Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIV, Number 52, 28 December 1895 — Page 1

Page PDF (1.66 MB)

This text was transcribed by:  Nanci Munroe
This work is dedicated to:  Aunty Edith Kanaka'ole

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

ME KO HAWAII PAEAINA I HUIIA.

BUKE XXXIV. HELU 52.  HONOLULU, POAONO, DEKEMABA 28, 1895 NA HELU A PAU 2578

 

Hoolaha Loio

W.R. KAKELA,

Loio a He Kokua Ma ke Kanawai

He Luna Hooiaio Palapala

2370

 

ALLEN & ROBINSON,

NA MEA KUAI PAPA O NA ANO A PAU

E Loaa no ma ka UWAPO o PAKAKA, Honolulu, make kumukuai makepono loa, no ka @omaikai o ka lehulehu e makemakeana e ku @ulu hala.  E kipa mae a e ike kumaka

2396-@

 

WILDER & CO. (WAILA MA.

@Kuai Papa a me na Lako ku-@lu hala o na ano a pau, a me @ mea e ae a pau e pono ai o @ hale.

Kihi o Alanui Moiewahine me Papu

396-@

 

JAMES M. MONSARRAT,

(MAUNAKEA.

HE LUNA HOOIAIO PALAPALA

E hana ia no no Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na Palapala Pili Kanawai e ae me ka olelo Hawaii.  Dala no ka honie ma ka moraki ma na Waiwai Paa.

Keena Hana:  Hale Pohaku hou ma ka aoao ma Waikiki o ka Haelwai, Alanui Ka-@pa

2370

 

OLELO HOOLAHA

O na poe lawelawe hana ole a pau me ka Hui Hanai Hipa o Kumuula, ke papa loa ia aku nei a kou aole e hele maluna a na Alanui a ala liilii o na aina e noho mana ea nei e ua Hui la ke loaa ole ka ae ia mamua. O na ilio e loaa aku ana maluna o ka aina, e pepehile no; aole loa e ae ia ka ho`a pua ana ma Alanui.

HUMUULA SHEEP STATION COMPANY

Kalaieha, Apr. 20 1895           2544-1

 

GOO KIM

411 Alanui Nuuanu.

MauWaiwai Hou!

Mau Waiwai Hou!

Ua Lona mai nei ia`u mai Amerika ame Europa mai ho mau Lako Waiwai Hou Loa, kupono no na La Kulaia.  He mau waiwai i wae ia no ke Karikimaka.  Mai hoohala I ka nana ana i ka`u mau waiwai mamua ae o ke kuai ana aku ma kahi e.

2375-

 

PAPA! PAPA

AIA MA KAHI O

Lewers & Cooke

(LUI MA)

Ma ke kahua hema o Alanui Papa me Moi.

NOUAIKI

@kel@a me keia ano.

Puka, na Puka Aniani, @eleope, na Pou, na O’a, @apa Hele, na Papu Ku, @ e na Papa Meo he nui loa

HALE O NA ANO A PAU

A me na

HOOHINUHINU NANI

O na ano a pae loa

 

Balaki a no Ano he Nui Wa

 

Ke hai ia aku nei oukou e na @amaka a pau, ua makaukau @a mau makamaka o oukou e @lawa aku ma na mea a pau e ana ma ka laua aihana no ka

 

@ Haahaa Loa,

@ka mea e holo ana mawae@ @a me ka Mea Kuai

 

@W@ @ Oukou Iho

@

 

KA MOOLELO KAULANA

 

O KA NAITA

 

GODEFERE

O BULIONA;

 

KE

 

Duke o Loreine.

 

Ke Ahi Kanana o ke Kaua Kerusade

Mua Loa a na Karistiano no ka

Hoopakele ana i ke Kulanakau

hale Hemole`e o Ierusalema.

 

MOKUMA III

 

KA HOOUKA KAUA MA KE KULA-

NAKAUHALE O NIKE-LILO

MA`U WALE IA KULANA –

KAUHALE I KA EME-

PERA ALEXIUS.

 

Me ke puuwai koa oiaio

Alana ae la oia i kona ola;

Hookahi no mea nui,

O ka lanakila haahoo.

 

O na mea kaua a na Karistiano, oia ka ihe, ka pahikaua, ka pahi-puhaka, ka pahi-o, ka newa, ka laau poka-kila.  Aia pu nohi ia lakou ka maa, ka pana, ame ka pa-na i kapaia he cross pow, a he mea mea keia i ike ole ia e na lahui o Kahikina.  He kulana mama a kau-maha ole na aahu o na koa Kerusade e hele nei, aole e like me ko na koa a ka hikina ke kaumaha ame ke koikoi.

            E hali ana na`lii amen a Naita maluna o ko lakou mau palekaua i na hoailona o na ano he nui wale i hanaia me na wai hoolulu like ole, a he mau mea alakai keia no ko lakou mau kanaka, ma ka wa o ka hoonee ana o ke kaua.

            E ikeia ana maluna o hhae amen a pale-umauma ke kii o na leopadi, ka liona, ka hoku, na towera, na kumulaau kaulan o Asia a plea no-hoi ko Europa, na laau oliva amen a hoailona e ae he nui.

            He nui loa hoi na poe mawaena o lakou i pena ae o na kii o na auna manu i ikeia e lakou e lele ana mai Europa mai a e kamoe ana no ka hikiua, oiai lakou ma ko lakou alahele.

            Ua lilo keia mau hoailona a keia poe koa Kerusade i hana ai i mau mau meo hoomanao nui ia e ka lakou mau mamo mahope mai, elike nohoi me ka hoomanao ana o na mamo a na koa kaulana i na`i pu ai me Kamehameha I.  ma kana mau kaua apau.

            Me keia mau makaukau apau i loaa I na Karistiano, ua hoomaka aku la lakou i ka lele kaua ana maluna o ke kulanikauhale o Nike.

            No Keia mau hoonee kaua ana a ka poe Karistiano me ka ikaika a me ka eleu, ua hiki ale ia Solimana ke hookaulua loa aku aiia iho iloko o ke kulanakauhale, a no ia mea, ua puka mai la oia me kona mau tausani koa a lele kaua mai la maluna o na Karistiano.  Ua hoone mai la ua alihikaua nei o Nike i kana mau lele kaua ana maluna o na mahele koa e alakaila ana e ka Naita Buliona ame ke Nalia Raymond o Toulouse.

            Ua Haalulu ae la ka honua me he mea la e hooonaueueia ana e kekahi oiai nui, po ae la ka lewa i ka oloio a na pua pana ame na laau ihe pokole e lele ana ma o a maanei, me he mau alelo ia no ka uwila.

            Aka nae, ua hoophuaia keia hoonee kaua ana a ua puhi olali nei o Nike, oiai ua hookuemi hope ia `ku ia lakou e na koa Karistiano, a ua uhai ia aku la lakou elike me na alopeka e puehe iliili ana imua o na kanaka hahai holoholona.  Ua kaa ka lanakila o kele hoouka kaua ana o na pualikaua elua, he alo a he alo ma ka aoao o na Karistiaino, aka, aole nae lakou i komo aku iloko o ke kulanakauhale.

            Mamuli nae o keia lanakila ana o na Karistiano, ua nui kolakou hauoli, a ua hoolana nui ia hoi ko lakou mau manao, a ua hoomauia ko lakou aa ana e paia aku i na koa Tureke a hoea i ka pono.

            I kekahi ia ae, ua puka hou mai la no o Solimana me kona mau tausani koa a lele kaua hou mai la no maluna o na Karistiano.  Ua Kuhihewa loa ua poe Tureke nei, ua like loa keia poe Karistiano me ka poe mua I alakalia aku ae e Petero ka Heremila, a no ia mea I oehu hou mai ai lakou i ke kaua ana.

            Ua hooukaia ke kaua Mawaena o ka peo Karistiano ame ka poe Tureke ia la holookoa, mai ke kakahiaka a hoea i ka po ana.  Ua make a ua poina ma ka aoao o na Karistiano he 2000 kanaka, a he 4000 ka nui o na kanaka Tureke i lilo i poeheana maluna o ke kahua kaua, ame nap oe o lakou i hopu pio ia e na Karistiano.

            Ua ike o Solimana i keia pilikia i loaa i kona poe koa, a ua lilio ia i mea nona e hookaumana loa ia ai, a no ia mea hooholo iho la ia e haa-lele i ke kulanakauhale o Nike.

            O ka alihikaua malalo aku o Solimana, oia ka me a alakai ana i ke koena koa a koe maloko o ke kulanakauhale no ke kue ana mai i na Karistiano.  Ua hoomau aku la no hoi na koa Kerusade i ka hoonee ana I ke kaua, no ka wawahi ana i na pa-kaua e hoopuni ana i ke kulanakauhale.

            No keia hana nui ma ka aoaoa o na Karistiano, ua hoone aku la lakou me ka pauoaho ole, i ka lakou mau mea paahana wawahi pa-poha-ku.  O ka poe Tureke hoi, aole no lakou i palaleha wale, aka, ua hoonee mai la no lakou i ka lakou mau mea paahana o ka luku maluna o na Karistiano.

            He oolea ame ka ikaika keia mau noonee kaua ana ma na aoao a i elua.  Ma ka wa e nahaha ai kekahe paia pohaku i na Karistiano, o ka wa no ia e ikeia aku ai o kekahi pa-pohaku hou e pii ae ana me ka hikiwawae loa.  Aka, aole nae i paupauaho na Karistiano i ka paio ana.

            Ma keia moolelo, ua olelo ia o kekahi kanaka Tureke o ke ano nunui, oia ke kanaka nana na laau ihe e lele an Mawaena o na Karistiano me he mau alelo la no ka uwila, a ua like loa oia me kekahi anela no ka luku.  E ku anan oia Malina o kekahi ohuku pohaku o luna o ka pa-pohaku kiekie, a e kakele ana i kana mau laau ihe me ke akamai nui.

            No keia mea, ua lena ai la ka Naita Buliona i kana kaula kakaka a kaulona aku la i kana pua ma ke poo o ua kanaka nunui nei.  He mea oialo, i kona hookuu anan aku i kana pua, ua lele pololei aku la ia a ku ma ka lae o ua nunui la, a haule iho la oia ilalo iloko o ka auwaha wai, a ua oleloia ua puko ae la ka wai a pii ae la kona lele ana a oe ae i ko ka hale towela kiekie loa o Nike.

            O kekahi mea a na Karistiano i hoomaopopo ai me keia kaua ana, oie ko lakou ike ana, aia ma ka lo-kowa mai o Asekaniusa e lawe ia mai ai na lako ai no ke kulanakauhale, maluna o na waapa, nolaila, ua hooholo iho la lakou e oki pu aku i keia mau kokua kuwaho e loaa nei i ko lakou peo enemi.

            Nolaila, ma ia poi ho mamuli o ka hoolakoia ana mae o na Karistiano me na waapa main a poe Helene mai ua hoonee aku la lakou iloko o ka lokowai o Asekaniusa.  E hali ana ka waapa hookai i kanai@ma poe kanaka.  I ke ao ana ae, ua lehau ae la ua loko la me na waapa o na Karistiaino, a ike mai la hoe na koa Tureke i keia mea me ke pahaohao nui.  E kane aua nap u puhi, e loheia ana na leo hooho hauoli ame ka lea kapalili o na pahu.

            Ua nui loa iho la ka makau o na koa Tureke no keia paa ana o ke alahele e loaa mai ai ia lakou ka ai, a ua nui ka lakou oioo.

            Aole i pau.

 

KA NANEA HOONI PUUWAI

 

NO KA

 

MEA HUNA POHIHI

 

O

HAMETONA KAKELA.

 

Ka Ui Beatririsia, ka Oi o

ke Kupaa, ke Pookela

o ka Hoomanwanui

a o ka Hiwahiwa a ke Aloha

 

Mokuna I.

 

KA LEDE BEATIRISIA

 

Ma ia wa hoi, huli mai la ka Haku Adelo a lalau mai la i ka lima o ka Haku Hametona, ahaawi iho la laua i na lulu ilama aloha aua.

Ua hoiki ae la ka Haku Hametona i kona hauoli ma keia hui ana me ka Haku opio, Adelo, a me he mea la, ua hoomahuahua nui loa ia mai keia ohohia maikai iloko o kona houp, mamuli o kona manao kuhihewa aua, ua hoohuliia ka manao auhoa a kupaa o kana kaikamahine, a e ae ana oia e mare i ha Haku Adelo:

Ma ka wa a ua Haku opio la i haawi mai ai i kona aloha ia Hametona, pane mai ia oia:

“E kala mai oe ia`u no ko`u komo pupuahulu ana mai nei, me ko`u hoike e ole ana main i ka lohe ia oe mamua ao – a o ka oe aku hoi i ka Lede Beatirisia nei, ka haku-wahine o Hametona Kakela nei”

I keia wa i hoomaka ae ai ka Lede Beatirisia e lawelawe i kona kulana lede no ka home o kona luaui.

            Panee mai la oia k kakahi noho na ka Haku Adelo, a noho iho la nohoi ia maluna o kekahi noho e ane pilikokoke aku ana i ke pakaukau mabala.

            I ka noho ana iho o ka Haku Adelo maluna o ka noho a ka lima palupalu a ke Lede Beatirisia i haawi mai a nona, ua hoike ae la kona mau helehelena i na hiohiona o ka hauoli, oiai no nae ia e hoomau mai ana i ke kamailio ana:

            “Ia’u i hiki mai nei ma ka puka, au kai aku la au i ke kanaka kiai puka, na’u no au e komo mai iloko nei elike me ka mea I maa ia’u.  Ua makemake loa au e poi pu mai ia olua, ma keia hele ana mai la, a he me oiaio, au hiki ia’y ke kaena ae, ua eo olua ia’u.”

            Aliaila huli ae la ua Haku Adelo nei imua o ka Lede Beatirisia ame na hiohiona waipahe e kiheahea ana maluna ona, pane aku la ia:

            “E ka lede Beatirisia, o Hametona Hale nei, ua like ia me kuu home elua.  Ke ike nei au, oia mau no ia ia, aohe i olio ae kona ano.  A e ae mai la’u e olelo ae I keia wahi mamala olelo hoomakeaka.”-

            Huli ae la ia i ka Haku Hametona; a olelo oku la:

            “Ke ike nei no au, oia mau ne ke Aliiwahine hiwahiwa nana e Maiau nei ia Hametona Hale, me ke kihapai la no Edena.”

            Alaila hoi, huli ae la ia a nana aku ia i ka Lede Beatirisia, me ka manaolana e ike aku ana la ia, he wahi mino aka mai kona mau papalina mai, eia me he ne ia; aka na pane mai la ua Lede nei, me ke ano kuoo a hoihoi ole hoi:

            “Aole no au I hoololi iki ae i ko’u ano mau mai kahiko koa mai.  Aka, o ko’u ano hoaloha no n@e no’u, ua oia mau no ia.  A o kou’ ano no ia e noho nei a hiki koa mai no i keia wa, aole no i ano e ae.”

            Ia wa hoi, nina@ aku la ua Haku Adelo nei i ka Lede Beatirisia, me ka leo hawanawana.

            “Oia wale ae la ne?”

            Aole nae i pane mai ka Ui o Hametona hale no keia ninau a ka Haku Adelo, a no ia mumulu pane leo ole ana mai o na Lede nei, ua lawa ia i haina maopopo no ka ninau a ua Haku la.

            Aka aole loa nae ia he mea e hookuemi hope ia mai ai na manao huhu-aa o ua Haku Opio ia, a hookuia mai paha i kona hoomau ana aku i ka hookahekahe ana I kana mau mamaaolelo momona, me ke kuihe ole imuo o ka Lede nona ka meheu naele an e hookolo aku nei.

            Ua manao iho la ua Kahu Adelo nei, o kona noiau ma k hookaau olelo ana, oia kana pakali mua e hoao ai, me kona ikaika apau, e koohei  i ka Ui o Hametona, ka mea hoi an i nana aku ai, me me Dia ahui la maloko a na ululaau.

            He me oiaoi, ua kuupau aku la oia i na hookaau olelo ana, a ua lilo loa ia i mea oluou loa ia e ke Haku Hametona, a ua hoopihaia kona puuwai me ka hauoli.

            O ka Lede Beatirisia hiohio kekahi i hoonanea ia me na olelo a ua Haku Adelo nei; aka, o kona puuwai nae kahi a ka Haku Adelo nei, a hoao aku nei e loaa ona kuleana alodio, ma ia wahi, oia ka ua Ui kamahao nei I hawanawana iho ai iloko iho ona:

            “O kuu ano hoaloha apau – Aia no ia me oe, e Haku Adelo-Aka, o kuu aloha-ae-ko aloha i molia ia ma ke kuahu hoaono o ka maemae’aole ia nau-e pa leo no au me oe-heaha la auanei ko ie?  O ka leo kou, a o ka leo ko’u, o ka i’o nae, kaohi no au me a’u.”

            Ia oe e hoomaopopo iho ai, e kuu makamaka heluhelu i keia mau olelo nanahe leo ole o ka Lede Beatirisia i hooheno ae ai iloko iho ona ua hiki loa ia oe ke ike iho i ke kilakila o kona kupaa, a he mea no paha ia nau e olelo iho ai, he kai kapu paha keia na kekahi konohiki aina-owai la nae ia?  Aole ia i ike ia.

            A oiai hoi, ua Haku opio nei e e hookaau ana i ka Haku Hametona ame ka Lede Beatirisia ma kana mau moolelo hoopaahao no na la ana i noho ai ma Inia, ua kani mai la ka bele hoailona e hoike mai ana i ka loha, ua makaukau ka paina oia ahiahi.

            Alaila, ku ae la lakou iluna, ame ke kui-kui lima pu ana ae o ka Lede Beatirisia me ka Haku Adelo, a iho aku la lakou ilalo no ke keena aina.

            He keena keia i hoonaniia me na mea nani apau o kela ame keia ano i hiki i ke dala ke hoolako mai,  a ua hoomalamalama pono ia ae la hoi oloko ea kukui he nui.

            Aia ma ka papahele e halii ana ka moena veleveta nani, a ke alawa ae ka maka o ka mea makeikie a puni na paia o loko o ua keena la, e hoohiwahiwa mai ana na kii o kela ame keia ano i kupono no ka hoonani ana ia loko o ia ano keena.

 

O ka nani a me ka maemae,

He mau haawana makamae no ia,

E mohala laelae ai ka noonoo,

A hauoli ka puuwai o ke kanaka.

* * * * *

            Ua noho iho la lakou maluna o na noho oiai hoi ka papaaina ua hele a lehou pono i na mea ai o kela ame keia ano

            Ua lilo ae la i ka Haku Adelo ka hookele aua o na hana ai-puupuu o ka papaaina, a ua lawelawe aku la nohi oia ia hana, me ka makaukau ame ka mikioi e loaa ai na mahalo kiekie a oiai ia a kakele ana i na kiina o kana pahi okioki me ka noeau, na hookuu pu iho la no oia i na mamala olelo hookaau.

            He me oiaio, he nani a he maemae na mapuna olelo i hookuu ia mai e ua Kahu Adelo nei, he mau mea no ia e hoohihi ia ana e na lede i okoa ae ko lakou kulana i ko ka Nani pahoahao o Hametona, oiai, ua like na olelo a ua Haku Adelo nei imua o ka Lede Beatirisia me na hua makeke i lulu ia maluna o ka pohaku.

            O ka me oi loa aku o ke kupaianaha, aole i hoike main a helehelena o ua Lede la i ka Hoowahawaha i na olelo a ka Haku Adelo.

            Aole i pau.

 

MA KE KAUOHA

 

Hoolaha Keena Kalaiaina.

 

O ka poe apau he mau koi ka lakou i keia keena, a o kona mau Buro paha, ke kauohaia aku nei e waiho mai ia mau koi, ma o ie mau keena la, mamua ae o ka Poaha, Ianuari 9, 1895, oiai e pani ia ana puka o keia Keena, no ka makahiki e pau ana i Dekamaba 31, 1895, ma ia la.

                                                J. A. KING.

                                                Kuhina Kalaiaina.

                        Keena Kalaiaina, Dekemaba 12, 1895.

                                    2576-3t

 

Kuai o na Aina Aupuni ame na Hoolimalima.

Ma ka POAONO, Ianuari 4, 1986, ma ka hora 12 awakea, ma ke alo iho o ka Hale Hookolokolo Honolulu, e kuai ku-dala ia aku ai keia mau Aina Aupuni a me na Hoolimalima:

            Apana Aina ma Waiahole, Koolaupoko, Oahu, Maloko o laila, he 1 15-100 eka, he 6-10 o ka eka maua aina la, he aina raiki.  Kumukuai keu malunao $120.

            Apana Aina ma Waiahole, Koolaupoko Oahu, maloko o laila, he 6 7-10 eka, 2 eka o ua aina la he aina raiki.  Kumukuai keu maluna o $400.

            He pono alanui, 30 kapuai ke akea o kapuai ke akea o ka Apana Kula o keia aina I hookaawaleia no na pono Alanui.

 

            Mai ia manawa a me ia wahi hookai no hoi e kuai ia aku ai.

            Apana Helu 3, ma ka Apana o Kaupo Maui, maloko o laila he 75 1-10 eka., Kumukuai keu maluna o $225.30.

            Apana Helu 4, ma ka Apana o Kaupo, Maui maloko o laila he 52 25-100 eka.  Kumukuai keu maluna o $166.75.

            Apana Helu 5, ma ka apana o Kaupo Maui, maloko o laila he 58 2-100 eka.  Kumukuai keu maluna o $174.05.

            Apana Helu 6, ma ka apana o Kaupo, Maui, maloko o laila, he 54 92-100 eka.  Kumukuai keu maluna o $164.75.

NA KUMU AELIKE.

He kuike ka dala ma keia kuai ana, a i ole ia, ke makemake ka mea i lilo aku a ka aina, alaila, o ka Akahi hapaha o ke kumukuai ma ke kuike a o ke koena ma na hookaa huina like ana iloko o hookahi, elua a ekolu makahiki, me ka ukupanee e hookaa ia ana i kela a me keia hapalua, makahiki, ma ke 5 pa-keneta no ka makahiki.

            E hoomaka ka me i lilo aku ai ka aina i ka mahaiai io maoli ana ame ka hana an i mau hoomaemae maluna o ka aina, iloko o ka makahiki mua a e hoomau aku hoi ia mahiai ana iloko o na makahiki elua ma ia hope aku.

            Ma ka hope o ke kolu o ka makahiki, ina ua pau i ka haiia ka 10 hapa haneri o ka aina a paa hoi i ka pa ia, a hookoia na kumu a pau i hoakakaia, e loaa aku no i ka mea i lilo ai ka aina he Palapala Sila ma ke Kuleana Alodio.

            O ka hiki ole ana ke hooko i na kumu o hoakakaia ae la maluna, he mea ia e hooneleia ai ke kuleana ma ka aina.

            Ina hoi e hai ana keia aelike, a kuai ia ka aina e ke Aupuni, a ma ia kuai ana. Ua loaa mai la he hookaa mua ana e like no me ke kumukuai mua, e loaa auanei i ka mea i lilo mua ai ka aina, mailoko mai o keia huina hou, na huina dala ana i hookaa ai i ke Aupuni, ma ka helu o kana kuai ana, me ka ukupanee ole a he mahele pro rata (ma ka averika) iloko o ia huina i hookaa e ia mai, elike me ka nui o na huina ana i hookaa mai ai.  A ina hoi ma ia kuai ana ua loaa mea he kumukuai emi malalo iho o ke kumukuai mua, o ka huina o kana mau hookaa ana ihoihoi ia aku iaia e kakiia no ma ka huina pro rata (ma ka averika) o ia emi ana, e like hoi me ka huina o kana mau hookaa ana.

            E kakaninoaia e kela ame keia mea kuai he Aelike, me ke Aupuni, e komo ana keia mau kumu a pau, a o ka hoolilo ia ana aku o ua aelike la ia hai, he mea ia e hai ai keia aelike.

            E hookaa mai ana ka mea i lilo aku ai ka aina i ka huina dala hookaa mua o ke kumukuai mahope koke iho o ke kuai ana.

NA HOOLIMALIMA.

 

 

            Ma ia Manawa a me ia wahi hookai ho hoi e kuai ia aku ai. 

            Ka hoolimalima o ka loko ia o Pouhala, Ewa, maloko o laila he aneane 23 eka.

            Manawa-Hoolimalima no 15 makahiki

            Kumukuai oi, Maluna aku o $100 no ka makahiki, e hookaa mua ia ana i kela a me keia hapalua makahiki.

            Ka Hoolimalima o ka loko i’a ma Ualapue, Molokai, maloko o laila he aneane 22 eka.

            Manawa-Hoolimalima no 15 makahiki.

            Kumukuai oi, maluna o $50 no ka makahiki, e hookaa mua ia ana i kela a me keia hapalua makahiki.

            E ike ia no na Palapala Aina e hoike ana i keia mau aina ae la no ke kuai ame ka hoolimalima, ma ke Keena Aina Aupuni, Hale Hookolokolo, kahi e loaa ai na hoakaka hou aku.

                                    J.F. Brown

                        Agena a na Aina Aupuni

2756-4t

 

 

OLELO HOOLAHA.

            Ma ka mana k haawiia i na Komiaina o na Aina Aupuni malalo oke “Kanewai Aina, 1895,” ua hookuhuia keia poe Kanaka i poe Hope Agena no na Aina Aupuni, o na mau hookahu le e hoomaka ana ia mai Novemaba 1, 1895 mai.

            MR. CHARLES WILLIAMS, no ka Apana Aina Aupuni Elua, Hawaii.

            MR. J. KAELEMAKULE, no ka Apana Aina Aupuni Ekolu, Hawaii.

                                                            J. F. BROWN.

                                                Agena no na Aina Aupuni,

            Keena o na aina Aupuni, Honolulu, Dekemaba 4, 1895.

2576-4t

 

Kuai o na Aina Aupuni ma ka Apana o Puna, Hawaii.

 

Ma ka Poaona, Ianuari 11, 1896, ma ka hora 12 o ke awakea, ma ke alo iho o ka Hale Hookolokolo, e kuai kudala akea ia aku ai he elima (5) mau Apana Aina ma Keekee a me Kamaile, Puna, Hawaii.

 

            Helu.   Eka.     Lilo      Kumukuai

                                    Ana.    Oi

            1          50        $27.50 $150

            2          150      82.50   450

            3          150      82.50   450

            4          150      82.50   450

            5          50        27.50   150

 

Aole ae ia kahi kanaka e kuai a oi aku mamua o hookahi apana aina.

He kuike ka dala ma ke kuai ana, a i ole, e like me ka makemake o ka mea kuai, hookahi hapaha o ke kumukuai he kuike, a o ke koena, ma na hookaa huina like ana iloko o hookahi.  Elua me ekolu makahiki, me ka ukupanee e hookaa mua ia ana i kela a me keia hapalua makahiki ma ka uku o ehiku pa-keneta no ka makahiki.

E hoomaka kela a me keia mea i lilo ai ka aina, i ka mahi ana ame ka hoomaemae ana i kona apana, iloko o ka makahiki mua, a e hoomau aku ai mahi ana iloko o na makahihi hope aku elua.

Ma ka hope o ke kolu o ka makahiki, ina a hookoia na kumu aelike a pau e ka mea kuai, e loaa no aiai ka Palapala Sila Kuleana Alodio.

O ka hiki ole ana ke hooko I na kumu-aelike i hoike ia ae la, he mea ia e nele ai i ke kuleana iloko o ka aina.

Ina noi e ha’i ana keia aelike, a kuai ia ka aina e ke Aupuni, a ma ia kuai ana ua loaa mai ia he hookaa mua ana e like no me ke kumukuai mua, e loaa auanei i ka mea i lilo mua ai ka aina, mailoko mai o keia huina hou, na huina dala ana i hookaa ai i ke Aupuni, ma ka belu o kana kua ana, me ka ukupanee ole, a he mahale pro rata (ma ka averika) iloko o ia huina i hookaa mai ai.  A ina hoi ma ia kuai ana, ua loaa mae he kumukuai mua, o ka huina o kana mau hookaa ana i hoihoi ia aku iaia e kakiia no ma ka huina pro rata (ma ka averika) o ia emi ana, elike hoi me ka huina o kana mau kookaa ana.

E kakauinoaia e kela a me keia me kuai he Aelike me ke Aupuni, e komo ana keia mau kumu a pau, ao ka hooliloia an aku o ua mau aelike la ia hai, he mea ia e hai ai keia aelike.

E paa ana ke Aupuni i ke kuleana ma kekahi apana he 60 kapuai ke akea me keia mau apana ina e lawe ia ana ia no ka hookaa hou ana ae i ke Alanui Aupuni maloko o Puna, o ua wahi la, e lawe ia ana no ia me ke kukuai ole, ina mai-loko mai o ka aina i mahi ole ia.

E ike ia no ka Palapala ainea mailoko o ke Keena o na auna aupuni, Honolulu, a i ole, ma ke Keena o E. D. Baldwin, Hilo, Hawaii, malaila e loaa ai na olelo hoakaka.

            J.F. BROWN,

            Agena o na Aina Aupuni

            2576-3t

 

HOOLAHA HUI.

 

Ma ka hana no ka Hoopau ana i

Ka Hui Hoolako Paahana a na

POe Mahiai, he Ahahui  Ha-

waii i Hoohulia.

 

Oiai, na waiho mai nei ka Hui Hoolako Paahana a na Poe Mahiai, he hui i hoo-huiia malalo o na Kanawai o ko Hawaii Pae Aina, i kulike ai me ke Kanawai ma ia mau mea, iloko o ke Keena o ke Kuhi-na Kalaiaina, he noi no ka hoopau ana i na hui la, me kekahi palapla hoike i hoopili pu ia aku me ia, elike me ke kau-oha a ke Kanawai.

Nolaila, ma keia ke haawiia aku nei ka lohe i na kauaka a pau i loaa na kuleana me kekahi ano iloko o ua Hui la, e waiho ia main a kue ana no ka ae ia ana aku o ua noi la, ma ke Keena o ka mea no@a ka inoa malalo iho nei, ma ka Poalua a mamua ae paha o ia la, oeia ka la 18 o Febreruari, 1895, a o kela a me keia mea makemake e loheia kona manao no keia hana, ehele kino mai ma ke Keena o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, maloko o ka Hale Oihana Hooko, ma Honolulu, ma ka hora 10 a.m. (kakahiaka) o ua la la, e hoike mai i ke kumu e ae ole ia ai ke noi.

J. A. KING,

Kuhina Kalaiaina,

Keena Kalaiaina, Dekemaba 18, 1895

2576-10