali aku i keia huaka!. Aua hoonohonohoia na huakal eiike me ka Papa Hoonohonoho a makou i hoike aku ai ma ko makou pepa o keia pule aku nei. Ua alo aku ke kaoo hooiewa iloko o ke keiekeie ona alanui me ka ua mai waho loa mai Waikiki a hoea i Maemae. NA OLELO HOALOHALOHA A KA PAPA LOIO HAWAII. Ma ka weheia ana o ke Kau o ka Aha Kiekie no Dekemaba nei ma ka bora 1U ponoi o ka Poakahi nei, aa hoea ae ka Lunakanawai Kiekie Alapaki me ke KokuaLunakanawai W. F. Frear, ame na Lunakanawai Kaapunl Waitina me Makuna. Ua uhl ia ka uoho o ka Lunakanawai i make me ke kanikau. 'O na hoa oka Papa Loio i akoakoa ae, oia o Peresidena Dole, Kuhina Kupa, Loio Kuhina Kami|ca, Hope Loio Kuhina Kaaka, Ilamuku Baraunu, na Loio Hakawela, Kikila Barauna, Kakina, Kauiukou, Maunaken, Rosa, Enoka Johnson, Heiekunihi, Kini, Kaulia, M. Kealoha, Karaitona, Lunakanawai Pere, Bobikana, Ka*ne, Luka Wllikoki, Edlngs, Geo. D. la Vergre, Dickey, 3EL P. Doie, Davis, Homphreys, Sfanley, Wright me Corea. He nui na uiaka hanohano e ae I akoakoa aku ina la wa. Maiaila pu no hoi ka Makal Nai o Maul. | I Mahope iho oka weheia ana oka | Aha T oa ka ae ki Loio Kohina Ka> mlka a kamailio ae la no ka make ana o Luoakanawa! Biketona, ma. moa oka heluheioia ana oka Oielo Hoalohaloha I hakuia e kekahi komite i waeia noloko mal o na hoa o ka Papa Loio; Mahope Ihookana haiolelo, ua heiuhela aka la oia 4 ka Oleio Hoalohaloha. Ojai, m olaoiaia e ke Akm iloko oKona mana kiai 3aw aka! ks Mea Hauohaao

Frederick Bickertoo, ke Kokm La* otlraiiawti Moi ok* Ahft Kiekle» maoi» make la, oolalla, Hooholoi*, olai kikoa e kaloa baaba aoa no ka poioo i loohla mai maiona o kakoa, mamoli o ka iawe ia aoa akn e ka aiake o Lonakan*» Bikelooa mai ka Oihana Kiekie aku, ma ka aoo he Lanakanawai no ka Aha Kiekie, ke hoike nei makoa i ko ooakoa maa oianao mahalo no kona kalana olaoia maa ame kona laweiawe paaaho ole ana me Eka ooiaa ina hana koikoi o kana ! Oihana. [ "Ma keia ke hoike aka nei makoa I imua oka ohana o Lnnakanawai i | make i ko makoa mau manao aioha ; kahohona a kamakeoa pa me iakoa iioko o ko lakoa koiana kiumaha. 4, E hoopaaia kela Olelo Hoalohaloha ma ka moolelo o ka Aha Klekie, a e hooonaia aka i kope ika wahine kane»make a ka mea i make." Alaila, ua haiolelo ako ia o Kikila Balaunu, S. K. Kaeo, HaUwela, Karaitona, J. Lot Kaolokoo, Laoakaoawai Waitina, a o ka panina o na poe haawi haiolelo hoalohaloha no ka mea i make, o ka Lonakana» wai Kiekie Kanka. Ua oielo ae o!aj "O Lunatanawai ! Biketona ka'ehiku o na hoa lunakanawai i hala ma keia aoao o keia ola ana, oiai na makahiki anaenoho nei he Laoakanawai Nui no ka Aha Kiekie. Aneane iwakaluakumamalua makahiki i hala ae nei." Alaila, iioakaka mai la oia no ka hiki ana mai o Lunakanawai Biketona ia nei, kona lilo ana i luna nui no na hui mahiko o Waialoa ame Kaalaea, a nolaila, ua loaa iaia ka ike no ke ano o ka nohona hoomanawanui. Hoike mai la oia: <«He kanaka ku* lana hanohano oia, a he inoa maemae hoi. O kona moolelo ma ka Oihana Kanawai, he moolelo ia e hoike ana, ua hiki no i ke kanaka i hoonaauao ole ia ma na kula kanawai ke hehi ma ke kulana kiekie o ka Oihana Kanawai, mamuli o ka hoomanawanui, a hlki ika wa e loaa ai ka pauleleia ana e kona hoakanaka ame ke aponoia ana eke Akua."